Амалий ташриф билан мамлакатимизга келган Туркия Республикаси вице-президенти Фуат Октай Ўзбекистон Республикаси Бош вазири ўринбосари – Инвестициялар ва ташқи савдо вазири С.Умурзоқов ҳамроҳлигида Самарқандда бўлди.

ЎзА хабарига кўра, делегацияни Самарқанд халқаро аэропортида вилоят ҳокими Э.Турдимов кутиб олди.
Қисқа суҳбатдан сўнг ташриф дастурига мувофиқ, меҳмонлар Самарқанднинг диққатга сазовор жойлари билан танишди, муқаддас қадамжоларни зиёрат қилди.

Мирзо Улуғбек расадхонаси ва музейи, Шоҳи Зинда зиёратгоҳи, Амир Темур мақбараси, Регистон майдони ва бошқа тарихий обидаларни Туркия вице-президенти ҳайрат ва ҳавас билан томоша қилди.

Меҳмонлар буюк муҳаддис Имом Бухорий мақбарасини зиёрат қилиб, айни пайтда бу ерда амалга оширилаётган кенг кўламли қурилиш-бунёдкорлик ишлари билан яқиндан танишдилар.

Фуат Октай мажмуа қурилишида иштирок этаётган туркиялик мутахассислар билан суҳбатлашди. Ислом оламининг буюк алломаси номи билан боғлиқ маскан энг қутлуғ зиёратгоҳлардан бири бўлиши ва бу ерни обод этишга ҳисса қўшиш улкан шараф эканлиги таъкидланди.

Туркия вице-президенти Самарқанд шаҳридаги “Ипак йўли” туризм халқаро университетида ҳам бўлиб, таълим даргоҳининг замонавий кампусида талабалар ва ўқитувчилар учун яратилган шароитлар билан танишди.

Университет ректори, Ўзбекистон Республикаси Бош вазири ўринбосари – туризм ва спорт вазири А.Абдуҳакимов Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ташкил этилган ўқув даргоҳи фаолияти, хорижий давлатлар ва нуфузли олий ўқув юртлари билан ҳамкорлик ҳақида батафсил маълумот берди.
Фуат Октай Туркиядаги олий таълим муассасалари мазкур университет билан яқин ҳамкорликда ишлаши ва бунинг учун имконият яратилишини маълум қилди. Шунингдек, университетга таълим жараёнига мос ўқув адабиётлар етказиб берилиши айтилди.

Регистон мажмуасида намойиш этилган миллий ҳунармандлик маҳсулотлари кўргазмаси ҳам туркиялик меҳмонларда катта таассурот қолдирди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Тожиддинов Абдусамад

Қоҳиранинг дунёга машҳур “Ал-Азҳар” университетининг Фатво маркази муборак Каъбани бузишга ундайдиган “Fortnite” деб номланган видео ўйинни тақиқлаш ҳақида огоҳлантирди. Унда жумладан бундай дейилади:

«Марказ ёшлар онгини банд қиладиган, уларни фойдали билим олиш ёки меҳнат қилишдан чалғитадиган ва уларни воқеликдан узоқлаштириб, виртуал оламларга қамаб қўядиган, нафратга, ўзига ёки бошқаларга зарар етказишга ундайдиган баъзи электрон ўйинлардан огоҳлантиради».

Рўйхатга қўшилган “Fortnite” видео ўйида кейинги босқичга ўтиш учун ўйинчилардан Каъбани бузиш талаб этилади. “Ал-Азҳар” Фатво марказининг мудири Усома ал-Ҳадидий айтади: «Бу ёшларнинг эътиқоди ва қадр-қимматига таъсир қилади. Шу сабабли, марказ зўравонликни рағбатлантирадиган ва ёлғон ғояларни ўз ичига оладиган, эътиқодни бузадиган ёки диний эътиқодга ҳурматсизлик кўрсатадиган барча электрон ўйинларнинг тақиқланишини талаб қилади».

middleeastmonitor.com

Баъзида айрим кишиларнинг “худбин бўлмаслик керак”, “ худбинлик ёмон” деган сўзлари қулоққа чалинади.  Хўш, аслида, худбинлик нима?

“ Ўзбек тилининг изоҳли луғати” да: “ Худбинлик (форсча сўз) – манман, эгоист; ўзинигина кўзловчи, ўзини ёки ўз манфаатини ҳаммадан устун қўювчи” дейилади. Шахснинг ўз манфаати доирасида айланиб қолиши, бошқаларнинг фикри ва манфаати билан ҳисоблашмай, фақат ўз фикрлари ва шахсиятини юқори қўйиш билан шуғулланиб қолган ҳолати худбинлик дейилади. Худбинлик баъзан эгоизм деб аталади.  “ Эгоизм “ лотинча сўз бўлиб, у  ўзбек тилидаги  биринчи шахс олмоши “ мен”  маъносига тўғри келади. Манманлик эгоизмнинг учига  чиққан шаклидир. Манманлик билан кибрланиш фарқланади. Манманлик инсон ўзида берилган неъматлар билан ғурурланишидир. Кибр эса ўзини бошқалардан баланд ҳисоблаб, ҳақ гапни тан олмасликдир. Расулллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Кибр нима? “ деб сўрашганда у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кибр ҳақни тан олмаслик ва одамларга паст назар билан қарашлик” деб жавоб берганлар. Манманлик ўзини ҳамма нарсадан ортиқ яхши кўриш ва ўзидаги нарсалардан кеккайишдир. Ман-манлик кибрдан ёмонроқдир. Манманлик-неъматларни унутиб, неъматлардан кеккайишдир.

             Худбинлик ҳақида Алишер Навоий  “ Маҳбубул-қулуб” асарида : “Ўзига бино қўйишлик – бахтсизликдир, бунинг фарқ ва даражалари бор. Худбиннинг ҳар бир қилган иши ўзига яхши кўринади, лекин бу кўримсиз қилиқда фарқлар кўпдир”

деб ёзадилар.  

Халқимизда худбинлик  ёмон одат сифатида қораланади. Худбинлик  одамни адаштиради. Донишмандлар худбинлик қуйидаги сабаблар орқали юзага келади дейишади:

1. Баъзи бир инсонлар ўзларини ҳаддан ортиқ яхши кўришлари сабабидан;
2. Айрим одамлар ўзларини бошқалардан устун кўрадилар;
3. Айрим кишилар манманлик, кибрли бўлганликлари сабабидан.

Инсон табиатида ўз-ўзини яхши кўриш мавжуд. Имом Ғаззолий раҳматуллоҳи алайҳ муҳаббатнинг беш тури ҳақида фикр юритиб, инсоннинг ўзига, ўзининг аъзоларига, саломатлигига муҳаббатини биринчи ўринга қўяди. Унингча, бу муҳаббат Аллоҳ, ота-она, қариндош-уруғ, дўст-биродар, муҳтож-эҳтиёжмандлар хизматида бўлишга имкон яратувчи восита ҳисобланади. Худбинлик муҳаббат ҳиссига эмас, нафсга, ҳирсга асосланади, ўзини адолатсизлик, инсофсизлик, бераҳмлик каби иллатларда намоён бўлади. Худбинлик акси бўлган олийжаноблик (жумардлик)  ҳамманинг ҳам қўлидан келавермайди, лекин инсоннинг ўзига бўлган  муҳаббати, бошқаларда ҳам ўзига шундай муҳаббат борлигини инкор этмаслик керак, бу қоида бузилган жойдан худбинлик бошланади.

Худбинликда ўз мафаатини бошқа кишилар манфаатидан юқори қўйиш салбий ахлоқий  сифат деб баҳоланади.  Худбинлик манфаатпарастлик ва шахсиятпарастликни ўз ичига олади. Худбин одам ўз манфаати йўлида ҳеч кимни, ҳеч бир жамоа, ҳеч қандай жамиятни тан олмайди.  Худбин кишилар бирор кишидан фойда келмаса, унга манфаат етказишни хаёлларига ҳам келтирмайдилар. Худбин кишилар ўзларига эга бўлган неъматларга, бирор мавқеъга бошқаларни ҳам эга бўлишларини хоҳламайдилар.

Худбинлик шайтоннинг нафсига  кирувчи йўллардан биридир, худбинлик туфайли инсонни шайтон залолатга бошлайди, уни  балога йўлиқтиради. Инсоннинг худбинлиги,  манмансираши  ҳалокат гирдобига олиб боради.

               Худбинлик жумардлик (олийжаноб)нинг аксидир. Инсон хулқидаги худбинлик иллати инсонни олий жаноб бўлишидан тўсиб туради.  Инсон ўзини доимо тергаб туриши лозим. Ўзида худбинлик аломати сезилса, уни илдиз отмай туриб барҳам бериш чораларини кўради. Ўз нафсини тергаб, уни худбинлашиб кетаётганлигини танқид қилади.  Нафсини худбинлик қудғуларидан сақлайди. Худбинликка қарши кўриладиган чораларидан бири  нафснинг ҳар хил орзуларини чегаралашдир.  Инсондаги худбинлик иллатининг давоси олийжаноблик бўлиб,  у ёрдамида ўзига яхши кўринган нарсани бошқаларга ҳам улашишдир. Масалан, ўзи еб турган таомини бошқа оч кишиларга ҳам бериш, ўз аҳлига нафақа қилиб, ортганини бошқаларга ҳам инфоқ қилади.  Олийжаноблик хислати инсоннинг қадрини оширади, бошқа инсонлар билан муомиласини яхшилайди, инсон  муаммоларини осонлик билан ечилишига сабаб бўлади. Бу фазилатли хислатни фарзандларимизга уларнинг ёшлик пайтидаёқ сингдириб боришимиз лозим бўлади. Фарзанд ёш ниҳол, уни камтар қилиб ўстирсак, у келажакда ўз ўрнини топади. Чунки, яхши инсон ҳўл шохга ўхшайди, уни қанча тортсанг эгилади, аммо синмайди. Худбин киши эса қуруқ шохга ўхшайди, уни тортсанг синади.                

              Ҳар бир инсоннинг табиатида худбинликка,  мақтанчоқликка, ўзини улуғлашга, кибрланишга нисбатан майллар бўлади . Инсон ўз тибиатадаги бу майлларни ақл орқали таниб, уларни ўзидаги камтарлик, олийжаноблик  хусусиятлари билан ушлаб, халқимизнинг “ Камтарга камол, манманга завол” деган мақолини ёдга олиб, ўз нафсига насиҳат қилиш лозим.

              Дарҳақиқат, инсон учун худбинлик, манманлик ярашмайдиган одатдир.  Инсон худбинлик ва манманликдан сақланиш билан ўз шахси ва жамият учун катта манфаат келтиради.   Инсон худбинлик, манманлик каби ёмон одатлардан тийилиш билан икки дунё саодатига эришади.

Рухиддин АКБАРОВ,

Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг Қашқадарё  вилояти вакиллиги ходими