muslim.uz

muslim.uz

Убайдуллоҳ домла Абдуллаев 

Қадр кечаси  энг улуғ кечадир.   Чунки бу кечада Қуръони карим нозил бўлган.

Аллоҳ таоло : “Албатта, биз у (Қуръон)ни қадр кечасида туширдик”, деб марҳамат қилади. (Қадр сураси, 1-оят).

Яна Аллоҳ таоло  ушбу сурани давомида: “Қадр кечаси минг ойдан яхшироқдир”, деб айтган.  

Қадр кечаси Рамазон ойининг нечанчи кечасида эканлиги сир тутилган. Дастлаб Рамазон ойининг охирги ўн кунлигида, кейинроқ эса тоқ кечаларидан излаш кераклиги ҳақида айтилган. Охири у кечанинг аломатлари айтилганидан сўнг Қадр кечаси рамазоннинг 27 кечаси эканлигига ишонч ҳосил қилинган.

"Тафсири Қуртубий" да айтилади.

Аллоҳ таоло бу кечани “қадр кечаси” деб номлашининг сабаби шуки, бу кечада Аллоҳ таоло келаси йил учун ўлим, ажал, ризқ ва шу каби ишлардан хоҳлаганини тақдир қилиб, ўлчаб қўяди. Бу ишларни мудаббир фаришталарга топширади.   Улар: Исрофил, Мийкоил, Азроил, Жаброил алайҳимуссаломлардир.

Зуҳрий ва бошқалар: “ бу кечани  “қадр кечаси” деб номланишининг сабаби Қадр кечасининг улуғлиги, қадирлилиги, шарафлилигидандир. Одамлар орасида  “фалончининг қадри бор” дейилганда мартабаси улуғлиги тушунилгани каби”, деганлар.

Бу кечада тоат-ибодат қилишнинг қадри жуда ҳам улуғ ва савоби жуда ҳам кўп бўлгани учун бу кечани, “қадр кечаси” деб номланган, дейилган.

Абу Бакр ал-Варроқ айтадилар: “ бу кечани  “қадр кечаси” деб номланишининг сабаби шуки, кимнинг қадр-қиммати, обрў-эътибори бўлмаса ва бу кечни ибодат билан бедор ўтказиб чиқса, у киши бу кечада қадри баланд кишига  айланади”, дедилар.

Бу кечани “қадр кечаси” деб номланиши, Аллоҳ таоло бу кечада қадри улуғ  Китоб (Қуръони карийм)ни қадри буюк бўлган Росули (Муҳаммад алайҳиссалом)га, қадр эгалари бўлган  умматларига етказишлари учун нозил қилгани сабабидандир, дейилган.

Бу кечани “қадр кечаси” деб номланиши, бу кечада Аллоҳ таолонинг қадрли ва эътиборли фаришталари ерга тушганлиги сабаблидир, дейилган

Ва  яна: бу кечада Аллоҳ таоло ер юзига ўзининг хайр-барака ва мағфиратни туширади, дейилган.

Саҳл роҳимаҳуллоҳ: “Аллоҳ таоло бу кечада мўминларга ўз раҳматни тақдир қилиб ёзгани  сабабли,  бу кечани “қадр кечаси” деб номланади”, деганлар.

 Ушбу маънолардан ҳам бу кеча ниҳоятда улуғ кеча эканлигини билишимиз мумкин.

Аллоҳ таолога  шукрлар бўлсинки  Муборак Рамазон ойининг Қадр кечаларига ҳам етиб келмоқдамиз. Бу кечани қадрига етиб, ибодат ва дуолар билан ўтказишимиз,  ҳамда  аҳлимиз  ва ёру дўстларимизни ҳам бу кечадан огоҳлантиришимиз мақсадга мувофиқдир.

Алоҳида такидлашимиз керакки, кадр кечаси дегани бу  зиёфат кечаси, меҳмондорчилик кечаси, улфатчилик кечаси дегани эмасдир. Ошна оғайнилар бир бўлиб, турли таомлани таёрлаб, вақтларини беҳуда сарфлаб, бир йилда бир маротаба  келадиган, дуолар ижобат бўладиган, энг улуғ кеча, қадр кечаларини фазилатини қўлдан бой бермасинлар. Балки бу кечани ихлос ва муҳаббат ила ибодат ва дуолар билан бедор ўтказишга ҳаракат қилсинлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллалоҳу алайҳи васаллам:

Кимики Лайлатул Қадр кечасини имон ва ихлос билан қоим бўлиб бедор ўтказса, унинг ўтган  гуноҳлари мағфират қилинур”, - дедилар.

Ҳадиси шарийфда кечани ихлос ва муҳаббат ила  қоим бўлиб бедор ўтказган кишига гуноҳлари кечирилишини ваъдаси бериляпти. Кечани бедор ўтказиш  намозлар ўқиш, Қуръон тиловатини қилиш, тасбиҳ ва такбирлар айтиш, тавбалар қилиб истиғфор айтиш каби амаллар билан бўлади. Хусусан намозининг қазоси борлар, албатта қазо намозларини ўқишни кўпайтиришлари мақсадга мувофиқ бўлади. Кечани қоим бўлиб бедор ўтказишнинг энг асосий шарти  хуфтон ва бомдод намозларини жамоат билан ўқишдадир. Чунки ҳадиси шарийфларда, ким хуфтон намозини жамоат билан ўқиса кечани ярмини бедор ўтказган бўлади, дейилган. Яна бошқа бир ҳадиси шарийфларда, ким бомдод намозини жамоат билан ўқиса кечани ярмини бедор ўтказган бўлади, дейилган.

Ушбу кечада  ибодатлар билан бирга дуоларни ҳам кўп қилишлигимиз керак. Нималарни сўраб  дуо қилишимиз ҳақида Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Мен: “Эй Аллоҳнинг Расули агар мен қайси кечанинг Қадр кечаси эканини билсам у кечада нима деб дуо қилай”, дедим. У зот: “Аллоҳумма иннака афуввун туҳиббул афва фаъфу анний” (Эй Аллоҳ, албатта сен ўта афв қилгувчисан, афв қилишни яхши кўрасан, мени афв қилгин), деб дуо қилинг”, дедилар”. Термизий ривоят қилган.

Шундай экан, бу муборак минг ойдан ҳам яхшироқ бўлган қадр кечасини  ғанимат билиб кўпроқ ибодат ва дуолар, тавба ва истиғфорлар айтишга ҳаракат қилайлик. Аллоҳ таолодан амалларимизни қабул қилишини, дуоларимизни ижобат этишини,  ҳаммамизни тақдиримизни олий мақом этиб таъйин қилишни сўраб илтижо қилайлик.         

Барчаларимизга ушбу кеча муборак бўлсин!

 

Зиёуддин МИРСОДИҚОВ,
Тошкент шаҳар Чилонзор туманидаги
“Бўта бува” жоме масжиди имом хатиби

Муборак Рамазон ойининг рўзасини тутаётган инсон савобли амалларни кўпайтиришни ва кўпроқ яхшиликлар қилиб қолишни истайди. Айниқса, охирги ўн кунлик – дўзахдан озод бўлиш даҳасида бу истак янада катталашади. Хўш, биз учун энг савобли амаллар қайси? Бу савол кўпчилигимизни ўйлантириши табиий. Аслида, бу саволга жавоб топиш учун кўп ўйланишимиз шарт эмас, чунки, Аллоҳ таоло биз мусулмонларга юксак намуна бўлган Зот – Пайғамбар алайҳиссаломни неъмат қилиб берган. У зот бизга таълим берган амаллар ўзимиз ўйлаб қилган амалдан жуда катта фарқ қилади ва савоби ҳам биз тасаввур қила олмайдиган даражада кўп бўлади. Сабаби, Аллоҳ таоло бизга ўзимиз амал қилишимизни эмас, У зотга эргашишни буюрган. Ушбу мақолада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазонда ва унинг охирги ўн кунлигида қилишни буюрган ёки ўзлари бажарган ўн суннат амал ҳақида сўз юритамиз.

1. Қуръон тиловат қилиш. Рамазон – Қуръон нозил қилинган ойдир. Шунинг учун ҳам у Қуръон тиловати учун энг ҳақли вақт саналади. Имом Бухорий Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда шундай дейилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсонларнинг энг сахийи эдилар. У зотнинг энг сахий бўладиган пайтлари Рамазонда Жибрийл (а.с) билан учрашганда бўлар эди. У зот Жибрийл билан Рамазоннинг ҳар кечасида учрашар ва Қуръондан дарс қилар эдилар». Демак, ушбу ойда Қуръон тиловат қилиш суннат амал экан. Ушбу суннатга эргашиш учун эса ҳар куни имкон қадар тиловат билан машғул бўлиш мақсадга мувофиқдир.

2. Тасбеҳ ва зикрларни кўпайтириш. Маълумки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан тасбеҳлар айтиш хусусида кўплаб ҳадислар ворид бўлган. Имкон қадар йўлда, уйда, ишда ва бошқа пайтларда тасбеҳларни кўпроқ айтиш мақсадга мувофиқ бўлади. Чунки, Имом Зуҳрий айтадилар: «Рамазондаги бир тасбеҳ ундан бошқасидаги минг тасбеҳдан афзалдир». Демак, зикр ва тасбеҳларни кўпайтириш ҳам суннатга эргашиш, ҳам ушбу муборак ойда кўплаб ажрларга эга бўлишга сабаб бўлар экан.

3. Дуони кўпайтириш. Оиша розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда У зот Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: «Ё Расулуллоҳ, қайси кеча лайлатул қадр эканини билсам унда нима дейман?», деб сўрадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: «Аллоҳумма иннака аъвуффун, туҳиббул аъфва фаъфу аънний» (Маъноси: Аллоҳим, сени марҳаматли Зотсан, афв этишни суясан, мени кечиргин!) дегин», дедилар. Бошқа ҳадисларда эса рўзадорнинг дуоси қайтарилмаслиги ҳам зикр қилинган. Демак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламўргатганларидек кўпроқ дуо қилиш ҳам суннат амал экан.

4. Кечалари қойим бўлиб таровеҳ намозларида ҳозир бўлиш. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Ким Рамазонни иймон ва (риё қилмасдан) савоб умидида (ибодат билан) қойим қилса ўтган гуноҳлари кечирилади» (Имом Бухорий ривояти). Кечани ибодат билан ўтказиш учун имкон қадар таровеҳ намозларига қатанишиш, яна имкон бўлса саҳарликдан аввал икки ракат бўлсада намоз ўқиб дуо қилиш ва суннатга эргашиш маъносида саҳарлик қилиш мумкин. Охирги ўн кунликда қадр кечасини топиш мумкинлигини ҳам унутмаслик лозим.

5. Тунги ибодатга аҳли оиласини уйғотиш. Оиша онамиз (р.а)дан ривоят қилинган ҳадисда У зот айтадилар: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам (Рамазоннинг) охирги ўн кун кирганда енгларини шимарардилар (ибодатга маҳкам бўлардилар), (ибодат билан) тунларини бедор қилар ва (намоз учун) аҳлларини уйғотардилар» (Имом Бухорий ривояти). Ҳадиси шарифдан охирги ўн кунликда кўпроқ ибодат қилиш ва аҳлини намоз учун уйғотиш ҳам суннат амал эканини кўриш мумкин.

6. Мисвок ишлатиш. Мисвок ишлатиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг доимий бажарадиган суннатлари эди. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламайтадилар: «Агар умматимни машаққатга солмаганимда уларни ҳар намоз олдидан мисвок қилишга буюрган бўлардим». Уламоларимиз бу ва бошқа ҳадислардан хулоса қилиб таҳорат пайтида мисвок қилиш суннат эканлигини айтишган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рўзадор ҳолларида ҳам мисвок қилганлари маълум ва машҳурдир.

7. Рўзадорга ифторлик қилиб бериш. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким рўзадорга ифтор қилиб берса унга у (рўзадор)нинг мислича ажр бўлади, лекин у (ажр) рўзадорнинг ажридан ҳеч нарса камаймайди» (Имом Термизий ривояти). Ҳадиси шарифдан рўзадорга ифторлик қилиб бериш жуда катта ажрга сабаб бўлиши маълум бўлмоқда. Аммо бундан исрофгарчилик қилиб ёзиладиган ҳашаматли дастурхонларни тушунмаслик керак. Ифтор қилиб бериш бошқа ҳадисларда келгани каби бир дона хурмо билан бўлиши ҳам мумкин. Инсон ўз аҳли оиласидаги рўзадорларга ифторлик қилиб бериши ҳам ҳадиси шарифда зикр қилинган ажрга эга бўлишга сабаб бўлади.

8. Беморларни зиёрат қилиш. Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деяётганларини эшитдим: «Қайси бир мусулмон (бемор) мусулмонни эрта тонгда зиёрат қилса кеч тушгунча етмиш минг фаришта унга саловат (мағфират сўраб дуо қилиш) айтади. Агар кечки пайт зиёрат қилса унга етмиш минг фаришта тонг отгунча саловат айтади ва унга жаннатда бир боғ берилади» (Имом Термизий ривояти). Оддий пайтларда беморни зиёрат қилиш шу даражада катта савоб экан ажрлар кўпайтириб бериладиган ушбу муборак ойда уларнинг адади беҳисоб бўлиши табиийдир.

Юқорида биз келтириб суннат амаллар кўплаб суннатларнинг бир қисми, холос. Бу ҳақида яна ўзбек тилида нашр этилаётган китоблар, мақола ва газеталардан ҳам маълумотлар олиш мумкин. Аллоҳ таоло барчамизни ушбу муборак кунларда савобли амалларни кўпайтириб олишга муваффақ айласин!

Ийсохон Яҳё тайёрлади

- Ҳукми ва луғавий - истилоҳий маънолари.

Эътикоф - назр қилинган бўлса вожиб, Рамазоннинг оҳирги ўн кунлигида бўлса суннати муаккада ва бундан бошқа кунларда эса мустаҳаб ҳисобланади.

Эътикоф - луғатда ”туриш” ва ”бир нарсада давомий бўлиш” деган маънони англатади.

Шариатда эса беш вақт намоз жамоат бўлиб ўқиладиган масжидда ибодат нияти билан туришликка эътикоф дейилади.

* Аёллар уйларида намоз учун таъйин қилинган масжидларида эътикоф ўтирадилар. Уларнинг масжидда ўтиришлари макруҳи танзиҳий ҳисобланади.

- Эътикофнинг фойдалари.

 Эътикоф ўтирувчи Роббисига ибодат қилиш учун ҳоли қолади. Ва натижада у ердаги вақтини фарз намозларини кутиш, масжиддаги илм мажлисларига қатнашиш, зикрлар қилиш, Қуроьн тиловат қилиш ва тунги намозлар ўқиш билан ўтказади.

Балки, ўша эътикоф ўтирган кунларида Аллоҳ таоло уни минг ойдаги ибодатлардан кўра кўпроқ савоб берадиган ”Қадр” кечасини топишни муваффақ қилса...

- Эътикофни бузувчи амаллар.

1) Жамоат намози каби шаръий эҳтиёжларсиз масжиддан чиқишлик. Агар у эътикоф ўтириладиган жамоат масжидида ўтирмаган бўлса жамоат намози учун чиқиш мумкин.

2) Катта-кичик ҳожатлар ва эҳтилом сабабли ғусл қилиш каби табиий эҳтиёжларсиз масжиддан чиқишлик.

* Агар масжидда ғусл қилиш имкони бўлсаю, у ғусл учун ташқарига чиқса ҳам эътикофи бузилади.

3) Ўзига зиён етишидан қўрқиши ва эътикоф ўтирган масжиди бузилиб кетиши каби зарурий эҳтиёжларсиз масжиддан чиқишлик ҳам эътикофини бузади.

4) Аёли билан яқинлик қилиш ва унинг давоиъялри ( яъни жимоьни келтириб чиқарадиган амаллар)ни қилиш, агар инзол бўлса, у ҳам эътикофини бузади. Чунки, Аллоҳ таоло:

وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ

“Масжидларда, эътикофдалигингизда уларга яқинлик қилманг”- деган. ( Бақара сураси 187-оят) 

*   *   *

- Эътикофнинг шартлари.

Эътикоф дуруст бўлиши учун қуйидагилар шарт қилинади:

1) Ислом. Эътикоф кофир кишидан ўтмайди. Чунки, эътикоф иймоннинг бир бўлаги ҳисобланади.

2) Ақл ва балоғат. Эътикоф ақлини йўқотган жинни ва ”оқ-қора”ни ажрата олмайдиган ёш боладан ўтмайди. Чунки, булар ибодат аҳлидан ҳисобланмайди.

* Агар ёш бола ”оқ-қора”ни ажарта оладиган бўлса, унинг эътикофи дуруст бўлади.

3) Масжид. Эътикофни уйда қилиб бўлмайди. Фақатгина аёллар уйларида намоз учун таъйин қилинган масжидларида эътикоф ўтиришлари мумкин.

4) Ният. Эътикоф фақатгина ният билангина дуруст бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилинади: ”Амаллар ниятга боғлиқдир. Ҳар бир киши учун ният қилгани бўлади”. Чунки, бу намоз, рўза ва бошқа ибодатлар каби ният билан дуруст бўладиган ҳақиқий ибодат ҳисобланади.

5) Рўза. Агар эътикоф назр қилинган бўлса, рўза шарт ҳисобланади. Ундан бошқа нафл эътикофларда шарт эмас.

6) Поклик. Жанобат ва хайз-нифос каби нарсалардан пок бўлиши лозим.

7) Аёл киши учун эрининг рухсати. Аёл кишининг эрининг рухсатисиз ўтирган эътикофи дуруст ҳисобланмайди. Агар у назр қилинган эътикоф бўлса ҳам эрининг рухсати шарт бўлади.

*    *    *

Эътикофнинг одоблари

1) Эътикоф ўтирган киши эртаю-кеч ибодат билан бўлиши, Қуръон қироати ва зикрлар қилиш, осмонлару- ерларнинг мулклари ва Аллоҳ таолонинг ҳикматларини тафаккур қилиш, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга саловат ва саломлар йўллаш, Қуръон тафсири, ҳадис, сийрат, пайғамбарлар тарихи, ўтган солиҳлар ҳаётини ўрганиш ва масжиддаги илмий дарсларда қатнашиш мустаҳаб ҳисобланади.

2) Назр эътикофидан ташқари ҳар қандай эътикофда рўзадор бўлиш суннат ҳисобланади. Чунки, назр эътикофида рўзадор бўлиш шарт ҳисобланади.

3) Эътикофни ойларнинг энг афзали  бўлмиш рамазони шариф ойида қилиш яхши амал ҳисобланади. Айниқса, оҳирги ўн кунлигида қилиш афзал ҳисобланади. Чунки, у кунларда минг ойдан афзал бўлган ”Лайлатул қадр” кечаси бор. Шунингдек, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам шу кунларда эътикоф ўтирар эдилар.

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللهِ ﷺ إِذَا دَخَلَ العَشْرُ أَحْيَى اللَّيْلَ، وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ، وَشَدَّ المِئْزَرَ"  

Ойиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазоннинг оҳирги ўн кунлиги кирганда кечаларни бедор ўтказар, аҳлларини ҳам уйғотар ва изорларини шимарар эдилар”. (Имом Муслим ривояти).

Баъзилар ҳадисдаги «изорларини шимарар эдилар » деган гапни, ибодатга кўпроқ вақт бўлиши учун аёлларидан тийилар эдилар деб тафсир қилишган. Баъзилар эса ибодатга қаттиқ киришганларидан киноя тарзда келтириляпти деганлар.

4) Ийд кечаси эътикоф ўтириш ҳам мандуб амаллардан ҳисобланади. Қачонки, эътикоф ўтирган масжидидан Ийд намози ўқиладиган намозгоҳга чиқиш учун эътикофини Ийд кунигача узайтирадиган бўлса, у киши ибодатни иккинчи ибодатга қўшган бўлади. Бу эса яхши амалларда бардавом бўлиш ҳисобланади. Ийд кечасини бедор ўтказишнинг фазли борасида Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: ”Кимки ҳолис Аллоҳ учун Ийд кечасини қойим қиладиган бўлса, қалблар ўладиган кунда унинг қалби ўлмайди”. Яъни Аллоҳ таоло у кишини ўлим тўшагида ётган пайтда, қабрдаги ва қиёмат кунидаги сўроқ-савол пайтида иймонда собит қадам қилади.

Аллоҳ таоло барчамизни бу кунларни ғанимат билиш ва кўплаб савобларга эришиб, гуноҳларда покланишни насиб қилсин.

 

 

"Фиқҳул Ҳанафий фи савбиҳил жадид" ва ”Фиқҳул Исламий ва адиллатуҳу”китоби асосида тайёрланди.

Тошкент Ислом институти талабаси

Муҳаммад Али Муҳйиддин

Ҳар қандай мусулмон борки, Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сийратларига эргашишга ва унга тўлиқ амал қилишга уринади. Чунки, Аллоҳ таоло ўз ояти каримасида у зотни мақтаб шундай дейди: 

لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا

Батаҳқиқ, сизлар учун–Аллоҳдан ва охират кунидан умидвор бўлганлар учун ва Аллоҳни кўп зикр қилганлар учун Расулуллоҳда гўзал ўрнак бор эди. (Аҳзоб сураси 21-оят).

Биз сиз азизларга Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазон ойини қандай ўтказганликларини қисқача келтириб ўтмоқни ният қилдик.

Хўп, бу ойда Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам қандай амаллар билан машғул бўлганлар?

Қуйида сизга у зотнинг бу ойда қилган амалларнинг баъзиларини келтириб ўтамиз:  

- Саҳарликни оҳирги вақтигача кечиктирар, ифторликни тезлаштирар эдилар. Саҳобаларни ҳам шундай қилишга буюрар эдилар. Яъни ифторликни Қуёш ботиши билан қилар эдилар.  Лекин баъзи мусулмонларда ифторликни шом намозидан кейин ҳатто, ҳуфтон намозигача кечиктириб хатога йўл қўядилар. Ҳудди шунингдек, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларни саҳарлик қилишга ундар эдилар.

   - Қуёмул Лайл ( тунги намоз)ни кўпайтирар эдилар.

   - Қуръон қироат қилишни зиёда қилар эдилар. Ҳар Рамазон ойида Қуръони Каримни Жаброил алайҳиссаломга бир маротаба ўқиб берар эдилар.

   - Аллоҳ йўлида кўплаб Хайр-эҳсон қилар эдилар. Ваҳоланки, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсонларнинг энг сахийси эдилар. Лекин у зотнинг сахийликлари бу ойда яна ҳам зиёда бўлар эди.

   - Фитр садақасини ийд намозига чиқишдан олдин берар ва саҳобаларни ҳам шунга буюрар эдилар.

عَن ابْنِ عُمَرَ رضي الله عنهما قَالَ: "فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ زَكَاةَ الْفِطْرِ مِنْ رَمَضَانَ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ عَلَى الْعَبْدِ وَالْحُرِّ، وَالذَّكَرِ وَالْأُنْثَى، وَالصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ مِنَ الْمُسْلِمِينَ". رَوَاهُ البخاري

Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фитр садақасини қулга ҳам, ҳур инсонга ҳам, эркак-аёл, катта-кичик мусулмонларга бир соъ ҳурмо ва арпадан беришни  фарз қилдилар”.( Имом Бухорий ривояти).

   - охирги ўн кунликни кўпроқ ибодат билан ўтказар эдилар. 

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللهِ ﷺ إِذَا دَخَلَ العَشْرُ أَحْيَى اللَّيْلَ، وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ، وَشَدَّ المِئْزَرَ"  

Ойиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазоннинг оҳирги ўн кунлиги кирганда кечаларни бедор ўтказар, аҳлларини ҳам уйғотар ва изорларини шимарар эдилар”. (Имом Муслим ривояти).

 Баъзилар ҳадисдаги «изорларини шимарар эдилар » деган гапни, ибодатга кўпроқ вақт бўлиши учун аёлларидан тийилар эдилар деб тафсир қилишган. Баъзилар эса ибодатга қаттиқ киришганларидан киноя тарзда келтириляпти деганлар.

   - Охирги ўн кунлигида эътикоф ўтирар эдилар. Бу пайт аёллардан ва барча ишлардан узоқлашиб, вақтларини зикр, тавба ва ибодатлар билан ўтказар эдилар.

 Аллоҳ таоло барчамизни Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сийратларига мукаммал тарзда эргашувчи ва қиёматда шафоатларига сазовор бўлувчи бандалардан қилсин.

 

Интернет маълумотлари асосида тайёрланди.

Тошкент Ислом институти  талабаси

Муҳаммад Али Муҳйиддин.

Top