Ислом адабиётида “салафлар” сўзи ёки дастлабки мусулмонлар тушунчаси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳижратларидан кейин 400-йилгача бўлган даврда вафот этганларни, шу жумладан Имом Абу Ҳанифа, Имом Молик, Имом Шофеъий ва Имом Аҳмад раҳимаҳумуллоҳларни ўз ичига олади. Бу даврдан кейин вафот этган мўминларни халафлар ёки “кейинги мусулмонлар” деб номланади.

“Салафий” тушунчасини алоҳида атама ва ҳаракат сифатида Муҳаммад Абдо (Ал-Афғонийнинг шогирди) томонидан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан 13 асрдан кейин пайдо қилинган бўлиб ва мана деярли 100 йилдан бери бу атама мавжуддир. Уларнинг энг асосий мавфкуравий даъвоси бўлиб, ҳудди буларга ўхшаш Исломдаги аввалги фирқалар таъкидлагани сингари, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ва дастлабки уч асрдан кейин яшаган мусулмонлар Исломни гўё нотўғри тушунганликлари ҳисобланади.

Мазкур ҳаракат “пок” шариатга қайтишга ва кейинги даврда пайдо бўлган “бидъатлардан” воз кечишга ҳамда барча ҳукмларнинг манбаси қилиб фақатгина Қуръон ва Суннатни олишга чақиради. Бу олий мақсад шундоқ ҳам ҳаммага маълум ва бу билан хеч ким бахслашмайди. Лекин масала бошқа нарсада бўлиб – қандай равишда ва қайси усуллар билан бу мақсадга эришишдадир. Икки оғиз сўз билан бу ўзига хос фирқанининг асл моҳиятини тушунтириб бериш мушкул. ИншаАллоҳ, ўзимизнинг “Ислом ислоҳотчилари” рисоламизда буни батафсил таҳлил қилиб келтирамиз.

Кимлардир уларни йўналишини қўллаб қувватлаган ҳолда — салафийлик бу Қуръон ва Суннатни талқин қилишнинг яна бир усулидир ва у ҳам бошқа усуллар сингари мақбулдир, деб айтсалар, бу таъкид қуйидаги баъзи шартлар билангина тўғри бўлиши мумкин деймиз:

1) Уларнинг талқини араб тили қоидаларидан келиб чиқиб мақбул бўлса;
2) Кўриб чиқилаётган асосий матнлар (оят ва ҳадислар) бўйича мукаммал илмларга эга бўлиш;
3) Усулул фиқҳ қоидаларини мукаммал даражада билиш.

Мана шу шартларни ўзида мужассам этгандагина, эътиборга молик ҳукмларни чиқариш мумкиндир ва мана шуни ижтиҳод, яъни асл матнлардан ҳукмларни чиқариш деб аталади. Кўпчилик одамлар эга бўлмаган мазкур билимлари бўлмагани учун, мусулмонлар ўзларининг турли саволларига жавоб олиш учун ушбу соҳада етарли ҳуқуқга эга бўлган олимларга мурожаат қилишлари лозим. Булар эса, салафи солиҳлар давридан бери тўрт мужтаҳид имомлар ҳисобланадилар.

Мужтаҳидларнинг илмларига эга бўлмаган замонамиздаги олимларга келсак, уларни нима учун мужтаҳид деб ҳисобланишлари керак эканлиги тушунарсиздир. Қайсидир фирқачи одам тўғрисида “Бугунги кунда Суннатни буюк билимдони” дейишганда, бу ҳудди болалар боғчасида кимдир ҳақида – у шу боғчанинг буюк физик олимидир деганга ўхшайди. Ислом илмларига эга бўлиш, осонликча тан олиниши мумкин эмас.

“Фақатина Қуръон ва Суннатга эргашиш керак” деган уларнинг чақириғи назариётдагина яхшидир, амалий ҳаётда эса, мусулмонларнинг кундалик муаммоларига тааллуқли минглаб саволларга дуч келинади. Охир оқибат, ҳар бир одам учун, “ҳақиқий мужтаҳид олимга эргашиш керакми ёки навбатдаги бир фирқанинг “етакчисининг” ижтиҳодигами?” деган савол кўндаланг бўлади. Ахир, ҳозирда мужтахидликни даъво қилаётган фирқалар етакчилари ўзларига берилаётган саволларга жавоблари, дин масалаларини яхши билмайдиганлар орасида кўп учрагани каби, ўзининг нуфузини маъқуллашдан иборат бўлади холос.

