Муносабат

Аллоҳ таолога беадад шукрлар бўлсин, мамлакатимизда сўнгги йилларда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган улкан ислоҳотлар, хайрли ишлар барча мўмин-мусулмонларни мамнун этмоқда. Янгидан қурилаётган, обод бўлаётган масжидлар киши баҳридилини очади, кўнгилларга сурур бағишлайди.

Куни кеча матбуотда муҳтарам Президентимизнинг “Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги қарори эълон қилинди. Қурбон ҳайити жамиятимизда қарор топган меҳр-оқибат, ўзаро ҳурмат ва ҳамжиҳатлик муҳитини янада мустаҳкамлаш, эл-юртимизга хос бўлган эзгу фазилатларни, миллий-диний қадриятларимизни асраб-авайлаш ва улуғлаш ҳамда ёш авлодни миллий анъана ва урф-одатларимизни эъзозлаш, Ватанга садоқат руҳида тарбиялашда муҳим аҳамият касб этади.

Ҳайит фақат байрамгина эмас, балки минг йиллар давомида шаклланган қадриятларимиз тараннуми ҳамдир. Чунки бу байрамда халқимиз ўзаро меҳр-оқибат, хайру саховат тадбирларини уюштиришади. Кўнгли ўксик, боқувчисини йўқотган, кам таъминланган, эҳтиёжманд оилалар ҳолидан хабар олинади.

Зотан, мазкур қарорда ҳам халқимизга хос бўлган инсонпарварлик, меҳр-оқибат, саховат ва ўзаро ҳамжиҳатлик каби фазилатларни қарор топтириш белгилаб қўйилган.

Одатда ҳайит кунида ҳамма бир-бирини улуғ кун билан самимий муборакбод этади. Биринчи ўринда ота-оналаримизни, улардан кейин қариндош-уруғларимиз ва ёру биродарларимизни, беморларни бориб зиёрат қиламиз. Уларнинг кўнглини кўтаришга ҳаракат қиламиз.

Қурбонлик қилиш Яратганнинг берган неъматларининг шукронасини адо этиш ва нафсоний иллатлардан покланиш ҳамда банданинг Яратувчиси амрига итоати ва тақвосини намоён этади.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда: «Аллоҳга (қурбонлик) гўштлари ҳам, қонлари ҳам етиб бормас. Лекин у Зотга сизлардан тақво етар. Аллоҳ сизларни ҳидоят қилгани сабабли – У зотни улуғлашларингиз учун – уларни сизларга бўйсундириб қўйди. Эзгу иш қилувчиларга хушхабар беринг!» (Ҳаж сураси, 37-оят).

Шунингдек, ҳадиси шарифда Набий алайҳиссалом: «Одамзот сўйиш куни қон чиқаришдан кўра Аллоҳга маҳбуброқ иш қилган эмас. Албатта, у(ҳайвон)лар қиёмат куни шохлари, жунлари ва туёқлари билан келурлар. Албатта, қон ерга тушишидан олдин Аллоҳнинг ҳузуридаги маконга етур. Уни чин кўнгилла чиқарингиз» (Имом Термизий ривояти).

Ҳайит ўз номи билан хурсандчиликдир. Ушбу байрамда ота-она ва фарзандларга совға улашиб, уларни қувонтириш, кексаларни, заиф ва бетобларни зиёрат қилиш, уларга ҳадя бериб, қалбларига сурур киритиш динимиз тарғиб қилган амаллардан.

Айрим ҳудудларда ҳайит кунлари исрофгарчиликка сабаб бўладиган турли маросимлар ўтказиш одат тусига кирган. Бу шариатимизда йўқ. Яқинлари вафот этган хонадонлардаги, никоҳ тўйлари бўлган оилалардаги “янги ҳайит”, “ҳайит йўқлови” каби маросимлар бидъатдир. Ҳайит кунлари исрофгарчиликлар, хурсандчилик байрамини аза ва йиғи-сиғига айлантириш бизга ярашмайди. Бунинг ўрнига муҳтожларга, фақир-мискинларга, етим-есир, бева-бечораларга совғалар улашиш зарур.

Қурбон ҳайити – мусулмонларнинг шод-хуррамлик, меҳр-оқибат, хайр-саховат кўрсатиш, бир-бирлари билан дийдорлашув байрамидир. Уни шариат талабларига мувофиқ, йиғи-сиғисиз, хурсандчилик билан, хуш кайфиятда ўтказиш шарт.

Ҳайит куни қариндош-уруғларни, биродарларни зиёрат қилиш, бева-бечоралар ҳолидан хабар олиш ажри улуғ амаллардан. Бирор сабабга кўра аразлашган, гина-кудуратли таниш-билишлар муборак кунларда бир-бирларини кечирсалар, мақсадга мувофиқ бўлади.

Унутмаслик керак, ҳали коронавирус балоси тўлиқ чекинмади. Шундай экан, карантин қоидларига қатъий риоя қилайлик.

Аллоҳ таоло Қурбон ҳайитини барчамизга муборак қилсин!

Жасурбек домла РАУПОВ,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби

Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Арафа кунининг рўзаси ўзидан аввалги бир йил ва ўзидан кейинги бир йилнинг гуноҳларига каффорат бўлишини Аллоҳдан умид қиламан”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Бошқа ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Арафа кунининг рўзаси икки йилга каффоратдир: ундан олдинги ва ундан кейинги йилга”, деганлар (Имом Байҳақий ривояти).

Оғиз ёпиш ва очиш вақти (Тошкент вақти билан):

Q Саҳарлик (оғиз ёпиш) вақти: 03:26

Q Ифторлик (оғиз очиш) вақти: 19:57

Нияти: Холис Аллоҳ учун нафл рўза тутишни ният қилдим.

Ғафлатда қолманг! Арафа куни рўзасини тутишни ўтказиб юборманг! Буни бошқаларга ҳам эслатинг. Эҳтимол Сиз сабабли бошқалар ҳам рўза тутар.

Такбири ташриқ айтишни унутманг:

Аллоҳу акбар! Аллоҳу акбар! Лаа илааҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар! Аллоҳу акбар ва лиллааҳил ҳамд.

Маъноси: Аллоҳ буюкдир, Аллоҳ буюкдир. Аллоҳ таолодан ўзга илоҳ йўқдир. Аллоҳ буюкдир, Аллоҳ буюкдир ва ҳамд Аллоҳ таоло учундир.

Такбири ташриқ арафа куни, яъни 19 июль бомдод намозидан бошлаб Ҳайитнинг тўртинчи куни, яъни 23 июль аср намозига қадар айтилади: 

• 19 июль – 5 маҳал,
• 20 июль – 5 маҳал,
• 21 июль – 5 маҳал,
• 22 июль – 5 маҳал,
• 23 июль – 3 маҳал.

Жами 23 маҳал намозда Такбири ташриқни бир маротаба айтиш вожиб амал саналади. Аёллар такбири ташриқни махфий айтадилар.

Намозга кечикиб қўшилган киши ҳам намозини тўлиқ қилгандан кейин такбири ташриқни айтади.

ОЛИЙ ДИНИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ҚАБУЛ ИМТИҲОНЛАРИНИ ЎТКАЗИШ САНАЛАРИ БЕЛГИЛАНДИ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги олий диний таълим муассасаларида 2021-2022 ўқув йили бўйича қабул имтиҳонлари ижодий имтиҳон ва тест синови шаклида ўтказилиши белгиланган.

Эслатиб ўтамиз, Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти ва Мир Араб олий мадрасасида абитуриентлардан ҳужжатларни қабул қилиш 2021 йилнинг 20 июлига қадар (шу кини ҳам) давом этади.

2021-2022 ўқув йили қабул жараёнлари бўйича https://t.me/qabulmuslimuz телеграм бот орқали қўшимча маълумотлар олишингиз мумкин.

Таълим ва илмий-тадқиқот бўлими

Ижтимоий тармоқлар ҳаётимизнинг ажралмас қисмига айланиб улгурди. Албатта, уларнинг ижобий ва салбий жиҳатлари бор. Бугун омма эътиборига тушган “Tik tok” тармоғи эса деярли яхши “ҳосил” бераётгани йўқ. Тошкент шаҳридаги “Имом Термизий” жоме масжиди имом-хатиби Исҳоқжон домла БЕГМАТОВ мухбиримизга шу ҳақда қуйидагиларни сўзлаб берди:

– Интернет ва ижтимоий тармоқ­ларни тўла қоралаб ё оқлаб бўл­майди. Балки кишилар ундан қан­дай мақсадда фойдаланаётганига қараб, ижобий ёки салбий баҳо бе­рилади. Бугунги кунда катта муам­моларга сабаб бўлаётгани “Tik tok” ижтимоий тармоғидир. Фейсбук, телеграм, ютуб каби бошқа ижти­моий тармоқларда анча-мунча фойдали маълумотлар ҳам бор.

Аммо, менимча, “Tik tok”дан тўқсон фоиз одам салбий мақсад­да фойдаланмоқда. Бу жуда ёмон. Агар тезда бунинг олдини олмасак, унинг зарари оммавийлашиб, оқи­батини бартараф қилиш имкон­сиз бўлиб қолади. Шифокорлар таъбири билан айтганда, касални даволагандан кўра, унинг олдини олган афзал. Бу жараёнда ҳамма бирдай ҳаракат қилиши шарт.

Бунинг ўрнига икки дунёмиз манфаатига хизмат қилувчи нар­са тақдим этиш лозим. “Tik tok” номи шундай қолса-да, унда тар­қалаётган маълумотларни ило­жи борича ижобий тарафга ўз­гартирсак, мақсадга мувофиқ бўлади. Чунки “Tik tok”да инсон одоб-ахлоқи, ма­данияти, миллийлиги, урф-одати, дину диёнатига зарар берадиган, имон-эътиқодидан маҳрум қилиб қўйиш даъватлари кетмоқда.

Ўсмирларда 15–20 ёш ўзгариш даври бўлади. Шу пайтда улар ўзи учун нимани муҳим деб билса, ҳаётининг қолган қисмини шундай давом эттириши кўп кузатилган. Бу даврда ота-она, мураббий, масъул­лар, айниқса, етарлича эътибор қаратиши керак. Улар­ни назорат қилганда таҳдид, жазолаш билан эмас, бал­ки рағбатлантириш, қизиқтириш, таъсир эта билиш йўлидан бориш фойдали бўлади.

Баъзида қаттиқ назорат ҳам ўз ўрнида натижа берар. Лекин бироз бўш қўйилса, яна ўша йўлга кетиб қолиш эҳтимоли бор. Чунки у қалбан ўша нар­садан қайтмаган бўлади. Ёшлар зарарни онгли ра­вишда тушуниб етишига олиб борувчи усулларни қўллаш ўринли. Бунинг учун ҳар биримиз, аввало, оилада кундалик режа ва вазифаларни йўлга қўйиб, уларнинг зерикиши ва бекорчи вақти бўлмаслигини таъминлашимиз керак.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қили­нади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Беҳуда нарсаларни тарк этиш киши Исломининг гўзаллигидандир”, деганлар» (Имом Термизий ва Ибн Можа ривояти).

Ижтимоий тармоқда “челленж” деган тушунча бор. Бу гўёки даъват, қизиқтириш маъносидаги мусобақа. Ундан ижобий маънода фойдаланиш ҳам мумкин. Масалан, китоб ўқиш бўйича “челленж” уюштирайлик. Ким қандай китоб ўқиётгани, бир кунда қанча саҳифа ўқигани, китобдаги маълу­мотларнинг қанчасини хотирасида сақлаб қолгани­ни мусобақа қилса бўлади.

Ёки дарслардан сўнг спорт тўгаракларига жалб қилиш мумкин. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Фарзандларингизга сузишни, отишни ва от минишни таълим беринглар”, деганлар.

Айниқса, қизларимизга илм олиш, ибодатларини қилиш баробарида балоғатга етганда бирламчи вазифалари нималардан иборат бўлишини ўргатиб, катта ҳаётга тайёрлаб бориш лозим.

“Tik tok”да “челленж” деб ҳар ким кўнглига келган нарсани қилаётганига гувоҳ бўляпмиз. Биттаси поезд йўлига ётиб олиб мусобақа уюштирибди. Бошқалар ҳам шундай қилиши керакми? Аллоҳ асрасин, фожиа юз бериб, жонига қасд қилган бўлиб қолмайдими?

Яна бир йигит онасининг юзига пишириқ билан тушириб қолди. Шу билан гўёки онасининг туғилган кунини ҳамманикидан ўзгача нишонладим, деб ўйлади, шекилли. Ҳолбуки, Абдуллоҳ ибн Умар­дан ривоят қилинган ҳадиси шарифда: “Раббининг ризоси ота-онанинг ризосидадир. Раббининг но­розилиги ота-онанинг норозилигидадир”, дейилади (Имом Ҳоким ривояти).

Бугунги “Tik tok”чи бир гуноҳни қиляпти. Аммо бундан заррача афсус-надомати йўқ. Тунда қилган маъсият ишини видеога олиб кундузи миллионлаб одамларга тарқатяпти. Нафақат ўзгаларнинг айбини, балки ўзи қилган гуноҳни тарқатиш ҳам катта гуноҳ, ахир. Баъзилар унинг ахмоқлигини билар, аммо унга тақлид қилувчилар ҳам топилади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Умматимнинг ҳар бири афв этилади. Фақат му­жоҳирларгина кечирилмай­ди. Мужоҳир шуки, у тунда бир (гуноҳ) амални қилади-да, сўнгра тонг оттиради. Аллоҳ эса унинг гуноҳини беркитган эди. Бас, унинг ўзи, эй фалончи, мен кеча­си ундай ва бундай ишларни қил­дим, дейди. Ваҳоланки, Раб­биси уни беркитган эди. У эса Аллоҳнинг ёпиб қўйган пардасини очиб юборади”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Баъзида ижтимоий тармоқларда одамларни қўрқитадиган лавҳа ё тасвирлар тарқатилади. Шари­атимизда одамларни ҳазилла­шиб бўлса-да чўчитиш мумкин эмас. Абу Лайло Ансорийдан ри­воят қилинади: «Расулуллоҳ сол­лаллоҳу алайҳи ва саллам бир ға­зотга чиққанларида у зотнинг саҳобаларидан бири ҳазиллашиб, бир кишининг ўқдонини беркитиб қўйди. Эгаси уни излаб, топа ол­май, хавфга тушди. Ҳамроҳлари унинг устидан кула бошлаган эди, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам чиқиб: “Нимага куляпсизлар?” деб сўрадилар. “Ҳазиллашиб, фа­лончининг ўқдонини беркитиб қўйган эдик, қўрқиб кетди. Шун­­га куляпмиз”, дейишди. У зот: “Му­сулмонни қўрқитиш мусулмонга ҳалол эмас”, дедилар.

Шундай экан, ижтимоий тар­моқлардан ижобий ишлар тарғи­ботида фойдаланайлик. Масалан, бир дақиқалик ютуқларимизни кўрсатайлик: шунча оят ёдладим ё ўқий оламан ёки ота-онамни хурсанд қилдим, деганга ўхшаш.

Баҳриддин ХУШБОҚОВ

оққа кўчирди.

Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг бирида: “Бутун ер юзи мен учун ибодат маскани ва покланиш воситаси бўлиб яратилган ва менинг жамоатимдан ҳар қандай одам намоз топган жойда ибодат қилиши мумкин" (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Яқинда ўтказилган бир тадқиқотда олимлар тупроқда энг қийин бактериялар турларини тозалайдиган ва йўқ қиладиган антибиотиклар мавжудлигини аниқлади. Бу эса ўз навбатида ерни дезинфекцияловчи эканлигини исботламоқда.

Ушбу тадқиқот доирасида олимлар ердан фойдаланиб, осон бўлмаган бактериялар турларини йўқ қиладиган восита яратишга ҳаракат қилишди. Лабораториядаги синовлардан сўнг улар 24 соат ичида ер бутун бир бактериялар оиласини йўқ қилишга қодир эканлиги ва Ердан фойдаланмаган синовларда бактериялар оиласининг 45 баробарга кўпайганини аниқлашди.

Натижада олимлар Ерда антибиотиклар мавжудлигини аниқлади, уларсиз сайёрамиздаги ҳаёт инсон танасига кириб, ўлимга олиб келиши мумкин бўлган вирус ва бактериялар туфайли мавжуд бўлмайди. Бироқ Яратган Парвардигормизнинг инояти билан ҳаётимиз давом этишини таъминлаш учун табиатда покланиш хусусиятини ўрнатди. Бу яхшилик учун фақат Қодир Аллоҳга чексиз ҳамд билдиришимиз даркор.

ЎМИ Халқаро алоқалар бўлими