muslim.uz
Ҳаж ва умрага кетаётган аёлларга тавсиялар
Ҳаж Ислом динининг бешинчи рукни бўлиб, ҳаж қилувчи нафс поклиги ва аҳлоқ сайқалига алоҳида эътиборли бўлиши талаб этилади. Аллоҳ таоло Ўзининг байтига ҳаж ибодатини бажариш учун чақирибдими, демак ҳаж қилувчилар Аллоҳнинг меҳмонларидир. Шунинг учун ҳаж қилувчилар олий даражадаги одоб билан одобланишлари зарурдир.
“Ҳаж маълум ойлардир. Кимки уларда ўзига ҳажни фарз қилса (яъни эҳромга кирса), ҳажда шаҳвоний нарсалар, фисқ ва жанжал йўқдир. Нима яхшилик қилсангиз Аллоҳ уни билади” (Бақара сураси, 197-оят).
Ҳажга отланган инсон тилини турли фаҳш, ғийбат ва ноўрин сўзлардан тийиши зарур. Ҳаждан кўзланган мақсад мукаммал равишда рўёбга чиқиши учун бир қанча қалб амаллари ва одобларни бажо келтириш лозим бўлади:
- Ҳажга кетаётган инсон аввало Аллоҳ ризолигини тилаб, ибодатда бўлиши керак. Шунингдек, “ҳожи она” номини олиш, фахрланиш ва риёкорлик каби иллатларда йироқ бўлиши зарур.
- Барча гуноҳлардан тийилиб, Аллоҳ таолога тавба қилсин.
- Атрофида кексалар, ота-оналари бўлса, уларнинг розилиги ва дуоларини олиш яхши амаллардан ҳисобланади.
- Кимнинг дилини оғритган, зулм қилган бўлса, улардан сафар олдидан узр сўрасин. Ўзи ҳам кечиримли бўлсин.
- Ҳаж сафари тайёргарлиги билан овора бўлиб, намоз ва бошқа ибодатларга эътиборсизлик қилмасин.
- Кимдан қарзи бўлса, сафарга кетгунча барча қарзларни тўлаб қўйсин.
- Ҳаж сафари чоғида ҳар дақиқанинг қадрига етиб ибодат ва зикрлар билан машғул бўлиш, қўлидан келганича одамларга яхшилик қилиш пайида бўлиши керак.
- Сафар чоғида ғийбат, чақимчилик ва беҳуда сўзлардан тилини тийсин.
- Ҳаж давомида ҳаёллари тижоратдан ҳоли бўлган ҳолда, қалбда ибодатларини Яратганнинг ҳузурида қабул бўлишини чин ихлос ила сўрасинлар.
Ҳаж сафарига борувчи аёлларга хос бўлган масалалар:
- Аёллар эҳром ҳолатида бошларини ёпадилар, юзлари эса очиқ ҳолда бўлади. Кўйлаклар гулсиз, сидирға, ичи кўринмайдиган даражада бўлиши, тор бўлмаслиги талаб этилади.
- Сочлар доимо рўмол тагида бўлиши керак. Сочлар ибодат чоғида халақит қилмаслиги учун турмакланади ёки бирор нарса билан боғлаб олинади.
- Аёллар талбияни махфий, яъни паст овозда айтадилар. “Лаббайкаллоҳумма лабайк, лаббайка лаа шарийка лака лаббайк. Иннал ҳамда вал-неъмата лака вал мулк, лаа шарийка лак”
- Меҳмонхоналардаги хоналар тақсимотида тартибли бўлиш талаб этилади. Меҳмонхонада оз вақт бўлишликни, ҳаж сафарига нима мақсадда боришликни доим ёдда сақлаган ҳолда элликбошининг кўрсатмаларига қатъий амал қилиш шарт.
- Меҳмонхоналардаги хоналар озодалигига эътибор бериш, сувни исроф қилмаслик талаб этилади.
- Меҳмонхоналарда ҳам сатри аврат қоидаларига амал қилиш лозим.
- Ошхонадаги тартиб-интизомга қатъий риоя қилиш керак. Ортиқча егуликларни хоналарга олиб чиқмаслик, исрофгарчиликка йўл қўймаслик.
