Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсоният ичида Аллоҳ таолодан энг кўп қўрққан ва Унга нисбатан энг тақводор зот эдилар. Зеро ул ҳазрат Аллоҳ таолонинг Азамати ва Қудратини барчадан кўра яхшироқ таниган зот бўганлар. Шунинг учун ҳам олдингию кейинги гуноҳлари кечирилишига қарамай, гоҳ Робб таолодан қўрқиб гоҳида эса умматлари учун раҳмат ва шавқатдан йиғлаганлар. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак кўзларидан тақво, меҳр ва ташналик ёшлари оқишига сабаб бўлган ҳолатларга сиз ҳам гувоҳ бўлинг.
Уммат учун куйиниб йиғлаганлари
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Менга Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Менга қироъат қилиб бер!”, дедилар. Мен эса: “Сизга нозил бўла туриб, мен ўқиб берайми?”, дедим. У зот “Ҳа”, дедилар. Мен Нисо сурасидан ўқий бошладим ва “Ҳар бир умматдан бир гувоҳ келтириб, сени уларнинг ҳаммасига гувоҳ этиб келтирган чоғимизда ҳол қандоқ бўлур?!”, оятига етганимда, “Энди кифоя қилади!”, дедилар. У зотга қарасам, йиғлаётган эканлар!”
Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолонинг Иброҳим алайҳиссалом ҳақидаги “Эй Роббим, албатта у(санам)лар одамлардан кўпини адаштирдилар. Бас, ким менга эргашса, у мендандир.” оятини ва Исо алайҳиссалом “Агар уларни азоблайдиган бўлсанг, бас, албатта, улар Сенинг бандаларинг. Агар уларни мағфират қиладиган бўлсанг, бас, албатта, Сенинг Ўзинг ғолиб ва Ҳикматли Зотдирсан.”, деган сўзи ҳақидаги оятини тиловат қилдилар ва икки қўлларини кўтардилаб: “Ё Аллоҳ! Умматим, умматим!”, дедилар ва йиғладилар!” Шунда Аллоҳ азза ва жалла айтди: “Эй Жаброил! Муҳаммадга бор, ҳолбуки Роббинг билувчироқдир, ундан, сени нима йиғлатди, деб сўра”, деб амр қилди. Бас, Жаброил алайҳиссалом у зотнинг олдиги келиб сўради ва Аллоҳ таолога у зотнинг айтган гаплари хабарини берди. Ҳолбуки, У биливчироқдир. Аллоҳ таоло эса: “Эй Жаброил! Муҳаммадга бор ва унга, албатта сени умматинг борасида рози қилурмиз”- деб айт, деди”.
Абу Довуднинг бошқа бир ривоятида бу воқеа кусуф намозида бўлгани ва у зот саждаларининг охирида “уфф, уфф” деб пуфлаб, кетидан шундай дуо қилганлари ривоят қилинади: “Эй Роббим! Мен улар орасида эканман, уларни азобламасликка ваъда бермабмидинг?! Эй Роббим! Истиғфор айтиб турсалар, уларни азобламасликка ваъда бермабмидинг?!”.
Умматларини соғиниб йиғлаганлари
Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам йиғладилар. Буни кўрган саҳобалар: “Ё Расулуллоҳ! Сизни нима йиғлатди?”, деб сўрашди. У зот эса: “Биродарларимни соғиндим!”, деб жавоб бердилар. Саҳобалар: “Бизлар биродарларингиз эмасмизми, ё Расулуллоҳ?”, дейишди. Шунда ул Маҳбуб алайҳис салом: “Йўқ. Сизлар асҳобларимсиз. Биродарларим мендан кейин келадилар, мени кўрмасдан туриб менга иймон келтирадилар!”, дедилар.
Фарзандлари Иброҳим алайҳиссалом учун йиғлаганлари
Анас ибн Молик розияллоҳу айтадилар: “Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Абу Сайфнинг олдига бордик у Иброҳим алайҳиссаломнинг энагаси эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Иброҳимни қўлларига олдилар ва уни ўпиб, ҳидладилар. Сўнг биз унинг олдига кирдик. Иброҳим жон бераётган эди. Расулуллоҳ йиғлай бошладилар. Шунда Абдурраҳмон ибн Авф: “Ё Расулуллоҳ, йиғлаяпсизми?!”, деб сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу раҳматдир эй ибн Авф”, дедилар ва яна: “Албатта кўзлар ёш тўкади, қалб маҳзун бўлади лекин биз фақатгина Роббимиз рози бўладиган гапларни айтамиз! Биз сенинг фироқингдан маҳзунмиз, эй Иброҳим!”, дедилар.
Аёллари Хадича розияллоҳу анҳо учун йиғлаганлари
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар: “Инсонлар менга куфр келтирганда, Хадича менга иймон келтирди. Исонлар мени ёлғончига чиқарганда, у мени тасдиқлади. Инсонлар мени маҳрум қилганида, у мени молига шерик қилди. Аллоҳ таоло ундан менга фарзандлар берди, бошқаларидан эса, йўқ!” Имом Аҳмад ривояти.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Жаброил алайҳиссалом Набий алайҳиссалоту вассаломнинг олдига келиб: “Ё Расулуллоҳ! Бу Хадича. Олдингизга келаяпти. Унинг қўлида идиш бор. Унинг ичида зировар ёки таом ёки сув ёки ичимлик бор. Агар у олдингизга келса, унга Роббисидан салом йўлланг ва яна тиллодан бўлган унда шовқин ва машаққат бўлмаган Жаннат башоратини беринг!”, дедилар.
Онамизнинг касаллари оғирлашди. Тун узоқ ва кўзёш билан ўтди. Саҳар вақти яқинлашганда у зотнинг кўзлари очилди ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ҳамда қизларига узоқ тикилдилар. Бу тикилиш билан онамиз ўз суюклиларидан узоқ ва ортга қайтмас риҳлатлари учун озуқа олдилар. Сўнг, ўзлари учун ваъда қилинган, абадий неъматлар билан бурканган ўринларини кўриб, розилик билан табассум қилган ҳолда кўзларини юмдилар. Шу тариқа, Аллоҳ таолонинг йўлида, Унинг дийни ривожи учун тинимсиз ҳаракат қилган бу тана таскин топди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўзларидан ёш қуйилди! Бу ҳолатдан бутун ҳовлини йиғи овози тутди! Тонгда пок тобут узра покиза жасадни кўтариб боришарди. Ушбу покиза жасадни қабр ёнига қўйдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қабр ичига тушиб муборак қўллари билан уни текисладилар сўнг покиза танани олиб, унга сўнгги бор маҳзунлик ва ўкинч ёшлари қуйилиб турган кўзлари билан боқдилар ва секин қабрга қўйдилар!
Зайд ибн Ҳориса розияллоҳу анҳунинг вафотига йиғлаганлари
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Зайд қатл қилинганда Усома ибн Зайд Набий алайҳиссаломдан узилиб қолди. У кейинроқ Набий алайҳиссаломнинг олдиларига келди. Келди-ю йиғлаб юборди. Уни кўриб Набий алайҳиссалом ҳам йиғладилар ва: “Эй Усома! Биздан узилиб қолиб, кейин келиб бизни маҳзун қиляпсан!”, дедилар. Эртаси куни у Набий алайҳиссаломнинг олдига яна келди. Шунда У зот: “Мен сени кечагидан ҳам бошқачароқ ҳолда кўряпман?!”, дедилар. Усома у зотга яқинроқ келиб яна йиғлаб юборди. Бундан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам йиғладилар!”
Усмон ибн Мазъун розияллоҳу анҳуга йиғлаганлари
Усмон ибн Мазъун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалмага эмикдош ини эдирлар. У киши жоҳилият даврида ҳам ўзлари учун хамрни ҳаром қилгандилар. Исломга ўн тўртинчи бўлиб кирдилар. Ҳабашистонга қилинган ҳижратда мусулмонларга амирлик қилганлар. Бадрда иштирок этганлар.
Усмон Ибн Мазъун Бадр жангидан кейин кўп яшамадилар. Шаъбон ойига келиб у зотнинг дардлари оғирлашди.
Уммул муъминин Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар: “Усмон ибн Мазъун жонсиз ётганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни ўпдилар ва йиғладилар. У зотнинг муборак кўзёшлари Усмоннинг яноқларига оқарди!”
Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қизларидан бири вафот этганда ул зот: “Яхши салафимиз – Усмон ибн Мазъунга бориб қўшилгин!”, дедилар”.
У Мадинада вафот этган биринчи муҳожирлардан ва энг аввал Бақиъга дафн қилинган зот эди. Яна Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам у киши ҳақида: “Аллоҳ сени Раҳматига олсин, эй Усмон! Сен дунёдан ҳеч нима олмадинг, дунё ҳам сендан ҳеч нима ололмади!”, дедилар.
Саъад ибн Убода розияллоҳу анҳу касал бўлганда йиғлаганлари
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу айтадилар: “Саъад ибн Убоданинг касали оғирлашиб қолди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уни кўргани келдилар. У зот билан Абдурраҳмон ибн Авф, Саъад ибн Абу Ваққос ва Абдуллоҳ ибн Масъуд ҳам келишди. Расулуллоҳ Саъаднинг олдига кирганларида уни оила аъзолари қуршаб олган ҳолда кўрдилар ва ҳаяжон билан: “У вафот этдими?!”, деб сўрадилар. Оиласи: “Йўқ, ё Расулуллоҳ!”, дейишди. Шунда Ул зот алайҳиссалоту вассалом йиғладилар! Набий алайҳиссаломнинг йиғлаганларини кўриб, қавм ҳам йиғлади. Сўнг, Ул хазрат қавмга қарата: “Эшитмаганмисиз, Аллоҳ таоло кўз ёши учун ёки қалб маҳзунлиги учун азобламайди! Лекин мана бунинг учун Азоблайди – деб тилларига ишора қилдилар – ёки маҳрум қилади. Албатта маййит аҳлиниг унга “айтиб” йиғлашидан азобланади!”, дедилар.
Мусъаб ибн Умайр розияллоҳу анҳуни кўриб йиғлаганлари
Барро айтадилар: “Бизнинг олдимизга биринчи келганлар Мусъаб ибн Умайр ва ибн Умму Мактум эди. Улар бизга Қуръон ўқиб берардилар”.
Мазкур саҳобани Набий алайҳиссалом биринчи Ақаба байъати иштирокчилари билан бирга Қуръон ўқиб, уни ўргатиш учун Мадинага жўнатгандилар. У зот Маккада яшаган вақтларида бой бадавлат бўлиб яшаганлар. Мадинага ҳижратларидан сўнг фақирликда кун кечирдилар.
Муҳаммад ибн Каъаб саҳобаларнинг биридан қуйидагича ривоят қиладилар: “Масжидда ўтирганимизда Мусъаб ибн Умайр кириб келди. Унинг эгнида бир мунча ямоғ солинган кўйлаги бор эди. Унинг илгари қандай бойликлар ичида яшагани-ю ҳозир эса қай ҳолатга тушиб қолганини кўриб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам йиғлаб юбордилар!”
Ҳамза розияллоҳу анҳу учун йиғлаганлари
Уҳуд ғазотидан кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жанг майдонига тушдилар. Жангда шаҳид бўлган мусулмонларни дафн қилиш ҳаракати бошланганди. Шу орада рўпараларидан амакилари Ҳамза ибн Абдулмуттолибнинг жонсиз жасади чиқиб қолди. Унинг бурни ва икки қулоғи кесиб олинган, жигари суғуриб олинган ҳатто бир чети тишланган ва яна танасига найза санчилган эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қаттиқ йиғладилар. У зотнинг бу йиғлашларидан асҳоблар ҳам йиғлашди!
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: “Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Ҳамза учун йиғлаганларидан кўра қаттиқроғ йиғлаганларини ҳеч ҳам кўрмаганмиз! Уни қибла томонга қўйдилар сўнг жаноза ўқидилар. Йиғилари кучайиб ҳатто ҳунграган овозлари эшитилди. У кундаги шаҳидларнинг кўриниши жуда даҳшатли эди!”
(Уҳуд жангидан кейин мушрикларнинг аёллари кўплаб шаҳидларнинг қулоқ, бурун ва бошқа аъзоларини кесиб олишганди.)
Мўъта жанги куни йиғлаганлари
Мўьта жанги мусулмонлар учун жуда оғир жанг эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинк кўрсатмалари билан уч минг кишилик қўшин Румлик насароларнинг икки юз минг кишилик қўшинига қарши курашиши керак эди. Аслида, Румликларнинг ўзлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тарафларидан улар учун элчи қилиб юборилган саҳобий Хорис ибн Умайрни қатл қилишди ва мусулмонларга қарши жанг учун ўз қўшиларини йиғишда давом этишди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мусулмон лашкарларга Зайд ибн Ҳориса розияллоҳу анҳуни амир этиб тайинладилар. Агар Зайдга бирор гап бўлса, мусулмонларга Жаъфар ибн Абу Толиб, агар унга ҳам бирор гап бўлса, Абдуллоҳ ибн Равоҳа бошчилик қилишини айтдилар. Шу тариқа мусулмонлар йўлга чиқди. Рум аскарларига пешвоз чиқиб, шиддатли жанг бошлашди. Бу орада Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинада қолган кишиларга ушбу жангнинг ҳолатидан хабар бериб турдилар.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Зайд, Жаъфар ва ибн Равоҳанинг хабари келишидан аввал одамларга уларнинг ўлганлигини билдирдилар. У зот: “Байроқни Зайд олди. У мусибатга учради. Сўнгра байроқни Жаъфар олди. У ҳам мусибатга учради. Энди байроқни ибн равоҳа олди. Бас, у ҳам мусибатга учради”, дер ва кўзларидан дув-дув ёш тўкилар эди!
“Ниҳоят байроқни Аллоҳнинг қиличларидан бир қилич олди ва уларга фатҳу нусрат келди”, дедилар.
Аллоҳ таоло Ул муҳтарамга саловат ва саломларимизни етказсин!
Интернет маълумотлари асосида
“Мулла Абдуғаффор ҳожи” жоме масжиди имом хатиби
Икром Каримов тайёрлади