Бизда таҳорат деб ўрганиб қолинган маълум ва машҳур амал арабчада «вузуъ» дейилади. «Вузуъ» сўзи луғатда «гўзаллик» ва «ялтираш» маъноларини билдиради. Шариатда эса Аллоҳга қурбат ҳосил қилиш нияти билан баъзи аъзоларни ювиш «вузуъ» деб айтилади.

Таҳорат энг аввало, Аллоҳ таоло томонидан амр қилинган ибодатдир. У мусулмон инсоннинг гуноҳлари мағфират қилинишига сабаб бўлади. Таҳорат поклик демакдир. У инсонни гўзал қилади. Соғлом бўлишини таъминлайди ва яна бошқа кўплаб фойдалар келтиради.

Аллоҳ таоло мусулмонларни ҳар бир ибодатга таҳоратли ҳолда киришига буюрган. Таҳоратсиз намоз қабул бўлмайди. Бир кунда беш вақт намоз ўқийдиган одам доимо таҳорат билан покланиб юриши керак.

Аллоҳ таоло Моида сурасида марҳамат қилади:

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ

«Эй иймон келтирганлар! Намозга турсангиз, юзларингизни ва қўлларингизни чиғаноқлари ила, бошларингизга масҳ тортиб, оёқларингизни тўпиқлари ила ювинглар» (6-оят).

Ушбу ояти каримадан ҳанафий мазҳаби уламолари таҳоратда тўртта фарз борлигини олишган. Булар қуйидагилардан иборат:

1. Юзни ювиш.
2. Қўлларни чиғаноқлари билан қўшиб ювиш.
3. Бошга масҳ тортиш.
4. Оёқларни тўпиқлари билан қўшиб ювиш.

Уламоларимиз таҳорат борасида келган ҳамма ҳадис ва манбаларни ўрганган ҳолда ишлаб чиққан таҳорат одобларига, бу борадаги қоидаларга назар соладиган бўлсак, бу ҳақиқатни яна ҳам тўлароқ тушуниб етамиз.

Таҳорат одоблари қуйидагилар:

1. Қиблага қараб ўтириб таҳорат қилиш зарур. Таҳорат ибодат бўлгани учун уни қиблага қараб қилиш керак бўлади.
2. Баланд жойда ўтириб таҳорат қилиш лозим. Ишлатилган сувлар бадан ёки кийимларга сачрамаслиги учун шундай ва бундан бошқа қулайликларга эга бўлиш талаб этилади. Мисол учун, совуқ ўлкаларда офтобда таҳорат қилиш қулай бўлса, ўта иссиқ ўлкаларда офтобда таҳорат қилиш кўп ноқулайлик ва қийинчиликлар туғдиради. Шунинг учун таҳорат қиладиган жой ва шароитлар қулай қилиб олинса, яхши бўлади.
3. Таҳорат қилишда узри бўлмаса, бировнинг ёрдамидан фойдаланмаслик керак. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам аксар ҳолларда шундай қилганлар. Ибодатда мутавозелик, ҳамма нарсани ўзи бажариши афзал саналади.
4. Таҳорат пайтида гапирмаслик даркор. Балки Аллоҳнинг зикри ва дуо билан машғул бўлиш мақбулдир.
5. Узуги бор одамлар уни бир қимирлатиб остига сув етказиши лозим.
6. Оғзига ва бурнига ўнг қўл билан сув олиб, бурунни эса чап қўл билан тозалаб қоқиш керак.
7. Шошилиб қолмаслик учун намоз вақти кирмасидан таҳорат қилишни бошлаш керак.
8. Сувни исроф қилмаслик талаб этилади.
9. Ишлатиш осон бўлиши учун таҳорат суви солинган идишни ўнг томонига қўйиб олса қулай бўлади.
10. Қалбдаги ният билан тилдаги гапни бирлаштириш.
11. Ҳар бир аъзони ювганда «Бисмиллаҳ»ни айтиб, дуо ўқиш.
12. Таҳорат қилиб бўлгандан кейин «калимаи шаҳодат»ни ва ривоятда келган дуони ўқиш.
13. Таҳорат қилиб бўлгач, икки ракат намоз ўқиш.

