muslim.uz

muslim.uz

الجمعة, 08 تموز/يوليو 2016 00:00

Жаннатда Қуръон тиловат қилган зот

Асли исмлари: Ҳориса ибн Нўъмон ибн Рофеъ ибн Зайд ибн Убайд ибн Саълаба ибн Ғанм ибн Молик ибн ал-Нажжор ал-Хазражий ал-Ансорийдир. Бадр, Хандақ ва кўпгина юришларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга қатнашган фазилатли саҳобалардан эди. Имом Заҳабийнинг“Сияр Эълом ан-Нубалоасари.

 

Фарзандлари: Абдуллоҳ, Абдурраҳмон, Савда, Амра ҳамда Умму Кулсум. Абу Абдуллоҳ деб куняланганлар. Имом Заҳабийнинг“Сияр Эълом ан-Нубалоасари.

 

Имом Аҳмад “Саҳобалар фазилатлари” китобида Ҳориса ибн Нўъмон разияллоҳу анҳунинг фазилатлари ҳақида қуйидаги ҳадисни келтирган.

 

فضائل حارثة بن النعمان رضى الله تعالى عنه حدثنا عبد الله قال حدثني أبي قثنا عبد الرزاق قال أنا معمر عن الزهري عن عمرة عن عائشة قالت قال رسول الله صلى الله عليه وسلم نمت فرأيتني في الجنة فسمعت صوت قارىء يقرأ فقلت من هذا فقالوا هذا حارثة بن النعمان فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم كذلك البر كذلك البر وكان أبر الناس بأمه

 

Бизга Абдуллоҳ  сўзлаб берди, у менга отам сўзлаб берди, у айтади бизга Абдурраззоқ сўзлаб бериб, деди. Мен Муаммардан, у Зуҳрийдан у эса Амурадан у эса Ойиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилади. Ойиша розияллоҳу анҳо дедилар. Расулуллоҳ алайҳиссалом: “Мен ухладим, тушимда ўзимни жаннатда кўрдим ва бир қорининг  қироат қилаётган овозини эшитдим. Мен бу ким, деб сўрадим. Улар бу Ҳориса ибн Нўъмон, дейишди. Яхшилик ана шундай бўлади, яхшилик қилиш ана шундай бўлади, у онасига кўп яхшилик қиладиган инсон эди”, дедилар.

 

Ойша розияллоҳу анҳодан Расулуллоҳ алайҳиссалом: “Мен ухладим, тушимда ўзимни жаннатда кўрдим ва бир қорининг  қироат қилаётган овозини эшитдим. Мен бу ким, деб сўрадим? Улар бу Ҳориса ибн Нўъмон, дейишди. Яхшилик ана шундай бўлади, яхшилик қилиш ана шундай бўлади, у онасига кўп яхшилик қиладиган инсон эди”, дедилар.

 

حارثة بن النعمان قال: مررت على رسول الله صلى الله عليه وسلم ومعه جبريل جالسا بالمقاعد فسلمت عليه وجزت، فلما رجعت وانصرف النبي صلى الله عليه وسلم قال لي: هل رأيت الذي كان معي? قلت نعم. قال فإنه جبريل وقد رد عليك السلام. الوافي بالوفيات …الصفدي

 

У айтади: Мен бир куни Расулуллоҳ алайҳиссалом Жаброил алайҳиссалом билан  (Мақоид жой номи) ўриндиқларда ўтирган пайтларида олдиларидан ўтдим ва У зотга салом бердим ва ўтиб кетдим. Мен қайтиб келганимда Расулуллоҳ менга қараб “мен билан бирга ўтирган кишини кўрдингми”, деб сўрадилар мен ҳа, дедим. У зот “ўша киши Жаброил алайҳиссалом эдилар. Сенинг саломингга алик қайтардилар”, дедилар. Имом Софадийнинг “Ал-Вофий бил-Вафиёт” асаридан.

 

Фазилатлари: Ҳориса ибн Нўъмон розияллоҳу анҳу: Мен бир куни Расулуллоҳ алайҳиссалом Жаброил алайҳиссалом билан  (Мақоид деган жойда ёки) ўриндиқларда ўтирган пайтларида олдиларидан ўтдим ва У зотга салом бердим ва ўтиб кетдим. Мен қайтиб келганимда Расулуллоҳ алайҳиссалом менга қараб “Мен билан бирга ўтирган кишини кўрдингми”, деб сўрадилар мен ҳа, дедим. У зот: “ўша киши Жаброил алайҳиссалом эдилар. Сенинг саломингга алик қайтардилар”, дедилар.

 

وَكَانَ ابْنُ عَبّاسٍ يُحَدّثُ قَالَ: مَرّ جِبْرِيلُ وَحَارِثَةُ بْنُ النّعْمَانِ مَعَ النّبِىّ  وَاقِفٌ فَقَالَ: "مَنْ هَذَا يَا مُحَمّدُ"؟ فَقَالَ: "حَارِثَةُ بْنُ النّعْمَانِ". فَقَالَ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السّلامُ: "هَذَا أَحَدُ الثّمَانِينَ الصّابِرَةِ، وَقَدْ تَكَفّلَ اللّهُ لَهُمْ بِأَرْزَاقِهِمْ وَأَرْزَاقِ عِيَالِهِمْ فِى الْجَنّةِ".

 

Ибни Аббос розияллоҳу анҳудан:  Пайғамбар алайҳиссалом Ҳориса ибн Нўъмон билан бирга турганларида Жаброил Амин келиб: Бу киши ким эй, Муҳаммад, деб сўрадилар.  Шунда у зот: “Бу Ҳориса ибн Нўъмондир.  Жаброил Амин: У саксонта сабрлилардан, Аллоҳ уларни ва аҳли аёллар авлодларини жаннатда ризқларини кафолатини олган, деди.  Имом Аҳмад ривояти.

 

- حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ أَحْمَدَ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللهِ الْحَضْرَمِيُّ، ثنا مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ بْنِ أَبِي لَيْلَى، حَدَّثَنِي أَبِي، عَنِ ابْنِ أَبِي لَيْلَى، عَنِ الْحَكَمِ، عَنْ مِقْسَمٍ، عَن ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ: " مَرَّ حَارِثَةُ بْنُ النُّعْمَانِ عَلَى رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَمَعَهُ جِبْرِيلُ صَلَّى الله عَلَيْهِمَا  يُنَاجِيهِ ، فَلَمْ يُسَلِّمْ، فَقَالَ جِبْرِيلُ: مَا مَنَعَهُ أَنْ يُسَلِّمَ ؟ قَالَ: إِنَّهُ لَوْ سَلَّمَ لَرَدَدْتُ عَلَيْهِ، ثُمَّ قَالَ: أَمَا إِنَّهُ مِنَ الثَّمَانِينَ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " وَمَا الثَّمَانُونَ ؟ " قَالَ: يَفِرُّ النَّاسُ عَنْكَ غَيْرُ ثَمَانِينَ، فَيَصْبِرُونَ مَعَكَ، رِزْقُهُمْ وَرِزْقُ أَوْلَادِهِمْ عَلَى اللهِ عَزَّ وَجَلَّ فِي الْجَنَّةِ، فَلَمَّا رَجَعَ حَارِثَةُ سَلَّمَ، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " أَلَا سَلَّمْتَ حِينَ مَرَرْتَ ؟ " قَالَ: رَأَيْتُ مَعَكَ إِنْسَانًا، فَكَرِهْتُ أَنْ أَقْطَعَ حَدِيثَكَ، قَالَ: " وَرَأَيْتَهُ ؟ " قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: " ذَاكَ جِبْرِيلُ "، وَقَدْ قَالَ، فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالَ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَامُ "

 

Одоблари: Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан: Ҳориса Росулуллоҳ олдиларидан ўтаётган пайтларида У зот Жаброил билан муножат қилаётган эдилар. Шу вақт уларга салом бермадилар. Шунда Жаброил: уни бизга салом беришидан нима нарса ман қилди? Деб сўради. У зот агар салом берганида мен унга алик олишим керак бўларди-да дедилар. Биласизми у саксонталикдан. Саксонталик деганингиз нимаси? Саксон кишидан бошқалари сизни атрофингиздан кетиб қолишганди. Улар эса сизнинг ёнингизда сабр қилиб турганлардан. Жаннатда ўзларини ва авлодларини ризқлари Аллоҳнинг зиммасидадир. Шу онда Ҳориса қайтиб келди ва уларга салом бердилар. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга нега салом бермай ўтиб кетдинг? Ҳориса қарасам, Сиз билан бирга бир инсон турган экан, сўзиларни бўлиб қўйишни ўзимга эп билмадим кареҳ топдим. Уни кўрдингми? Ҳа, У зот Жаброил алайҳиссалом бўладилар дедилар ва Жаброил айтган гапларни айтиб бердилар.

 

Ҳориса ибн Нўъмон розияллоҳу анҳу: Мен Жаброил алайҳиссаломнинг умрим бўйи икки марта кўрганман. Биринчи мартаси Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Бани Қурайзага чиққан вақтларида Жаброил Деҳятул Калбий суратларида, иккинчиси Ҳунайн куни қайтаётганимизда деганлар. Имом Табароний исноди Ҳасан деган.

 

 Ривоят қилинишича у киши умрининг охирида кўзлари ожиз бўлиб қолган. У кишининг намоз ўқийдиган жойидан ҳужрасигача ип тортиб қўйилган эди. Яна у кишининг олдида хурмо пўстлоғидан ясалган бир сават бўлиб, унга хурмо солиб қўяр эди. Агар унинг олдига бирор мискин киши тиланчилик қилиб келса, у ўша саватдан хурмо олар ва ипнинг бир тарафидан ушлаб, келган кишининг олдига ўзи чиқиб хурмо берар эди. Унинг аҳли биз сизнинг ўрнингизга ўзимиз берамиз, дейишса. Ҳориса розияллоҳу анҳу; Мен, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг “мискинга берилган нарса ёмон ўлим топишнинг олдини олади” деганларини эшитганаман”, дер эди. Табароний ривояти. Имом Заҳабийнинг“Сияр Эълом ан-Нубалоасари.

 

Ҳориса ибн Нўъмон разияллоҳу анҳу Бадрда қатнашган, Ҳунайн ғазотида Расулуллоҳ алайҳиссалом билан бирга сабот ва сабр билан, ортга чекинмасдан турган саксонта саҳобанинг бири эди. Жаброил алайҳиссалом у ва аҳлининг ризқи жаннатда Аллоҳ таолонинг зиммасида эканлигини хабарини берган.

 

Пайғамбар алайҳиссаломга бўлган муҳаббатлари: Воқидий айтади: Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уйлари яқинларида унинг уйи бор эди. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам янги уй қурмоқчи бўлсалар, ўз жойларини у зотга бўшатиб берарди. Хатто Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз жойини менга бўшатиб беравеганидан Ҳорисдан ҳижолат бўламан деб айтар эдилар. Имом Заҳабийнинг“Сияр Эълом ан-Нубалоасари.

 

У киши Мадинада яшади. Ундан Абдуллоҳ ибн Аббос, Абдуллоҳ ибн Омир ва Саълаба ибн Абу Моликлар ҳадис ривоят қилишган.

 

Унинг зурриётидан муҳаддис Абу ар-Рижол Абдурраҳмон ибн Абдуллоҳ ибн Ҳориса ибн Нўъмон бўлиб, у Мадинадаги Умратулфақиҳа мавзейида туғилган ва Ҳориса ибн Нўъмон розияллоҳу анҳунинг олтита ҳадисини ривоят қилган.

 

Ҳориса ибн Нўъмон розияллоҳу анҳу Муовия розияллоҳу анҳунинг халифалик даврида вафот этди.

 

ЖАЛОЛИДДИН

 

الجمعة, 08 تموز/يوليو 2016 00:00

Шотибий ҳақида ҳикоялар

 

الجمعة, 08 تموز/يوليو 2016 00:00

Ниятни тўғри қилиш

الجمعة, 08 تموز/يوليو 2016 00:00

Қуръон аҳлига эҳтиром

Ҳаётда шундай инсонлар борки уларни улуғлаш бевосита Аллоҳ таолони улуғлаш ҳисобланади. Адолатли султон ва ёши кекса инсонларни ҳурмат қилиш кераклиги ва бу Аллоҳ таолони улуғлаш ҳисобланиши ҳадиси шарифларда баён қилинган. Ана ўшандай инсонлардан бири бу ҳофизи каломуллоҳлар ҳисоланади. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг улар ҳаққида айтган қуйидаги ҳадис жуда ҳам машҳур ҳисобланади.

الإثنين, 11 تموز/يوليو 2016 00:00

Тунги тиловат фазилати

Қуръонни тунда, хусусан, тунги намозларда ўқишга кўпроқ эътибор қаратмоқ лозим. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади: 

 

...مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَآئِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللّهِ آنَاء اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ. يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُوْلَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ

 

            ...Аҳли китоблар орасида туни билан сажда (ибодат) қиладиган, Аллоҳнинг оятларини тиловат қилиб чиқадиган тўғри жамоа ҳам бор. (Улар) Аллоҳга, охират кунига имон келтирадилар, яхши ишларга буюриб, ёмон ишлардан қайтарадилар ва хайрли ишлар сари шошиладилар. Айнан улар солиҳ кишилардандир.(Оли-Имрон сураси, 113-114 оятлар.) 

في الصحيحين أنه صليالللهعليهوسلم قال: يَا عَبْدَ اللهِ لاَ تَكُنْ مِثْلَ فُلاَنٍ، كَانَ يَقُومُ اللَّيْلَ ثُمَّ تَركَهُ وروى الطبراني وغيره

 Икки саҳиҳ тўпламда шундай ҳадис мавжуд: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Эй Абдуллоҳ, фалончи каби бўлмагин. У кечасида уйқусидан турар сўнг у(Қиёмул лайл) ни тарк қилар эди”.[1]

 

عن سهل بن سعد رضي الله عنه عن رسول الله صلي الله عليه وسلم قال: شَرَفُ الْمُؤْمِنِ قِيَامُ اللَّيْلِ رواه الطبراني

 Имом Табароний ва бошқалар Саҳл ибн Саъддан ривоят қиладилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Мўминнинг шарафи кечани қоим қилишлигидадир”, деб марҳамат қилдилар. Бу борада ҳадис ва асарлар жуда кўп ворид бўлган.

 

Иброҳим Нахаъий: “Қуръонни тунда қўйни ийдириш муддатича бўлса ҳам ўқинглар”, деб айтар эди.

 

Язид Рақошийдан[2] қуйидагича ривоят қилинади: “Агар мен ухлаётиб уйғониб кетсам, сўнгра яна уйқуга ётсам кўзларим ухламайди”.

 

Тунги намоз ва тунда ўқилган Қуръоннинг бошқалардан устунроқ эканининг сабаби шундаки тунда инсон қалби хотиржам ва турли нарсалардан холи бўлади. Шунингдек ҳожати учун зарур бўлган тасарруфлардан фориғ бўлади. Ҳамда ибодатнинг савобини барбод қиладиган риё ва шу каби амаллардан омонда бўлади.

 

Шу билан бирга шариат кўрсатмаларида тунда турли яхшиликлар борлиги  ҳақида айтилади.  Зеро Исро воқеаси ҳам тунда содир бўлган. Ундан ташқари Имом Бухорий қуйидаги ҳадисни келтиради: “Роббиларингиз ҳар кеча туннинг ярми ўтган вақтда  дунё осмонига тушади ва: “Дуо қиладиганлар борми? Дуосини ижобат қиламан”, дейди”.

 

Ундан ташқари Имом Бухорий “Саҳиҳ” китобида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг“Тунда Аллоҳ таоло ҳар дуоларни қабул қиладиган бир вақт бор” деганлари ривоят қилинади:

 

Тунда ўқилган намоз ва қилинган тиловат оз ёки  кўп бўлса ҳам унинг  фазилати ҳосил бўлаверади. Лекин қанча кўп бўлса шунча фазилат ошиб бораверади. Бироқ доимий тарзда, туни бўйи қоим бўлиш макруҳдир. Шунингдек ўзига зарар етадиган бўлса ҳам тунги намоз ва қироатни тарк қилиш жоиз.

 

Озгина амал билан ҳам кечанинг фазилати ҳосил бўлишига Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадис далолат қилади.

 

عبد الله بن عمرو بن العاص رضي الله عنهما قال قال رسول الله صلي الله عليه وسلم: مَنْ قَامَ بِعَشْرِ آيَاتٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ وَمَنْ قَامَ بِمِائَةِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْقَانِتِينَ وَمَنْ قَامَ بِأَلْفِ آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْمُقْسطِينَرواه أبو داود

 Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки тунда ўн оят тиловат қилса ғофиллардан деб ёзилмайди, агар юз оят ўқиса итоат қилувчилар қаторида ёзилади, кимки минг оят тиловат қилса адолат қилувчилардан деб ёзилади”. (Абу Довуд ривояти.)

 

Саълабий Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: “Кимки  тунда икки ракат намоз ўқиса, Аллоҳ учун сажда қилгувчи ва қоим тургувчи бўлган ҳолда тунни ўтказибди”.

 

 

 

 

 


 


 

[1]  Имом Бухорий “тунда таҳажжуд ўқиш” бобида келтирган.

 

[2]Язид ибн Руқоший Басрий, куняси Абу Амр. Зоҳид тобеъинлардан бўлган. Ибн Ҳиббон: “У кечасида йиғлайдиган Аллоҳнинг солиҳ бандаларидан эди”, дейди.  Ҳижрий йигирманчи йилдан аввал вафот этган.

 

Жалолиддин Ҳамроқулов 

"Новза" жомеъ масжиди имом-хатиби 

 Тошкент ислом институти кафедра мудири 

Top