- Шахсини тасдиқловчи ҳужжат (кўкрак нишони) ва меҳмонхона ташриф қоғози (визитка)си доим ёнида олиб юриш керак.
- Ибодат ёки бошқа ҳолатларда меҳмонхонадан ташқарига чиқиладиган бўлса, калитни топшириб кетиш зарур.
- Ибодатлар учун масжидда қолинадиган бўлса ёки бошқа ишлар юзасидан элликбошини огоҳлантириб қўйиш лозим.
- Ибодат вақтларида аёлларнинг ҳайз кунлари бошланиб қолса, Каъба тавоф қилинмайди, намоз, Қуръон ўқилмайди. Қолган амаллар тўлалигича қилинади. Умра зиёрати ҳайз кунларига тўғри келиб қолса аёл шифокорлар билан маслаҳатлашиб иш кўрилади.
- Аёллар камида уч киши бўлиб юриши, кечаси ёлғиз юрмасликлари лозим. Масжид узоқда бўлса, шахсий автомобилларга ўтирмаслик, фақат таксилардан фойдаланиш тавсия этилади.
- Масжидул Набавийдаги бир ракаат намознинг савоби минг ракаат намозга, Масжидул Ҳарамдаги бир ракаат намознинг савоби эса юз минг ракаат намоз савобига тенглигини доимо эсда сақлаб, вақтни ғанимат билиб, доимо ибодатда бўлиш керак.
- Ҳаж ва умра охирида аёлларнинг сочларидан, соч учидан бир бармоқ айлантирарлик узунлигида соч кесилади. Соч узун бўлса, сочнинг учидан, соч калта бўлса ўнг томонда қайчи билан кесилади. Эҳромга киришдан олдин шуларни ҳисобга олиш керак.
- Ҳажга борувчи аёллар ибодат вақтида улкан ажрлар берилишини ҳисобга олиб, бировларнинг ҳақига, молига ҳиёнат қилмаслик, атрофдагилар билан жанжалмаслик, ўзи ва бошқалар учун савобли амаллар қилишга ҳаракат қилиши талаб қилинади.
- Бегоналардан аудио, видео тасмалар, турли китоблар олмаслик талаб этилади.
- Ҳамхоналарда кексалар бўлса, қўлдан келганича ёрдам бериш тавсия этилади.
- Биз Абу Ҳанифа мазҳабига мувофиқ ибодат қиламиз, шунинг учун ибодат вақтида бошқа мазҳабдаги аёлларнинг ибодатларига эътибор бермаслик талаб этилади.
- Ҳозирги вақтда тасбеҳлар, жойнамозлар ўзимизнинг юртда ҳам сероб бўлгани боис у ердан юк қилиб кўтариб юрмаслик, уйда қолган фарзандлардан тасбеҳ, жойнамоз ва бошқа нарсаларни уйга олиб келиб қўйишлари тавсия этилади.
- Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг масжидларида ёки Каъбага матоларни турли ниятларда суртиш, Уҳуд тоғи тупроғидан олиб кетиш, Уҳуд тоғига қараб намоз ўқишнинг бидъат амаллардан эканини аниқ билиш зарур.
- Самолётда, меҳмонхоналарда, масжидлардаги таҳоратхоналарда покизаликка қатъий эътибор бериш талаб этилади.
- Ҳажга бораётганлар нима мақсадда кетаётганлигини аниқ билиб олишлари лозим, шунингдек, ибодат вақтларида аёлларни пардозланиб юришлари ман этилади.
- Ибодатларни тугатиб меҳмонхонага қайтиш йўли ёддан кўтарилган вақтда саросимага тушмаслик, яқин атрофдаги полиция ёки бирон кишига бейжик ва меҳмонхона ташриф қоғози (визитка)ни кўрсатиш мақсадга мувофиқдир.
- Шифокорлар доим хизматда бўлганлиги боис ўзингизми, ҳамхонангизними тоби қочиб қолса, дарров шифокорга мурожаат қилиш зарур.
- Меҳмонхоналарда юк йўқолиш каби ҳодисалар бўлганида, дарҳол элликбошига мурожаат қилиш керак.
- Ҳаж сафарига кетаётганда ва қайтишда аэропорт маъмурияти томонидан талаб этилган меъёрдан ортиқ юк олмаслик талаб этилади.
