Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги ҳамда Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети ҳамкорлигида ташкил этилган конференцияда дунёнинг ўнга яқин мамлакатидан ва юртимизнинг турли вилоятларидан келган олимлар, соҳа мутахассислари, илмий тадқиқотчилар ҳамда талаба-ёшлар иштирок этмоқда.

Унда телекоммуникация, ахборот-коммуникация технологияларининг иқтисодиётимиз ривожланишидаги роли, муаммолари ва уларнинг ечимлари, кўрсатилаётган хизматлар сифати ва хавфсизлиги масалалари кўриб чиқилмоқда.

Конференция доирасида семинарлар ташкил этилиб, электрон тижорат, «Электрон ҳукумат» тизимини жорий қилиш ва ривожлантириш борасида ахборот технологияларидан фойдаланиш, «Ахборот кутубхонаси ва архивлар» йўналишининг инновацион ривожланиши, ихтисослаштирилган дастурий ва аппарат ишланмаларидан иқтисодиётнинг реал тармоқларида фойдаланиш, ахборот хавфсизлиги муаммолари, «ақлли» ва «хавфсиз» уйларни лойиҳалаштириш ҳамда замонавий педагогика ахборот технологиялари бўйича оригинал тадқиқотлар ўрганилади. 

Шунингдек, телекоммуникация тизимлари, рақамли телевидение, радио, симсиз алоқа технологиялари, радиотехника ривожланиши истиқболлари ҳақида фикр юритилади. Ахборот технологиялари учун назарий асосни таъминловчи аналитик материаллар ва илмий ишлар муҳокама қилинади, деб хабар беради ЎзА.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон туризмдан йилига 15 миллиард доллар ишлаб топиши мумкин. Бу маълумотни Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси раиси маслаҳатчиси туркиялик Содиқ Бадак “Ўзбекистон 24” телеканалига берган интервьюсида айтиб ўтди.
“Статистика бўйича, дунёда 4 миллиард киши сайёҳдир. Уларнинг кўпчилиги ўз сафарини 4 кундан 14 кунгача давом эттиради. Айнан улар билан қизиқишимиз лозим. Агар жуда бўлмаганда 15 миллион меҳмонни жалб эта олсак, даромад йилига 15 миллиард долларни ташкил этади”, — деди Содиқ Бадак.
Шунингдек, маслаҳатчи йил давомидаги инфратузилмалар муҳимлигини таъкидлаб ўтди.
“Ўзбекистон барча тўрт мавсумда меҳмонларни қабул қила олиши муҳим, аммо бунинг учун инфратузилма яратиш лозим. Ўзбекистон — Марказий Осиё жавоҳири. Бундай салоҳият минтақадаги бошқа давлатларда йўқ”, — дея таъкидлади эксперт.
Туркиялик мутахассиснинг айтишича, айни пайтда Ўзбекистон йилига 10 миллион нафаргача туристни қабул қила олиши ва бундан 10 миллиард доллар ишлаши мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Миср Араб Республикасидаги “Ал-Азҳар” университети ректори ўринбосари Юсуф Амир университет қошидаги “Таржима маркази”нинг Қуръони карим маъноларини 30 та хорижий тилларга таржима қилиш ҳақидаги лойиҳасини маълум қилди.

Миср Араб Республикасида нашр этиладиган “ал-Явм ас-Сабиъ” газетаси хабар беришича, 2 апрель куни Мисрнинг Искандария шаҳрида Халқаро китоблар кўргазмасида иштирок этган “Ал-Азҳар” университети ректори ўринбосари, университет қошидаги таржима маркази директори Юсуф Амир Марказнинг Қуръони карим маъноларининг 30 та хорижий тилларга таржима қилиш лойиҳаси ҳақида маълумот берди.

Юсуф Амир марказнинг бир ярим йил ичида 154 та китоб таржима қилингани ҳақида хабар бериб бундай деди: “Қуръони карим маъноларининг 30 та хорижий тилларига таржима қилиш олдимизда турган муҳим вазифадир”. Шунингдек Юсуф “Ал-Азҳар”нинг бошқа лойиҳалари қаторида “Савт ал-Каир” аудиокомпанияси билан ҳамкорликда Қуръони карим муфассири Шайх Муҳаммад Мутаваллий Шаъровий (раҳимаҳуллоҳ) шарҳларини аудио-таржима қилиш, болалар нашри,  диний атамалар луғатини 15 тилга таржима қилиш ва “Ал-Азҳар” сериалини таржима қилиш каби лойиҳаларни санаб ўтди.

Эслатиб ўтамиз, Мисрнинг Искандария шаҳрида 31март куни бошланган китоб ярмаркаси 9 апрелгача давом этади.

Халқаро алоқалар бўлими

ЎМИ Матбуот хизмати

Алҳамдулиллаҳ ҳар томонлама соғу-саломатмиз, иймон деган бебаҳо неъматдан, ислом шукуҳидан, озодлик наъшидасидан, мосуво эмасмиз. Шундай тинч фаровон турмуш қадрига етайлик. Гўёки кўзларимизни ҳар дақиқа очиб юмиб асраганимиздек, ўзимизни меҳрни жиққа булоғига ботириб шукронадан бўшамайдиган замон ва маконда яшаяпмиз. Аммо барибир сабр, қаноат, қисматимга бўлган ўлчамлар мени хавотирга солади. Айтингчи, уларни қаердан олай, мен уч эшикларга йўналган бир йўловчиман. Тўрт болага ҳамда баъзи яқинларимга йўлбошчидирман. Йўловчилигини тўғри бажара олмаётган банда, қандай йўлбошчи бўлиши мумкин? Унинг залворидан қўрқаман.

Менга ноёб топилмаларни қаердан олишим керак бўлган манзилларни айтсангиз бўлди. Оёқ яланг бўлиб бўлса ҳам, эмаклаб бўлса ҳам бораман. Ҳозир ўз ихлосимдан, кўнглимдан хавфдаман. Илгарилари, кимдир дилозорлик қилса, ёки ғуруримни топтаса, парво қилмасдим. Нега дейсизми, кўзларимни пастга қаратсам кифоя эди. Шундоқ ёноқларимда янги қазилган ўз қабримни кўрардим. Ва ҳаммаси шу ондаёқ унутиларди. Дилимга ғафлат уя қурмасди. Энг кераги, мен ҳеч кимдан хафа бўлмасдим, умуман нолиш деган ҳамроҳим бўлмаган. Нима бўлди-ю, турмушга чиққанимдан кейин кўплаб фазилатларим табора камайиб кетди.

Ора-орада шикоятчи мансабига ҳам ўтирдим. Жаҳл деган иллатга кўп десам хато бўлади, кўпроқ ошно бўлдим. Ортимга бир назар ташласам, ҳаётимнинг баъзи зиналарида қандай жоҳил яшаганимдан уялиб кетаман. Маънан қашшоқ одамлар ҳам ўзини шундай тутмасалар керак, деб баҳо бераман ўзимга.

Биласизми, ҳозир анча хотиржамман. Чунки, мени бу ҳолатдан алҳамдулиллаҳ муборак Зикрлар ва дуолар қутқарди. Нажот ва сабр бераётган Меҳрибон ва Раҳмли Аллоҳга ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ва у кишининг оила аъзоларига салом ва саловотлар бўлсин.

Нилуфар БОЗОРБОЙ қизи

ЎМИ Матбуот хизмати

Закот – Ислом динининг беш асосий рукнидан бири (иймон ва намоздан кейинги учинчиси). Шу билан бирга у Исломнинг ижтимоий  рукнлари сирасига киради. Чунки  Аллоҳ Таоло Тавба сурасининг 11-оятида шундай марҳамат қилади:

فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآَتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ

 Яъни, “Агар тавба қилсалар, намозни қоим қилсалар ва закот берсалар, бас улар диндаги биродарларингиздир”. Ушбу оятдан келиб чиқиб, илк Ислом даврида киши закот бериш билан жамият ҳаётига кириб келган. У орқали биродарлик ҳуқуқига, ана шу жамиятга тегишлилик ҳуқуқига ҳақли бўлган.

  Закот – Аллоҳдан бўлган фарз. Лекин у жамоаларга умумий тарзда фарз қилинмаган. Закотни ана шу жамоалардан Аллоҳ ва Охират кунидан умид қилувчиси адо этади. Охиратга ишончи заиф, қалбида молга бўлган муҳаббати Аллоҳга бўлган муҳаббатдан устун кимсалар уни ташлаб қўядилар, бефарқ муносабатда бўладилар. Шундай бўлсада, Араб халифалигида инсонлар молидан закот олишни давлат ўз  зиммасига олган.

 Давлат нега инсонларга фарз қилинган ибодатга масъул бўлиши керак, ахир мол уларники-ку, нима учун закотга ажратилган молларини ўзлари беришмаган? Сабаби Аллоҳ Таоло закот бериладиган тоифаларни зикр эта туриб, улар сафига “садақа ишида ишловчиларга” деб, закот йиғувчиларга  ҳам закотдан тайин қилди. Яъни Аллоҳ Таоло махсус шахсларни муайян вазифага – инсонлар молидан закот беришга тайинлади ва уларни “والعاملين عليها” (“унинг ишида ишловчилар”) деб атади.

  Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам даврида закот Қуръонда келтирилган кўрсатмаларга амал қилиниб олинган. У зот соллоллоҳу алайҳи васаллам Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳуни Яманга жўнатаётганларида: “Сен уларга Аллоҳ бойларининг молларидан олиниб, камбағалларига қайтадиган садақа фарз қилганини ўргат. Молларининг яхшисини олишдан ҳазир бўл. Мазлумнинг дуосидан қўрқ, чунки унинг ва Аллоҳнинг орасида ҳижоб – парда бўлмайди”, деб айтганлар. Шайхулислом Ҳофиз ибн Ҳижр ҳазратлари: “Бу ҳадис шунга далолат қиладики, имом, яъни бошлиқ – закотни  ё ўзи ё ноиби йиғувчи ва уни сарфловчи шахс. Улардан ким буни маън қилса, ундан қаҳр етади”, деганлар.

    Ҳадиси шарифларда Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламнинг закот йиғиш, уни ёзиб бориш, сарфлаш ишларига кўмаклашган саҳобаи киромлар зикр этилган:

– Саҳиҳайнда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилинган ҳадисда Умар розияллоҳу анҳу;

– Абу Довуд ривоятида Абу Масъуд розияллоҳу анҳу элчи қилиб юборилганлиги келтирилган;

– Аҳмад ривоятида Ҳузайфа розияллоҳу анҳу;

– Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Бани Мусталақ қабиласига – Валид ибн Уқба юборилгани айтилган;

– Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу – Фазорага;

– Заҳҳок ибн Суфён Килоний – Бани Килобга;

   Бундан ташқари Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам араб оролларидан бошқа иқлимларга ҳам элчиларини жўнатганлар:

 – Муҳожир ибн Умайя – Санога;

– Зиёд ибн Лабид – Ҳазромавтга;

– Аъло ибн Ҳазрамий – Баҳрайнга;

– Али розияллоҳу анҳу – Нажронга боришган.

    Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васалламнинг закотдаги котиблари – Зубайр ибн Аввом розияллоҳу анҳу эди. Агар у киши йўқ бўлсалар ёки узрли сабаблари бўлса, Жаҳм ибн Султ ва Ҳузайфа ибн Яман розияллоҳу анҳумалар  ёзишган.

  Келган мактубларни баъзи саҳобалар таржима қилишган. Бу вазифани  Ҳузайфа ибн Яман, Арқам ибн Абуларқам, Холид ибн Саъд розияллоҳу анҳумлар бажарганликлари ривоят қилинади. Табарий ривоятида Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам Икрима ибн Абу Жаҳл розияллоҳу анҳуни вафот этган йиллари Ҳавозин қабиласига жўнатиб, уларнинг мактубини таржима қилдирганликлари айтилган.

