Мадинаи мунавварадаги Масжидул Ҳаромда бу йилги Рамазон ойи давомида тартибни сақлаш мақсадида 5000 нафар қўшимча ишчилар ёллаган. Шунингдек, масжидга 16 000 дона қўшимча гиламлар келтирилган. Масжиди Набавийга зиёратчилар оқимининг кўпайишини инобатга олиб, Маккадан Мадинага қўшимча қувур тортиш ишлари ҳам якунланди. Мазкур қувур орқали Масжид Набавийда 400 га яқин янги Зам-зам жўмраклари ўрнатилди.

Рамазон ойи мўмин – мусулмонлар учун раҳмат, мағфират, кўпроқ савоб ишлар қилиб олиш ойидир. Шу сабабли, Рамазон ойининг ҳар бир сониясини ғанимат билиб, ундан тўлиқ фойдаланиб қолиш зарур. Аллоҳ таоло Рамазон ойининг ҳар бир кунини бошқа кунлардан кўра афзал қилиб қўйган. Бу бандалар савобларини кўпайтириб олишлари учундир. 

Бу ойда барчамиз савоб ишлар қилишда бир-биримиздан ўзишга ҳаракат қилмоқлигимиз лозим. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Бас, мусобақачилар шу (неъматлар) йўлида мусобақа қилсинлар!» (Мутаффифун, 26).

Рамазон ойини муносиб ўтказишда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан ворид бўлган баъзи суннатлар ҳақида тўхталиб ўтамиз. Зеро, бу суннатларга амал қилиш Рамазоннинг фазилатидан тўлиқ баҳраманд бўлиш имконини беради.

1. Аллоҳдан рамазон ойига соғ-саломат етказишини ҳамда Рамазон рўзасини тутишга мушарраф этишини сўраб дуо қилиш.Чунки Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Ражаб ойи келса, Аллоҳга “Ё Аллоҳ, бизга Ражаб ва Шаъбон ойларини хайрли қилгин ва Рамазонга етказгин”, деб дуо қилар эдилар. Шунингдек, саҳобийлар ҳам муборак Рамазон ойи келмасидан олдин “Аллоҳ бизни рамазонга етказ” деб дуо қилишга одатланган эканлар.
2. Аллоҳга улуғ Рамазон ойига етказгани учун ҳамд айтиш. Чунки Аллоҳ бу ойга етказиб ўзининг чексиз раҳмат ва марҳаматига лойиқ кўрди.
3. Рамазон ойига етганлигидан хурсанд бўлиш. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Рамазон ойи келса, бахтиёр ва хурсанд бўлиб кетар эдилар. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) “Рамазон ойи келди. Рамазон ойи Аллоҳ рўза тутишни фарз қилган раҳмат ойидир. Бу ойда жаннат эшиклари очилиб, дўзах эшиклари беркитилади”, дер эдилар. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг саҳобийлари, тобеийлар бу ой келишини интизорлик билан кутишар эди.
4. Рамазон ойи келмасдан унга тайёргарлик қилиш. Афсуски, ҳаётимиздаги барча майда ишларни ҳам эътибордан четда қолдирмай ҳисоб-қитоб қиламиз-у, бироқ рамазон ойи режасини тузишни унутамиз. Оқибатда дунё ва охират учун фойдали бўлган яхшиликдан бепарволик сабабли маҳрум бўламиз. Зеро, охиратнинг ободлиги бу дунёни обод қилиш билан бошланади. Абадий саодатга эришиш учун ибодатларни гўзал тарзда адо этишга одатланиш лозим. Шу сабабли, мўмин-мусулмонларнинг Рамазон ойининг ҳар бир кундузию кечасини ўтказиш тартибини режалаштириб олишлари мақсадга мувофиқ.
5. Савоб амалларни холис ният ила бажариш. Кўпроқ яхшиликлар, савоб амаллар қилишга интилиш. Агар мўминлар амалларни холис Аллоҳ учун адо этсалар, Аллоҳнинг ўзи улар учун ибодатларни бажаришда енгиллик, барака ато этади. Аллоҳ таоло бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: «.... агар улар Аллоҳга содиқ (ростгўй) бўлганларида, албатта, ўзлари учун яхши бўлур эди» (Муҳаммад, 21).
6. Ҳар бир мўмин-мусулмон Рамазон ойи рўзасига оид бўлган масалаларни яхшилаб ўзлаштириб олиши керак. Рўзанинг барча қоидаларини тушунмай, унга кўр-кўрона амал қилиш, гўё мевасиз дарахт каби бўлади. Динимиз илм дини бўлиб, ҳар бир мусулмон эркак ва аёл ўзи учун фойдали ва зарарли нарсаларни билиб олиши шарт. Агар бирор билмаган нарсаси бўлса, у ҳақда сўраб билиб олиши керак. Бу ҳақда Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Бас, (эй, Макка аҳли!) Агар билмайдиган бўлсангиз, (Таврот, Инжилни биладиган) зикр аҳлидан сўрангиз!» (Анбиё, 7)
7. Рамазон ойи раҳмат ойи бўлиш билан бирга гуноҳлар кечириладиган мағфират ойи ҳамдир. Бу ойда имкон қадар қилган гуноҳларимиздан пушаймон бўлиб, тавба қилмоқлигимиз лозим. Албатта гуноҳларни кечирувчи Ғафур, Раҳим сифатига эга Роббимиз Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: «Барчангиз Аллоҳга тавба қилингиз, эй, мўминлар! Шояд, (шунда) нажот топсангиз» (Нур, 31).

Даврон НУРМУҲАММАД

Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ ўткир зеҳн, заковат, фаҳм – фаросат, юксак фазилат эгаси бўлганлар. У зотнинг ўта аниқ ва теран фикрларидан кўплаб одамлар хабардор эди. Кунлардан бирида кечга яқин бир киши Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг ҳузурларига келиб ўзининг шикоятини арз қилди:

Мен пулларимни қаерга беркитиб қўганимни унутиб қўйдим. Илтимос, менга пулларимни топишимда ёрдам беринг, - деди. Шунда Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ:

Яхши, аслида бу иш билан шуғулланиш менинг вазифам бўлмаса-да уруниб кўраман, - деб жавоб бердилар.

Сўнгра, узоқ ўйлаб Абу Ҳанифа бундай дедилар:

Уйингизга бориб Аллоҳнинг ибодати билан тонггача машғул бўлинг, ажаб эмас шунда Аллоҳнинг инояти ила пулларингизни қаерга қўйганингиз ёдингизга тушса.

Ҳалиги киши Абу Ҳанифа айтганларидек уйга бориб эндигина намоз ўқишни бошлаётганида бирдан пулини қаерга қўйгани ёдига тушди. Тезда намозини ўқиб, пулини олиш учун шошилиб чиқиб кетди. Эртаси куни яна Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг ҳузурларига ўзининг қувончи ва ташаккурини изҳор қилиш учун ташриф буюрди. Абу Ҳанифадан қандай қилиб намоз ўқишни бошлаганда пулини беркитган жой ёдига тушишлигини билганлиги ҳақида қизиқиб сўради. Шунда Абу Ҳанифа:

Шайтон сени то тонггача намозда қоим туришда кўришни истамайди, шу сабабли, намозни тезда тугатишинг учун сенга пулингни турган жойини эслатди, сен эса намозни тарк этиб пул томон шошиб кетдинг, деб жавоб бердилар.

Дарҳақиқат, одатда биз қўлимизда турган чексиз бойликни ташлаб ўткинчи бойлик сари ошиқамиз.

Бандаларига икки дунё саодатини кўзлаб, рўзани Исломнинг фарз ибодатлари қаторига қўшган Аллоҳ таборака ва таолога ҳамду санолар бўлсин!

Умматларига меҳр кўрсатиб, рўза тутишни барча сир-асрорлари ила таълим берган ҳабибимиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам)га абадул абад саловоту саломлар бўлсин!

Диндош биродарларига рўза ҳақидаги билимларни етказиб, ўргатган динимиз йўлчи юлдузлари – саҳобаи киромларга Аллоҳ таолонинг раҳмати ва розилиги бўлсин!

Азиз диндошлар мана, яна бир бора Рамазони шариф бошимизга соябон бўлиб ташриф буюрди. Бизга маълумки, қадимдан мусулмонлар муборак Рамазонда доимгидан-да кўпроқ Қуръон тиловат қилишга, доимгиданда кўпроқ ҳар бир хатти-ҳаракатларида ахлоқлироқ ва карамлироқ бўлишга ҳаракат қиладилар. Чунки суюкли пайғамбаримиз Муҳаммад  (соллаллоҳу алайҳи васаллам)нинг ўзлари ана шундай қилганлар ва барча Ислом амаллари қатори бу масалада ҳам умматларига ўрнак бўлиб, алоҳида таълим берганлар.

Инсоннинг рўзадан бошқа ҳамма қилган амаллари ўзи учун бўлади. Фақат тутган рўзасигина Аллоҳ таоло учун бўлади. Яъни, рўзадан бошқа амалларда амал қилувчи хоҳласа ҳам, хоҳламаса ҳам бир оз хўжакўрсинга қилиш, ўзгаларнинг ҳаваси, мақтови, обрў-эътиборини қозониш ҳисси пайдо бўлади. Мисол учун, намоз ўқиган одамнинг  таҳорат қилганини, намозга жой танлаганини ва ниҳоят, намоз ўқиётганини бошқалар кўради. Бу одам намоз учун таҳорат қилмоқда, бу одам намоз учун жой танламоқда, бу одам намоз ўқимоқда, яхши одам экан, деган фикр хаёлидан ўтиб, унга ҳурмат-эътибор билан қарайди. Шу каби закот берганини қанча яширса ҳам, ҳеч бўлмаганда закот олган киши билиб, ҳаққига дуо қилади. Ҳажга боргани эса умуман шов-шув бўлиб кетади. Қайтганидан сўнг қанчадан-қанча инсонлар унинг зиёратига келишади. Ҳамма уни “Ҳожи ота” ёки “Ҳожи она” деб чақира бошлайди. Рўзада эса бу нарсаларнинг бирортаси йўқ, кечаси ҳеч ким кўрмайдиган вақтда саҳарлик қилади. Кундузи эса ҳамма қатори юраверади. Ҳеч кимсиз, ёлғиз ўзи қолганида рўза тутган инсон Аллоҳ таоло кўриб турганини ҳис қилиб, оғзини очиб юбормайди. Ушбуларнинг барчаси рўза Аллоҳ учун тутилишининг белгиларидир. Шу боис ҳам ёлғиз Аллоҳ учун бўлган ибодатнинг мукофотини Аллоҳ таолонинг Ўзи беришини ваъда қилган. Рўза учун бериладиган савобнинг кўпайиши шунчаларки, уни Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч ким билмайди, идрок ҳам қила олмайди.

Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам) “Қачонки Рамазон келса, жаннат эшиклари очилур, дўзах эшиклари ёпилур ва шайтонлар кишанланур”, дедилар. (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Азиз диндошлар! Эътиборингизни ушбу ҳадиси шарифдаги “…ва шайтонлар кишанланур” жумласига қаратмоқчиман. Бизга маълумки, шайтон доимо инсонларни Аллоҳ таолонинг ибодатидан, тоатидан четланишга ундайди, васваса  қилади ва одам боласининг қон томирида сузиб юради. Мўмин-мусулмонларга раҳмат бўлиб Рамазони шариф ташриф буюрса, исёнкор шайтонлар ўзлари учун севимли бўлган бу ишларидан тўсилиб, кишанларга маҳкум этиладилар. Шу ўринда савол пайдо бўлади: Шундай бўлса нега барибир билиб-билмай маъсиятлар содир этаверамиз? Ҳаттоки, баъзи инсонларнинг гуноҳ ишларда бардавом бўлаётганларига гувоҳ бўламиз? Ушбу саволларнинг жавоби эса қуйидагича: Рамазони муборак ҳурматидан шайтонлар кишанланган пайтда маъсиятга бошловчи, тутган рўзанинг, Аллоҳ асрасин, мукаммаллиги кетиб, нуқсонли бўлишига сабабчи бўлувчи нарса – НАФСдир. Демак, Рамазони шарифнинг муборак кунлари давомида бирор-бир гуноҳ содир этгудек бўлсак, “Ҳа, шайтон ўлгур йўлдан урди-да”, дейишимиз ноўриндир. Бежизга ҳикматларда: “Ақл мудроқ, нафс эса уйғоқдир”, дейилмаган. Шайтонлар кишанланган Рамазон ойида ким биландир тортишиб қолишимиз, кимнидир ғийбат қилишимиз, дилозор ишларга йўл қўйишимиз-нафсимизнинг уйғоқлиги, ҳали ҳам кишанланмаганидандир. Ушбу ой нафсларимизни поклаш, руҳимизни сайқаллаш учун қулай фурсатдир. Рўзадаги чанқоқ, очлик, тунгги бедорлик, таровеҳ намозлари, хатми Қуръонлар, хайру эҳсонлар-нафсимизга қарши курашдир.

Шундай экан, Аллоҳ Ўз фазлу марҳаматидан баҳраманд айлаб, Рамазони шарифни фақат гўзал амаллар, савобли ишлар билан ўтказиш бахтини барчамизга насиб этсин! Бу ойда нафсимиз “Хотиржам нафслар” сафига қўшилсин.

Хадичаи Кубро билим юрти

3 курс талабаси Муҳсина Исоқжонова тайёрлади.

Москва шаҳрида табаррук 86 ёшни қаршилаган машҳур халқаро мухбир, шарқшунос ва арабшунос олим Фарид Сайфул Мулюков фоний дунёни тарк этди. У дунёнинг энг иссиқ нуқталарида воқеа жойидан тезкор хабар берувчи махсус мухбир, “Бугун жаҳонда” ва “Халқаро панорама” кўрсатувлари бошловчиси сифатида танилган. 1964 йилда собиқ совет иттифоқининг Телевидение ва радиоэшиттириш марказида ўзининг сиёсий мухбир фаолиятини бошлаган. 1960 йил охирларида мазкур телевидениенинг Ливандаги, кейин эса Швейцариядаги бўлинмаларини бошқарган. Ўз даврида Иордания қироли Ҳусайн, фаластинлар йўлбошчиси Ёсир Арафот ҳамда Тараки, Нажибуллоҳ, Фидель Кастро каби давлат бошлиқлари ва афсонавий шахслар билан бевосита мулоқот қилган. Шунингдек, Фарид “Ироқ кеча ва бугун”, “Африкада португал колониялари” ва “Оловли йўллардан репортаж” сингари кучли асарлар муаллифи ҳамда Афғонистонда суратга туширган ҳужжатли фильми учун давлат мукофотини олган буюк арбобдир.

Азизхон ҲАКИМОВ

тайёрлади.