www.muslimuz

www.muslimuz

Дин ишлари бўйича қўмита томонидан жорий йилнинг 23 июль куни Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф мажмуасининг мажлислар залида “Ҳаж-2019 мавсуми” мавзусида оммавий ахборот воситалари учун брифинг ташкил этилди.

Тадбирда муборак Ҳаж сафарига жўнаб кетаётган зиёратчилар учун муносиб шарт-шароитлар яратиш, ҳаж сарф-харажатларини янада арзонлаштириш мақсадида “Ҳаж – 2019” мавсумига тайёргарлик ишлари барвақт бошлангани, галдаги вазифалар тизимли ташкил этилаётгани қайд этилди.

Жумладан, 2016-йилда 5 минг нафар зиёратчи Ҳаж сафарига борган бўлса, 2017 йилдан буён уларнинг сони 2 минг нафарга кўпайгани, умумий кўрсаткич 7 мингга етгани, бу йил ҳам худди шунча мўмин-мусулмон юртдошларимиз Ҳаж ибодатини адо этиши айтилди.

Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раис ўринбосари Нуриймон Абулҳасан томониданўтган йиллардан фарқли равишда бу йил ҳожиларимиз сафар олдидан, ватанда бўлиб турган пайтларидаёқ ўзларини ҳам маънан, ҳам руҳан тайёрлаб, улуғ сафарга муносиб бўлиш мақсадида ижтимоий кўмакка муҳтож шахслар, кам таъминланган оилалар ва аҳоли учун хайрия ёрдами сифатида ўз ташаббуслари билан 9 миллиард сўмдан зиёд моддий ёрдам кўрсатгани зикр қилинди.

Жорий йилдан эътиборан Саудия Арабистонида барча турдаги хизматларга 5 фоизлик қўшимча қиймат солиғи ва меҳмонхоналарга яна 2,5 фоизлик солиқ киритилгани, хизмат кўрсатиш нархларининг ошишига сабаб бўлиши, лекин Ўзбекистонлик ҳар бир зиёратчи учун белгилаган хизматлар нархи оширилиши ўрнига, сезиларли даражада туширилгани, бу йилги Ҳаж мавсуми учун сарф-харажатлари сметаси бўйича ҳар бир зиёратчидан олинадиган маблағ 33 миллион 300 минг сўм этиб белгилангани, яъни нарх 5 миллион сўмга арзонлаштирилгани алоҳида келтирилди.

Юртдошларимиз шу йилнинг 24 июль – 3 август кунлари Тошкент-Мадина, Бухоро-Мадина, Наманган-Мадина, Самарқанд-Мадина, Қарши-Мадина, Урганч-Мадина ҳамда Нукус-Мадина йўналишларида ҳаж сафарига кузатиладилар ва шу йўналишларда мамлакатимизга қайтиб келадилар.

Ўз навбатида, брифингда муҳтарам Президентимиз ташаббуслари билан Ҳаж сафари билан боғлиқ ташкилий ишлар йилдан-йилга яхшиланиб борилаётгани, мисол учун, зиёратчиларимиз шу йилдан эътиборан Мадина шаҳрида 5 юлдузли “Пуллман замзам” меҳмонхонасида, Макка шаҳрида 4 юлдузли “Аброжул Ҳидоя” меҳмонхоналарида истиқомат қилишлари юртимиз зиёратчилари учун галдаги туҳфа бўлгани алоҳида айтиб ўтилди.

Якунда юртдошларимиз мана шундай юксак эътиборга мос равишда ҳаж ибодатини адо этиб, Ватанимизга қайтгач, шахсий ҳаётда, ижтимоий фаолиятда бошқаларга ибрат ва намуна кўрсатишади, бор куч-ғайратларини эзгу, савобли ишларга сарфлашлари таъкидланди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Уҳуд тоғи Мадинанинг шимолий тарафида жойлашган муборак бир тоғдир. Тоғнинг узунлиги 7 километр, кенглиги 2-3 километр, баландлиги эса 350 метрга яқин. Тоғ Мадинаи Мунавварадан тахминан 4-5 километр узоқликда жойлашган. Уҳуд тоғида бир неча ғор ва даралар мавжуд бўлиб, баъзи ғорларнинг баландлиги бир ярим метрни, узунлиги эса ўн метрни ташкил этади.

Ушбу тоғ ва унинг атрофида кўплаб тарихий воқеалар бўлиб ўтган. Ана шулардан бири Уҳуд ғазотидир. Бу ғазот Бадр ғазотидан кейин, ҳижрий 3-йилда, мусулмонлар билан Қурайш қабиласи ўртасида бўлиб ўтган. Ушбу жангда минг нафар мусулмонлар уч минг сонли Қурайш қўшинига қарши курашдилар.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўша куни камончиларга тепаликдан тушмасликни, ўша ерда собит туришни тайинладилар. Бу тепалик ҳозир Уҳуд тоғи ёнида жойлашган бўлиб, “Жабалур румот” (Камончилар тоғи, тепалиги) деб аталади. Ўша ерда турган камончилар жанг тугади, ўлжалардан қолиб кетмайлик деган ўй билан пастга тушадилар. Тепаликда кам сонли кишилар қолишади. Бундан фойдаланган Қурайш иттифоқчилари тепаликнинг орқа тарафидан ўтиб, мусулмонларга ҳамла қилади. Олдинда Қурайш қўшини, ортда эса уларнинг иттифоқчилари мусулмонларни қуршаб оладилар. Ана шунда мағлубият юзага келади. Бу ҳақида Аллоҳ таоло шундай деб марҳамат қилган:

أَوَلَمَّا أَصَابَتْكُم مُّصِيبَةٌ قَدْ أَصَبْتُم مِّثْلَيْهَا قُلْتُمْ أَنَّى هَـذَا قُلْ هُوَ مِنْ عِندِ أَنْفُسِكُمْ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

“Сен: “Сизга мусибат етган пайтда, ҳолбуки ўзингиз ҳам икки бараварини етказган эдингиз, бу қаердан, дейсизми?! Бу ўзингизнинг ҳузурингиздан!” деб айт. Албатта, Аллоҳ ҳамма нарсага қодирдир”. (Яъни, ўзингиз сусткашлик қилдингиз, заифлашдингиз, ўзингиз Аллоҳнинг шартини буздингиз, ўзингиз Пайғамбарнинг амрига хилоф қилдингиз, энди келиб, “Бу қаердан?” дейсизми?! Билиб қўйинг, бу мусибатни ўзингиз ўзингизга чақириб олдингиз.) (Оли Имрон сураси, 165-оят).

Ҳа, ушбу мағлубият Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг амрларига хилоф қилган камончилар сабабидан бўлган эди.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам юқорида зикр қилинган Уҳуд тоғидаги даралардан бирида душмандан ҳимояланиб, яширинган эканлар. Кўплаб саҳобалар мағлубиятдан саросимага тушиб, қочиб кетадилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг атрофларида саноқли саҳобалар у зотни пана қилиб, ўз таналари билан ул зотни ҳимоя қилиб туришган. Шу ерда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳуга “От, эй Саъд, от, ота-онам сенга фидо бўлсин!” деган эканлар.

Бу ғазотда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак бошлари ёрилди, тишлари синди, юзларига совутнинг ҳалқаси санчилиб, ой юзларидан қон оқиб тушди. Шунингдек, Уҳуд ғазотида етмишта саҳобалар шаҳид бўлишди. Уларнинг саййиди, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг севикли амакилари Ҳамза розияллоҳу анҳу эдилар.

Жангдан сўнг Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларга шаҳидларни дафн қилишни амр этдилар. Улар ўша майдонга дафн этилдилар. Орадан 14 аср ўтиб, шу кунимизгача ушбу мақбара Уҳуд тоғи этагида мавжуддир. Ҳаж ва Умрага борган ҳожиларимиз барча муборак маконлар қаторида Уҳуд тоғини ва етмишта шаҳид саҳобаларни ўз бағрига олган “Шаҳидлар мақбараси”ни ҳам зиёрат қилиб, Қуръон ўқиб, дуои фотиҳа қиладилар.

Уҳуд тоғи яқинида “Фасҳ” ёки “Уҳуд” деб номланган масжид бўлиб, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Уҳуд ғазоти куни ўша масжидда намоз ўқиган эканлар.

Ушбу жангда Умму Амора Насийба бинт Каъб, Абу Дужона, Ҳанзала, Талҳа ибн Убайдуллоҳ, Ҳамза ибн Абдулмутталиб, Мусъаб ибн Умайр, Абдуллоҳ ибн Жаҳш, Амр ибн Жамуҳ каби саҳобалар ўзларининг фидокорликларини кўрсатдилар.

Уҳуд тоғининг фазилатлари

حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ ، حَدَّثَنَا يَحْيَى ، عَنْ سَعِيدٍ ، عَنْ قَتَادَةَ ، أَنَّ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ، حَدَّثَهُمْ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَعِدَ أُحُدًا ، وَأَبُو بَكْرٍ ، وَعُمَرُ ، وَعُثْمَانُ فَرَجَفَ بِهِمْ ، فَقَالَ : اثْبُتْ أُحُدُ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ نَبِيٌّ ، وَصِدِّيقٌ ، وَشَهِيدَانِ

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Уҳуд (тоғи)га кўтарилдилар. У зот билан бирга Абу Бакр, Умар ва Усмон бор эди. Тоғ уларни титратди. Шунда у зот оёқлари билан бир уриб, “Собит тур, эй Уҳуд! Сенинг устингда Набий, Сиддиқ ва икки шаҳид турибди” дедилар”. Имом Бухорий ривояти.

Аллоҳ таоло тоққа сезиш, яхши кўриш хусусиятини ато қилган. Уҳуд тоғи ўзининг устига чиққан зотларнинг кимлар эканини яхши биларди. Шунинг учун севинчдан, ҳайбатдан титраб кетди.

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган яна бир ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу Уҳуд тоғидир. У бизни яхши кўради ва биз ҳам уни яхши кўрамиз” деганлар.

Уҳуд тоғи ўхшатилган ўринлар

Зирр ибн Ҳубайш ривоят қилишича, Ибн Масъуд арок (дарахти)дан мисвок олар эди. Унинг болдири шунчалик ингичкалигидан шамол учириб юборгудек бўларди. Қавм унинг устидан кулди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Нимадан куляпсизлар?!” дедилар. Улар: “Эй Аллоҳнинг Пайғамбари, унинг болдирлари ингичкалигидан куляпмиз”, дейишди. Шунда у зот: “Нафсим қўлида бўлган Зотга қасамки, албатта, унинг икки (болдири) Мезонда Уҳуд (тоғи)дан ҳам оғирроқдир!” дедилар (Аҳмад “Муснад”да, Ибн Ҳиббон “Саҳиҳ”да, Табароний “Кабийр”да, Абу Яъло ва Таёлисийлар ўз “Муснад”ларида ривоят қилишган).

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг жуссаси жуда кичкина бўлган. Ҳатто арокдек кичкина ва одамни кўтара олмайдиган дарахтларга ҳам бемалол чиқиб кетаверган. Бу ҳақида Абдуллоҳнинг ўзи шундай ривоят қилади: “Мисвок олиш учун арок дарахтига чиқдим. Шунчалик енгил эканимдан биродарларим ҳайрон бўлишди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Нега ажабланяпсизлар? Нафсим қўлида бўлган Зотга қасамки, албатта, у қиёмат кунида Уҳуддан ҳам оғирроқ бўлади!” дедилар” (Табароний “Кабийр”да ривоят қилган).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бундай деганларини ривоят қилади: “Дўзахдаги кофирнинг озиқ тиши Уҳуд тоғичалик катта, терисининг қалинлиги эса уч кунлик йўл қадар бўлади” (Муслим: 17/186, Термизий: 4/104 ривояти).

Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом ҳадиси шарифларидан бирида: «Саҳобаларимни сўкманглар, менинг нафсим қўлида бўлган Зот билан қасамки, агар бирортангиз Уҳуд тоғидек олтин нафақа қилсангиз ҳам, уларнинг биттасининг бир муддига (оғирлик ўлчови) тўғри келмайди», – деганлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг шундай деганликлари собит бўлган: “Кимда-ким мусулмон кишининг жанозасига иймон ва ажр умидида эргашса ва то унга намоз ўқилиб, дафн қилинишдан фориғ бўлгунча бирга бўлса, батаҳқиқ, икки қийрот ажр билан қайтади. Ҳар бир қийрот Уҳуд (тоғи) мисличаликдир. Кимда-ким унга намоз ўқиса сўнг дафн қилинишдан олдин қайтиб келса, батаҳқиқ, бир қийрот билан қайтади”. (Бухорий (47), Муслим (945)

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Ким жанозага намоз ўқилгунча ҳозир бўлса, унга бир қийрот савоб, ким дафн қилингунча ҳозир бўлса, унга икки қийрот савоб», дедилар.

«Икки қийрот нимадир?» дейилди.

«Икки улкан тоққа ўхшаш нарса», дедилар».

Бешовлари ривоят қилганлар.

Бошқа бир ривоятда:

«Икковларидан кичиги Уҳудга ўхшаш», дейилган.

Аллоҳ таоло барчамизни Ҳаж, Умра ибодатларига қайта-қайта мушарраф этсин!

 

Интернет маълумотлари асосида

Нозимжон Иминжонов тайёрлади

بسم الله الرحمن الرحيم

Жаноза ва таъзия одоблари

Муҳтарам жамоат! Биз бутун башарият ҳаётида куни келиб йўлиқиши муқаррар бўлган мавзу – жаноза ва таъзия ҳамда унинг баъзи аҳком ва одоблари ҳақида сўз юритмоқчимиз. Шариатимизда барча масалаларнинг тартиби ва ўзига хос одоблари бўлгани каби, жаноза ва азадорликнинг ҳам ўзига яраша ҳукмлари ва одоблари бор.

Аллоҳ таоло бу ҳаёти дунёни ва ўлимни инсонларни синаш учун яратгандир. Зеро, У Зот Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

﴿ الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ (سورة الملك/2)

яъни:(У) сизларнинг қайси бирингиз чиройлироқ (савоблироқ) амал қилувчи эканингизни синаш учун ўлим ва ҳаётни яратган зотдир. У Азиз (қудратли) ва Ғафур (кечиримли)дир(Мулк сураси, 2-оят).

Фонийлик инсон ва жинларнинг, ҳатто ҳайвонларнинг тақдирига битилган бўлиб, бирор-бир мавжудот абадий қолмас. Аллоҳ таолонинг Ўзигина азалий ва абадий қолувчи Зотдир. 

﴿ كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ  وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَالإِكْرَامِ (سورة الرحمن 26-27).

яъни:(Ер) юзидаги барча мавжудот фонийдир. Улуғлик ва Икром соҳиби бўлмиш Раббингизнинг «юзи» боқий қолур” (Ар-Раҳмон сураси, 26-27 оятлар).

Маълумки, ҳар бир мусулмон банданинг иккинчи мусулмон биродарига нисбатан ҳақ-ҳуқуқлари бор. Чунончи, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадиси шарифларида марҳамат қиладилар:

"حَقُّ اَلْمُسْلِمِ عَلَى اَلْمُسْلِمِ سِتٌّ: إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ ، وَإِذَا دَعَاكَ فَأَجِبْهُ ، وَإِذَا اِسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْهُ ، وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اَللَّهَ فَشَمِّتْهُ وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ ، وَإِذَا مَاتَ فَاتْبَعْهُ" (رَوَاهُ الإِمَامُ مُسْلِمٌ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه).

яъни: “Мусулмоннинг мусулмон зиммасида олтита ҳаққи бор: Қачон унга йўлиқсанг, салом бер; қачон сени (меҳмонга) чақирса, унга ижобат қил; қачон сендан маслаҳат сўраса, унга маслаҳат бер; қачон аксириб, Аллоҳга ҳамд айтса, унга жавоб қайтар; қачон бетоб бўлиб қолса, уни зиёрат қил ва қачон вафот этса, унинг (жанозасига) эргаш”, – дедилар (Имом Муслим ривояти).

Демак, мусулмоннинг танишларидан бирортаси вафот этса, унинг жанозасига ҳозир бўлиш мазкур ҳуқуқлардан биридир. Сўнгра маййитнинг қариндошларига таъзия билдириб, Аллоҳнинг ҳукмига рози бўлиш, мусибатга сабр қилишлари ҳақида насиҳатлар айтиш ва марҳумнинг ҳаққига раҳмат ва мағфират сўраб, дуои хайр қилиш таъзиянинг одобларидандир.

Муҳтарам жамоат! Жаноза намози фарзи кифоя бўлиш билан бирга, мусулмоннинг мусулмондаги ҳаққи ҳисобланади. Жанозанинг аҳамияти жуда ҳам катта бўлиб, инсон зотига бўлган эҳтиромнинг юксак намуналаридан биридир. Шу билан бирга, у шунчаки анъана, оддий одат эмас, балки шариатда белгиланган махсус ибодат ‒ намоздир. Униг фазилати ҳақида Сарвари коинот шундай деганлар:

"مَنْ اتَّبَعَ جَنَازَةَ مُسْلِمٍ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا وَكَانَ مَعَهُ حَتَّى يُصَلَّى عَلَيْهَا وَيَفْرُغَ مِنْ دَفْنِهَا فَإِنَّه يَرْجِعُ مِنْ الْأَجْرِ بِقِيرَاطَيْنِ كُلُّ قِيرَاطٍ مِثْلُ أُحُدٍ وَمَنْ صَلَّى عَلَيْهَا ثُمَّ رَجَعَ قَبْلَ أَنْ تُدْفَنَ فَإِنَّهُ يَرْجِعُ بِقِيرَاطٍ"

(رَوَاهُ الامَامُ البُخَارِيُّ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ)

яъни: “Ким имон ва савоб умиди ила бир мусулмоннинг жанозасига қатнашса, жанозаси ўқилиб дафнидан фориғ бўлингунча турса, икки қийрот ажр билан қайтади. Ҳар бир қийрот Уҳуд тоғичадир. Ким жанозани ўқиса ва дафн қилинмай туриб қайтса, бир қийрот билан қайтади” (Имом Бухорий ривояти).

Бу ҳаёти дунёда бирор кишининг бошига бирор мусибат тушиши ёки унинг ўз аҳлидан, яқинлари ёхуд ёру-биродаридан айрилиб қолиши Аллоҳ таолонинг синовидир. Бу кўргиликларига сабр қилса, билиб-билмай қилган гуноҳларига каффорот бўлади. Пайғамбар алайҳиссалом шундай деганлар:

"مَا يُصيبُ المُسْلِمَ مِنْ نَصَبٍ ، وَلاَ وَصَبٍ، وَلاَ هَمٍّ ، وَلاَ حَزَنٍ ، وَلاَ أذَىً ، وَلاَ غَمٍّ ، حَتَّى الشَّوكَةُ يُشَاكُهَا إلاَّ كَفَّرَ اللهُ بِهَا مِنْ خَطَاياهُ" (رَوَاهُ الإِمَامُ مُسْلِمٌ وَالإِمَامُ أَحْمَدُ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه).

яъни: “Мусулмонга етадиган кулфат, машаққат, ташвиш, маҳзунлик, азият, ғам ҳатто унга кирадиган тикан сабабли Аллоҳ унинг хатоларини кечиради” (Имом Муслим ривояти).

Мусибатзада кишилар яқинлари ва ўзларига юпанч бўладиган кишиларнинг тасаллисига муҳтож бўладилар. Шунинг учун шариатимизга кўра таъзия билдирган кишига улкан ажрлар ваъда қилинган. Жумладан, Пайғамбаримиз алайҳиссалом шундай марҳамат қилганлар:

" مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يُعَزِّي أَخَاهُ بِمُصِيبَةٍ إِلاَّ كَسَاهُ الله مِنْ حُلَلِ الْكَرَامَةِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ "

(رَوَاهُ الإِمَامُ ابْنُ مَاجَهْ عَنْ عَمْرِو بْنِ حَزْمٍ رضي الله عنه)

яъни: “Қайси бир мўмин биродарининг мусибатига таъзия билдирса, Аллоҳ унга Қиёмат куни улуғлик либосини кийдиради” (Имом ибн Можа ривояти). Бошқа бир ривоятда:

" مَنْ عَزَّى مُصَابًا فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ "

(رَوَاهُ الإِمَامُ ابْنُ مَاجَهْ وَالإِمَامُ التِّرْمِذِيُّ عَنْ الْأَسْوَدِ بنْ عَبْدِ اللَّهِ).

яъни: “Ким бир мусибатзадага таъзия билдирса мусибатзадага берилганча ажрга эришади” (Имом ибн Можа ва Имом Термизий ривояти).

Муҳтарам жамоат! Дафн кунидан бошлаб узоғи билан уч кунга қадар аза (мотам) тутишга шариатимиз рухсат беради. У кунлари жанозага кела олмаганлар мусибат етган хонадонга ёки таъзия маросимлари учун ажратилган жойларга келиб, маййитнинг яқин қариндошларига таъзия билдириб кетишлари мумкин.

Расули акрам саллаллоҳи алайҳи васаллам ушбу ҳадисни зикр этганлар: 

"أَسْرِعُوا بِالْجِنَازَةِ ، فَإِنْ تَكُ صَالِحَةً فَخَيْرٌ تُقَدِّمُونَهَا ، وَإِنْ يَكُ سِوَى ذَلِكَ فَشَرٌّ تَضَعُونَهُ عَنْ رِقَابِكُمْ"

(رَوَاهُ الإِمَامُ البُخَارِيُّ وَالإِمَامُ مُسْلِمٌ عَنْ أَبِي هُرُيْرَةَ رضي الله عنه)

яъни: “Маййитни сўнгги йўлга тезроқ олиб боринглар, чунки агар у аҳли солиҳлардан бўлса, уни кутилаётган жойга тезроқ олиб бормоқ даркор. Агар бундай бўлмаса, елкангизни нохуш юкдан тезроқ холи қилган бўласиз” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Тобуткашлар тобутни навбат билан елкама-елка олиб борадилар. Тобутни кўтармоқчи бўлганлар имкон қадар аввал маййитнинг ўнг елкаси томондан, сўнг ўнг оёқ томонидан, кейин эса чап елкаси ва чап оёқ томонидан кўтаришга ҳаракат қиладилар.

Кези келганда айтиб ўтиш керакки, ҳар қандай ҳолатда ҳам маййитнинг ортидан дод-фарёд қилиш шариатимиз нуқтаи назаридан жоиз эмас. Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай таълим берадилар:

" إِنَّ الْمَيِّتَ لَيُعَذَّبُ بِبُكَاءِ أَهْلِهِ عَلَيْهِ " (رَوَاهُ الإِمَامُ البُخَارِيُّ وَالإِمَامُ مُسْلِمٌ عَنْ ابْنِ أَبِي مُلَيْكَةَ)

яъни: “Марҳум  оиладагиларининг ҳаддан ташқари дод-фарёди сабабли азобланади” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти)

Демак, ортиқча дод-фарёдимиз билан марҳумнинг қисматини оғирлаштирмаслигимиз даркор.

Динимизнинг таъзия одоби борасидаги кўрсатмаларидан яна бири юртга эҳсон дастурхони ёзиб, савобини вафот этган яқинларига бағишлаш ниятида қилинган маросимларга оиддир. Бундай маросимларни албатта шариат аҳкомларига, аҳли сунна вал жамоат эътиқодига, мазҳабимизда расм бўлган қоидаларга мувофиқ тарзда ўтказиш зарур. Таъзия маросимларини бидъатлардан холи равишда, аҳли илм ҳамда маҳалла улуғлари билан бамаслаҳат, имкон қадар енгил, камтарона, камчиқим ҳолда ўтказмоғимиз маъқул.

Ислом шариати мусулмонларга ҳаргиз қийинчиликни раво кўрмайди. Маҳалла куй олдида хижолат бўламан деб, қарз олиб ёки борини сарфлаб худойи қилишлик, шариатимизда номақбул иш саналади. Чунки Қуръони каримда: 

 ﴿...وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ ... ﴾ (سورة الحج/78)

яъни: “Аллоҳ таоло сизлар учун бу динда ҳаргиз қийинчилик яратмади” (Ҳаж сураси, 78-оят), деб айтилган.

Бошқа бир оятида:

﴿ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ... ﴾ (سورة البقرة/286)

яъни: “Аллоҳ таоло ҳеч бир бандага қўлидан келмайдиган ишларни буюрмайди” (Бақара сураси, 286-оят), дейилган. Аллоҳ таолонинг мазкур оятлари мусулмонлар диний маросимларини осонлик билан ўтказишлари ва бемалол ибодат қилишлари учун нозил бўлган.

Мусибатхоналарда пайшанбалик, якшанбалик номи билан қилинаётган, дафндан кейин маълум кун ёки ойни санаб, айниқса, икки ҳайит кунларида ўтказилаётган худойи маросимлари диний китобларимизнинг бирортасида буюрилмаган. Мусибат етган хонадонда муайян кунга боғламасдан, марҳумнинг мероси тақсимлангандан кейин оиланинг иқтисодига зарар етказмайдиган ҳолатда худойи қилиб ўтказилса мақсадга мувофиқ бўлади.

Шундай экан, ўтганларимизни йўқлашда фақат таом пишириб улашиш билан чегараланиб қолмасдан кам таъминланган оилалар, бева-бечоралар, муҳтож кишиларни турар жойини яхшилаш, фарзандларига кийим-кечак олиб бериш ёки кўпчилик манфаат оладиган ишларни амалга оширишга, доимий равишда уни савоби ўтганларимизга бориб туришини таъминлайдиган ҳолатларга ҳам ўтишимиз керак.

Аллоҳ таоло юртимизни тинч, халқимиз ҳаётини бундан ҳам фаровон қилиб, шариатимиз кўрсатмасига амал қилиб, яшамоғимизни муяссар қилсин!

Муҳтарам жамоат! Мавъизамиз давомида ҳозирда ёшларимиз томонидан намозда эътиборсизлик қилинаётган баъзи масалаларга тўхталиб ўтамиз. Маълумки, Намоз дуруст бўлиши учун аврат аъзоларининг барчаси ёпиқ бўлиши шарт. Чунки, аврат ёпилиши намознинг фарзларидан бири ҳисобланади. Зеро, Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

يَا بَنِي آَدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ

яъни: “Эй, Одам авлоди! Ҳар бир масжид (намоз) олдидан зийнатларингиз (пок кийимларингиз)ни (кийиб) олингиз!” (Аъроф сураси, 31-оят).

Маълумки, намоздаги бирор бир фарз амал бажарилмаса намоз дуруст бўлмайди. Эркак киши намозда киндигининг остидан бошлаб тиззасининг остигача ёпиши фарздир (Манба: “Шарҳун ниқоя”).

Уламоларимиз аврат аъзолардан бирининг тўртдан бир қисми бир муддат очилиб қолса намоз бузилади, деганлар. Бунда аёл кишининг соқи (яъни болдири), эркак кишининг сони алоҳида аъзо ҳисобланади. Бир муддат миқдори эса уч марта тасбеҳ айтиш миқдорича экани билан изоҳланган (манба: “Ҳошиятут-Таҳтовий”).

Ҳозирги пайтда эса баъзи ёшлар калта ва тор кўйлак билан  намоз ўқиб, руку ва саждага борганларида мана шу аъзоларининг тўртдан бири тугул ярмидан кўпроғи кўриниб қолиб, натижада шунча ҳаракат қилиб ўқиётган намозлари ўзлари билмаган ҳолда бузилишига олиб келмоқда. Бу ҳам етмагандай орқа сафдаги намозхонларнинг кўзлари аврат аъзоларга тушишига сабабчи бўлмоқдалар.

Яна шуни ҳам таъкидлаш керакки, ҳозирги кунда баъзилар калта шим (шортик)да намоз ўқимоқдалар. Ундай калта кийимда белни ёпганда, тизза очилиб қолиши, тиззани ёпганда эса бел очилиб қолиши табиий. Ваҳоланки, тиззанинг ўзи ҳам аврат аъзо ҳисобланиб, уни тўртдан бирини очилиб қолиши намозни бузади.

Шунинг учун ҳар бир намозхон ўзига қулай бўлган ва аврат аъзоларни ёпадиган кенг ҳамда узун кийимда намоз ўқиши динимиз талабидир.

Аллоҳ таоло ибодатларимизни мукаммал адо этиб, Ўзининг розилигини топишимизга муваффақ айласин! Омин!

 

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “Қалб касалликлари муолажаси” мавзусида бўлади. Жамоатга эълон қилишингизни сўраймиз.

194-CАВОЛ:
Қурбонлик қилиш учун ният қилинган мол касаллиги туфайли қурбонлик қилишдан аввал сўйиб сотилса ва пулини масжидни ободонлаштириш учун берилса қурбонлик қилган савобини оладими?

ЖАВОБ:
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Қурбонлик вақти келмасдан сўйилган ҳайвонлар қурбонлик ўрнига ўтмайди. Қайтадан қурбонлик қилиш шарт бўлиб қолади. Масжидни ободонлаштириш учун эҳсон қилиш катта савоб, лекин бу қурбонликни зиммадан соқит қилмайди. Бу ҳақда Имом Сарахсий шундай дейдилар:

ثُمَّ أَوَّلُ وَقْتِ الْأُضْحِيَّةِ عِنْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ الثَّانِي مِنْ يَوْمِ النَّحْرِ إلَّا أَنَّ فِي حَقِّ أَهْلِ الْأَمْصَارِ يُشْتَرَطُ تَقْدِيمُ الصَّلَاةِ عَلَى الْأُضْحِيَّةِ .

яъни: “Қурбонликнинг аввалги вақти қурбонлик кунининг субҳи содиқи (яъни, тонги отган)дан бошланади. Лекин шаҳар аҳолиси ийд намозини қурбонликдан аввал адо қилиши шарт бўлади” (Ҳозирги пайтда катта қишлоқлар ҳам шаҳар ҳукмида бўлади)” (“Мабсут” китоби).

Қуйидаги ҳадиси шариф мазкур масаланинг далил ҳисобланади. Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилдилар:

مَن ذبَحَ قبل الصَّلاةِ فإنَّما يذبحُ لنَفْسِه، ومَن ذَبَحَ بعد الصَّلاةِ فقد تَمَّ نسُكُه وأصاب سُنَّةَ المُسْلمينَ

яъни: “Ким намоздан аввал (қурбонлик) сўйган бўлса, ўзи учун сўйибди. Ким намоздан кейин сўйган бўлса, унинг қурбонлиги мукаммал бўлибди ва мусулмонларнинг йўлини тутибди” (Имом Бухорий ривояти).

Демак, қурбонлик вақти жума намози ўқилмайдиган олис қишлоқларда ҳайит куни тонг отгандан бошланса, шаҳар ва жума ўқиладиган катта қишлоқларда ҳайит намозидан кейиндир. Бу вақтдан аввал сўйилган жонлиқнинг пули эҳсон қилинса ҳам қурбонликка ўтмайди ва қайта қурбонлик қилиш шарт бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Савол йўллаш
http://savollar.muslim.uz
? @SavollarMuslimUzBot

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган.

 

Биринчи мартада хатосини унут.

Иккинчи мартада хатосини кечир.

Учинчи марта хато қилганда эса кетгин ва орқангга қарамагин.

Иброҳим Фиқий

*****

Онам фақир аёл эди. У доим: “Фақирлик айб эмас. Аммо бой бўлиб, бошқаларни назарга илмаслик, менсимаслик айбдир” дер эди.

Феодор Достоевский

*****

Агар муваффақиятсиз бўлишни истасанг, ҳамма одамларни рози қилишга урин.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

  • Агар уча олмасанг, югур.
  • Агар югура олмасанг, юр.
  • Агар юра олмасанг, судрал.

Нима қилсанг ҳам фақат ва фақат олдинга ҳаракатланишни давом эттир!

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Агар ҳар биримиз бошқанинг қалбига кириб кўрганимизда унга раҳмимиз келган, ҳасад, гина, манманлик ва ғурур қилмаган бўлардик.

Доктор Мустафо Маҳмуд

*****

Икки нарса ҳаётга бўлган қарашинг ўзгаришига сабаб бўлади:

  • Беморлик;
  • Мусофирлик.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Шундай шахслар борки, уларга мана бу гапни айтгинг келади: “Сиз билан бошқа кўришмасликни орзу қиламан”.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Оғир вазиятда сени чиндан яхши кўрувчилар ким-у, танлов (идишинг остига тушиб қолган) қуйқимлар ким, билиб оласан.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Муваффақиятли инсонларда режа ва дастурлар бўлади. Муваффақиятсизларда эса ўзини оқлашлар.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Газета сотувчининг “Ватан” бир динор, “Жумҳурият” бир динор, “Халқ” бир динор деб бақираётганини эшитганимда, “Газеталар нархини назарда тутяпти” деб ўйладим.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

 

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

Нозимжон Иминжонов

Top