muslim.uz
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари (8-қисм): Кийим кийганда
Абу Саид Худрий(розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) кийимларини кийганда “Бисмиллоҳни” айтиб,
“Аллоҳумма инний асалука мин хойриҳи хойри ва ҳува лаҳу ва аъзу бика мин шарриҳи ва шарри ма ҳува лаҳу”,
(Аллоҳим,Сендан унинг яхшисини ва унга бериладиган нарсанинг яхшисини сўрайман ва унинг ёмонидан ҳамда унга бериладиган нарсанинг ёмонидан паноҳ тилайман),
деб айтардилар.
Буюк Британия Ислом маркази
Бирмингем Ислом ва Ўрта Шарқ тадқиқотлари маркази Ислом дини асосларини ўрганишга ихтисослашган марказлардан бири ҳисобланади. Марказ Буюк Британиядаги Бирмингем университетининг “Фалсафа, диншунослик ва дин бўлими”да жойлашган. Бирмингем пойтахт Лондон каби машҳур ҳамда Оксфорд ва Кэмбриж шаҳарлари каби қадимий, тарихий шаҳардир. Ҳар йили марказга кўплаб тадқиқотчи олимлар малака ошириш ва илмий тадқиқотлар юзасидан ташриф буюрадилар. Марказда бир қатор таълим курслари ҳам йўлга қўйилган.
Ислом динига оид тадқиқотлар олиб бориш ҳамда мутахассисларнинг малакасини ошириш ушбу марказнинг асосий мақсадини ташкил этади. Марказ фаолияти кенг тармоқли бўлиб, у ўз ичига бир қатор фан соҳаларини қамраб олган. Жумладан:
- Ислом динига оид манбалар;
- Ҳозирги дунёда Ислом дини;
- Маънавий Ислом;
- Ислом динида аёлга муносабат;
- Ўрта Шарқ тарихи ва маданияти.
Марказ қошида Шарқ қўлёзмалари бўлими ҳам фаолият юритади. Бу ерда Қуръони каримнинг энг қадимги қўлёзмаси сақланади. Ушбу қўлёзманинг ёшини билиш учун Оксфорд лабораториясида радиоуглерод усули ёрдамида тадқиқ қилинди. Олимлар 95 фоиз эҳтимоллик билан қўлёзма 568-645 йиллар орасида ёзилганини аниқлашган. Бу эса ушбу қўлёзма Қуръоннинг сақланиб қолган энг қадимий нусхаларидан бири эканини англатади. Бирмингем профессори Дэвид Томас: “Ушбу Қуръоннинг хаттоти Муҳаммад алайҳисаломнинг саҳобаларидан бири бўлиши мумкин”, дейди. Қўлёзма икки саҳифадан иборат бўлиб, ҳижозий усулда битилган.
Марказ қошида илмий тадқиқотлар олиб боришга асосланган магистратура йўналиши ҳам мавжуд. Бу йўналиш илмий тадқиқот олиб боришни хоҳловчилар учун мўлжалланган. Ушбу ўқув дастурида Ислом билимларини пухта ўрганиш ва тадқиқ этиш талаб этилади. Хусусан, Ислом тарихи ва фалсафаси ҳамда бугунги диний ва сиёсий ғоялар чуқур ўрганилади.
Даврон НУРМУҲАММАД тайёрлади
Аллоҳ таолонинг улуғ инъоми
Фарзанд буюк неъмат. Фарзанд туфайли оилалар мустаҳкамланади ва у билан бахт тўла-тўкис бўлади. Шу билан бирга Аллоҳ таоло бандаларини имтиҳон қилишида фарзанд муҳим ўринга эга. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Осмонлар ва Ернинг ҳукмронлиги Аллоҳга (хос)дир. (У) хоҳлаган нарсани яратур. Хоҳлаган кишисига қизларни ҳадя этур ва хоҳлаган кишисига ўғилларни ҳадя этур. Ёки уларга ўғиллар ва қизларни қўшиб берур ва хоҳлаган кишисини фарзанд кўрмайдиган қилиб қўйгай. Албатта, У (бунинг ҳикматини) билувчи ва (ўзи хоҳлаган нарсани яратишга) қодирдир” (Шўро, 49).
Мазкур оятдан Аллоҳ таоло бандаларига фарзандни ҳадя қилиши ҳам бермаслиги ҳам синов экани маълум бўлади. Фарзандли бўлганлар Аллоҳ таолонинг улуғ инъомига шукр қилиб, тоат-ибодатда бардавом бўлишлари лозим.
Фарзандни Аллоҳ таолодан дуо қилиб сўраш пайғамбарлар суннати. Аллоҳ таолони қўйиб, бошқалардан фарзанд талаб қилиш муқаддас динимизда қайтарилган иш ҳисобланади. Баъзилар фарзансизлик Аллоҳ таолонинг имтиҳони эканини унутиб, турли йўллар билан фарзанд талаб қилишга ўтадилар. Кимнингдир гапига ишониб, қайси бир дарахтга ип боғлайдилар ёки фалон шаҳардаги қабрни атрофини айланиб, улардан фарзанд сўрайдилар. Бошқалар эса фолбинга чопади. Мазкур ишларнинг барчаси Ислом дини аҳкомларига зид. Шунинг учун фарзандни Аллоҳ таолонинг буйруғига ва Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатларига мувофиқ талаб қилиш лозим. Фарзандли бўлмаганлар, бу Аллоҳ таолонинг синови эканини ҳис этиб, сабр қилишлари, ибодатларни мукаммал қилиб ноумид бўлмасликлари керак. Шу билан бирга ихлос-муҳаббат билан Яратганга илтижо қилиб дуо қилишлари динимиз кўрсатмасидир. Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “Ўша жойда Закариё Раббига илтижо қилиб, деди: «Раббим, менга (ҳам) ўз ҳузурингдан пок зурриёт ато эт! Дарҳақиқат, Сен дуони эшитувчидирсан»” (Оли Имрон, 38).
Ислом динида фарзандни тарбия қилиш ота-онанинг масъулиятли бурчидир. Ота-онанинг фарзанд неъматига ҳақиқий шукри, айнан тарбия масъулиятини шараф билан адо этиш орқали юзага чиқади. Ота-она болаларига намуна бўлиш билан бирга уларга қунт билан одоб ўргатишлари зурур. Чунки ота-онанинг болаларга берадиган нарсалари ичида энг бебаҳоси одобдир. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ота фарзандига яхши одобдан кўра афзалроқ ҳадя беролмайди”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Фарзандни тарбия қилишда, аввало, унга одоб берилади. Сўнгра болага таълим берилади яъни, илм ўргатилади. Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Илм талаб қилиш ҳар бир мусулмонга фарздир”, деганлар” (Имом Аҳмад ривояти).
Инсон ҳаёти давомида кўп яхшиликларга илм олиш орқали эришади. Дунёдаги барча ёмонликларга эса илмсизлик сабаб бўлади. Таълим билан тарбия бир-бири билан чамбарчаст боғлиқ. Таълимсиз тарбияни ёки аксинча тарбиясиз таълимни тасаввур қилиб бўлмайди. Боболаримиз таълим олсанг, уни тарбия билан безагин, бундай бўлмаса умринг бекор ўтган бўлади, деган гаплари бежиз айтилмаган.
Ота-онанинг вазифаларидан бири болаларини жисмонан бақувват ва соғлом қилиб тарбиялашдир. Бугунги кунда соғлиқни сақлаш, хасталикка чалинмаслик учун нафақат мусулмонлар балки ер юзидаги барча халқлар ва бутун инсоният кураш олиб бормоқда. Бунинг учун кўплаб мамлакатлар асосий эътиборларини спортга қаратишаётгани яққол мисол. Спорт инсонни етукликка ва буюкликка ундайди.
Аҳмадали ХУДАЙБЕРДИЕВ
Олтинкўл туманидаги
“Кўтармачек” жоме масжиди
имом-хатиби
Ички ва ташқи туризмга тўсиқ бўлувчи постлар олиб ташланади
Президентимиз Шавкат Мирзиёев Олий Мажлис Сенати ва Қонунчилик палатаси аъзоларига Мурожаатномасида вилоятлар чегарасидаги барча йўл-патруль постлари тугатилиши зарурлиги ҳақида айтиб ўтди.
Ҳозирги вақтда вилоятлар ўртасида йўл-патруль постларининг эскича жойлашуви ҳаракатланиш эркинлигини чеклаб, савдо-иқтисодий муносабатлар, ички ва ташқи туризм ривожига салбий таъсир кўрсатмоқда.
“Ўзингиз ўйланг, бугунги кунда мамлакатимиз ҳудудида 60 дан зиёд бундай пост мавжуд. Энди тасаввур қилинг, оддий одам Хоразмдан Тошкентга машинасида бормоқчи бўлса, йўлда 17 та постдан ўтади. Фарғона водийсидан келаётган киши эса 8 та ана шундай постга дуч келади”, дея таъкидлади Шавкат Мирзиёев мурожаатномада.
Шу муносабат билан вилоятлар чегарасидаги барча йўл-патруль постларини тугатиш, патруль хизмати стационар постлари сонини кескин камайтириш лозимлиги таъкидланди.
ЎМИ Матбуот хизмати
“Ўткинчи нафс қурбонлари: Айб йигитлардами ёки жувонларда?” мақоласини ўқиб
Дарҳақиқат, азал-азалдан ўзбек аёлларининг юзини кўриш, уларнинг гап-сўзларини эшитиш Европа тугул ўзимизнинг бегона эркаклар учун ҳам орзу бўлган. Чунки бизнинг аждодларимиз муқаддас Ислом динининг таълимотларига оғишмай амал қилган. Момоларимизнинг борига шукр, озига қаноати қилиш фазилатлари боболаримизнинг ҳалол пул топишига сабабчи бўлган. Аёл-қизларнинг орзу-ҳавасларининг ўлчовли бўлиши, эркакларнинг битта кетмон сабабли фарзандларини уйлаб, жойлашларига кифоя қилган. Ўғил уйламоқчи бўлган ота-она шаҳар кезиб ҳашаматли, баланд уйларга қараб шу уйнинг қизи бормикан деган хаёлда юрмаган. Қизига совчи келганда эса куёв боланинг машинаси, мансабини эмас, балки ақлу ҳушини, илмини суриштирган. Хуллас, биз соддачилик деб атайдиган бу урф-одатларнинг барчаси жамият учун катта фойда келтирган. Тўй қилиш осонлиги сабаб йигитлар ва қизлар ўттиз ёшга чиқиб кетмаган. Ўз вақтида никоҳланган ёшларда ҳаромга ҳожат ҳамда ортиқча бўш вақт қолмаган. Узоқ давом этган бундай соддачилик сабабли йигитлар ор-номусли, ғурурли, қизлар эса иболи, ҳаёли бўлиб тарбия топган.
Бугун эса ана шу соддаликнинг йўқолиб бораётгани барчамиз учун оғир кечмоқда. Инсониятга берилган имкониятлар, шарт-шароитлар қанча яхшилангани сайин муаммолар камайиш ўрнига янгилари чиқиб келмоқда. Бугун қанчадан қанча одамлар мазкур муаммоларга қарши курашга бел боғлаган. Ҳар ким ўз савияси, тажрибаси ва билими, соҳасидан келиб чиқиб турли хил фикрлар билдирмоқда. Айниқса, бу иш ОАВнинг энг катта вазифаларидан бирига айланиб қолди. Бугун қайси теле ёки радиоканални ёқсанг бир дорзарб мавзудаги муаммони муҳокама қилаётган “ток-шоу”нинг гувоҳи бўласиз. Муаммони муҳокама қилаётганлар ичида турли соҳа вакиллари бор. Масжид имомидан тортиб то артист ё актрисагача шу ерда. Бир тарафдан бу жудаям яхши ишга ўхшаб кўринади. Чунки Аллоҳ таоло: «Яхшилик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилингиз» (Моида сураси, 3-оят) деган. Шунга кўра инсонларни дин ва миллат ривожи йўлида бирлашишлари қувонарли ҳол.
Бироқ бизга муаммони муҳокама қилиш эмас, балки унинг ечими керак. Кўрсатувга шунча одамни чақириб, уларни вақтини олиб, маблағ сарфлаб бундай “ток-шоу” ташкил қилишдан мақсад ҳам аслида муаммоларга ечим топиш. Саволлар кўп, фикрлар бисёр. Кимдир фарзандига тўғри тарбия бермаган ота-онани айбдор қилса, бошқаси мактаб ва коллеж ўқитувчисини, яна кимдир эса телефон ва интернетни айблайди. Хўш, аслида-чи? Биз ҳозир оғиз кўпиртириб ёмонлаётган оммавий маданият, фаҳш ва бузуқлик, жиноятчилик каби иллатларнинг кўпайишига ким айбдор? Жавоб шуки: бунга барчамиз айбдормиз. Қизини бозорга олиб бориб севимли сериалининг бош қаҳрамони каби кийинтириб қайтаётган оналар, ўғли йиртиқ шим кийиб, бўйнига кресс белгисини таққанча кепкасини қийшайтириб уйдан чиқаётганда бепарволарча кузатиб қолаётган оталар, жондан азиз фарзандини никоҳ тўйи учун миллион-миллион пулларни сарфлаб, куёвлик ва келинлик сепига бир дона китоб “тополмай” қимматбаҳо телевизор ва телефонларни солаётган қудалар, меҳмонларни хурсанд қилиш учун дастурхонга турли-туман спиртли ичимликларни қўйиб, уларни “бўктириб”, кайфи ошганча даврада европа маданиятига тақлид қилиб валс тушаётган келин-куёвларни томоша қилганча қийқираётган тўй эгалари, дабдабали тўйдан катта қарз билан чиққач, “нажот” истаб, ёш келинчакни ёлғиз қолдирганча Россияга кетаётган куёвлар, ўзларининг бемаъни урф-одатлари ва латта-путталари сабаб никоҳ тўйини қийинлаштираётган аёллар, хуллас, барча-барчамиз айбдормиз,
Тан оламизми, йўқми ўзлигимизга путур етказиб бўлдик. Бу иш ниҳоятда аста-секинлик ва пухталик билан кириб келдики, бу ишларга кўзимиз ўрганди, қалбимиз бу гуноҳга рози бўлди. Бу шунчаки, замон талаби дея эътироф этила бошланди. Бошимиз деворга тегиб, панд еб, кўзимиз очилганда эса айбни атрофдан қидира бошладик, муаммолар ечимини излаб қолдик.
Жавоблар кўп, фикрлар сероб. Энг тўғри ечим – Аллоҳнинг сўзи ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг йўлларига қайтишдир.
Аллоҳ таоло айтади: «(Эй иймон келтирганлар!) Сизлар учун – Аллоҳ ва охират кунидан умидвор бўлган ҳамда Аллоҳни кўп ёд қилган кишилар учун Аллоҳнинг пайғамбарида гўзал намуна бордир» (Аҳзоб сураси, 21-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ёлғиз Аллоҳга ибодат қилишга чақириш учун Аллоҳ таоло тарафидан Пайғамбар қилиб юборилган вақтларида Каъбатуллоҳнинг ичида уч юзу олтмишта бут-санамлар бор эди. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дастлабки ишни бутларни йўқотишдан бошламадилар. Балки инсонларга Аллоҳ таолони танитиб, Ислом динининг соф таълимотлари ҳақида тушунча бериб, уларнинг қалбларини даволашни, тарбиялашни бошладилар. Оқибатда эса кишилар ўзларининг қилаётган амалларини нотўғри эканини англагач, ўзлари ясаган бутларини ўз қўллари билан парчалаб ташладилар.
Демак, ҳар бир шахс ўзининг қўл остидаги кишиларнинг қалбларини илм ва ҳикмат билан тарбиялаб, уларга руҳий тарбия бериб қўйса, қалблари ва фикрларида гуноҳ ва маъсиятларга қарши “иммунитет” пайдо қилиб қўйса юқоридаги каби гуноҳлар, жиноят ва ҳуқуқбузарликлар, миллий қадриятларимизга зид бўлган салбий ҳолатлар учрамайди.
Ёрбек ИСЛОМОВ,
Учкўприк тумани “Шоҳ муқаддам” жоме масжиди имом ноиби