Пайғамбар алайҳиссаломнинг завжалари бўлишдек улуғ шарафга эга бўлган оналаримиз ислом дини ривожи ва равнақи учун катта ҳисса қўшганлар. Биргина Оиша розияллоҳу анҳо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассалламдан 2210 та ҳадис ривоят қилганлар. Ушбу ҳадисларда ибодат, муомалот, хусусан, аёлларга тегишли кўплаб фиқҳий масалалар баён қилинган.

Аллоҳ таоло томонидан оналаримиз ҳақида ояти карима ҳам нозил қилинган. Аҳзоб сурасининг 32-34 оятларида шундай дейди:

“Эй, Пайғамбар аёллари! Агар тақводор бўлсангиз, (ўзга) аёлларнинг бирортаси каби эмасдирсиз. Бас, сизлар (номаҳрам эркакларга) майин сўз қилмангиз, акс ҳолда қалбида бузуқлик бўлган кимса (сиздан) тама қилиб қолур. Яхши (тўғри) сўзни сўзлангиз! Ўз уйларингизда қарор топингиз, (кўчага чиққанингизда) илгариги жоҳилият (даври) ясанишидек ясанмангиз! Намозни баркамол адо этингиз, закотни берингиз ҳамда Аллоҳ ва Унинг пайғамбарига итоат этингиз! Эй, (Пайғамбарнинг) хонадон аҳли! Аллоҳ сизлардан гуноҳни кетказишни ва сизларни обдон поклашни истайди, холос”.

Ислом тарихига назар солсак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам камтарона ҳаёт кечиришни ихтиёр этганларини кўрамиз. Бу имкон йўқлиги ёки ноиложликдан эмас, фақирона кун кўришни афзал билганларидан эди. Агар хоҳласалар бутун дунё зийнатлари оёқлари остида муҳайё қилинарди, лекин буни ихтиёр этмадилар.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом билан бир ёстиққа бош қўйган оналаримиз ҳам қандай қийинчилик, машаққат бўлмасин, сабр қилдилар, бу билан барча муслима аёлларга ўрнак бўлдилар. Улар ер юзидаги энг улуғ зот билан бирга оила қуриб яшаётганларини жуда яхши билар эдилар. Уларнинг уйида энг улуғ калом - Қуръон оятлари тушиб турар эди. Оналаримиз нафақат мол-дунёга, айшу ишратга берилмасликда, балки, масъулиятни сезишда ҳам, охиратни бу дунёдан устун қўйишда ҳам бошқалардан фарқ қилишлари лозим эди. Шундай бўлди ҳам. Жамики солиҳа аёлларга намуна ва ибрат бўлиб қолдилар.

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти талабаси

Ойбек МАЪРУПОВ.

Туғилиш, яшаш ва вафот этиш ҳақидаги тушунчалар борасида Ислом дини таълимотларида батафсил баён қилинган. Жумладан, ўлим ҳақида Қуръони каримда шундай дейилган:

كُلّ نَفْسٍ ذآئِقَةُ المَوْتِ

“Ҳар бир жон ўлимни тотгувчидир” (“Оли Имрон” сураси, 185-оят).

Ушбу оятнинг мазмунидан ўлим шубҳасиз ҳақ эканлиги ва ҳар бир инсон дунёга келганидан кейин вафот этиши очиқ-ойдин билиниб турибди. Ҳаттоки, Аллоҳнинг пайғамбарлари ҳам бундан мустасно эмаслар. Бандалар орасида Аллоҳ таолога энг суюклиси бўлмиш Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотлари дунёдаги энг улкан мусибат бўлди.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам видолашув ҳажини адо этиб, Арафотда турганларида Аллоҳ таоло у зотга қуйидаги оятни нозил қилди:

“Ана, энди бугун, динингизни камолига етказдим, неъматимни тамомила бердим ва сизлар учун Исломни дин бўлишига рози бўлдим” (Моида сураси, 3- оят).

Ушбу оятнинг нозил бўлиши, Пайғамбаримиз алайҳиссаломга умрлари ниҳоялаб қолганига ишора эди. Шунинг учун ҳам видолашув ҳажида саҳобаларга “Мен сизлар билан кейинги йил учрашмасам керак”, деган эдилар.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом Зулҳижжа ойининг тугашига 5 кун қолганида ҳаждан қайтдилар. Янги 11-ҳижрий йилнинг Муҳаррам ойи ҳам ўтди. Сафар ойининг охирига келиб, хасталиклари бошланди. Расулуллоҳ алайҳиссалом вафотларидан 8 кун олдин Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг уйларига борган эдилар. У зотнинг охирги имом бўлиб ўқиб берган намозлари Рабиул аввал ойининг пайшанба кунидаги шом намози эди. Ҳижрий 11-йил, Рабиул аввал ойининг 12-санаси, душанба куни зуҳо (чошгоҳ) вақтида вафот этдилар. Мазкур сана милодий 632-йилнинг 6-июнига тўғри келади. Набий алайҳиссалом Мадинаи мунавварадаги Масжидун набавийнинг шарқий деворига туташ ҳужраи саодатларига дафн қилиндилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дафн этилган кунлари ҳижрий 11-йил, Рабиул аввал ойининг 13 дан 14 га (яъни, сешанбадан чоршанбага) ўтар кечаси бўлиб, у милодий 632-йил 7-8- июнга тўғри келади. Набий алайҳиссаломнинг муборак жасадларини Али розияллоҳу анҳу ювдилар.

Бутун оламларни яратган Аллоҳга ҳамду-саноларимиз бўлсин. Умри давомида инсонлар учун қайғуриб, сўнги нафасигача “Умматим!” деб бу дунёдан у дунёга риҳлат қилган зот Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду-саломларимиз бўлсин.

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти талабаси

Ойбек МАЪРУПОВ.

(1 декабрь – ОИТСга қарши кураш куни) 

Муҳтарам биродарлар! Бугун 1 декабрь куни дунё бўйича халқаро ОИТСга қарши кураш куни деб белгиланган. Маълумки, бу касаллик инсон организмидаги касалликка қарши курашувчанлик қобилияти (иммунитет)нинг йўқолиши билан боғлиқ бўлиб, ҳозирги кунда бу касалликнинг давосини топиш устида мутахассислар изланишлар олиб бормоқдалар.

Муқаддас динимизнинг илоҳий таълимотида инсон учун зарур бўлган соғлиқнинг улуғ неъмат эканлиги, унинг қадрига етиш, зарурлиги алоҳида таъкидлаган. Бу ҳақда Пайғамбаримиз с.а.в. шундай марҳамат қилганлар:

عن ابن عباسٍ رضي الله عنهما قال: قال النبيُّ صلَّى الله عليه وسلم: "نِعمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ الصِّحَّةُ وَالفَرَاغُ"  ( رواه الامام البخاري).

яъни: Ибн Аббос р.а. ривоят қилиб айтадилар, Пайғамбар с.а.в. дедилар: “Икки неъмат бор, кўпчилик кишилар бу иккисининг қадрига етмайдилар: сиҳат-саломатлик ва хотиржамлик” (Имом Бухорий ривояти). Дарҳақиқат, сиҳат-саломатлик шунчалик улуғ неъмат бўлишига қарамасдан, унинг қадрига кўпроқ уни йўқотган кишилар етади. Шунинг учун араб мақолларининг бирида айтилади:

الصِّحَّةُ تَاجٌ عَلَى رُؤُوسِ الأَصِحَّاءِ لاَ يَرَاهُ إِلاَّ المرْضَى

яъни: “Саломатлик соғлом кишиларнинг бошидаги тождир, уни эса фақат беморларгина кўради”. Яна бошқа бир ҳадиси шарифда Расулуллоҳ с.а.в. марҳамат қилганлар:

عن عبد الله بن عثمان رضي الله عنه  قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: "سَلُوا اللَّهَ الْعَافِيَةَ، فَإِنَّهُ لَمْ يُعْطَ عَبْدٌ شَيْئًا أَفْضَلَ مِنَ الْعَافِيَةِ" (رواه الامام أحمد).

яъни: Абдуллоҳ бин Усмон р.а. ривоят қилиб айтадилар, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Аллоҳдан офиятни сўранглар, зеро, бандага офиятдан афзал нарса берилмаган” (Имом Аҳмад ривояти). Офият, бу саломатлик ва омонлик демакдир. Шунга биноан, ота-боболаримиз қачон ва қаерда бўлмасинлар Аллоҳ таолодан биринчи навбатда тинчлик ва саломатликни сўрайдилар.

Муҳтарам азизлар! Саломатлик Аллоҳ таолонинг улуғ неъмати экан, биз бандалар унинг шукронасини адо этмоғимиз, айни пайтда уни асрашни зиммамиздаги омонат деб билмоғимиз лозим бўлади. Зеро, қиёмат куни Аллоҳ таоло бизларга берган барча неъматларидан ҳисоб китоб қилар экан, саломатлигимиз ҳақида ҳам алоҳида сўрашлиги муқаррар. Бу ҳақда Пайғамбаримиз с.а.в.дан қуйидаги ҳадис ворид бўлган:

عن أبي هريرة رضي الله عنه قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ: "إِنَّ أَوَّلَ مَا يُسْأَلُ عَنْهُ يَوْمَ القِيَامَةِ - يَعْنِي العَبْدَ مِنَ النَّعِيمِ - أَنْ يُقَالَ لَهُ: "أَلَمْ نُصِحَّ لَكَ جِسْمَكَ وَنُرْوِيَكَ مِنَ المَاءِ البَارِدِ"

(رواه الامام الترمذي).