Бугунги кунда “салафий” деган сўзни эшитганда, биринчи навбатда ҳаёлингизга дин ҳақида бахслашадиган ёш йигитларгина келади. Бу ёш “ислоҳотчилар”нинг ягона умидлари, уларнинг фикрлари билан келишмаган одамлар билан бахслашиш ва уришиш Исломни “поклаш”га ёрдам беради деб ўйлашларидир. Менинг назаримда, айнан таълим кўплаб муаммоларни ечишда энг муҳим ўрин тутади.

Шунингдек, мужтаҳид имомлар кўпчилик масалаларда ўзаро муштарак бўлганларини таъкидлаб ўтиш жоиз. Улар ихтилоф қилган масалаларда эса, уларнинг ҳар бирида кучли далиллар бўлган, чунки араб тили муайян сўзларни турли равишда англашга имкон туғдиради ёки мазҳабнинг усулидан келиб чиқиб Қуръон ва Суннатни талқин қилишда турлича тушуниш мумкин.

Инглиз тилида (ҳудди шундай ўзбек тилида ҳам – тарж.) фундаментал ҳисобланган китобларнинг етарли эмаслиги туфайли, айрим ўринларда асослар камдек туюлиши мумкин. Мисол учун яқинда инглиз тилига таржима қилинган Шайх Собиқ раҳимаҳуллоҳнинг “Фиқҳ ас-Сунна” китобида, шофеъий мазҳабига 95 фоиз мос келадиган ҳадислар ва уларнинг шарҳлари келтирилган. Бу жудаям салмоқли иш бўлиб, лекин ушбу масалаларни тушунишда бу якуний хулоса эмас ва ҳар бир мазҳабнинг ҳадислар бўйича жудаям кўп китоблари бор ва Шайх Собиқ раҳимаҳуллоҳнинг китобига қараб, бундай тўпламлар фақат шофеъийларда бор экан деб ўйлаш керак эмас.

Шунга ўхшаш, моликий мазҳабида Имом Молик раҳимаҳуллоҳнинг “Мудаввана” китоблари, ҳанафий мазҳабида эса “Шарҳ маъани ал-асар” ёки “Шарҳ мушкил ал-асар” китобларидир ва бу иккиси, буюк имом бўлмиш Абу Жаъфар ат-Таҳовий раҳимаҳуллоҳ томонидан ёзилган бўлиб, у зотни охирги кўрсатилган китоблари Бейрутда 16 жилдда нашр этилган. Мазкур китобларни ўқиб чиқмаганлар ёки уларда келтирилган нарсаларни билмайдиганлар, ҳанафий мазҳабининг далилларига нисбатан жоҳил ҳисобланадилар.

Мен фақат шуни айтмоқчиманки, баъзи бир одамлар: “Исломни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам, дастлабки асрдаги салафи солиҳлар ва менинг шайхимдан бошқа хеч ким тўғри англай олмайди”, деган уйдирма муаммолар билан мусулмонларни бошини айлантиришмоқда. Бундай қилиш жоиз эмасдир, чунки ақийда, ҳадис, тафсир, фиқҳ в бошқа шариат фанлари бўйича буюк уламоларнинг ҳаддан зиёд кўп китоблари бор бўлиб, мусулмонлар ушбу китобларга эътибор беришларии ва уларни ўрганишлари керак. Негаки, маълум бир фанни ўрганмоқчи бўлган ҳар қандай одамга, ушбу фан бўйича аввалги асосий уламоларнинг китоблари билан танишиши ва уларнинг даврида ушбу масалалар қандай усулда ечилганлигига назар солиши лозим бўлади. Бундай усулни қўлламайдиган бўлсак, аввал батафсил жавоби бериб қўйилган масалаларни қайта-қайта янгитдан кўриб чиқишга қайтаверишга мажбур бўламиз.

Ҳаммамизга яхши маълум, умматда шундай одамлар борки, ўз мазҳабининг асосчиси, қанақангидир “шайхул ислом” ёки замонамиздаги бир олимдан бошқа уламоларни тан олишлари жудаям қийин бўлади. Бундай турдаги ғайрат бизга тушунарли ва қайсидир маънода, олим бўлмаган одамлар учун жоиз бўлиши мумкин. Бироқ буни чегарадан чиқиб кетиб мутаассибликка олиб боришига йўл қўймаслик керак, яъни бошқа ҳақиқий мазҳабга эргашганлиги учун мусулмонга нисбатан адоват қилмаслик керак. Бундай қилиш ҳаромдир, чунки бу иш фирқабозликка ва мусулмонларни бўлинишига олиб боради.