   Набий соллоллоҳу алайҳи васаллам  закот йиғувчиларга молларнинг эгалари билан муомала қилишни, доимо уларга юмшоқ бўлишни, Аллоҳнинг ҳаққида эътиборсизлик қилмасдан уларга  енгиллик қилишни ўргатар эдилар.

   Жарир ибн Абдуллоҳдан ривоят қилинади: “Аъробийлардан бўлган кишилар гуруҳи Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам олдиларига келиб: “Закот  йиғувчилар  бизларга келиб зулм қилишяпти,” дейишди. Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам уларга: “Закот йиғувчингиздан  рози  бўлинг”,  дедилар”.

  Анас розияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда бир киши Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам олдиларига келиб: “Агар мен закотни сизнинг элчингизга берсам, Аллоҳ ва Унинг Расулига беришдан халос бўламанми?  (Яъни, шу кифоя қиладими?)”, деди. Улар: “Ҳа, Аллоҳ ва Унинг Расулига уни беришдан халос бўласан, сенга ажр бўлади, уни ўзгартирганга эса гуноҳ бўлади”, дедилар.

  Бу ҳолат  Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам даврларида ўзгармай келди. Ҳулофаи рошидинлар даврида ҳам бу анъана давом этди. Имом Байҳақий Абу Бакр ва Умар розияллоҳу анҳумалар закот йиғиш учун одам юборганликларини ривоят қилган. Шофеъий раҳматуллоҳи алайҳ ҳам юқоридаги ҳадисни ривоят қиларканлар, улар ҳеч қайси йили буни кечиктирмаганларини зиёда қилганлар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу ўз даврларида “Муҳаммад ўлди, энди закот бермаймиз!” деганларга қарши кураш очганлар.

 Умар розияллоҳу  даврига келиб Ислом сарҳадлари анча кенгайган, мусулмонлар ортган. Улар ҳам юқоридаги анъанани давом этганлар ҳамда закот ва ўлжалар йиғиш учун махсус давлат хазинасини – Байтул молни ташкил этганлар. У зот фақатгина Рамода йили (Мадинада қурғоқчилик ва очлик бўлган йил)  ҳолат тақозосига кўра закот олишни кечиктирганликлари ривоят қилинган.

   Аллоҳ ва Унинг Расули инсонларга закотларини уларга бошлиқ кишига топширишни буюрган. Ибн Умар розияллоҳу  анҳума: “Закотларингизни Аллоҳ сизга бошлиқ қилган кишига топширинг, гарчи у хамр ичса ҳам. Ким яхшилик қилса ўзига яхши, ким гуноҳ қилса, ўзига зарар”, деб айтганлар.

  Саҳл ибн Абу Солиҳ отасидан ривоят қилади: “Менинг молим закот нисобига етган эди. Саъд ибн Абу Ваққос, Ибн Умар, Абу Ҳурайра, Абу Саид Ҳудрий розияллоҳу анҳумлардан  уларни тақсимлайми ёки султонга берайми,  деб сўрадим. Уларнинг барчалари менга султона беришимни буюришди. Мен “Бу султоннинг нима қилаётганини кўряпсизку,” дедим. (У вақтда ҳокимият Умавийларда эди). Уларнинг барчалари: “Ҳа, уни султонга беравер”, дейишди ва ҳеч бирлари ихтилоф қилишмади”.

   Шундай қилиб, Аллоҳ Таолонинг бандаларига фарз этиб жорий этган закотни йиғишни Ислом дини қай даражада тартибга солгани ҳақида қисман маълумотга эга бўлдик. Қодир Аллоҳ барчамизни закот берувчи ва шу орқали нажот топувчи бандаларидан бўлишимизни муяссар айласин!

Юсуф Қарзовийнинг  “Закот фиқҳи” китоби асосида

Хадичаи Кубро аёл-қизлар ислом билим юрти

 мударрисаси Кенжабой ГУЛРУХ

тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати