muslim.uz
Ғамдан узоқ бўлиш учун...
- Ёмон инсонлардан узоқ юрмоғинг керак. Токи касалликлари сенга ҳам ўтмасин. Зеро, руҳ шамол кабидир. Агар хушбўй нарсаларнинг устидан эсиб ўтса, ҳиди ҳам хушбўй бўлади ва аксинча. Қалб тоза руҳли, одамохун кишилар суҳбатида баҳра топади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилганларидек:
"Яхши ўртоқ мушк-анбар соҳиби, ёмони эса олов пурковчи темирчи босқони кабидир. Мушки анбар эгаси ё бу хушбўйликдан бир миқдорини сенга ҳадя этади, ёки сен ундан харид қиласан, ёхуд уни ҳидлаб фойда оласан. Аммо темирчи босқонидан чиқаётган аланга ё сенинг кийимингни ёндиради, ҳеч бўлмаса унинг бадбўй ҳидидан ҳидлашга мажбур бўласан".
- Жунуб бўлган ҳолда ётиб ухламаслигинг керак.
- Ҳамиша таҳоратли бўлмоғинг лозим. Зеро, таҳорат энг асосий исломий тамойиллардан биридир. Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладиларки:
"Етти кунда бир марта ғусл қилиб, бош ва бутун жасадни ювмоқлик ҳар бир мусулмон учун зарур бўлган амаллардандир".
Ҳар бир руҳ таҳоратсизлик ва жунублик ҳолатидан нафратланса, таҳоратли ҳолидан масрур ва хушнуд бўлади ҳамда енгил тортади.
- Нафсингни сўроққа тутмоғинг, уни Аллоҳ ва Расулининг йўлидан юрмоқликка даъват этмоғинг даркор. Шайх ибн Арабий дейдики, шайхларимиз кундалик амал ва гапирган сўзларининг ҳисобини қилиб, дафтарларига қайд этиб боришарди. Қечқурун, хуфтон намозидан кейин эса дафтарларидаги қайдларни кўздан кечиришарди. Агар кун бўйи қилинган амаллар истиғфор талаб этса, истиғфор айтишар, тавба қилинмоғи лозим бўлса тавба, шукр керак бўлса, Аллоҳга шукрлар айтиб, сўнгра ётишарди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилиб шундай дейдилар:
"Киши дўстини сўроққа тутгани каби ўз нафсини тергаб, еб-ичаётганларининг қаердан келаётганлигини сўрамагунча муттақий бўлолмайди".
- Ҳар кунги амалларингни назорат қилиб бор. Эътибор бергинчи, хайрли амалларинг кўпмикан ё ҳайвоний - ёмон амалларингми?
- Инсонларнинг сендан юз ўгиришлари ёхуд сенга мойилликларидан таъсирлаганча алданиб қолмаслигинг керак. Чунки бу - сени қулга қул бўлмоқлик сари етаклайди. Бу эса олчоқлик белгисидир.
- Қаҳқаҳа отиб кулмоқни тарк этишинг керак. Зеро, у сенлаги малаклик унсурини (фаришталик сифатини) ўлдиради. Шундан бўлса керакки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам баланд овозда кулмаганлар. Фақатгина мулойим табассум қилганлар... Аслида қаҳқаҳа ифрот, қовоғи осиқлик эса тафритдир.
- Кунда фақат саккиз соат ухлашга одатланиш керак. Чунки кўп ухламоқлик ҳам инсондаги малакиёт сифатларини ўлдиради, уни танбал қилади, ҳайвоний сифатларга куч бағишлайди.
- Ўзингни кам гапиришга ўргатгин. Зеро, лақмалик - калтафаҳмлик белгиларидан бўлиб, "етти ўлчаб бир кесмоқлик"ка халал беради. Шошма-шошарлик ҳам ана шу ердан майдонга чиқади. Буни ҳамиша ёдингда тутгин.
"Ейингиз, ичингиз, фақат исроф қилмангиз" (Аъроф, 31-оят).
- Қорнинг очмагунча овқатланмаслигинг, тўймасдан дастурхон бошидан туриб кетишинг лозим.
- Овқатланишдан олдин: "Бисмиллоҳ", еб бўлгач: "Алҳамдулиллаҳ", дейишни унутма.
- Овқатланишга ўтирганингда ўнг тиззанг қорнингга тегадиган даражада тик бўлсин, чап оёғинг устида ўтир ва ўнг қўлда егин.