Қачонки, инсон ҳақиқий исломий илмларни англашни бошласа ва тасаввуридаги кўплаб уйдирмаларни тарк этса, замонамиздаги баъзи олимларга нисбатан ишлатилаётган “буюк олим” деган тушунчани аслида уларга нисбатан ишлатиш нотўғри эканлигини тушунади. Шунингдек, ушбу “буюк олимларга” эргашишни кўзлаб, ўтмишдаги ҳақиқатдан ҳам буюк бўлган олимларнинг меросларидан юз ўгириш ақлсизлик бўлади.

Буни қандай шиор остида амалга оширилишидан қатъий назар, у “Ислом ҳаракати”, “Салафийлик” ёки бошқа шунга ўхшаш номлар билан бўладими — Исломий меросга бўлган бундай беписанд муносабатни ҳеч нарса оқлай олмайди. Бундай жоҳилона тасаввурлардан қанча тез қутулсак, динимиз ва исломий фанларимизга шунча яхши бўлади.

М.Болтаев

Ҳазорасп тумани “Абул Маржон” масжиди имом-хатиби

Бугун, 11 март куни Тошкент шаҳри Олмазор туманида жойлашган “Исломобод” жоме масжидининг янги биносига биринчи ғишт қўйиш маросими бўлиб ўтади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Темирхон ўғли Самарқандий ҳазратлари бошчиликларидаги бир гуруҳ уламолар энг эзгу ният ва дуолар ила жоме масжид пойдеворига тамал тошини қўядилар.
Тадбир ҳақида батафсил маълумотни сайтимизда ўқинг!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ушбу меҳроб олдида:

 - Моликий мазҳабининг забардаст фақиҳи, муҳаддис ва тарихчи Имом Ибн Абдулбарр;

 - Буюк муфассир Имом Қуртубий;

 - Моликий мазҳабининг Андалусдаги Шайхи, "Муватто"нинг машҳур ровийларидан бири Яҳё ибн Яҳё;

 - Ибн Ҳазм;

 - Фақиҳ, Моликий мазҳаби шайхи, Қуртуба қозиси Ибн Рушд;

 - Ишбилия (Севилия)лик моҳир табиб Ибн Зуҳр;

 - Ҳадис ҳофизларидан Қози Ибн Арабий;

 - Қози, шоир ва Андалус хатиби Мунзир ибн Саъийд;

 - Тарихчи Ибн Ҳайён;

 - Имом Шотибий;

 - Қироат имомларидан, муфассир ва муҳаддис Абу Амр Доний;

 - Йирик тилшунос, луғатшунос олим Ибн Сийда;

Тилшунос олим, машҳур "Алфийя" манзумасининг муаллифи Ибн Молик ва бошқа кўплаб Андалус алломалари намоз ўқишган.

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Инсон бу ҳаётда худди мавжли денгизда оқиб кетаётган ёғочга осилиб олган кишига ўхшайди. Ундай инсоннинг ҳаққига қиёмат куни Пайғамбарлар алайҳимуссалом “Эй Аллоҳ, саломат қилгин, саломат қилгин!” деб дуо қилишади.

Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ илм мажлисларида “Эй Аллоҳ, саломат қилгин, саломат қилгин!” дер эдилар. Бунинг маъноси “Аллоҳ таоло сизни дунё ва охиратдаги барча зарар ва ёмонликлардан асрасин!” деганидир.

*****

Намоз Исломнинг устуни ва энг улуғ ибодат.

Намоз икки шаҳодатдан кейинги ўринда келади.

Аллоҳ таоло уни меърож кечасида фарз қилган.

Аллоҳ таоло намоз ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга воситасиз хитоб қилган.

Намоз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўз қувончларидир.

Намоз хатоларни ўчирувчи, гуноҳларга каффорот бўлувчи ибодатдир.

Намоз Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг биз умматларига энг сўнгги васиятларидир.

*****

Аллоҳ таоло сенга қанчадан қанча сўраганларингни ато қилмадими?!

У Зот неча марта тойилганингда сени турғазиб қўймадими?!

Бошингга тушган қанчадан қанча ташвишларни аритмадими?!

Қилган неча-неча дуоларингни ижобат қилмадими?!

Муаммоларингни фақат Унга айт!

У Зот ҳақида яхши гумонда бўл!

Унга таваккул қил!

Сўрайдиган нарсаларингни фақат Ундан сўра!

У Зот Қуръони Каримда Яъқуб алайҳиссаломнинг айтган сўзларини ҳикоя тарзида келтиради:

 وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ

“Мен ишимни Аллоҳнинг Ўзига топширдим. Албатта, Аллоҳ бандаларини аниқ кўриб тургувчидир” (Ғофир сураси, 44-оят)

*****

“У шеригига, хафа бўлма, Аллоҳ, албатта, биз билан, деди” (Тавба сураси, 40-оят)

Дўстнинг афзали – қийин вазиятларда сизга тасалли берган, сизни Аллоҳ таолога яқин бўлишга ундаган, Унинг ибодатини эслатиб, кўмак берган, сизни сажда қилган ҳолида эслаган, яъни Аллоҳ таолога сизнинг ҳақингизда дуо қилган кишидир. Натижада бир фаришта “Омийн, сенга ҳам шунинг мисли бўлсин” деб дуо қилади.

Аллоҳ таоло бизни ва сизни солиҳ дўст билан ризқлантирсин!

*****

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

ادْعُ إِلِى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ

“Роббингнинг йўлига ҳикмат ва яхши мавъиза ила даъват қил. Ва улар ила гўзал услубда мунозара қил. Албатта, Роббинг Ўз йўлидан адашганларни ўта билгувчи ва ҳидоят топгувчиларни ҳам ўта билгувчидир” (Наҳл сураси, 125-оят)

Қалбингни одамларга нисбатан ҳасад, ғазаб қилиб, хатоларини қидиришдан, тойилганларида хурсанд бўлишдан, сирларини фош этишдан, пардаларини йиртишдан қутқар! Аллоҳ таолонинг Ўзи барчани, шу жумладан уларни ҳам ҳисоб қилади. Сен ўзингни ўйла! Ибодатларингни вақтида адо эт! Аллоҳ таоло билан ўзингнинг ўртангдаги ҳолатни ислоҳ эт!

*****

Агар намоз ўқилмаса, Қуръон тарк этилса ва Аллоҳ таолонинг зикридан ғафлатда қолинса, ғам-ташвиш, безовталикни кутилсин. Чунки Аллоҳ таолонинг зикри омонлик, зикрдан ғафлатда қолиш эса хорликдир. Мана бу ҳақиқатга эътибор беринг:

  أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

“Аё, Аллоҳнинг зикри ила қалблар ором топмасми?” (Раъд сураси, 28-оят)

وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكاً

“Ким Менинг зикримдан юз ўгирса, албатта, унга торчилик ҳаёти бўлур” (Тоҳа сураси, 124-оят)

Аллоҳ таоло барчамизни Ўзининг ҳидоятидан айирмасин ва хотимамизни чиройли қилсин!

Доктор Оиз Қарний саҳифаларидан Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Ўтган куни “Умра – 2019-2020” мавсуми доирасида зиёрат учун охирги бўлиб Саудия Арабистонига жўнаб кетган бир гуруҳ зиёратчиларимиз умра ибодатларини тўла адо этиб, юртимизга қайтиб келишди.

Жорий йил 27 февраль куни Саудия Арабистони Подшоҳлиги дунё бўйича тарқалаётган янги турдаги коронавируснинг мамлакатга кириб келишининг олдини олиш мақсадида хорижлик умра зиёратчилар киришини вақтинча тўхтатган эди. Шу боис мамлакатимизда ҳам “Умра – 2019-2020” мавсумида режалаштирилган умра зиёратлари маълум вақтгача тўхтатиб турилади.

Маълумот учун, бугунги кунгача “Умра – 2019-2020” мавсуми давомида 185 та авиарейс амалга оширилди. Уларда жами 44 574 нафар юртдошимиз Саудия Арабистонига бориб тўла адо этишди.

2019 йилнинг 14 ноябрь куни “Умра-2019-2020” мавсуми бошланиб, “Тошкент – Жидда – Тошкент” йўналиши бўйича ҳар куни биттадан авиарейс йўлга қўйилди. 2019 йилнинг 10 декабрдан бошлаб авиарейслар сони кунига иккитагача, 2020 йилнинг 1 февралдан бошлаб эса авиарейслар “Тошкент – Жидда – Тошкент” ва “Тошкент – Мадина – Тошкент” йўналишларида биттадан авиарейслар йўлга қўйилди.

“Умра – 2019-2020” мавсуми қачондан давом этиши ҳақида сайтимиз орқали расмий хабар эълон қиламиз.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати