Бошқирдистоннинг Аургазин туманидаги Новоадзитарово қишлоғида ажойиб ҳодиса юз берди. Гап шундаки, шу қишлоқда истиқомат қилувчи Вали Акбашев қовоқ уруғини дастурхон устига қўя туриб кўзларига ишонмади – уруғларнинг устида араб алифбосига ўхшаш ёзувлар бор эди. Бунга аниқлик киритиш мақсадида у қовоқ уруғларини қишлоқдаги масжид имоми олдига олиб борди. “уруғларнинг бирида аниқ қилиб “Аллоҳ” сўзи битилган. Бошқаларида эса турли ҳарфлар. Бу бизнинг ўлкада биринчи юз берган мўъжизадир”, деди имом.                                       

                                        Халқаро алоқалар бўлими.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Саҳарлик қилинглар, саҳарликда барака бор.[1]”- деган сўзларига кўра рўза тутгувчи нимадир танаввул қилиб саҳарлик қилиши мустаҳабдир. Саҳарлик вақтида таомланиш рўза ибодатини адо этиш учун рўзадорга ёрдам беради. Чунки, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Саҳарликдаги таомдан кундузги рўзаларингга ёрдам олинглар.[2]” - деганлар.

Саҳарлик қилиш рўза тутишни ҳоҳловчи учун ўзига муяссар бўлган таом ва ичимликдан бирон нарсани саҳарлик вақтида танаввул қилиш билан бўлади. Саҳарлик вақти кечанинг олтидан бирининг охирги қисмидир. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Саҳарликнинг ҳамма вақти баракадир. Сизлар унда бир қултум сув бўлса ҳам ичишни тарк қилманг. Чунки, Аллоҳ таоло ва фаришталар саҳарлик қилувчига саловот айтади.”- дедилар.[3] Яна бошқа бир ҳадисларида: “Хурмо мўминнинг қандай ҳам яхши саҳарлигидир.”-деганлар.[4]

Агар кеча ҳали чиқиб кетмаганига шубҳа қилмаса, саҳарликни субҳдан сал олдинроқ қилиш мустаҳабдир. Агар кеча чиқиб кетди, деб гумон қилинганда, овқатланиш макруҳ бўлади. Имом Муслим ўз саҳиҳларида Абу Атийядан келтирган ҳадисда саҳарликни субҳга яқин қилиш мустаҳаб эканлигига далил. Абу Атийя разияллоҳу анҳу айтдилар: “Мен ва Масруқ Оиша разияллоҳу анҳо онамиз олдиларига кириб, Ё, Уммул мўминийн, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асҳобларидан икки киши, бири ифторни ва намозни шошилтиради, бошқаси эса ифторни ва намозни кечиктиради.”- деб сўрадик. Оиша разияллоҳу анҳо: “ Улардан қайси бири ифторни ва намозни шошилтиради?”-деб сўрадилар. Биз: “Абдуллоҳ ибн Масъуд”- дедик. Оиша разияллоҳу анҳу: “ Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам шундай қилар эдилар.”- деди[5].

Саҳарликдан кейин ухлаш яхши эмас. Чунки бу ҳолатда ошқозондаги таом хазм бўлиши қийин бўлади. Бу муборак вақтда ибодат ва истиғфор билан машғул бўлиб, субҳ намозини жамоат билан ўқиш учун масжидга бориш лозим. Бу вақт Аллоҳга тоат ибодат қилишнинг энг афзал вақтларидандир. 

Ифторликни тезда қилиш.

Рўзадор қуёш ботиши билан ифторликни қилиши мустаҳабдир. Уни қуёш ботгандан кейин ҳам тахир қилиш макруҳдир. Чунки Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Инсонлар (кун ботиши билан) тезда ифторлик қилишса доим яхшиликда бўлади.”[6] - деганлар.

Лекин рўзадор ифторликда узоқ ўтириб, шом намозини мустаҳаб вақтидан кечиктирмасин. Шомнинг мустаҳаб вақти кун ботгандан кейин қоронғулик тушиб, юлдузлар кўрингунгачадир. Энг афзали, таҳорати йўқ киши ёки таҳорат олмоқчи бўлган киши ифторликдан аввал таҳорат олиб, кун ботиши билан ифторликни тезлатиб, овқат емоғидир. Ундан сўнг шом намозини жамоат билан адо этаверади. Бу ҳолат таом тайёр бўлганда, аммо таом ҳозирланмаган бўлса ёки масжид рўзадорнинг уйидан узоқроқ бўлса, афзали рўзадор кун ботиши билан ўзининг олдидаги егуликдан нимадир еб ва ичимликдан бир қултум бўлса ҳам ичиб сўнг шом намозини вақтида жамоат билан ўқиб, ундан сўнг яна таомланаверишидир.

Шу ҳолатларда ифторни шошилтириш ва шом намозини мустаҳаб вақтида ўқиш каби суннатлар ҳосил бўлади. Таом тайёр бўлганда намоз ўқиш каби кароҳият содир бўлмайди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Таом ҳозирланганда ва икки хабис[7] нарса чақириб турганда намоз ўқиш йўқ.”[8]-дедилар. Яна бир бошқа ҳадисларида: “Кечки таом тайёрланганда намозга такбир айтилса, кечки таомдан бошланглар.”[9] -деганлар.

 Ифтор вақтидаги дуо

Рўзадор ифторлик пайтида дуо қилиши мустаҳабдир. Чунки унинг дуоси ижобат бўлади, хоссатан мана шу пайтда. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Уч кишининг дуоси қайтарилмайди. Ифторлик қилаётган рўзадорнинг, одил имомнинг, мазлумнинг дуоси. Булутлар устидан кўтарилиб, унга осмон эшиклари очилади. Аллоҳ таоло: “Иззатим ва жалолимга қасамки, агар озгина замондан кейин бўлса ҳам сенга ёрдам бераман.”-дейди.”-дедилар.[10]

Ҳадисларда келгани каби дуо қилиш афзалдир. (Аллоҳумма лака сумту ва бика а’манту ва аълайка таваккалту ва аъла ризқийка афтарту. Заҳабаз зомау ва ибталатил уъруқу ва сабатал ажру инша Аллоҳу) Маъноси: “Аллоҳим сен учун рўза тутдим, сенга иймон келтирдим, сенга таваккал қилдим ва сен берган ризқинг билан ифторлик қилдим. Чанқоқ кетди, томирлар намланди ва Аллоҳ хоҳласа ажрлар собит бўлди”.

Суннани Абу Довудда Абдуллоҳ ибн Умарнинг: “ Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам қачон ифторлик қилсалар: “Заҳабаз зомау ва ибталатил уъруқу ва сабатал ажру инша Аллоҳу” -дер эдилар.”-деган ҳадисларида келади. Яна Муоз ибн Заҳранинг: “Менга Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам ифторлик қилаётганида:“Аллоҳумма лака сумту ва аъла ризқика афтарту.”-дейишлари хабари етди.”- деган ҳадислари ҳам келади.

Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос разияллоҳу анҳу: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта, рўзадор учун қайтарилмайдиган дуоси бор.”-дедилар. Абдуллоҳ ифторлик қилаётганида: “Аллоҳумма инний ас’алука бироҳматикаллатий васиаът кулла шай’ин ан тағфиро лий. (Аллоҳим, мен сенинг ҳамма нарсани ўраб олгувчи раҳматинг билан гуноҳларимни кечиришингни сўрайман.)” – деганини эшитдим.”

Дуонинг аввалида, ўртасида ва охирида Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга саловот айтиш дуонинг одобларидандир. 

Хурмо билан оғиз очиш мустаҳабдир

Рўзадор оғзини хурмо билан очиши мустаҳабдир. Чунки Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “ Ким бир дона хурмо топса, у билан оғзини очсин. Агар топа олмаса сув билан очсин. Чунки сув поклагувчидир.[11]”-деганлар. Ёки рўзадор олов ўзгартирмаган бирор бир мева билан оғзини очсин. Абу Яъло разияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам учта хурмо билан ёки бирорта олов тегмаган нарса билан ифторлик қилишни яхши кўрардилар.”-дейилган.

Рўзадорга ифторлик қилиб бериш фазилати

Рўзадорни икром қилиб, рўза ибодатини тақдирлаб, ифторлик қилиб бериш мустаҳабдир. Чунки, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким бир рўзадорни таомлантирса, унга ҳам рўзадорнинг ажридан бирор нарса камайтирилмаган ажр ёзилади.[12]”- деганлар.

Ҳадисда рўзадор умумий келгани учун фақир ёки бой рўзадорга ҳам ифторлик қилса бўлаверади. Лекин фақир рўзадорга ифторлик қилиб бериш садақа маъноси борлиги учун бой рўзадорга ифторлик қилиб беришдан афзал.

Ифторлик қилиб берувчи қилаётган зиёфатида ҳаддан ошиб кетмасин. Бундай ишларда ҳаддан ошиш динимизда қайтарилгандир. Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу: “Биз такаллуф (амалда ҳаддан ошиш)дан қайтарилганмиз.”[13]-деган. Ифторликда турли овқатларни кўп қўйишда риё ва сумъа[14]га ўхшаш амаллар билан бу ибодатга путур етиб қолиши мумкин.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Рамазонда бир рўзадорга ифторлик қилиб берса, гуноҳлари кечирилиб, бўйни дўзахдан озод бўлади. Рўзадорнинг ажридан бирор нарса камайтирилмасдан ажр унга ҳам ёзилади”- деганларида саҳобийлар: “Ё, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизлардан ҳар биримиз рўзадорга ифторлик қилиб берадиган нарса топа олмаймиз?”-дедилар. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агарча биргина хурмо ёки бир қултум сув ёки озгина сут билан бўлса ҳам, ифторлик қилиб берса, Аллоҳ таоло бу ажрни мислича унга ҳам бераверади.[15]”-дедилар. 

Абдулҳамид Маҳмуд Теҳмазнинг “Ал-фиқҳул ҳанафий фий савбиҳил жадид” асари асосида тайёрланди.

Фахриддин ар-Розий ўрта махсус ислом

билим юрти мударриси Б.Исақов

[1] Муттафақун алайҳ ривояти

[2] Ибн Можа ривояти

[3] Имом Аҳмад муснадда ривоят қилган. Аллоҳнинг саловат айтиши раҳматидир. Фаришталарнинг саловат айтиши истиғфордир.

[4] Абу Довуд ривояти

[5] Имом Насоий, Абу Довуд ва Термизийлар ҳам ривоят қилган.

[6] Саҳл ибн Саъд р.а дан Муттафақун алайҳ ҳадис.

[7] Икки хабис нарса бавл билан ғоитдир. Бу ҳадис вақт кенг бўлган маҳалда бу ҳолатлар содир бўлиб туриб намоз ўқиш макруҳлигига далолат қилади.

[8] Абу Довуд ва Имом Муслим ривоят қилган.

[9] Имом Бухорий ривоят қилган.

[10] Имом Термизий, Аҳмад ва ибн Можа ривояти. Фақат Ибн Можадан ривоят қилинган ҳадис лафзи “рўзадор ифторлик қилгунча” кўринишида келган.

[11] Абу Давуд ва Имом Термизий Анас р.а дан ривоят қилганлар.

[12] Имом Термизий, Насоий ва Ибн Можа ривояти.

[13] Имом Бухорий ривояти

[14] Эшитиб қўйсин деган маънода.

[15] Ибн Ҳузайма ўз саҳиҳида ривоят қилган. Бу ҳадисни Салмон р.а. ривоят қилган, Расулуллоҳ с.а.в.нинг шаъбон ойининг охиридаги хутбаларидан бир жуъздир.

Аллоҳ таоло Рамазон ойида мусобақалашиш учун аввало иймонни шарт қилиб қўйган ва мукофотга тақвони ваъда қилган. Зотан, ушбу шариф ой  ортидан буюк мукофотлар ваъда қилингандир. Раббимиз шундай марҳамат қилади:

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ  

“Эй, иймон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз” (Бақара сураси, 183 оят).

Эътибор берадиган бўлсак, ояти карима “Эй инсонлар” деб эмас, балки “Эй иймон келтирганлар” хитоби билан бошланмоқда. Демак, рамазон ойидаги мусобақалашувчиларда иймон бўлиши шарт экан. Шундай экан, бу ибодатнинг мукофотига эришиш учун мусобақа қилишимиз лозим бўлади.

Ибодатларда ким ўзарга беллашиш шариатимизда тарғиб қилинган амаллардандир. Аллоҳ таоло:

... وَفِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ 

“... Бас, мусобақачилар шу (неъматлар) йўлида мусобақа қилсинлар!” –дея лутф қилади (Мутоффифун сураси, 26 оят).

Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Рамазон ойи кириб келганда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алйҳи васаллам шундай дедилар: “Барака ойи бўлмиш Рамазон кириб келди. Ушбу ойда Аллоҳ сизларни яхшиликларга буркайди-ки, У Зотнинг раҳмати ёғилади, хатолар ўчирилади, дуолар мустажоб бўлади. Аллоҳ сизларнинг ўзаро мусобақа қилишингизга қарайди ва фаришталарига сизларни кўрсатиб мақтанади. Шундай экан, Аллоҳга фақат яхшиликларингизни кўрсатинг. Зотан, бу ойда Аллоҳнинг марҳаматидан маҳрум бўлганлар ҳақиқий бахти қаролардир”.

Амаллар – Аллоҳ таолонинг назаргоҳидадир. У Зот марҳамат қилиб шундай дейди:

 وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ 

“Айтинг: “Амал қилинглар! Албатта, Аллоҳ, Расули ва мўминлар ишларингизни кўражаклар. Шунингдек, албатта, ғойиб ва ошкора (ишлар)ни билувчи (зот) ҳузурига қайтарилурсиз. Бас, (ўшанда) сизларга қилган ишларингиз хабарини берур” (Тавба сураси, 105 оят).

Охирги икки оятни мулоҳаза қиладиган бўлсак, Аллоҳ таоло  “мусобақа қилсинлар”, “амал қилинглар” деб кўплик шаклида айтди. Демак, мусобақа қилиш ва амал қилиш маълум кишиларга эмас, ҳаммага тегишли экан.

Ноз-неъматлари мангу бўлмиш жаннатга эришиш учун солиҳ амалларни  қилишга   шошилиш,   яхши ишларда мусобақа қилиш борасида Қуръони каримда қуйидагича ояти карима бор:

 سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آَمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ 

“(Эй, инсонлар!) Раббингиз томонидан бўладиган мағфиратга ҳамда Аллоҳ ва Унинг пайғамбарларига иймон келтирган зотлар учун тайёрлаб қўйилган, кенглиги осмон ва Ернинг кенглиги каби бўлган жаннатга шошилингиз! Бу Аллоҳнинг фазли бўлиб, уни Ўзи хоҳлаган кишиларга ато этур. Аллоҳ улуғ фазл соҳибидир” (Ҳадид сураси, 21 оят).

 Қарофий: “Яхши ишларга мусобақа қилиш таъқиқланмаган. Аксинча, баъзи ишларда мусобақа қилиш даражаси вожиб бўлса, бошқаларида мандуб, ёки мубоҳ бўлади. Намоз, закот ва рўзага ўхшаш ибодатларда мусобақа қилиш вожибдир. Чунки, мусобақа дегани - орқада қолмай деганидир. Намозга ўхшаш ибодатларда эса ортда қолишга рози бўлиш гуноҳга рози бўлиш ҳисобланади. Гуноҳга рози бўлиш эса ҳаромдир. Никоҳ каби мубоҳ ишларда мусобақа қилишни эса зарари йўқ”, - деб айтган.

Яхши ишларга шошилиш ҳақида Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

 وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ 

“Раббингиздан (бўлувчи) мағфиратга ва кенглиги осмонлару Ерга тенг, тақводорлар учун тайёрлаб қўйилган жаннат сари (солиҳ амаллар қилиш билан) шошилингиз!” (Оли Имрон сураси, 133 оят).

“Раббингиздан бўладиган мағфиратга шошилинг” дегани мағфиратга сабаб бўладиган ишларга шошилинг, деган маънодадир. Чунки, мағфират қилиш Аллоҳга тегишли ғайбий нарсалардан бўлиб, уни қўлга киритиш банданинг имкониятида йўқ ва унга шошилинмайди.

Яхши ишларда мусобақа қилиш билан уларга шошилиш ўртасида фарқ бор. Яхши ишга шошилиш мусобақа қилишдан яхшироқдир. Чунки, шошиш – бор имкониятини ишга солиш демакдир. Мусобақа қилиш эса бор имкониятини ишга солмасада, шунчаки ҳеч кимдан ортда қолмаслик деганидир. Айнан шунинг учун ҳам, Аллоҳ таолонинг мусобақа қилувчилар билан яхшиликка шошувчиларга берадиган мукофотига қарасак, уларнинг ўртасида фарқ бор. Яхши ишларда мусобақа қилгувчиларга бериладиган жаннатнинг сифатини Аллоҳ таоло “кенглиги ОСМОН-У ерча” деб сифатлаган бўлса, яхшиликларга шошилувчиларга бериладиган жаннатнинг сифатини “кенглиги ОСМОНЛАР-У ерча” дея келтирди. Осмон билан осмонларнинг ўртасида фарқ борлиги эса ҳеч кимга сир эмас. Бундан ташқари, Аллоҳ таоло мусобақа қилувчиларга жаннатни ваъда қилган бўлса, яхши ишларга шошилувчиларга жаннатларни ваъда қилган.

Демак, мўмин одам бу муборак ойни шарофатидан умид қилиб, кўпроқ яхши солиҳ амалларни қилишга ошиқмоқлиги зарур бўлади. Яхши ният ва мукаммал ижроси ила қандай амални бажарса, уни савобига эга бўлаверади.  Шу ўринда яхшиликка шошилувчи ва мусобақа қилувчилар учун  баъзи фойдали зикрларни келтириб ўтамиз:

1. لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك و له الحمد و هو على كل شيء قدير

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Ким бир кунда юз маротаба “Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамд ва ҳува ала кулли шайъинг қодийр” деса, ўнта қулни озод қилганчалик савобга эга бўлади, унга юзта яхшилик ёзилади, юзта гуноҳи ўчирилади, ўша куни кеч киргунга қадар зикрлари унга шайтондан паноҳ бўлади, ўша куни ундан афзал бирорта инсон бўлмайди, илло шу зикрни ундан кўп айтган кишигина ундан афзал бўлиши мумкин” (Имом Бухорий ривояти).

2. سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أكبر

Самура ибн Жундуб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алйҳи васаллам: “Аллоҳга ёқадиган энг яхши гаплар тўрттадир, улар: “субҳаналлоҳ, валҳамду лиллаҳи ва ла илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар” бўлиб қайси биридан бошласанг ҳам зарари йўқ”, - дедилар. (Имом Муслим ривояти).

3. لا حول و لا قوة إلا بالله

Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам келганларида инсонлар бир водийга тўпланиб овозларининг борича такбир ва таҳлил айта бошлашди. Шунда У зот: “Бақир-чақир қилманглар, сизлар кар ёки йўқ зотга илтижо қилаётганингиз йўқ ахир, аксинча ҳамма нарсани эшитувчи, сизларга яқин ва доимо сизлар билан бирга бўладиган Зотга ёлборяпсиз” – дедилар. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минган уловнинг орқасида кетаётганимда менинг “ла ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ” деётганимни эшитдилар ва менга: “Эй Абдуллоҳ ибн Қайс”, - дедилар. Мен “лаббай, ё Расулаллоҳ” дедим. У зот: “Сенга жаннатнинг хазиналаридан бўлган калималарни айтайми?” – дедилар. Мен “Ота-онам сизга фидо бўлсин, албатта ё Расулаллоҳ” дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ла ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ”, - дедилар  (Имом Бухорий ривояти).

4. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саловат айтиш.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

“Албатта Аллоҳ ва фаришталари Набийга саловат айтур. Эй иймон келтирганлар! Унга саловат ва салом айтинглар”. (Аҳзоб сураси, 56 оят).

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:”Ким менга бир марта саловат айтса, Аллоҳ унга ўн марта саловат айтади ва унинг даражасини ўн марта кўтаради ҳамда ўнта хатосини ўчиради”, деб марҳамат қилганлар (Бухорий ривояти).

5. سبحان الله العظيم، سبحان الله و بحمده

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий алайҳис салом: “Икки калима бор. Улар тилга енгил, тарозу палласини босадиган оғир, Раҳмонга суюклидир. Улар: Субҳаналлоҳил азим, субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи”, - дедилар (Имом Бухорий ривояти).

6. يا ذا الجلال و الإكرام

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Я залжалали вал икром”ни айтиб юринглар (Имом Термизий ривояти).

7. رب اغفر لي، و تب علي، إنك أنت التواب الرحيم

Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бир ўтиришда юз мартагача “Раббиғфир лий, ва туб алайя, иннака антат Таввабур Роҳийм” деб истиғфор айтганларини эшитганмиз  (Абу Довуд ривоят қилган).

Буларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг жуда катта марҳаматидир. Мана шу ваъдалардан умидвор бўлиб, бу кунларни ғанимат билиб, кўпроқ ва хўброқ савоб ишларга шошилсак, ким ўзарга мусобақа қилсак, шояд тақводор бандалари сафидан жой олсамиз.

Жалолиддин Ҳамроқулов,

Тошкент ислом институти “Таҳфизул Қуръон” кафедраси мудири,

Тошкент шаҳар “Новза” жоме масжиди имом хатиби

Шу йилнинг 2–3 июнь кунлари Президентимиз Шавкат Мирзиёев жойларда амалга оширилаётган бунёдкорлик ишлари билан яқиндан танишиш ва халқ билан мулоқот қилиш мақсадида, Андижон вилоятига ташриф буюрдилар. Давлатимиз раҳбари ташриф давомида, вилоятда ижтимоий-маънавий муҳитни яхшилаш, ёшларни турли таҳдидлардан асраш, ҳудудда истиқомат қилувчи адашган оқимларга мойиллиги бўлган шахслар билан имом-хатиблар, маҳалла фаоллари суҳбатлар уюштириши, уларни соғлом ҳаётга қайтаришга оид бир қатор муҳим вазифаларни топширди.

Мана шундай вазифалар ижроси юзасидан вилоятда амалий ишлар бошланиб кетди. Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Тошкент ислом университети, “Мовароуннаҳр” нашриёти ҳамда Тошкент ислом институти раҳбар-ходимларидан иборат ишчи гуруҳи томонидан вилоят туманларида семинар-кенгашлар ўтказилмоқда. Ушбу семинар-кенгашларда халқ билан мулоқот қилиш, уларнинг дарду ташвишларини енгиллатиш ва муаммоларига ечим топиш йўналишларида иш олиб борадиган мутахассисларнинг билим ва кўникмалари оширилмоқда.

Ушбу йўналишларда малака ва кўникмаларини янада оширган мутахассислар келгусида вилоятнинг ҳар бир туманида, уйма-уй юриб, халқнинг дардига малҳам бўлишлари режалаштирилган. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ахборот хизмати