- Кўзингни аёлларга қараш, уларнинг "чиройли" сувратини томоша қилиш каби ҳаром манзаралардан асрамоғинг зарур. Бу каби нарсалар инсондаги шаҳват унсурини ғалаёнга келтиради, ақл чироғини сўндиради ва ҳаё пардасини йиртиб ташлайди. Охир-оқибатда эса ғазабга учрайдиганлардан бўлиб қоласан.
- Ўринсиз ҳазил-мутойиба ва мунозалардан узоқлашмоғинг лозим. Чунки булар инсон руҳига олчоқлик ва бировни мазах қилиш туйғусини жойлаштириб қўяди. Энг зарур бўлган виқор ва шахсиятнинг камол топишига халал беради.
Эй, иршод талабидаги қардошим! Юқорида санаб ўтганларимизнинг ҳаммаси манъ қилинган амаллардир. Ҳа, улардан узоқлашмоғинг даркор. Зеро, булар инсон шахсиятини йўқ қилиб, изтироб алангасига отади, уни масъулиятсиз бир ҳолга келтириб қўяди.
"Ғам-қайғусиз яшай десангиз (ўксинма)" китобидан.
Саҳобалар ҳаёти – Жаъфар ибн Абу Толиб (розияллоҳу анҳу)
ЎМИ Матбуот хизмати
Бухорода I халқаро “Зиёрат туризми” форуми ўтказилади
Мамлакатимизнинг зиёрат туризми бўйича дунёда энг йирик марказлардан бири сифатида тан олинишини таъминлаш, Бухоро вилоятининг сайёҳлик имкониятларини намоён этиш ва соҳага тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни кенг жалб қилишда ушбу форум катта аҳамият касб этади.
Президентимиз томонидан соҳага оид қабул қилинган фармон ва қарорлар туризмни жадал ривожлантиришда муҳим ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмоқда. Бугунги кунда 45 та давлат фуқаролари учун 30 кунгача визасиз тартиб жорий этилгани сайёҳларнинг мамлакатимизга, хусусан, Бухоро, Самарқанд, Хива, Шаҳрисабз каби тарихий шаҳарларга қизиқишини янада оширди.
Сайёҳлар орасида ислом маданияти обидалари, буюк алломаларимиз қадамжоларини зиёрат қилувчилар тобора кўпаймоқда.
Бухоро вилоятида ҳам зиёрат туризмини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бу йўналишдаги салоҳиятни халқаро миқёсда кенг тарғиб қилиш муҳим аҳамиятга эга. Бухорода ўтказилиши кутилаётган анжуман ҳам айнан ана шу мақсадга хизмат қилади. Унда мамлакатимизнинг сайёҳлик, жумладан, зиёрат туризми имкониятлари ва сўнгги йилларда соҳага инвестиция жалб этиш, бу борадаги тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш самарасида эришилган ютуқ ва лойиҳалар тақдимоти ўтказилади. Шунингдек, хорижий мамлакатлар вакилларининг зиёрат туризмини ривожлантириш борасидаги тажрибасига ҳам эътибор қаратилади.
Форум доирасида туризм соҳасида янги йўналишларни ўзлаштириш, қизиқарли сайёҳлик маҳсулотларини шакллантиришга доир кўргазмалар ташкил этилади, хорижлик меҳмонлар ва туризм тармоғида фаолият юритаётган ишбилармонлар билан ўзаро ҳамкорлик алоқаларини кенгайтириш юзасидан музокаралар ўтказилади.
Нуфузли анжуманга Индонезия, Малайзия, Миср, Покистон, Қозоғистон, Қатар, Кувайт, Саудия Арабистони, Сингапур, Озарбайжон, Туркия, Нигерия, Россия, Ҳиндистон, Германия, АҚШ, Франция, Буюк Британия, Жанубий Африка каби дунёнинг кўплаб мамлакатлари, шунингдек, қатор халқаро ташкилотларнинг 100 дан зиёд вакили ташриф буюриши кутилмоқда. Улар орасида соҳа мутахассислари, сайёҳлик компаниялари вакиллари, таниқли олимлар ва бошқалар бор.
Зиёрат туризмининг ўзига хос талаблари бор. Шуни инобатга олиб, анжуманнинг ислом динига эътиқод қилувчи қатнашчиларига тегишли қулайликлар, масалан, ибодат амалларини амалга ошириш бўйича зарур қулайликлар ҳам назарда тутилган.
Мусулмон дунёсида машҳур бўлган “Етти пир” силсиласини ташкил этувчи авлиёлар қадамжолари обод қилинди. Ҳозирда бу масканларда зиёратчилар учун янада қулайликлар яратилмоқда. Бухорода илк бор ташкил этилаётган I халқаро “Зиёрат туризми” форуми қатнашчилари Ғиждувон, Шофиркон, Вобкент, Ромитан ва Когон туманларида жойлашган ушбу қадамжоларни зиёрат қилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Фарғонийнинг 500 йил аввал кўчирилган китоби нусхаси Фарғонага қайтарилади
Шу кунларда Ўзбекистон миллий кутубхонаси делегацияси АҚШда бўлиб, бир қанча йирик кутубхона муассасалари фаолияти билан танишмоқда. Бу ҳақда ЎзА хабар берди.
Кейинги йилларда Ўзбекистон ҳамда Америка Қўшма Штатлари ўртасида маданий-гуманитар соҳасидаги алоқалар ҳам янги босқичга чиқмоқда. Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон миллий кутубхонаси ва АҚШнинг Ўзбекистондаги элчихонаси ўртасида имзоланган меморандум асосида мамлакатимиз кутубхоначилари шу кунларда АҚШда ахборот-кутубхона фаолиятидаги илғор тажрибаларни ўрганмоқда.
АҚШ Давлат департаменти ҳар йили дунё бўйлаб 5 мингга яқин мутахассисларни “Етакчилар учун халқаро меҳмонлар дастури” асосида тажриба алмашиш ва малака оширишга таклиф этади. Кутубхоначиларимиз Вашингтон, Портленд, Айова, Буффало шаҳарларидаги давлат ва жамоатчилик кутубхоналари, олий таълим муассасаларида кутубхоначилар тайёрлайдиган факультетлар, архив, музей каби муассасалар иш фаолияти билан танишмоқда.
АҚШ Миллий кутубхонаси, яъни, Конгресс кутубхонасининг Африка ва Яқин Шарқ бўлимида мамлакатимизга оид кўплаб нодир манбалар сақланади. Буюк аждодларимизнинг дурдона асарлари Конгресс кутубхонасининг бойлиги ҳисобланади. Жумладан, Бурҳониддин Марғиноний, Аҳмад Фарғоний, Алишер Навоий, Ибн Сино каби боболаримизнинг ғарб тамаддунида ўзига хос ўрин тутган асарлари мавжуд.
–Жорий йилда Аҳмад Фарғоний номидаги Фарғона вилоят ахборот-кутубхона маркази ташкил этилганига 120 йил тўлади, –дейди мазкур ахборот-кутубхона директори Шоҳидбек Аслонов. – Бугунги кунда ушбу санага жиддий ҳозирлик кўрмоқдамиз. Шу боис Аҳмад Фарғонийнинг турли мамлакатлардаги асарларини жамлашга алоҳида эътибор қаратилмоқда. XIX асргача астрономия илмида асосий дарслик сифатида ўтилган “Самовий жисмлар ҳаракати ва умумий илми нужум” китобининг 1493 йилда лотин тилида чоп этилган нусхасининг электрон кўриниши Фарғона вилоят ахборот кутубхона марказига тақдим этилди.
Шунингдек, худди шу китобнинг 1669 йилда араб ва лотин тилида чоп этилган ва бугунги кунда китобнинг асл нусхаси Айова штати университетининг кутубхоначилик ишлари ва ахборот технологиялари факультетида сақланиб келинаётир. Мазкур китобни ҳам электрон кўринишга ўтказиб, Фарғона кутубхонасига тақдим қилиш бўйича келишувга эришилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Меҳнат ва касб-ҳунар фазилати
Ислом дини ўзининг илоҳий таълимотлари орқали бу дунёда тинч-омон, фаровон ҳаёт кечиришга, охиратда саодат аҳлидан бўлишга чорлайди. Оила, фарзанд жамиятнинг асосий бўлаги ҳисобланади. Шунинг учун ҳам Ислом шариати уларнинг ҳар томонлама етук ва баркамол тарбия топишлари, ёшликдан бошлаб илму-фан, касбу-ҳунар малакаларини эгаллашлари борасидаги тегишли кўрсатмаларни ота-оналар, мураббийлар ва устозларга тавсия қилади. Аллоҳ таоло барча жонзотлар ичида ўзининг ақл, фаросат ва фаҳми-идроки билан мумтоз бўлган инсонга тириклик ҳаётида ҳуррият ва фаровонликда яшаши учун унга меҳнат қилиш, ҳалол ризқ билан умр ўтказишдек тўғри йўлни кўрсатиб қўйди. Албатта, Аллоҳ таолонинг фазли-карамига эришмоқчи бўлган инсон меҳнат қилиши, ҳалол касб-ҳунар билан машғул бўлиши лозим. Бу эса унга нажот ва бахт келтиради, Унинг розилигини топишга васила бўлади. Чунки, инсон ҳаёти учун зарур бўлган уй-жой, улов, озиқ-овқат ва уй-рўзғор анжомлари, кийим-кечакка эҳтиёж сезади. Буларнинг барчаси касб-ҳунар ва меҳнат қилиш орқали ҳосил бўлади. Жумладан, Аллоҳ таоло Жумъа сурасининг 10-оятида: яъни: “Бас, қачонки, намоз адо қилингач, ерда тарқалиб, Аллоҳнинг фазли (ризқи)дан истайверингиз! Аллоҳни кўп ёд этингиз! Шояд (шунда) нажот топсангиз”, марҳамат қилган. Демак, Аллоҳ таолонинг фазли-карамига эришмоқчи бўлган инсон меҳнат қилиши, ҳалол касб-ҳунар билан машғул бўлиши керак. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ҳадисларидан бирида: яъни, “Аллоҳ таоло ҳунарманд бандани яхши кўради”,-деб марҳамат қилганлар. Бу эса унга нажот ва бахт келтиради ва Аллоҳ розилигини топишга васила бўлади. Оддий, ҳалол касб қилиш ҳақида Имом Термизий ривоят қилган ва чиройли ҳадис деб таърифлаган Расулуллоҳ (сав)нинг қуйидаги таълимлари билан танишиб, керакли хулоса чиқарайлик:
Расулуллоҳ (сав) ҳузурларига бир киши тиланчилик қилиб келди. Расулуллоҳ (сав) ундан сўрадилар: “Уйингда бирон нарсанг борми?”. У жавоб берди: “Ҳа, бор. Баъзисини остимизга солиб, баъзисини кечаси устимизга ёпадиган бисот ва сув ичадиган бир идишимиз бор”. Расулуллоҳ (сав) дедилар: “Икковини келтир!”. У киши айтган нарсасини олиб келди. Расулуллоҳ (сав) у олиб келган нарсаларни қўлларига олдилар ва айтдилар: “Буларни ким сотиб олади?”. Саҳобалардан бири: “Мен уларни бир дирҳамга оламан”, деди. Расулуллоҳ (сав) бир неча бор: “Ким бунинг устига зиёда қилади”, дедилар. Бошқа бир саҳоба: “Мен уларни икки дирҳамга оламан”, деди. Расулуллоҳ (сав) икки нарсани саҳобага бердилар ва ундан икки дирҳамни олиб ансорийга бериб, дедилар: “Бир дирҳамга таом сотиб олиб, аҳлу-аёлинга олиб бор ва қолган бир дирҳамга болта сотиб ол-да, менга олиб кел, деб амр қилдилар”. У одам Расулуллоҳ (сав) амрларини бажариб, ҳузурларига болта сотиб олиб келди. Расулуллоҳ (сав) муборак қўллари билан унга соп ясадилар ва болтани унинг қўлига бердилар-да: “Энди бориб, ўтин йиғиб, уни сот, ўн беш кун сени кўрмайин”, дедилар. Ансорий шу кунлар ичида ўтин йиғиб, уни сотиб, ўн беш дирҳамга эга бўлди ва Расулуллоҳ (сав) ҳузурларига келди. Шунда Расул Акрам (сав) дедилар: “Бу маблағнинг бир қисмига таом харид қил, бир қисмига кийим-кечак сотиб ол!”. Сўнгра: “Бундай қилишинг сенга ярашади. Тиланчилик қилишинг қиёмат куни юзингда доғ бўлади”, деб айтдилар. Жаноб Расул Акрам (сав) бу ва бошқа ҳадисларида одамларни касб-ҳунар қилишга ва шу орқали ризқ топишга чорламоқдалар. Муҳаммад ибн Ҳасан айтади: “Илмни талаб қилиш фарз бўлганидек касб-ҳунарни талаб қилиш ва уни эгаллаш фарздир”. Ўтган барча пайғамбарлар бирон касб-ҳунар билан машғул бўлиб, ҳаёт кечирганлар. Одам (а.с.) буғдой сепганлар ва уни ўриб, дон қилиб, тегирмондан ўтказиб, хамир қилиб, нон ясаганлар. Нуҳ (а.с.) дурадгор-уста бўлганлар. Иброҳим (а.с.) баззозлик қилганлар Довуд (а.с.) совут, Сулаймон (а.с.) чўпдан ўлчов ва тарози ясаганлар, Закариё (а.с.) нажжорлик қилган. Пайғамбаримиз (а.с.) чўпонлик ва савдогарлик қилганлар. Барчалари ўзлари қилган касбларидан ризқланиб ҳалол-пок ҳаёт кечирганлар.
Аллоҳ таоло инсонларни ҳалол касб-ҳунар билан кун кечиришга ва шу йўл билан топилган энг яхши нарсалардан эҳсон (яхшилик, садақа) қилишга буюради: яъни: “Эй, имон келтирганлар! Ўз қўл меҳнатингиз ва Биз сизлар учун ердан чиқарган нарсаларнинг яхшиларидан эҳсон қилингиз! Ўзингиз фақат кўзингизни чирт юмибгина оладиган даражадаги ёмон нарсаларни (эҳсон қилишга) танламангиз! Шунингдек, билингизки, албатта, Аллоҳ ғаний ва мақтовга лойиқ зотдир”. Машҳур муфассир Имом Бағавий бундай дейди: “Бу оятнинг маъноси, касб-ҳунар билан топилган нарсаларнинг энг яхшисидан нафақа-эҳсон қилинглар”. Абдуллоҳ ибни Масъуд ва Мужоҳид (рз.)лар айтади: “Тижорат ва саноат йўли билан касб этилган ҳалол нарсалардан садақа қилинглар”. Бу ояти карима яна касб-ҳунар қилиш мубоҳ, яъни мумкинлиги, улар яхши ва ёмонга бўлинишига далолат қилади. Касб-ҳунар эгаллаш ва шу асосда ҳаёт кечириш ҳақида Ислом оламида биринчи бўлиб Имом Аъзам (рҳ.)нинг шогирдлари Имом Муҳаммад (рҳ.) “Китоб ал-иктисоб” (яъни, “Касб-ҳунар”) асарини ёзиб, касб-ҳунарни эгаллаш борасидаги Ислом таълимоти назарияси асосларини мукаммал равишда баён қилиб берди. Хулласи калом, Аллоҳ таборака ва таоло бандаларига ҳалол ризқ-рўзий сабабларини эгаллашга, уни эгаллаш учун саъю-ҳаракат қилишга амр этмоқда. Ризқни берувчи – Аллоҳнинг ягона ўзидир. Инсон қалбида Аллоҳ таолога таваккул қилмоғи, қўл-оёғи, фаҳму-идрокини ишга солиб яшаш воситаларига эга бўлмоғи лозим. Инсон Аллоҳнинг иноятида бўлади ва ундан ҳалол ризқ беришини ва ризқ-рўзий топишининг осон қилишини сўрайди. Аллоҳ барча нарсага қодир зот.
Мамлакатимиз ўзининг мустақиллигига эришган дастлабки вақтларданоқ таълим-тарбия тизимида ёшларга касб-ҳунар ўргатиш йўлларини янада такомиллаштириш ва уларнинг моддий ва маънавий асосларини вужудга келтириш соҳаларида катта ишлар амалга оширилди. Барча вилоят ва шаҳарларда касб-ҳунар ўргатадиган таълим даргоҳлари очилди, уларда диёримизнинг минглаб ўғил ва қизлари меҳнат, касб-ҳунар малакаларини изчил ўргандилар ва шу бўйича илмларини яна ҳам давом эттирмоқдалар. Сўнги икки йил ичида касб-ҳунарга доир илм-малака берувчи ўқув муассасаларини тамомлаган фарзандларимизнинг мутахассислиги бўйича иш билан таъминланиши мутасаддилар доимий диққати марказида турган масалалардан ҳисобланилади ва Муҳтарам Юртбошимиз бунга алоҳида эътибор қаратяпти. Янгидан бир қанча завод фабрикаларни ишга тушириб, аҳолининг айниқса шундай салоҳиятли, касб-ҳунарли ёшларимизга бўш иш ўринларини яратиб аҳолининг бандлигини таъминлашга, юртимиз халқи фаровон, яхши яшашлиги учун, мамлакатимиз тараққий топиши учун қанчадан-қанча хайирли ишлар амалга оширилмоқда. Бундай шиддат билан ривожланиб бораётган жамиятимизни, барча соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларни кўриб барчамиз келажакка ишонч билан қараш, жамиятимизнинг турли соҳаларида ишлаётган олийжаноб ва меҳнаткаш халқимиз, ҳалол меҳнат қилиш ҳар биримизнинг муқаддас бурчимиз ва бу улуғ савоб иш эканини асло унутмаслигимиз керак.. Аллоҳ таоло бу фаолиятларимизда Ўзи ёру мададкор бўлсин! Омин!
Тахиатош тумани “Муҳаммад Мурод эшон” жомеъ
масжиди имом-хатиби
Жумамуратов Якуб