Мусулмон инсон кундалик ҳаётида доимо баданининг маълум қисмлари пок ҳолда юриши учун таҳорат етарлидир. Исломда таҳоратнинг ўзи билан кифояланиб қолинмайди. Балки мусулмон инсонга бутун баданини пок тутиш учун Аллоҳ таоло ғуслни ҳам фарз қилган.

«Олам ва одам, дин ва илм» китоби асосида тайёрланди

Ватанимиз тарихидаги 31 январь санаси билан боғлиқ айрим воқеалар баёни.

1907 йил (бундан 114 йил олдин) – Туркистон генерал-губернатори девонхонаси бошлиғи Тошкент шаҳар ҳокимига махфий хат йўллади. Унда шаҳар ҳокимига шахсан императорнинг топшириғини тушунтирилган эди. Унга кўра, Аҳмад Яссавий масжиди шайхлари билан мазкур масжид-мақбарага Амир Темур томонидан совға қилинган, ўша вақтда олтитадан бештаси мавжуд бўлган бронза шамдонларни Петербургдаги Эрмитаж музейига бериш тўғрисида музокара олиб борадиган эътиборли ва ишончли маҳаллий вакилни тавсия этишни сўради.

Амир Темур туҳфа қилган мазкур қимматбаҳо шамдонлар нодир санъат асарларидир. Шамдонлар жуда гўзал шаклда, санъаткорона, нозик ишланган. Бир қисми олтин суви билан безалган. Шунинг учун ҳам бу қимматбаҳо санъат асарларини Россиянинг сўнгги императори Николай Иккинчи Эрмитажra олиб келишни Император археология ҳайъати раисига маслаҳат берган эди. Император Археология ҳайъатининг раиси граф А.Бобринский эса Туркистон генерал-губернатори вазифасини бажарувчи Н.Гродековга хат ёзиб императорнинг кўрсатмасини етказган.

Бу масала билан Тошкент шаҳар ҳокимлигининг топшириғига асосан шаҳар полицияси бошлиғи шуғулланди. Унинг 1907 йил 16 февралда берган маълумотигa кўра, Аҳмад Яссавий масжидидаги шамдонларни сотиб олиш бўйича музокара олиб боришга Шайхонтоҳур қозилигига номзод Эшонхон Маҳмудхўжаев рози бўлган. Бироқ туркистонлик шайхлар узоқ давом этган тазйиқларга қарамай, шамдонларни сотиш мумкин эмаслигини айтганлар ва уларни ўша вақтда қаттиқ ҳимоя қилганлар. Аммо кейинчалик шамдонлар мақбарадан олиб кетилди.

1918 йил (бундан 103 йил олдин) – Халқ Комиссарлар Советининг қарори билан Россияда, шу жумладан Туркистон ўлкасида хам, 1918 йил 31 январь юлий тақвимининг охирги куни – 1918 йил 14 февраль григорий тақвимининг биринчи куни деб қабул қилинди. Ушбу қарорга кўра, 1918 йилнинг 31 январи тугагач, бирдан 14 февраль бошланиши керак эди ва шундай бўлди.

2018 йил (бундан 3 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Давлат хизматлари агентлиги фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари ҳақида”ги қарори қабул қилинди.

2019 йил (бундан 2 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қарорлари билан Олмалиқ шаҳрининг 2035 йилгача, Ангрен шаҳрининг 2032 йилгача, Чирчиқ шаҳрининг 2035 йилгача бўлган даврга мўлжалланган бош режалари тасдиқланди.

2020 йил (бундан 1 йил олдин) – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Олий таълим муассасалари талабаларига тўланадиган стипендиялар миқдорларини белгилаш ҳамда стипендиялар тайинлаш ва тўлаш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори қабул қилинди.