яъни: Абу Ҳурайра р.а. ривоят қилиб айтадилар, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Албатта, қиёмат куни бандадан биринчи бўлиб сўраладиган савол шуки: “Сенга танангни соғлом қилиб бермаганмидик, сени муздек сув билан қондирмаганмидик” (Имом Термизий ривояти).

Инсон сиҳат-саломатлиги ва ақлига зарар келтирадиган гиёҳвандлик, ичкиликбозлик каби иллатлардан сақланмоқлиги лозим. Ҳозирда гиёҳвандлик инсонга ҳар томонлама зарар беришини Ғарб ва Шарқ табиб-докторлари бир овоздан тасдиқлаганлар.

Инсон ҳаёти, айниқса, ёшларимиз келажагига раҳна солиши мумкин бўлган, гиёҳвандлик, ичкиликбозликга қарши курашиш Ватанимизнинг ҳар бир онгли фуқароси, қолаверса ҳар биримизнинг муҳим вазифаларимиздан ҳисобланади. Зеро, жамият ҳаётида мавжуд зарарли иллатларни йўқ қилиш ва унинг олдини олиш ҳар бир мўмин-мусулмоннинг шарафли бурчидир.

Албатта, динимизда кишига касаллик етганида уни даволашга изн берилган. Ҳанафий мазҳабимиз уламолари касалликдан даволанишни умумий маънода мубоҳ дейдилар. Аммо, касаллик оғир бўлиб, уни даволашнинг иложи, яъни дориси бор бўлса, у ҳолда даволанишни вожиб, деганлар. Бунга қуйидаги ҳадиси ширифни далил қиладилар:

عَنْ أُسَامَةَ بْنِ شَرِيك رضي الله تعالى عنه قَالَ: أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم وَأَصْحَابُهُ كَأَنَّمَا عَلَى رُؤوسِهِمُ الطَّيْرُ فَسَلَّمْتُ ثُمَّ قَعَدْتُ فَجَاءَ الأَعْرَابُ مِنْ هَا هُنَا وَهَا هُنَا فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنَتَدَاوَى فَقَالَ: "تَدَاوَوْا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَضَعْ دَاءً إِلاَّ وَضَعَ لَهُ دَوَاءً غَيْرَ دَاءٍ وَاحِدٍ الْهَرَمُ"

(رواه الامام الترمذي).

яъни: Усома бин Шарийк р.а. ривоят қилиб айтадилар: Мен Пайғамбар с.а.в.нинг ҳузурларига бордим. Саҳобалари гўё бошларига қуш қўниб турганидек, қимир этмай ўтиришар эди. Салом бериб, сўнгра ўтирдим. Шу вақт ҳар тарафдан аъробийлар келиб: Ё Расулуллоҳ! Даволансак бўладими? – деб сўрадилар. Шунда Расулуллоҳ с.а.в.: “Даволанинглар, зеро, Аллоҳ таоло бирор дардни берган экан, унинг давосини ҳам пайдо қилиб қўйган, фақат бир дарддан бошқа. У ҳам бўлса кексаликдир” – дедилар (Имом Термизий ривояти).

         Касални даволагандан кўра унинг олдини олган яхшироқ, деган нақлга мувофиқ динимизда саломатликни асрашга катта эътибор қаратилган ва унинг олдини оладиган барча омиллар кўрсатиб берилган. Масалан, динимизнинг поклик ва озодаликка барпо қилингани, мудом моддий ва маънавий покликка буюрганининг ўзи ҳам шунга далолат қилади. Шунингдек, қайси амаллардан қайтарган ва нима нарсаларни ҳаром қилган бўлса албатта, унинг замирида ҳам инсоннинг соғлигини асраш, умуман ҳаётини ҳимоя қилиш мақсади ётади. Абдуллоҳ ибн Умар р.а.дан ривоят қилинган қуйидаги ҳадисда Расулуллоҳ с.а.в. шундай дедилар:

عَنِ النَّبيِّى صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "لَمْ تَظْهَرِ الْفَاحِشَةُ فِي قَوْمٍ قَطُّ، حَتَّى يُعْلِنُوا بِهَا، إِلَّا فَشَا فِيهِمُ الطَّاعُونُ، وَالْأَوْجَاعُ الَّتِي لَمْ تَكُنْ فِي أَسْلَافِهِمُ الَّذِينَ مَضَوْا" (رواه الإمام ابن ماجه).

яъни: “Қайси қавмда фаҳш ишлар пайдо бўлиб, ҳатто уни ошкора қилишга ўтсалар, у қавмда вабо ва ўтган ота-боболарида бўлмаган касалликлар тарқалади” (Имом Ибн Можа ривояти).