- Тошкент аэропортига қайтиб келингандан кейин жомадон ёки юклар йўқолгани маълум бўлса, жомадон учун берилган чиптани элликбоши билан биргаликда аэропорт маъмуриятига топширилади.
- Ҳаж сафаридан қайтиб келгандан кейин мусулмон кишига хос бўлган ишларни мукаммал бажаришда, маҳалла ва жамоат ишларида, тўй ва маъракаларни исрофгарчиликсиз ўтказиш, ёшлар тарбиясида ибрат бўлишлари тавсия этилади. Хайрли амалларда давомли бўлиш икки дунё саодатига эриштиради.
Ҳаж сафари давомида бажарган ибодатларингиз Аллоҳ таоло даргоҳида ҳусни мақбул даражасида бўлишини, мабрур ҳаж насиб этишини тилаб қоламиз.
Мунира Абубакирова
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Хотин-қизлар масалалари бўйича бўлим мутахассиси
Либос – инсоннинг “ID картаси”
Қадимдан либос инсоннинг ижтимоий мавқеи, касб-корини англатган. Боёнлар, мусофир дарвешлар, ҳунарманд-савдогарлар, шунингдек, уруғ ва элатларни-да либосига қараб таниса бўлади. Боиси кийим маданият кўзгуси. Бугун йиртиқ-ямоқ шим, калта пайпоқ кийган ёшлар кўпайиб бормоқда. Бу ҳам маданият белгиси, дегувчилар топилади. Аммо бу каби “урф”лар халқимизнинг қадимдан мерос кийиниш маданиятига таъсир кўрсатаётганини кўриб, оғринамиз.
Биз “Ўзбекистон белгиси” кўкрак нишони совриндори, П.Беньков номидаги Республика рассомлар тайёрлаш мактабининг либослар дизайни катта ўқитувчиси Малика Қўзиева билан шу мавзуда суҳбатлашдик.
– Либос инсон хусусияти, феъл-атворига қанчалик боғлиқ ва қадимда туркий халқларда қандай кийиниш услублари бўлган?
– Либос инсоннинг турли хусусияти, маданияти, тарбияси, диди ва феъл-атворини таърифлаб берувчи кўзгудир. Туркий халқларнинг энг қадимги ва илк муҳим бўғинларидан бири бу – оғуз беклари, яъни она сут берган илк фарзанди – ўзбеклар бўлган дейишади. Шунинг учун ҳам туркий халқлар ичида энг катта тарихга эга бугунги турклар Ўзбекистонни ота юртимиз, деб аташади. Шу сабаб туркий халқлар маданияти бир-бирига яқин.
Камолиддин Беҳзод чизиб қолдирган бебаҳо миниатюра асарларида ҳам ота-боболаримизда кийиниш маданияти юксак бўлганини кўриш мумкин. Ундан ҳам аввалги, Афросиёб (Самарқанд), Варахша (Бухоро), Холчаён (Сурхондарё), Қизётган қалъа (Қадим Хоразм-Қорақалпоғистон) каби қадимги деворий суратлар орқали ҳатто эрамиздан аввалги, бугунги кўплаб халқлар ҳали ер юзида бўлмаган даврларда ватанимиз ҳудудида ўзига хос либослар мавжуд бўлганини кузатамиз. Қолаверса, қадимдан Ўзбекистон Буюк ипак йўли орқали Ғарб ва Шарққа кийим-кечак, пойабзал ва бош кийимлар учун барча иқлим ва ўлкаларга зарур бўлган пахта, ипак, қоракўл, момиқ, ошланган кўн ва тери етиштириб етказиб бергани ва бугунги кунда ҳам юртимиз дунёга турли либос учун қимматбаҳо табиий материалларни етиштирувчи энг йирик экспортёрлардан бўлиб келаётгани бежиз эмас. Бу ўзбек халқининг қадимдан юксак дид билан кийиниш маданиятига эга халқлардан бўлганини исботлайди.
– Либосларнинг жамиятдаги аҳамияти ва уларнинг мутаносиблиги ҳақида ҳам тўхталиб ўтсангиз?