Алишер ЭГАМБЕРДИЕВ тайёрлади

Ҳошим ибн Зиёд акаси ҳақида айтади: «Ало ибн Зиёд ҳар жума кечасини ибодат билан ўтказар эди. Бир кеча у мадорсизланиб қолиб, аёлига: «Асмо, мен мадорсизландим. Фалон вақт кирганида мени уйғотгин», деди. Аёли «Хўп» деди. Бироқ айтилган вақт кирганида эрини уйғотишни эсидан чиқарди. Ало ибн Зиёднинг тушида бир киши келиб, унинг пешонасидан ушлаб, «Ибн Зиёд, тур, Аллоҳни зикр қил, У Зот ҳам сени эслайди», деди. У уйғониб кетди ва вафот этгунича кечалари Аллоҳ таолони зикр қиладиган бўлди. Аллоҳ уни раҳматига олсин».

«Солиҳлар гулшани» китобидан

Покистон Бош вазирининг маслаҳатчиси Абдул Раззоқ Довуд бошчилигидаги делегация бугун музокаралар ўтказиш учун Ўзбекистонга келди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Ташриф доирасида Ўзбекистон-Покистон савдо-иқтисодий масалалар бўйича махсус қўшма ишчи гуруҳининг биринчи йиғилиши бўлиб ўтиши режалаштирилган.
Покистон делегацияси, шунингдек, “Мозори Шариф – Кобул – Пешовар” темир йўли лойиҳасини амалга ошириш бўйича Ўзбекистон-Афғонистон-Покистон уч томонлама ишчи гуруҳи йиғилишида ҳам иштирок этади.
Абдул Раззоқ Довуд ва делегация аъзолари Самарқанд шаҳрига ташриф буюриб, Ислом қадамжоларини зиёрат қилади, қадимий шаҳарнинг тарихий ва меъморий обидалари билан танишади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Аросат ичра мавқуф эллик эмиш,

Ҳар бирида бўлур савол бир иш.

Тез ўтар, кимки берса яхши жавоб,

Йўқса, йиллар чекар азобу иқоб.

Баъзи элгаки Тенгри лутф эткай,

Беҳисоб учмоқ ичра еткай.

НАСРИЙ БАЁН

Аросатнинг мавқелари –

манзиллари баёни

Аросат (яъни, қиёмат) майдонида элликта тўхташ (ва сўроққа тутиш) жойлари бор экан, ҳар бирида бир ишдан савол қилинади. Кимки яхши жавоб берса, у манзиллардан тез ўтиб кетади, йўқса, йиллар бўйи азоб ва уқубат чекади.

Баъзи инсонларга Аллоҳ таъоло лутф қилиб, ҳисоб-китоб қилинмасдан жаннатга киради.

ДАЛИЛ ВА ШАРҲ.

“Жомиъ ул-мутун” китобидан: “Бутун махлуқот (яратилмиш нарсалар) Аросатда  тўпланади. Эллик жойда кутиб турадилар. Ҳар бир кутиш жойининг муддати минг йил. Бу хусусдаги ояти жалила ушбудир:

Маъориж сураси, 4-оят: «...Фаришталар ва Руҳ (яъни Жаброил) бир Кунда (яъни Қиёмат кунида) Ул зотнинг ҳузурига кўтарилурларки, Ул Куннинг миқдори (дунё йиллари билан) эллик минг йилдир» (“Жомиъ ул-мутун”). 

“Аҳли суннат вал-жамоат ақоиди” китобидан: “Бутун яралмиш жонлар Аросатда узоқ муддат кутиб қоладилар, аммо ҳисоб-китоб ва мезонга – тарозуга чақирилмайди. Бу аҳволдан халқ беҳад музтариб бўлиб – изтиробда қолиб, пайғамбарларнинг (алайҳимусалом) шафоъатларини сўраб мурожаат қила бошлайдилар... (2-китоб).

 Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК.