Дунёнинг ноёб мўъжизаларидан бири деб эътироф этиладиган Тожмаҳалда кенг кўламли таъмирлаш ишлари амалга оширилмоқда. Режага кўра, таъмирлаш ишлари келгуси йилнинг баҳор ойига қадар давом этади. Шунинг учун ҳам халқаро сайёҳлик фирмалари дунёнинг 7 мўъжизасидан бирини кўришни хоҳлаган сайёҳларга Ҳиндистонга ташрифни келаси йилга режалаштиришни маслаҳат беришмоқда. Ҳозир мақбара-масжиднинг асосий гумбази қурилиш ёғочлари билан қопланган бўлиб, уни бутунлай янгилаш кўзда тутилган.

Маълумки, Тожмаҳалнинг асосий гумбазига оқ мармар қопланган бўлиб, уни асл ҳолатини сақлаш учун турли кимёвий тозалаш воситаларидан фойдаланиш ўрнига махсус балчиқ-лойдан фойдаланилади. Яъни аввал қора балчиқ лой билан гумбаз қопланади, кейинроқ бу лой гумбаздаги чанг ва ғуборларни сўриб олгач гумбаз усти сув билан ювиб ташланади.

Тож Маҳал Бобурий ҳукмдорлардан Шоҳжаҳон томонидан Мумтоз Маҳалбегим хотирасига бағишлаб қурилган. Бундай ҳашаматли ва симметрик бинони 20 йилдан кўпроқ вақт мобайнида 20 мингдан ортиқ усталар 28 хил турли қимматбаҳо тошлардан фойдаланган ҳолда барпо этишган.

Ҳиндистоннинг рамзига айланган мазкур иншоот 1983 йилда ЮНEСКОнинг бутунжаҳон маданий ёдгорликлари рўйхатига киритилган ва у 2007 йилда дунё бўйлаб 100 миллион овоз йиғиб, дунёнинг янги етти мўъжизасидан бири дея тан олинган. Ҳозирги кунда бу маҳобатли ёдгорликни зиёрат қилиш мақсадида Агра шаҳрига ҳар йили 5 миллионга яқин сайёҳ ташриф буюради.

                                      Халқаро алоқалар бўлими

Яҳё қори Турдиев (“Ҳасанбойота” жоме масжиди имом ноиби):

1978 йил Тўйтепадаги масжидда имомлик қилаётганимда Марокашнинг муфтийси билан ҳамсуҳбат бўлдим. Қуръони каримдан тиловат қилганимда муфтий кўзида ёш ила қуйидаги сўзларни айтди: “Инсон олтин, гавҳар каби қимматбаҳо тошларни ҳеч қачон оддий ёғоч сандиқда сақламайди. Аллоҳ таоло ҳам Қуръони каримни сақлайдиган қалбни Ўзи яратади ва Ўзи ҳимоя қилади.

Аллоҳ таоло қорининг қалбига Ўзининг каломи Қуръони каримни омонат қилиб топширар экан, аввало, қалбни яратади, сўнгра у қалбга Қуръони каримни жойлайди. Ана шундай қалбдан Қуръони карим кўтарилмайди. Бундай қалб Қуръони каримга хиёнат қилмайди. Доимо уни такрор қилади ва унинг одобларига риоя этади”.

Шундан сўнг, муфтий Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг ушбу ҳадисларини айтиб сўзини якунлади:

“Аллоҳумма я мусаррифал қулуб, сарриф қулубана ъала тоъатика”,

(Ё қалбларни ўзгартирувчи Аллоҳ, қалбларимизни тоатинга буриб қўйгин)

“Аллоҳумма, я муқоллибал қулуб, саббит қулубуна ъала дийника”

(Ё қалбларни ўзгартирувчи Аллоҳ, қалбларимизни динингда собит қилгин)

Даврон НУРМУҲАММАД

ёзиб олди

Маълумки, бу йил Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёевнинг “Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларини рағбатлантириш тўғрисида”ги Фармони ҳамда “Хотира ва Қадрлаш кунига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори асосида 9 май — Хотира ва Қадрлаш куни ўзгача руҳда, юртимизда рўй бераётган янгиланишлар ва ўзгаришларга ҳамоҳанг тарзда умумхалқ байрами сифатида кенг нишонланди.

Жумладан, Фармонга асосан, 2017 йил 1 майгача юртимиздаги 1615 нафар Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларига икки миллион сўмдан бир марталик пул мукофотлари  тўлиқ ва тантанали байрамона вазиятда топширилди.

Президентимизнинг “Хотира ва Қадрлаш кунига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори ижроси доирасида 14 нафар эҳтиёжманд Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларига янги замонавий уй-жойлар туфҳа этилди. Уруш фахрийлари истиқомат қиладиган 172 та уй-жой тўлиқ қайта таъмирланди.

Бундан ташқари 346 нафар уруш фахрийларига 3 млрд. 894 млн. сўмлик ижтимоий ҳимоя ва моддий ёрдам кўрсатилди. Жумладан, эҳтиёжманд уруш қатнашчиларига ногиронлик аравачаси, эшитиш мосламаси, қўлтиқтаёқ, дори-дармон воситалари ҳамда уй-рўзғор буюмлари етказиб берилди.

Юртимизнинг турли ҳудудларида истиқомат қилувчи Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларининг муборак Ҳаж зиёратига бориш бўйича билдирган  истаклари ҳамда “Нуроний” жамғармасининг таклифи инобатга олиниб, илгари Ҳаж зиёратига боролмаган ёки бунга имкони бўлмаган Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари Президент томонидан ажратилган маблағлар ҳисобидан Ҳаж зиёратига юбориладиган бўлди.

Шу асосда “Нуроний” жамғармаси, Дин ишлари бўйича қўмита, маҳаллий ҳокимликлар ҳамда бошқа жамоат ташкилотлари иштирокида Ҳаж зиёратига бориш истагини билдирган Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларининг рўйхати шакллантирилди ҳамда уларнинг барчаси ўрнатилган тартибда тўлиқ тиббий кўрикдан ўтказилди. 

Айни кунларда 73 нафар Иккинчи жаҳон уруши қатнашчилари Ҳаж сафарига бориш тараддудини кўрмоқдалар. Улар муҳтарам Президентимизнинг халқ манфаати йўлида амалга ошираётган эзгу ишлари ҳамда нуроний-фахрийларга кўрсатилаётган бундай юксак эътибор ва ғамхўрликлари учун чуқур миннатдорчилик билдириб, доимо дуода эканлигини изҳор этмоқдалар.

 Хаж-2017 сафарига борувчи иккинчи жахон уруши қатнашчиларининг
Р Ў Й Х А Т И

Дин ишлари бўйича қўмита

Ахборот хизмати

Масжиднинг номи урду тилида “Тўрт минора” маъносини англатади. Ушбу жоме масжиди Ҳиндистоннинг Хайдаробод шаҳри, Андхра Прадеш штатининг пойтахтида жойлашган. У шаҳарнинг бош ҳамда энг қадимий масжидларидан бири ҳисобланади.

“Чорминор” жомеи 1591 йил Қутб Шоҳи сулоласининг бешинчи ҳукмдори Султон Муҳаммад Қутб Шоҳнинг буйруғи билан мамлакат пойтахти Голкондан Ҳайдарободга кўчирилганда барпо этилган. Ривоятларга кўра, Шоҳ мамлакатда тарқалган вабони кетказишини сўраб Аллоҳ таолога дуо қилади ва шу жойда масжид қуришга ваъда беради.

Масжид биноси тўғри тўртбурчак шаклида бўлиб, ҳар бир томоннинг узунлиги 20 метрдан иборат ва тўрт томон 48,7 метр баландликдаги минора билан ўралган. Ушбу ҳашаматли ҳар бир миноранинг 149 та зинапояси орқали масжиднинг энг юқори қисмига кўтарилиш мумкин. Сайёҳларга махсус рухсат билан чиқишга йўл қўйилади. Масжид миноралари Тож Маҳалдан фарқли ўлароқ асосий бино таркибига қўшиб қурилган.

Жоме меҳроби ҳамда ичкари қисми турли безаклардан ҳоли, жуда содда кўринишда. Масжид ташқарисидаги девор содда нақшлар билан безатилган ҳамда ҳар бир нақш ичига “Аллоҳ”, “Муҳаммад” лафзлари битилган.

Масжиднинг тўрт томони кенглиги 11, узунлиги 20 метр бўлган аркадан иборат. Қадимда ушбу аркалар подшоҳлар ўтадиган тўрт бош йўл вазифасини ўтаган. 1889 йил олди томонидаги аркага йирик соат ўрнатилган. Масжид икки қават бўлиб, биринчи қавати узоқ йиллар давомида ўқув даргоҳи сифатида фойдаланилган. Иккинчи қавати намоз ўқиш учун мўлжалланган.

Масжид яқинида “Лаад” ва “Чоди” номли машҳур бозорлар жойлашган. Ушбу бозорнинг ўзига хос жиҳати фақатгина Ҳиндистонда ишлаб чиқарилган нарсаларгина сотилишидир.

Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким мўминнинг дунё машаққатларидан бирини аритса, Аллоҳ унинг охират машаққатларидан бирини кетказади. Ким мусулмонни айбини беркитса, Аллоҳ унинг дунё ва охиратда айбини яширади. Банда биродарига ёрдам бераркан, Аллоҳ таоло унга мадад беради,”, дедилар (Имом Термизий).  

Машаққат мурод ҳаёт қийинчиликлари ва камчиликлари, қайғу, ғам-аламдир. Шубҳасиз қиёмат кунининг машаққати оғир ва қаттиқ бўлади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Қиёмат кунининг ташвишидан нажот топиш кимни ҳурсанд қилса, қийналган одамга ёрдам берсин!” деганлар (Имом Муслим).

Қиёматдаги машаққат ва қийинчиликлар ҳақида Қуръони каримда бундай огоҳлантирилади:

“Эй инсонлар! Раббингиздан қўрқингиз! Зеро, қиёмат зилзиласи улкан (даҳшатли) нарсадир. Уни кўрадиган кунингизда ҳар бир эмизикли она эмизиб тургани (боласи)ни унутар ва ҳар бир ҳомиладор ўз ҳомиласини ташлар ҳамда одамларни «маст» ҳолда кўрасиз, ҳолбуки, улар маст эмаслар, лекин Аллоҳнинг азоби қаттиқдир” (Ҳаж, 1-2).

Ёш болаларнинг сочи оқариб кетиши, катта ёшдагиларнинг маст ҳолатга тушиши, ҳомиладорларнинг бола ташлаши, буларнинг ҳаммаси ўша куннинг нақадар даҳшатли ва оғир кечишидан далолатдир (Шайх Абдулаиз Мансур).

 Ким қийналганга ёрдам бериб, оғирини енгил қилса ва ҳожатини чиқарса, унинг қиёмат кунидаги машаққатини Аллоҳ енгил қилади. Бу ҳақда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким биродарини ҳожатини чиқарса, унинг ҳожатини Аллоҳ чиқаради”, деганлар (Имом Муслим ривояти). 

Бир мўминнинг оғирини енгил қилишнинг миқдори, қийналган одамнинг машаққатига боғлиқ. Сиздан бир дўстингизни қарзи бор, унга муҳлат бериш ёки қарзни кечиб юбориш ёрдам ва енгиллик бўлади. Маҳалладаги боқувчиси йўқ ва мутожларга таом бериш, уларни ҳолидан хабар олиш, машаққат ва ташвишни кетказиш бўлади. Муҳими мўмин-мусулмонлар меҳр-оқибатли бўлиб, бир-бирларига манфаатлари тегиши, уларни қиёматда нажот топишларига ҳамда Аллоҳ таолонинг маҳбуб бандалари бўлишларига сабаб бўлади. Ибн Умар (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Бир киши Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг ҳузурларига келиб: “Аллоҳга севимли инсон ким? ва Аллоҳга севимли амал қайси?” деб сўради. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Аллоҳга энг севимли инсон, одамларга кўп манфаати тегадиган киши. Аллоҳга энг севимли амал мусулмоннинг қалбига хурсандчилик бахш этиш, унинг ташвишини кетказиш, қарзини тўлаб бериш, уни қорнини тўқлаш. Мен бир дўстимнинг эҳтиёжи учун юришим, Масжидун Набавийда эътикоф ўтиришимдан яхшироқдир…”, дедилар (Имом Табароний ривояти).

Бошқанинг айбини беркитиш суннат амал. Ким бошқанинг айбини ошкор қилмаса, унинг камчилик ва нуқсонларини Аллоҳ таоло яширади. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Банда бошқа биродарининг айбини ошкор қилмаса, қиёмат куни унинг айбини Аллоҳ беркитади”, дедилар” (Имом Муслим ривояти).

Ҳадисдаги “айб” сўзининг маъноси умумий бўлиб, ундан инсон хилқати ва хулқи боғлиқ камчиликлар ҳамда диний ва дунёвий ноқисликларнинг барчаси тушунилади. Одамлар кўз-ўнгида очиқдан очиқ гуноҳ қилмайдиган киши бирор айб қилса, уни ошкор қилмаган яхши. Ёмонлик ва фасод ишларни қилиб юрадиган кимса айб қилса уни ошкор қилинса зарари йўқ. Айбдор аёл бўлса эрига, ёш бола бўлса отасига айбни айтиш ва ошкор қилиш лозим. Шунингдек, айбдорлар қайси соҳа вакили бўлса ҳам унга одоб бериб, тўғри йўлга бошлайдиган инсонга айбини ошкор қилинади. Ошкор қилинмаган айб яна такрорланиши мумкин. Унинг ёмонлигидан мусулмонларга азият етмаслиги лозим.

Манбалар асосида

Баҳриддин ЖЎРАБЕК ўғли

тайёрлади