muslim.uz
Динда саволим бор: Овқатланишдан олдин “Бисмиллаҳ”ни айтиш эсдан чиқиб қолса нима қилиш керак?
— Овқатланишдан олдин “Бисмиллаҳ”ни айтиш эсдан чиқиб қолса нима қилиш керак?
— Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қачон бирортангиз таом еса, Аллоҳнинг исмини зикр қилсин. Агар аввалида Аллоҳнинг исмини зикр қилишни унутиб қўйса, “Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу” десин”, дедилар” (Абу Довуд ва Термизий ривоят қилганлар).
Шарҳ: Баъзан таом тановул қилиш пайтида инсон шошилиб, “Бисмиллаҳ”ни айтиш эсидан чиқиб қолади. Бироз еганидан кейин “Бисмиллаҳ”ни айтмагани эсига тушиб қолади. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу ҳадиси шарифларига биноан, ана шундай вақтда “Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу”демоғи лозим. Бу жумланинг маъноси “аввалида ҳам, охирида ҳам Бисмиллаҳ” дегани бўлиб, таомнинг баракасини қайтаради ва унга шайтон шерик бўлишини қирқади (“Ҳадис ва Ҳаёт” китобидан). Валлоҳу аълам!
Муҳаммад Айюбхон домла Ҳомидов
Бухоро декларацияси БМТ Бош Ассамблеясининг расмий ҳужжати сифатида тан олинди
16-20 май кунлари Тошкент, Самарқанд ва Бухоро шаҳарларида ўтказилган “Декларациялар мулоқоти” халқаро форуми иштирокчилари томонидан қабул қилинган. Бухоро декларацияси БМТ Бош Ассамблеяси 76-сессиясининг расмий ҳужжати сифатида эътироф этилди.
Ҳужжат БМТнинг олтита расмий тилига – инглиз, араб, испан, хитой, рус ва француз тилларига таржима қилиниб, БМТнинг барча аъзо давлатлар, ихтисослашган муассасаларига тарқатилган.
Бухоро декларацияси маърифат ва бағрикенглик маданияти ғояларини илгари суриш, турли дин вакилларининг миллий анъаналарини ҳурмат қилиш ва уларнинг ҳуқуқларини таъминлаш, конструктив мулоқотни мустаҳкамлашга қаратилган.
Динда ҳаддан ошиш жамиятга зарар келтиради (видео)
Муродуллоҳ домла Ғойибназар ҳожи ўғли
Тошкент шаҳри "Ал-Ҳудайбия" жоме масжиди имом-хатиби
Мазҳабсизлик
Ҳозирги кунда Ислом динига нисбатан бутун дунёда қизиқиш ва интилиш кучайиб, унинг шуҳрати янада кенг ёйилаётганлиги ҳаммага маълум. Aммо буни кўра олмайдиганлар томонидан бунга қарши турли найранглар ўйлаб топилаётганлиги ҳеч кимга сир бўлмай қолди. Мусулмонлар орасида фитна қўзғаб, ўзаро келишмовчиликларни келтириб чиқариш ва жамият ҳаётида барқарорликни издан чиқаришда исломни нотўгри талқин қилиб, унинг номидан турли нотўғри ғоя ва оқимларни пайдо қилиш энг сермаҳсул қуролга айланиб қолди. Aйни шу асосда мазҳабсизлик муаммоси ҳам пайдо бўлганлиги эҳтимолдан холи эмас.
Халқимиз бир неча асрлардан бери ҳанафийлик мазҳабига амал қилиб келади. Ҳанафийлик ўз тарихий тараққиётининг барча босқичларида мусулмонларнинг ҳамжиҳатлиги, ўзаро иноқлиги ва бирлигини таъминлаш учун курашиб келган. У мусулмонлар орасидаги ҳар қандай фирқачиликка қарши бўлиб, қавмнинг диний эътиқод белгилари бўйича гуруҳларга бўлиниш ғоясини ҳеч қачон тан олмаган. Мазҳабсизлик ҳақида Рамазон Бутий “Мазҳабсизлик - Ислом шариатига таҳдид солиб турган энг катта бидъат” деб айтганлари бежиз эмас эди. Ҳозирги кунимизда ҳали ҳам юртдошларимиз ичида билиб-билмай ушбу ғоянинг таъсирида юрган кишиларнинг мавжуд бўлиши бу ғояни диний-маърифий асосда чуқур ўрганиб, унинг асл моҳиятини очиб бериш, уни одамларга, халқимизга тўғри тушунтириб бериш ва шу йўл билан мазҳабсизлик салбий оқибатларини олдини олиш бугунги кундаги муҳим ва долзарб вазифалардан бўлиб қолмоқда.
Мазҳабсизлик жамият ҳаётида ихтилоф ва жанжалларни келтириб чиқаради ва бунинг натижасида турли радикал оқимларга мойил “кадрлар” етишиб чиқади. Бирдамлик ва барқарорликка салбий таъсир етади. Бугунги кунда мазҳабсизликнинг олдини олишнинг маънавий, диний ва маърифий асосларига алоҳида аҳамият бериш лозим.
Ҳожи кутишни исроф тадбирига айлантирмайлик!
Аллоҳга беҳисоб шукрки, бу йилги ҳаж ибодати юртимиз зиёратчилари учун жудаям файзли бўлди. Гарчи, ўзимиз бормаган бўлсак-да, устозлар, қадрдонлар ва яқинларимиз учун қувондик. Айниқса, ҳаж ибодатини адо қилиш учун ажратилган квотанинг сезиларли даражада ошиши кўпчиликнинг хурсандчилигига сабаб бўлди.
Иншааллоҳ, бир неча кунлардан сўнг илк хожилар юртимизга қайтиб келишади. Хурсандчиликдан бошлари осмонга етган яқинлар, фарзандлар ва дўстлар Аллоҳнинг меҳмонлари бўлиб қайтган ҳожиларни кутиб олиш ҳаракатига тушишади.
Тўғри, ҳожилик мақомига эришган кишиларни дуосини олиш, ушбу ибодатни насиб этган Зотга шукроналар келтириб, соғинганларимизни кутиб олиш учун ҳар қанча тайёргарлик кўрсак ҳам ярашаверади.
Бироқ гоҳида ижтимоий тармоқларда нафақат муборак ибодат сафаридан қайтган кишилар, балки оддий бир мусулмон одам учун ҳам ярашмайдиган ҳолатларни кўриб қоляпмиз. Хусусан, фақат исрофга сабаб бўлувчи дабдаба билан безатилган уй-жойлар, карнай-сурнай ва таниқли қўшиқчилар иштирокидаги кутиб олиш ва ҳоказо маросимлар авж олмоқда.
Унутмаслик керакки, ҳаж бу Исломнинг беш устунидан бири. Беш фарзнинг охиргиси. Қодир бўлганлар учун зиммасидаги адо қилиниши фарз бўлган амал. Намоз, рўза, закот қандай фарз бўлса, худди шундай фарз бўлган ибодат. Ҳаж зинҳор фахр қиладиган, мақтаниладиган ёки номига “ҳожи” қўшимчаси қўшиб айтиладиган сифат ёки амал эмас. Агар Аллоҳнинг ҳузурида қабул қилинган ҳаж бўлса, унинг мукофоти фақат жаннат бўлади, иншоаллоҳ.
Қадрдоним! Агар ота-онангиз ёки яқинингиз ҳаж ибодатини адо қилиб келганида хурсандчилик изҳори учун шундай дабдаба билан кутиб олаётган бўлсангиз, ўша яқинингиз бир маҳал фарз намозни адо қилганда ҳам шундай хурсандчилик қиласизми? Рамазон ойини рўзасини тугатганда ё закотини адо қилган пайтда ҳам кайнай-сурнайлар билан нишонлайсизми? Агар битта фарз амални адо қилгандаги хурсандчилик сизни шу ҳолга солаётган бўлса, мободо, бандачилик билан қазо бўлган намоз, рўзалар учун аъза тутасизми? Мотам эълон қиласизми? Уларга бунинг учун таъзия изҳор қиласизми? Ажабланябсиз-а? Нима фарқи бор: намоз ҳам фарз, ҳаж қилиш ҳам фарз. Қабул бўлган намоз ҳам гуноҳларга каффорат, қабул бўлган ҳаж ҳам.
Хурсандчилик қилинг. Уларни табрикланг. Лекин зинҳор, исроф ва дабдабага йўл қўйманг. Чунки сиз бир кунлик хурсандчилигингиз учун сарфлайдиган маблағ қайсидир мусулмон оиланинг бир неча кунлик, балки бир неча ойлик озиқ-овқатига кифоя қилиши мумкин. Сиз бугун карнай сурнай ва қайсидир қўшиқчига бермоқчи бўлган пулингиз қайсидир беморнинг дори-дармони ёки қайсидир етимнинг бир неча йиллардан бери битмай ётган уй- жойини битириш учун етиши мумкин.
Хўш айтингчи, қай бирида савоб бор? Қайси бири сизни Роббимиз розилигига етиштиради? Ўйлаб кўрмайсизми? Аллоҳ сизга берган бу бойлик неъматини Аллоҳнинг душмани бўлган шайтони лаъийннинг хурсандчилиги учун сарф қилаётганингизни ўйлаб кўрмайсизми? Тўй, маросимлар ва бошқа тадбирларимизда шундоғам ҳаддимиздан ошдик. Энди лоқал шу муборак ибодатга исрофгарчиликни аралаштирмайлик.
Агар ниятингиз Ҳақ розилиги бўлса, бугун орзу ҳавасларингизни озгина жиловланг. Мободо, кишилар кўрсин, “маҳаллада дув-дув гап” бўлсин, деган ниятингиз бўлса, Аллоҳга истиғфор айтинг. Чунки бу жудаям хатарли амал.
Аллоҳ барча хожиларимизни сафарларини хайрли ва муборак қилсин. Ушбу ибодатни ният қилган ҳар бир бандани Байтуллоҳга етказсин!
Ёрбек Исломов,
Олмазор туманидаги “Мевазор” жоме масжиди имом ноиби
Мақолалар