– Либос, айниқса, бош кийим ҳамма даврларда, ҳамма халқларда муҳим аҳамиятга эга бўлган. Бош кийимга қараб одамнинг ижтимоий мавқеи, миллати, қайси элат ёки уруғга мансублиги, қайси табақадан экани, ёши, жинси, оилавий мақомигача билиш мумкин бўлган. Бежиз ҳукмдорлар тож, қаландар-дарвешлар қалпоқ, маълум ёшга қараб хоразмликлар чўгирмани турли рангдагисини, тошкентлик йигитлар уйланган ёки бўйдоқлигига, унаштирилганини билдирувчи каштали дўппилар киймаган. Шунинг учун бош кийим аввало эгасининг мақомини кўрсатиб турувчи “маълумотнома” бўлган. Бош кийим устки либос билан мутаносиб бўлиши ҳам керак. Нафақат кийиниш услуби, балки либослар ранглари ҳам бир-бирига мос бўлса, нур устига нур (бу мутаносибликни, айниқса, аёл-қизлар қойиллатади). Сабаби либос инсоннинг бутун бошли “ID картаси” вазифасини бажаради.
Машҳур рус ёзувчиси Константин Паустовскийнинг 1916 йилда ўзи кўрган ва уни даҳшатга солган воқеа – Ватан озодлиги учун курашган минглаб ўзбекларни Москва кўчалари бўйлаб бир неча кун давомида ҳайдаб ўтилгани ҳақида ёзар экан, уларнинг бошидаги дўпписини асосий белги сифатида кўрсатади: “Кўчалар бўйлаб соқчилар яшил ранг чопондаги минглаб ўзбекларни ҳайдаб боришарди. Ўрта Осиёдаги қўзғолонлар бостирилгач, ўзбекларни Мурманск сари, шимолий қутб темир йўлини қуриб, ўлиб кетмоғи сари бошлаб кетар эди. Қуруқ қор учқунлари уларнинг кумушранг нақшли қора дўппиларини қопларди. Бу маҳкумларнинг ўтиши бир неча кунлаб давом этди…” – деб ёзади у.
– Либослар тарихи мутахассиси сифатида қайси қадимги либосни ҳозирги даврга қайтаришни хоҳлайсиз?
– Мен аслида либослар дизайнериман. Кўпинча тарихий либос ва кийимлар лойиҳалари устида ишлаганим туфайли ва Павел Беньков номидаги рассомлар мактабида узоқ йиллардан буён либослар тарихидан дарс бериб келаётганим сабаб кўп йиллардан буён ўзбек ва жаҳон халқлари либослари тарихини ўрганаман. Табиийки, ўз ижодимда ҳам бу жуда қўл келади. Парижда, Лондонда, Москвада, Люксембургда, Урумчида бўлиб ўтган кўплаб халқаро либос танловлари ва фестивалларда тақдирланган либосларим айнан тарихий мавзуда ишлангани ва дизайнида аньанавий ўзбек матоларидан кенг фойдаланилгани – булар барчаси ушбу соҳада ҳали катта ижодий имкониятлар борлигини кўрсатади.
Кейинги йилларда миллий ўзликни англашга катта эътибор қаратилмоқда, мақом, бахшичилик, миллий ҳунармандчилик каби йўналишлар ривожлантирилмоқда. Бу албатта миллий либослар ривожига, уларни оммалаштиришга хизмат қилди. Аммо шу билан бирга, миллий матоларимиздан, айниқса, аёллар кийимларида ишлатиладиган ипак матолардан дидсизларча фойдаланиш ҳоллари афсуски кўпайди. Бу муаммоларнинг ечими миллий либослар тарихини чуқур таҳлил қилиб ўрганишда, деб ҳисоблайман.
– Ёшлар кийинишда Ғарбга кўр-кўрона тақлид қилиши ҳақида фикрингиз қандай?
– Биласизми, бундай мавзуларнинг кун мавзуси қилиб катта муҳокамага олиб чиқилиши нафақат ёшлар, балки аксарият катта ёшли юртдошларимизда ҳам кийиниш бобида билим ва заковат етарли эмаслигидан далолат беради. Бу ҳолатни мен ёшларимизнинг замонавий бўламан деб ярашса-ярашмаса кийиб, бегона маданиятларга эргашиб кетаётгани, халқимизнинг тарихий меросидан, кийиниш маданиятидан бехабар бўлиб қолаётганидан деб тушунаман. Бундай мавзуларни катта муҳокамага олиб чиқишдан кўра ёшларга ўрнак бўладиган миллий дизайндаги либосларни урфга айлантириш борасида бош қотирсак яхши бўлар эди.
Юлдуз ЎРМОНОВА
суҳбатлашди.
Манба: Ўзбекистон миллий ахборот агентлиги
Макка шаҳридаги Ўзбекистонлик зиёратчилар жойлашган меҳмонхона (фотолавҳа)
Айни кунларда ҳаж ибодатига тайёргарлик кўраётган зиёратчиларимиз Макка шаҳрининг “Азизия” даҳасидаги кўркам, 25 қаватли, ҳашаматли “Аброж ал-Ҳидоя” меҳмонхонасида истиқомат қилишмоқда.
Ҳожилар ибодатларини чиройли ва мукаммал адо этишлари учун меҳмонхона тоза ва озода ҳолга келтирилиб, барча шарт-шароитлар муҳайё қилинган.
Ўзбекистонлик зиёратчилар учун қулай шароит яратиш мақсадида, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳамда Дин ишлари бўйича қўмита томонидан мазкур меҳмонхонадан барча ҳожиларимизга яхлит жой ҳозирланган.
Меҳмонхонанинг кириш фойесига илинган “Ўзбекистон” ёзуви ва давлатимиз байроғи бу бинога ўзбекистонлик зиёратчилар жойлашишидан далолат бериб турибди
Таъкидлаш жоизки, меҳмонхона томонидан тақдим этилган хизматлардан юртимиз ҳожилари мамнун бўлишмоқда. Ушбу меҳмонхона қулайликлари ҳақида гапирганда, аввало, ҳар бир хона шинам қилиб ҳозирланган, унда ювиниш хонаси мавжудлиги, совуткич, музлаткич, стол-стул, журнал столи, телефон, телевизор ва замонавий мебеллар билан жиҳозланганини таъкидлаш керак.
Яна шуни айтиш керакки, меҳмонхона ошхонасида бир пайтда 4000 киши таомланиши учун мўлжалланган ўринлар ҳозирланган.
Шунингдек, тиббиёт маркази, ишчи гуруҳи штаби, мажлислар зали ҳамда эркак ва аёллар намозхонасига алоҳида жойлар ажратилган. Қолаверса, меҳмонхонада кўп сиғимли бир неча лифтлар ҳам мунтазам ишлайди.
Меҳмонхонанинг яна бир қулайлиги шуки, битта асосий йўл бўйлаб “Ҳарами шариф”га бориш мумкин. Шунингдек, меҳмонхона Мино водийсига қулай ҳудудда жойлашганлиги сабабли асосий ҳаж ибодатлари даврида зиёратчиларни у ерга олиб чиқиш ва қайтариб олиб келишда кўп енгилликлар бўлади. Меҳмонхона атрофидан серқатнов, катта йўл трассаси бўлмагани ҳам ҳожилар эркин ҳаракат қилиш имконини беради.
Ҳаж ибодатига киришаётган юртдошларимизни Аллоҳ таоло ибодат ва дуоларини қабул қилиб, сафарларини бехатар айласин!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Ҳаж зиёратчиларининг қувончу шодликлари! (видео)
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Нур-Султонда 30 минг кишилик масжид
Қозоғистон пойтахтида янги масжид олдида 300 метрлик фавворали хиёбон пайдо бўлади, деб хабар бермоқда Нур-Султон шаҳар маъмурияти матбуот хизмати.
islam.ru маълум қилишича, ушбу янги масжид Қозоғистон ва бутун Марказий Осиёдаги энг катта масжид бўлиб, гумбазининг баландлиги 90 метр, миноралари 130 метр, масжид сиғими 30 минг кишигача етади.
Масжид қурилиши ва ҳудудни ободонлаштириш ишлари ҳомийлар ва хайрия маблағлари ҳисобидан амалга оширилмоқда.
Янги масжид олдида ҳозирда ободонлаштириш ишлари олиб борилмоқда. Ушбу жамоат майдони фуқаролар ва шаҳар меҳмонлари учун қулай дам олиш масканига айланади.
Фаввора бўйлаб соябонлари ва кичик меъморий шакллар ўрнатилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати