muslim.uz
Шайх Муҳаммад Тақий Усмоний ҳафизаҳуллоҳ: Бугунги кун домлаларини бадном қилаётганларга РАДДИЯ (инфографика)
Мисвок ишлатишнинг одоблари ва фазилатлари
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам покланишнинг инсонлар илгари таниш бўлмаган йўлларини ўргатдилар. Булардан бири мисвок ишлатишдир. Мисвок ишлатиш жуда оддий амал, аммо унинг савоби катта ва фазилатлари жуда кўпдир.
Мисвокнинг инсон саломатлигига бир қанча фойдалари бор. Хусусан, у тишларни тозалайди ва оқартиради, милкни мустаҳкамлайди, оғиз бўшлиғидаги зарарли бактерияларни кетказади, овқат ҳазм қилишни яхшилайди, қолаверса ақл учун ҳам фойдалидир.
Шунингдек, мисвокнинг маънавий фойдалари ҳам жуда кўп. Жумладан, у шайтонни ҳайдайди, мисвок ишлатувчидан шайтон қочиб кетади. Мисвок яхшиликлар савобини оширади. Агар таҳорат олишда мисвок ишлатилса намознинг савобининг ортишига сабаб бўлади. Мисвок ўлим олдидан шаҳодат калимасини эслатувчидир. Мисвокнинг энг муҳим афзалликларидан бири бу – Аллоҳ таолонинг розилигини топишга сабаб бўлишидир. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Мисвок оғизни покловчи ва Роббни рози қилувчидир", деганлар. Бошқа ривоятда "шайтонни ғазаблантиради" дейилади.
Қаранг азизлар, тишимизни тозалайдиган бу таёқча орқали Аллоҳ таолонинг розилигини топишимиз мумкинлиги нақадар ажойиб. Севимли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бизнинг соғлиғимиз учун зарур бўлган нарсани Аллоҳнинг розилигини топишимизга боғлаб қўйганликларига бир эътибор беринг.
Мисвокдан бир кунда 20 мартадан кўпроқ фойдаланиш тавсия этилади. Оғиздаги ҳидни кетказиш ва тишларни тозалашнинг энг афзал ва яхши усули бу – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўргатганларидек мисвок ишлатишдир.
Мисвок арок дарахтидан олинадиган таёқча бўлиб, у Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мўъжизаларидан бир мўъжизадир. Унинг таркибида инсон саломатлиги ва оғизнинг барча қисмлари учун жуда фойдали бўлган модда ҳамда элементлар бор.
Агар арок дарахтини топиш имкони бўлмаса, хурмонинг ёки яна бошқа ширин мевали дарахтларнинг шохларини фойдаланиш мумкин. Энг афзали арок дарахти, сўнг зайтун дарахтидир. Бугунги кунда қатор йирик компаниялар арок дарахтидан фойдаланиб, тиш пастасини ишлаб чиқармоқдалар.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Агар умматимга машаққат бўлмасин, демаганимда уларни ҳар таҳоратда мисвок қилишга амр этар эдим", деганлар (Имом Насоий ривояти).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мисвокдан фойдаланишда бир қанча услубларни ишлатар эдилар. Агар биз у зот алайҳиссаломнинг йўлларини тутадиган бўлсак бир суннатга эргашиш орқали жуда кўп бошқа суннатларга ҳам амал қиламиз. Натижада ҳам соғлиғимиз учун кўплаб фойдаларга, ҳам улкан ажру савобларга эга бўламиз.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига мувофиқ мисвокдан фойдаланиш учун жимжилоқ ва бош бармоқни мисвокнинг тагига, қолган учта бармоқларни эса мисвок устига қўйилади.
Шунингдек, мисвокни ишлатишдан олдин уни ювиб, сув билан намлаш тавсия этилади. Мисвок қилишни ўнг томондаги юқори тишлардан бошланади. Сўнгра чап томондаги юқори тишлар мисвок қилинади. Шундан сўнг, аввал ўнг томондаги, кейин эса чап томондаги пастки тишлар мисвок қилинади. Мисвок камида уч марта қилинади.
Тиш тозалашда мисвокни кўндалангига юргизилади. Агар узунасига мисвок қилинса, милклар қонаб кетиши мумкин. Аммо тил ва танглайни мисвок қилишда эса узунасига ишлатилади.
Агар овқатланганингизда тишингизга бирор нарса кириб қолса, дастлаб ип билан кирган нарсани олиб ташланг, кейин мисвок ишлатинг. Мисвокни ишлатиб бўлгач эса оғизни сув билан ювишни унутманг. Асло тупугингизни ичингизга ютманг. Булар мисвокдан фойдаланишнинг энг гўзал услубларидир. Уларга амал қилган мусулмон улкан савобларни қўлга киритади ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга эграшганлардан бўлади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уйда бўлсалар ҳам, ёки бирор ерга сафар қилсалар ҳам мисвокдан фойдаланишни асло тарк этмаганлар. Ҳатто Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мисвок ишлатишга ҳарисликлари сабабли у зот алайҳиссаломнинг мисвокларини олиб юриш Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳуга вазифа қилиб юклатилган эди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам турли ҳолатларда мисвокдан фойдаланганлар. Аммо энг муҳими таҳорат олишдан олдин фойдаланганларидир. У зот алайҳиссалом бундай деганлар: "Агар умматимга машаққат бўлмасин, демаганимда уларни ҳар таҳоратда мисвок қилишга амр этар эдим".
Уйдан чиқишда, уйга киришда, уйқудан турганда, ухлашга ётишдан олдин, оғиздаги ҳидларни кетказиш учун, Қуръони каримни тиловат қилишдан олдин мисвок ишлатиш ҳам савобли амаллардан саналади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этишларидан олдин сўнгги бор қилган амаллари мисвок ишлатиш эди. Мисвок ишлатиш Аллоҳнинг ва севимли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг наздларида улуғ фазилатларга эгадир. Оиша онамиз розияллоҳу анҳо айтадилар: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этаётганларида ерда ётган мисвокка кўзим тушди. Шунда уни олиб тупугим билан юмшатиб, Набий алайҳиссаломга бердим, у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам тишларини мисвок қилдилар".
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этишларидан олдин фойдаланган нарсаларнинг энг охиргиси мисвок саналади. Шунинг учун, агар мисвокнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотлари олдидан охирги ишлатган нарса эканидан бошқа фазилатлари бўлмаган ҳам, уни ҳеч қачон тарк этмаслигимиз учун етарли бўларди. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашишга буюрган:
Айтинг (эй Муҳаммад): "Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашинглар. Шунда Аллоҳ сизларни севади ва гуноҳларингизни мағфират қилади".
Ақидада адашмайлик! (видео)
Азизхўжа домла Иноятов
Ота-она – жаннат эшикларидан бири
Бизга ота-онадек буюк неъматни ато этган Аллоҳ ҳақ субҳанаҳу ва таолога битмас туганмас ҳамду саноларимиз, ота-онага хизмат қилиш ва уларнинг дуолари сабабли жаннатий бўлиш башоратини берган икки олам сарвари, буюк хулқларни камолига етказган зот Пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруд ва саловотларимиз бўлсин.
Бизни дунёга келишимизга сабабчи бўлган, авайлаб-асраб турли хавф-хатарлардан омонда сақлаб ўстирган, ниманики хоҳласак биз учун муҳайё қилган, бизларга одоб-ахлоқни ва касб-ҳунарни ўргатган, дин ва дунё илмларини таьлим берган, ҳаётга йўллаган, уйлаб-жойлаган, одамлар қаторига қўшган, умрлари ниҳоясигача ардоқлаб ўтган ота-оналаримизни ҳурматлаш, уларга яхшилик қилиш, меҳрибонлик кўрсатиш ҳар бир фарзанднинг энг шарафли бурчи саналади.
Бу бурч Аллоҳ таоло томонидан барча инсонларга буюрилган гўзал инсоний фазилат, ҳақиқий инсон табиатида хос бўлган бошқа жонзотларга намуна бўладиган амалдир. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “Роббингиз Унинг Ўзигагина ибодат қилишингизни ҳамда ота-онага яхшилик қилишингизни амр этди. (Эй инсон), агар улардан бири ёки ҳар иккиси ҳузурингда кексалик ёшига етишса, уларга “уф!” дема ва уларни жеркима! Уларга доимо ёқимли сўз айт! Уларга меҳрибонлик билан хорлик қанотини паст тут ва (дуода) айт: “Эй Роббим, мени гўдаклик чоғимда тарбиялаганларидек, Сен ҳам уларга раҳм қил!” (Исро сураси, 23-24-оятлар).
Аллоҳ таоло бандаларига қатъий қилиб фақат ўзигагина ибодат қилмоқликка ва ота-онага яхшилик қилишни буюрди. Уларга яхшилик қилишни ибодат даражасига кўтарди, ҳатто ота-онага яхшилик қилиш баъзи ибодатлардан ҳам афзалроқдир.
Ота-онанинг ҳурматини жойига қўйиб, мудом уларнинг ҳолидан хабар олиб хизматида бўлиш, улар ёқтирмаган нарсалардан йироқ бўлиш, улар вафотидан кейин дўстлари ҳолидан хабар олиб туриш ҳам уларга нисбатан яхшилик қилиш ҳисобланади. Аллоҳ таоло бандаларини ота-онасига ҳатто “Уф” деган сўзни айтмасликка буюради. “Уф” калимаси бирор нарсадан безор бўлганда айтиладиган сўз бўлиб, аслида инсон ўзига етган чанг-ғубор ва шунга ўхшаш ёқимсиз нарсаларни ўзидан даф қилиш учун айтиладиган сўздир. Шунингдек оятда ота-онага бақирмасликка буюрилган бўлиб, улар ҳузурида бошқага бақириш ҳам ота-онага нисбатан ҳурматсизлик ҳисобланади. Жумладан, уларга дунёдаги энг яхши — чиройли сўзларни топиб сўзлашга ҳамда улар хизмати учун ўзни хору-ҳокисор тутишга буюриладики, бу ота-онанинг фарзанди олдида нечоғлик улуғ мартабада эканлигини англатади.Демак, ота-онанинг ҳурматини жойига қўйиш, улар олдида ҳамиша ўзини ҳоксор тутиш,уларга ёқимли гапларни сўзлаш, уларнинг ҳаққига дуолар қилиб туриш фарзанднинг энг муҳим бурч ва вазифаларидандир.
Каъбул Ахбордан ривоят қилинади: «Луқмон ўғлига шундай деди: «Эй ўғлим, ким ота-онасини рози қилса, Раҳмонни рози қилган бўлади. Ким ота-онасини норози қилса, Раҳмонни норози қилган бўлади. Эй болам, албатта, ота-она жаннат эшикларидан биридир. Агар рози бўлсалар, Жаббор сари борасан. Агар аччиқлари чиқса, маҳрум бўласан». Луқмони ҳаким ва унинг ўғлига қилган насиҳатлари Қуръони Каримда ҳам зикр қилинган. Бу ривоятдан Луқмони ҳакимнинг ўғлига қилган насиҳатлари ҳадисларда ҳам баён қилинганини билиб оламиз. «Эй ўғлим, ким ота-онасини рози қилса, Раҳмонни рози қилган бўлади». Халқимизда Ота рози – Худо рози, она рози – Худо рози, деган гаплар мана шу ҳадислардан олиниб, мақолга айлантирилган. Шунинг учун албатта, фарзандлар ота-оналарининг розилиги учун ҳаракат қилишлари, бу масалада ниҳоятда эҳтиёт бўлишлари лозим.«Ким ота-онасини норози қилса, Раҳмонни норози қилган бўлади». Ота-онанинг розилигини топиш учун ҳаракат қилиш билан бир қаторда уларнинг норозилигига учрашдан ҳам сақланиш лозим бўлади. Чунки ота-онанинг норозилиги Аллоҳнинг норозилигига сабаб бўлади.Ушбу икки ишнинг ўзи фарзанднинг жаннатга киришига сабаб бўлиши турган гап. Аммо, шу билан бирга, яна ҳам таъкидлаш учун қуйидаги жумла ҳам келтирилмоқда: «Эй болам, албатта, ота-она жаннат эшикларидан биридир. Агар рози бўлсалар, Жаббор сари борасан. Агар аччиқлари чиқса, маҳрум бўласан».бу ривоятда ота оналар айнан «жаннат эшиги» деб аталмоқда. Бу ибора яна ҳам таъсирчан чиққан.Бас, ҳар бир фарзанд ота-онасининг розилигини топиб, улар орқали жаннатга кириш пайидан бўлсин.
Амрата бинти Абдураҳмондан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Тушимда ўзимни жаннатда кўрибман. Бир қорини эшитдим ва: «Бу ким?» деб сўрадим. «Ҳориса ибн Нуъмон. Яхшилик шунақа бўлади. Яхшилик шунақа бўлади», дейишди. У одамларнинг онасига энг кўп яхшилик қиладигани эди», дедилар».
Ҳориса ибн Нуъмон розияллоҳу анҳу онасининг розилигини олган, хизматини қилган фарзандлардан экан. Ана шу сабабли у кишининг жаннатга тушиш башорати Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга тушларида кўрсатилган экан. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам тушларида жаннатда юриб, Ҳориса ибн Нуъмон розияллоҳу анҳунинг у ерда қироат қилаётганларини эшитиб, сўраб, у кишининг кимликларини билган эканлар.Бошқа ривоятларда зикр қилинишича, Ҳориса ибн Нуъмон розияллоҳу анҳу онасига ўз қўли билан таом берар экан. Бирор гапларини англамай қолса ҳам, «Нима дедингиз?» деб сўрамас, ташқарига чиққанда, бошқалардан «Онам нима дедилар?» дея сўрар эканлар. Бу ишни қилиш учун сабр билан бирга чексиз ихлос ҳам керак бўлади. Шунингдек, катта одамга доимий равишда қўли билан таом егизиб бориш ҳам мислсиз чидам билан бирга беназир муҳаббат ва эҳтиромни ҳам тақозо қилади. Она гапирганида бирор сўзни англамай қолган фарзанд онасининг ўзига индамай, ташқарига чиқиб, «Ҳозир онам нима дедилар?» деб сўраши онага бўлган эҳтиромнинг олий намунаси, десак муболаға бўлмайди. Албатта, зикр қилинган нозик ишларни қойилмақом қилиб ўринлатган одам улардан бошқаларини гўзал тарзда жойига қўйган бўлади. Шунинг учун ҳам Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳориса ибн Нуъмон розияллоҳу анҳуга жаннат башоратини берганлар. Ҳориса ибн Нуъмон розияллоҳу анҳунинг оналарига кўрсатган хизматлари ҳар бир мўмин-мусулмон фарзандга яхши ўрнак, гўзал намуна бўлиши лозим.
Алишер ЖУМАЕВ,
Шаҳрисабз туман бош имом-хатиби.
"Ҳизбут таҳрир" ва унинг бузғунчи ғоялари
Тошкент ислом институти ходими Музаффар Жабборов