Ҳозирги кунда ОИТС деган касалликнинг асл пайдо бўлиш ва тарқалиш сабаби айнан фаҳшу мункар ишларга ружу қўйиш, ор-номус, ибо-ҳаё, иффат каби фазилатларни унутиб, разолат йўлига ўтиш эканлиги ҳеч кимга сир эмас. Шундай экан, аждодларимиз ҳатто эшитмаган бундай офатдан сақланишимиз учун миллий ва диний қадриятларимизга риоя қилишимиз ҳам муҳим ўрин тутади. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

وَمَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ  (سُورَةُ البقرة/211).

яъни: “Ким Аллоҳнинг неъмати келгандан кейин уни ўзгартирар (ношукрлик қилар) экан, албатта, Аллоҳ жазоси қаттиқ зотдир” (Бақара сураси, 211-оят). Бошқа бир оятда эса,

ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ  

(سُورَةُ الْأَنْفَالِ/53).

яъни: “Бу (жазоларнинг сабаби) Аллоҳнинг бир қавмга инъом этган неъматини, то улар ўзларидаги нарсани (муносабатни ёмон ҳолатга) ўзгартирмагунларича, ўзгартирувчи бўлмаганидандир” - деган (Анфол сураси, 53-оят). Шундай экан, Аллоҳ таоло ато этган улуғ неъмат бўлмиш соғлигимизни асрайлик, саломатлик вақтимизни ғанимат билиб аввало, ўзимиз қолаверса, фарзандларимиз, эл-юртимиз манфаати ва равнақи йўлида ҳалол ва савобли амаллар қилиш билан бу неъматнинг қадрига етиб, шукрини бажо келтирайлик. Зеро, шукронаси адо этилган неъмат бардавом ва безавол бўлади.

Пайғамбаримиз с.а.в. марҳамат қиладилар:

 عن أبى هريرة  عن النَّبِيِّ صَلَّي اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: "مَا أَنزَلَ اللهُ دَاءً إِلاَّ أَنزَلَ لَهُ شِفَاءً"

(رواه الإمام البخاري).

яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Аллоҳ қандай дардни берса, уни шифоси билан юборади” (Имом Бухорий ривояти).

         Муҳтарам азизлар! Бугунги жума мавъизамизда даволанишга оид шаръий одоб ва ҳукмлар ҳақида маълумот берамиз:  

• Дардни ҳам шифони ҳам берувчи Аллоҳ таоло эканлигига эътиқод қилиш.
• Ушбу дору дармонлар бир сабаб, деган эътиқодда бўлиш.
• Касалнинг тузалишига сабаб бўлувчи табиб ва шифохоналарга бориш.
• Киши нафсига хатарли бўлган касалликлардан даволаниш вожиб эканлигини билиш.
• Касалликка таслим бўлмасдан, уни даволашга киришиш – бу Аллоҳ таолога таваккал қилишнинг зидди эмаслигини билиш.
• Мусулмон киши ҳар бир ҳалол таомини тановул қилишда шифо тилаб “Бисмиллаҳ” ни айтиши.
• Агар дардни даволаш учун ҳалол нарсалардан шифо топилмаса ва ҳаром нарса даво бўлиши аниқ бўлса, у билан даволанишга истисно тариқасида рухсат борлигини билиш.
• Эркаклар учун ҳаром қилинган ипак, тилло ва кумушларни даво учун ишлатиш жоиз эканлигини билиш.
• Эркаклар қичима дардига йўлиққанларида тиббий мақсадларда ипак кийим кийсалар жоизлигига барча фуқаҳолар иттифоқ қилганлар.
• Фуқаҳолар эркак киши тилло ёки кумушдан тиш қўйдириши жоизлигига иттифоқ қилганлар. Агар бир нечта бўлса ҳам майли, деганлар. Шунингдек, тишга тилло ёки кумуш қоплаш ҳам мумкин деганлар.
• Ҳар бир жамият ўзларига етарли даражада табобат илмини ўрганувчи шифокорларни етиштириши шарт. Акс ҳолда, у жамиятдаги кишиларнинг барчаси гуноҳкор бўлади.

Аллоҳ таоло юртимизга тинчлик, халқимизга офият, ризқу рўзимизга баракотлар ато этиб, икки дунёмизни обод айласин! Омин!

    ҲАЖ ҲАҚИДА ФАТВО (Жума маърузасига илова)

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على رسوله محمد، و على اله، و اصحابه اجمعين اما بعد:

Мўмин-мусулмонларга маълум ва машҳурдирким, Ислом дини бешта рукн устига барпо қилинган бўлиб, улар охирзамон пайғамбари Муҳаммад мустафо (с.а.в.)нинг қуйидаги ҳадиси мубораклари орқали баён этилгандир:

عن أبي عبد الرحمن عبد الله بن عمر بن الخطاب رضي الله عنهما قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول:"بني الإسلام على خمس شهادة أن لا إله إلا الله ، وأن محمدا رسول الله ، وإقام الصلاة وإيتاء الزكاة، وحج البيت، وصوم رمضان" ) رواه  الإمام البخاري والإمام مسلم(.

яъни: Абу Абдураҳмон Абдуллоҳ ибн Умар ибн Хаттоб (р.а.) ривоят қилиб айтадилар, мен Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг шундай деганларини эшитдим: “Ислом беш нарсага бино қилинган: Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ эканлигига ва албатта, Муҳаммад Аллоҳнинг элчиси эканлигига гувоҳлик бермоқ, намоз ўқимоқ, закот бермоқ, байтни ҳаж қилмоқ ва Рамазон рўзасини тутмоқ” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Ушбу ҳадисдан маълум бўладики, ҳаж ибодати Ислом арконларининг сўнгиси ва энг улуғи ҳисобланади.

Аллоҳ таоло бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً ( سورة آل عمران/97).

яъни: “Йўлга қодир бўлган одамлар зиммасида Аллоҳ учун Байтни ҳаж қилиш (фарзи) бордир” (Оли Имрон сураси, 97-оят).

Ҳажнинг фарз бўлиши учун қуйидаги шартлар топилиши лозим бўлади: ҳур, болиғ, оқил, соғлом бўлиш ҳамда аслий ҳожатларидан ва қайтиб келгунича оиласини таъминлашга қолдирадиган нафақадан ташқари ҳажга бориб келишига етадиган маблағга қодир бўлиш, шунингдек йўлнинг тинч ва очиқ бўлиши. Бундан ташқари, аёл кишига эри ёки бирорта маҳрами ҳамроҳлик қилиши ҳам ҳажнинг зарур шартларидан саналади (Ал-иноя шарҳул-Ҳидоя).

Юқоридаги шартлари топилган кишига умрида бир мартта ҳаж ибодатини бажариш фарз бўлади. Пайғамбаримиз (с.а.в.) бу хусусда шундай деганлар:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ  فقَالَ: "أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ الْحَجَّ فَحُجُّوا  فقَالَ رَجُلٌ: أَكُلَّ عَامٍ يَا رَسُولَ اللَّهِ ؟  فَسَكَتَ حَتَّى قَالَهَا ثَلَاثًا، فقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: لَوْ قُلْتُ: نَعَمْ  لَوَجَبَتْ وَلَمَا اسْتَطَعْتُمْ  ثُمَّ قَالَ: ذَرُونِي مَا تَرَكْتُكُمْ  فَإِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِكَثْرَةِ سُؤَالِهِمْ وَاخْتِلَافِهِمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ  فَإِذَا أَمَرْتُكُمْ بِشَيْءٍ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَإِذَا نَهَيْتُكُمْ عَنْ شَيْءٍ فَدَعُوهُ (رواه الإمام مسلم).

яъни: Абу Ҳурайра (р.а.) ривоят қилиб айтадилар, Расулуллоҳ (с.а.в.) бизга хитоб қилиб: “Эй инсонлар! Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло сизларга ҳажни фарз қилди. Бас, ҳаж қилинглар!” – дедилар. Бир киши: Ё, Расулуллоҳ! Ҳар йилими? – деб сўради. Расулуллоҳ (с.а.в.) жавоб бермадилар. Уч марта сўради. Шунда Расулуллоҳ (с.а.в.): “Агар ҳа, десам вожиб бўлиб қолар эди ва сизлар бунга қодир бўлолмас эдингиз”, дедилар. Сўнгра: “Сизларга айтмаган нарсамни менга қўйиб беринглар. Батаҳқиқ, сизлардан олдинги умматларнинг ҳалокатга учрашига кўп савол берганлари ва пайғамбарларига ихтилоф қилганлари сабаб бўлган эди. Шунинг учун, қачон сизларни бирор нарсага буюрсам, қўлингиздан келганича бажаринг, қачон бирор нарсадан қайтарсам, ундан буткул қайтинг” – дедилар (Имом Муслим ривояти).

Мўмин-мусулмонларимиз шуни яхши билиб олмоқлари лозимдурким, ҳаж амали инсон умрида бир марта бажариладиган улуғ ибодат бўлгани боис, унинг мукаммал адо этилиши учун нафақат моддий имкониятга эга бўлиш, балки унга жисмоний, руҳий ва маънавий тайёргарлик кўриш ҳам зарурдир. Зеро, ҳаж ибодатининг бешинчи рукн эканлиги ҳам бежизга эмас. Шунинг учун мусулмон киши беш вақт намозни адо этган, Рамазон рўзаларини тутган ва молининг закотини мустаҳиқларга берган бўлиши ҳам жуда муҳимдир. Қолаверса, ҳаж амаллари ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлиш ҳажга отланган ҳар бир кишининг зиммасига лозимдир.

Алҳамдулиллоҳ, кейинги йилларда юртимиздан ҳаж сафарига боришни ният қилган мусулмонларнинг сони ортиб бормоқда. Маҳаллаларда ҳажга боришни ихтиёр қилган фуқаролар навбатлари келишини интизорлик билан кутмоқдалар. Шу нуқтаи назардан, муҳтарам фуқароларимизга шуни таъкидлаб ўтмоқчимизки, ҳажга бориш имкониятини қўлга киритиш нафақат навбатнинг келиши билан, балки ўтган вақт давомида эл-юртга хизмат қилиш, маҳалла аҳлига моддий ва маънавий кўмак бериш, адашган инсонларни тўғри йўлга солиш каби савобли ишларни қилишда ҳаммага ўрнак ва намуна бўлиш, шу билан маҳалла аҳли ва мўмин-мусулмонлар томонидан ҳажга боришга ҳақли, деб эътироф этилишига кўпроқ боғлиқдир. Зеро, ҳожи деган номга сазовор бўлиш қанчалик шарафли бўлса, уни қўлга киритиш шунчалик машаққатли эканини ҳам идрок этмоқ лозим.

Ўтган йиллар давомида ҳаж сафарига бораётган фуқароларимизнинг ҳолатини кузатиш асносида шу нарсага ҳам гувоҳ бўлмоқдамизки, айрим кишилар ўзлари ҳажга боришга на моддий имконияти ва на рағбати бўлган ҳолда ёки соғлиги яхши эмаслиги ёхуд узоқ сафарга боришга лаёқатли эмаслигига қарамасдан уларнинг ўғил-қизлари гўёки ўз фарзандлик бурчларини бажариш ёки эл-юрт орасида сохта обрў топиш мақсадида ота-оналарини ҳаж сафарига жўнатаётганлари, охир-оқибат ҳаж амалларидаги машаққатлар улар учун оғир туюлиб, ибодатларни мукаммал адо этишга беэътибор бўлинаётган ҳолатлар ҳам учраб турибди. Ҳолбуки, ҳаж ибодатининг мақбул бўлиши ҳаж қилаётган кишининг одоб-ахлоқининг гўзал бўлишига ҳам боғлиқ бўлиб, бировлар билан жанжаллашиш, бошқаларга малол келтирадиган хатти-ҳаракатлар қилиш ҳам ҳаж амалига путур етказади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз (с.а.в):

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَنْ حَجَّ لِلَّهِ فَلَمْ يَرْفُثْ وَلَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَيَوْمِ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ"

(رواه الإمام البخاري).

яъни: “Ким ҳаж қилса, унда гуноҳ ва фисқу фасод ишларни қилмаса гўё онадан янги туғилган чақалоқдек гуноҳлардан фориғ бўлиб қайтади”, деб марҳамат қилганлар (Имом Бухорий ривояти).

Барчамизга маълумки, юртимиздан минглаб мусулмонлар ҳажга борар экан, ушбу ўринни, ҳақиқатан, ҳаж ибодатини ихлос билан адо этадиган, юқорида зикр этилган ҳажнинг шартларига тўлиқ жавоб берадиган мўмин-мусулмонлар билан қопланса, биринчидан, Аллоҳ таолонинг чақириғига “Лаббайкаллоҳумма лаббайка”, деб талбия айтишга ҳақли бўлган кишиларни ҳажга юбориш шарафига муяссар бўлинади. Қолаверса, барча ҳожиларимиз томонидан ҳаж амалларининг мукаммал адо этилишига, шунингдек, ҳукуматимиз томонидан ҳожилар учун яратилаётган шароитларнинг қадрига етиш ва пировард натижада ҳаж мавсумидаги машаққатларнинг озайишига эришилади.

Ҳожилик улуғ мақом эканидан келиб чиқиб, ҳар бир ҳажга борган эркагу аёл англамоғи лозимдурким, улар келгусида, аввало, ўз фарзандларига қолаверса, эл-юрт ва маҳалла кўйга ибодатда, ҳалоллик ва покликда, маънавият ва маърифатда энг юксак даражадаги ўрнак ва намуна бўлмоқлари зарур. Зеро, ҳожилик мақомини қўлга киритишдан кўра унинг шаънини сақлашнинг масъулияти оғирроқдир. Чунки, ҳожи деган ном ортида Маккаи мукаррама ва Мадинаи мунавварадек шаҳарлар ва у ердаги муқаддас қадамжоларга эҳтиром, умуман, Ислом динига ҳурмат ётади. Шу нуқтаи назардан, ҳар бир ҳожи ўзининг гап-сўзи, хатти-ҳаракати, халқ орасидаги муомала-муносабати билан муқаддас Ислом динига нисбатан ҳурмат уйғотиши ёки унинг номига доғ тушириши ҳам мумкин эканини ҳеч қачон ёдидан чиқармаслиги лозим бўлади.

Қайд этилганларни эътиборга олиб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Ҳаж ҳақида қуйидаги Фатвони эълон қилади:

1. Ҳажга бориш учун талабгорларда ҳажнинг фарз бўлиши учун ҳур, болиғ, оқил, соғлом бўлиш ҳамда аслий ҳожатларидан ва қайтиб келгунича оиласини таъминлашга қолдирадиган нафақадан ташқари ҳажга бориб келишига етадиган маблағга қодир бўлиш, шунингдек йўлнинг тинч ва очиқ бўлиши каби зарур шартларнинг мавжудлигига эътибор қаратилсин. Бунда жойлардаги имом-хатиблар маҳалла фаолларига бевосита кўмаклашсинлар.
2. Нафақат моддий имконият балки, юриш-туриш ва муомалада ўзгаларга ибрат ҳамда намуна кўрсатган, маънавий етук, Ислом динининг аввалги тўртта арконларини адо этиб келаётган фуқароларнинг номзодини ҳажга борувчилар рўйхатига киритишга эътибор қаратилсин.
3. Ҳаж ибодати умр давомида бир марта фарз эканидан келиб чиқиб, ўтган йиллар давомида ҳаж ибодатини адо этишга муяссар бўлган фуқароларнинг навбатини ҳажга бормаганларга бериш мақсадга мувофиқдир.
4. Ҳажга бориш учун талабгорлар сонининг кўплиги нуқтаи назаридан, рўйхатда турганлар ёш жиҳатдан ва маҳалла аҳли орасидаги ҳурмат-эътиборига кўра ўзаро бир-бирларига мурувват қилишлари мақсадга мувофиқ бўлади.
5. Ҳажга бориш учун рўйхатга киритилган мусулмонлар ҳаж ибодати тўғрисида тўлиқ маълумотга эга бўлишларига эътибор қаратсинлар. Ушбу ишда имом-хатиблар мўмин-мусулмонларга амалий ёрдам кўрсатсинлар.
6. Ҳажга бориш учун талабгорлар маҳалладаги маънавий-маърифий ишларда фаоллик кўрсатиши, ёшлар тарбиясида, уларнинг турли жиноятларга қўл урмасликларида жонкуяр бўлиши тавсия қилинсин. 

Ўзбекистон мусулмонлари

идораси раиси, муфтий

Усмонхон Алимов

Ахборот оқими майин шабададек, эсиб турган паллаларда мана бундай мулойим хабарлар эшитардик ва кўнглимиз чоғ бўлиб, уларнинг таъсирида бир неча кун тўлқинланиб, эзгу ишларга чоғланиб юрар эдик: бу аёл неча йил хаста ётган қайнонасининг хизматини қилиб, унинг дуосини олган. Шунинг учун ҳам тупроқ ушласа олтин бўляпти; фалончи бобо ўғлининг буйраги касаллигини эшитиб, унга ўзининг битта буйрагини берган. Аллоҳнинг марҳаматини қарангки, ота-бола соппа-соғ, бир-бирига қўлдош бўлиб яшаб юрибди; анави келинчакка туғруқхонада дўхтирлар ё сизни, ё болани сақлаб қола оламиз дейишганда, болани сақлаб қолинг, дея ўзининг жонидан кечиб дўхтирларга ёлворган экан. Ҳали ўзи кўрмаган чақалоғи учун ҳеч иккиланмай ёш жонидан кечган келинчакка дўхтирлар ҳам қойил қолибди. Ана боласи ҳам соппа-соғ, ўзи ҳам саломат – Аллоҳнинг олдида ҳам, банданинг олдида ҳам юзи ёруғ.  

Ахборот оқими довулга айлангач, бир-биридан қўрқинчли хабарлар эшитиб, нима бало ер ўз ўқидан чиқиб кетдими ёки булар охирги замон аломатларимикан, дея хавотирга туша бошладик: Фарғонада келин қайнонаси уриб ўлдириб қўйди, Сурхондарёда ота ўғлини пичоқлаб ўлдирди, Тошкентда Сингапур институти талабаси боласини ҳожатхонага ташлаб кетди.

Бундай нохушликлар қаерда, қайси миллат орасида бўляпти денг; қотиллик нима, ваҳшийлик нима билмаган, фақат ва фақат яхшиликни, эзгуликни соғиниб келган, кўтарилган қўллари бировнинг қулоғидан чўзиб қўйишга эмас, хайрли дуолар учун очилган, бандага озор етказмоқ нималигини тушида ҳам кўрмаган Ўзбекистонда, ўзбек халқи орасида юз беряпти.

Халқимизда шу вақтга қадар бирор келин бехосдан қайнонасига баландроқ овозда гапириб қўйса, у одобсиз келин сифатида муҳокама қилинар ва ўзи қилган ишидан уялиб қолганидан хийла вақт вақт кўча-кўйга ҳам чиқолмай, элга аралаша олмай қолар эди.

Боласи дунёга келганда севиниб, дўстларига суюнчи ошлари қилиб бермаган, фарзандига тумов тегса, тунлари билан мижжа қоқмай бошида ўтириб чиқмаган, ўғли ҳарбий хизматга борганда, олий ўқув юртига ўқишга кирганда бундан севинмаган, фахрланмаган ота борми! Ахир фарзанд отанинг жисмининг бир парчаси эмасми?.. фаросати бор одам ўзининг танасига тиғ теккизишга рози бўладими?

Қиз боланинг номусидан бошқа нимаси бор? Шунинг учун ҳам аёл зоти умр бўйи номусини ҳимоя қилиб яшайди. Номусини бой берган куни ҳамма нарсасидан мосуво бўлади. Ўлганнинг устига тепгандек, ўртада фарзанд пайдо бўлади. Беномус аёлнинг инсонийлик хислатларидан ҳам маҳрум бўлиши шунда намоён бўладики, иффатли аёл фарзанди учун жон фидо қилса, беномус иффатсизлигини яшириш учун ўз фарзандини қурбон қилади.

Бундай нохушликларнинг олдини олишга бутун жамият бирлашиб ҳаракат қилмасак, бу каби хабарлар кўпайиб бораверса, одамларнинг дийдаси қотиб ўрганиб қолади. Бора-бора қотилликлару ёвузликлар кўз олдида содир бўлса ҳам бефарқларча томоша қилиб тураверади. Ваҳоланки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Бир кимса бир қавм орасига кириб, осийликлар содир этса-ю, улар уни қайтаришга қодир бўла туриб қайтармасалар, Аллоҳ уларга ўлимларидан олдин ўша кимса туфайли азоб юборади”, деганлар (Абу Довуд ривояти).

Муҳтарам Президентимиз  15 ноябрда ўзи бош бўлиб ўтказган видеселектор йиғилишида ҳам айнан шу – бефарқликдан, лойқайдликдан қочиб фаол ва ҳушёр инсонлар бўлишимиз зарурлигини таъкидлади. Зотан, мусулмоннинг киши бефарқ бўлиши мумкин эмаслиги шариатимизда ҳам кўп ва хўб айтилган.

Юқорида мисол тариқасида айтиб ўтилган учта қотиллик диний ва миллий қадриятларимиздан узоқлашиб кетган оилаларда юз берган. Бунга ҳамманинг ақли етиб турибди. Яна ақлимизни шунга ҳам ишлатайликки, биз агар ана шу иккисини маҳкам ушласак ва биз тутиб турган арқондан ёшларимизнинг ҳам маҳкам тутишига эришсак, кўнгилсизликлар ўз-ўзидан барҳам топиб, кунларимиз нурафшон бўлаверади, бунга шубҳа йўқ. Чунки бу синовдан ўтган усул. Аввалгиларни юксакликларга кўтарган нарса кейингиларни ҳам кўтаради. Аждодларимиз диний-миллий қадриятларимизга қатъиян амал қилиб яшаган кезларда миллат юксалган, хоразмийлар, берунийлар, ибн синолар... чиқиб  Миллий уйғониш юз берган ва яна шундай бўлажак, иншааллоҳ!

Бинобарин, юртбошимиз, ҳукуматимиз ва идорамиз раҳбариятининг орзу-истаги ва саъй-ҳаракати ҳам шу ўзи.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бугун, 29 ноябрь куни Имом Бухорий номидаги Тошкент Ислом институтида ҳадис фанидан мусобақа бўлиб ўтади. 

Мусобақа бугун, 29 ноябрь куни соат 14:00 да “Ҳадис ва Мусталаҳул ҳадис фанлари”дан институтнинг 2-босқич талабалари ўртасида бўлиб ўтиши режалаштирилган. 

Мусобақада талабаларнинг муҳаддислар ҳаёти ва ижоди борасидаги билимлари, уларнинг ҳадис айтишлари борасидаги қобилиятлари синовдан ўтказилади. Ушбу тадбир “muslim.uz” портали жамоаси томонидан ёритилиши кўзда тутилган бўлиб, бунда мухлисларимизнинг ҳадис илмига бўлган қизиқишлари ва уларнинг илмларини янада мукаммал қилиш мақсад қилинган. 

“Muslim.uz” жамоаси мусобақани “Facebook” ижтимоий тармоғидаги саҳифаси орқали жонли эфирда намойиш этишни режалаштирган.

ЎМИ матбуот хизмати