muslim.uz

muslim.uz

Имом Нававийнинг тўлиқ исмлари Яҳё ибн Шароф ибн Муррий ибн Ҳасан ибн Ҳусан ибн Муҳаммад ибн Жамъа ибн Ҳизом Абу Закариё Нававий Дамашқий Шофеъийдир. У зот ҳижрий 631-йил муҳаррам ойида (милодий 1233-йили) Дамашқдаги Наво шаҳрида таваллуд топганлар. Имом Нававий ёшлик чоғларидаёқ Қуръони каримни ёдлаб тугатдилар. Бирон бир чиройли аёлга ҳам уйланмадилар ва биронта чўри ҳам тутмадилар. Балки у кишининг бутун ҳаётлари насиҳат қилиш, илм талаб қилиш, таълим бериш, китоб ёзиш ва ибодат қилишдан иборат эди.

Олимнинг қадр-қиймати у қолдириб кетган мероси ҳамда ёзган китоблари билан билинади. Имом Нававий кўплаб шогирдларга дарс бериш билан бирга турли илмларда – фиқҳ, ҳадис, ҳадис шарҳи, мусталаҳ, луғат, таржималар, тавҳид ва бошқа кўплаб фанларга оид китоблар таълиф этганлар. Уларнинг баъзилари хусусида қисқача танишиб ўтамиз:

1. “Шарҳи саҳиҳи Муслим”.

Бу китоб у кишининг машҳур асарларидан бири бўлиб, Имом Муслимнинг  “Саҳиҳ”ларига ёзган шарҳларидир. Имом Нававийнинг “Саҳиҳи Муслим шарҳи” асари ўз замонасидан бошлаб ҳозирги кунга қадар ўз аҳамиятини йўқотмаган. “Саҳиҳи Муслим шарҳи” асари ҳадисшуносликда муҳим манба ҳисобланади. Чунки асар ҳадис илмига боғлиқ жуда кўплаб муҳим маълумотларни қамраб олган. Ҳар қандай муҳаддис ушбу асарга мурожаат қилади, ундан кераклича фойда олади. Имом Нававийнинг ушбу асари ўзининг қисқалиги ва соддалиги билан ажралиб туради. Агар китобга илмий жиҳатдан ёндашилса, китоб ғоятда ҳадисшуносликкага тегишли илмларни ўзида мужассамлаштиргани  маълум бўлади. Муаллиф китобнинг муқаддимасида: “Агар ўқувчининг ҳолати кўтарганда эди, китобни такрорларсиз юз мужаллад қилардим”, дейишлигини ўзи ҳам олимнинг нақадар ҳадис борасидаги илми юқори даражада эканлигини билдиради.

У зотнинг узоқ йиллар давомидаги машаққатли меҳнатлари ва бутун ақл-заковатларининг самараси бўлган ушбу асар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларига бағишланган энг эътиборли ва муҳим манбалардан биридир. Олим 5 жуз, 54 та  китоб, 7479 та ҳадис (такрори билан), такрорсиз 3033 та ҳадисдан иборат. “Саҳиҳи Муслим” (олтита саҳиҳ китобнинг иккинчиси) деб эътироф этилган асарни моҳирона шарҳлаш билан бирга, ҳадис илмига тегишли деярли барча илмларни ушбу асарида акс эттира олган.

2. “Иршод”.

3. “Тақриб ва Тайсир фи маърифати сунанил Башир ан-Назир”.

4. “Таҳзибул асмо вал луғот”.

5. “Тибён фи одоби ҳамлатил Қуръон”.

Бу китоб гарчи кичик бўлса-да, катта китобларни ўрнини боса олади. Имом Нававий бу китобни Дамашқ аҳли учун ёзиб берганлар. Уларнинг Қуръони каримга бўган муҳаббати кучли эди. Жуда ҳам кўп Қуръонни тиловат қилишар эди.

6. “Минҳожи ат-толибин”.

Имом Нававийнинг фиқҳ илмидаги бу китоби бошқа китобларга қараганда уламолар ҳамда талабалар ўртасида кенг ёйилгандир. Муаллиф бу китобни Имом Рофеъийнинг “Муҳаррар” китобидан мухтасар қилиб олганлар. Бу китобни ҳижрий 669-йили 19-Рамазон пайшанба куни тамомлаганлар. Ибн Аттор айтади: “Имом Нававий вафотларидан сўнг жуда кўп инсонлар бу китобни ёд олишди”.

7. “Бўстонил орифийн”.

Бу китоб рақоиқлар туркумига киради. Китоб кичик бўлишига қарамасдан унда жуда ҳам кўп хайрият ва манфаатлар бордир.

8. “Хулосатул аҳком фий муҳиммоти сунани ва қавоидил Ислом”.

9.Равзатут толибийн ва умдатул муфтийн”.

Бу китоб Имом Шофеъй (роҳимаҳуллоҳ) мазҳабидаги мўтабар, улуғ китоблардандир. Имом Нававий бу китобни Имом Рофеъийнинг “Шарҳул кабир” китобидан қисқартириб олганлар. Имом Азрўий: “Бу китоб бу шаҳарлардаги мазҳаб эргашувчиларининг устунидир. Бу китобнинг номи атрофга тез ёйилди ва мазҳабнинг мўтабар китобларидан бирига айланди. Бу китобдан нақл қилиб дарс айтиладиган бўлди. Талабалар фойдаланадиган бўлди. Ҳоким ўз ҳукмларида, муфтий эса ўз фатволарида бу китобга суянарди. Буларнинг барчаси фақатгина ниятнинг чиройлилиги ва ихлоснинг кучлилигидандир”, деганлар.

Шаҳобиддин Ҳафожа Софди айтади: “Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни тушимда кўрдим. “Ей Аллоҳнинг Расули, Нававий ҳақида нима дейсиз?” дедим. У зот: “Нававий қандай ҳам яхши киши!” дедилар. “У бир китоб тасниф этиб, “Равза” деб номлади. Ўша китоб ҳақида нима дейсиз?” дедим. У зот: “У Нававий номлаганидек равзадир”, дедилар”.

Бу китобни Имом Нававий ҳижрий 666-йили 25-Рамазон пайшанба кунида бошлаб, ҳижрий 669-йили 15-Робиъул аввал якшанба куни тугатганлар.

10. “Шарҳул муҳаззаб”.

11. “Риёзус солиҳийн”.

12. “Ал-Азкор мин калами саййидил аброр”.

Инсонлар-у уламолар орасида дуолар ва зикрлар борасидаги биронта китоб Имом Нававийнинг бу китобичалик ютуққа эришмаган. Имом Нававий бу китобда кундузги-ю тунги амалларни ҳамда турли ҳолатлардаги зикрларни келтирганлар. Бу китобни ҳижрий 667-йили Муҳаррам ойида тамомлаганлар ва “Буни барча мусулмонларни ривоят қилишларига ижозат бердим”, деганлар.

13. “Арбаъин”.

14 “Ийжоз”.

15. “Жомеъус сунна”.

16. “Мухтасару усдул ғоба”.

17. “Ат тархис фил қиёми ли аҳлил фазл”.

Бу жуда ҳам гўзал рисола бўлиб, унда намоздаги қиём, унинг кўринишлари ҳамда ҳукмлари ҳақида сўз юритилган.

18. “Ат-Таҳрир фи алфози танбеҳ”.

Бу китоб ажойиб луғат китоблардан бири эди. Имом Нававий “Танбеҳ” китобида келган луғавий сўзларни ёки фиқҳий атамаларни шарҳлаганлар. Имом Файюмийнинг “Мисбаҳул мунир” китобига ўхшайди.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Қачонки одам боласи ўлса, амали кесилади. Магар уч нарсадан: жорий садақадан, манфаат оладиган илмдан ёки унинг ҳаққига дуо қиладиган солиҳ фарзанддан кесилмайди”,  дедилар.

Маълумки, мусулмон киши соф ният билан қилган ҳар бир яхши амали учун савоб олишга мушарраф бўлади.  У ўз вафотидан кейин ортидан манфаат берадиган илм қолдирса, савоби узилмайдиган амал қолдирган бўлади. Бу эса, илмнинг асари доимий бўлишидир. Киши қандай қилиб ўзидан кейин манфаат берадиган илм қолдира олади? Бу иш аввало, бошқаларга илм ўргатиш билан амалга ошади. Модомики, шогирдлар, шогирдларнинг шогирдлари ўша илмни ишлатмоқдами, кишиларга манфаати етмоқдами, устозга савоб ёзилиб тураверади.

Иккинчиси, китоб ёзиб қолдириш билан бўлади. Қуръон, ҳадис ва диний илмлар бўйича, мусулмонларга фойда келтирадиган бошқа илмлар бўйича иймон ва ихлос билан китоб ёзиб қолдирган кишига, агар мусулмонлар китобидан фойдаланиб туришса, у ўлганидан кейин ҳам савоб етиб тураверади.

Учинчиси, илм йўлида хизмат қилиш билан бўлади. Мисол учун, имконияти бор одам толиби илмларга, устозларга илм йўлида ёрдам бериб, мадраса қурди, китоб чоп эттирди, ўз маблағидан кутубхона қилди, мана шунга ўхшаш ишлар илм йўлида хизмат қилиш ҳисобланади. Буларни қилган одамлар вафот этиб кетсалар ҳам савоблари узилмай бориб туради.

Мана шу ҳикматлар, тарғибларга эргашиб, мана шу ояти карима ҳамда ҳадисларни ўзларига бош устун деб билган уламолардан бири Имом Нававий (роҳматуллоҳи алайҳ) ҳазратларининг қолдирган илмий меросларини қисқача танишиб ўтдик.

Аллоҳ таоло қадимда ўтган уламоларни динимиз учун қилган барча хайрли ишларини қабул айласин. Ва уларга бериладиган ажр-у савобларни чандон-чандон зиёда қилиб ато қилсин. Биз каби ёш толиби илмларга ҳам келажакда дин учун хизмат қилишни насиб айласин!

 

Андижон “Саййид Муҳйиддин махдум” ўрта махсус

 ислом билим юрти талабаси Қобулов Ҳикматуллоҳ

 

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим

Парвардигори олам бандасига берган каттаю кичик неъматлари мағзидаги ўзига хос ҳикматлар, уларнинг жисму онгимиз ва руҳиятимизга берадиган манфаатлари,  таъсирлари ҳақида билганларимиз асли моҳиятдагига нисбатан қатра бўлса, эҳтимол. Аллоҳ таоло осойишта, чиройли ҳаёт кечиришимиз учун восита қилган бу нарсалар учун ҳар нафасда шукроналар айтмоқ мисоли ўзингга насиб этган уммон-уммон яхшилик, эзгуликларга қатра билан жавоб қайтармоқ каби, назаримда. Ақлимизни таниганимиздан шу неъматлар ичрамиз, ҳар бирининг ўрни, фазилатларини яхши биламиз гўё...

Рамазони шариф кунларида... дастурхонимизнинг ҳар доимги неъматлари – нон, сув, мевалар, таомларнинг ажойиб мазали-лаззатли; кечқурунги одатий вақтдан тонггача чўзиладиган  уйқуларнинг бир ҳовучгинаси ҳам бунчалар ширин-қувватбаҳш; танишу нотанишлар билан салом-алигу хайрли ниятлар билан сайқалланган мулоқотлар дилга нечоғли малҳам; китоб мутолаалари нурлар оламига ташриф каби сохир; ҳаттоки жисмингни ҳар доим оғирлаштирадиган бир оз толиқиш, хорғинлик ҳам роҳатбаҳш эканини қайта-қайта ҳис этдик.

Бу хосиятли кунлар чин мўмин-мусулмонлик сабоқларининг ойдин саҳифалари каби. Бир чиройли ривоят қайта-қайта ёдимга тушаверди: ота учта ўғлига таомни ширин қилиб емоқ ва юмшоқ тўшакда мазза қилиб ухламоқни васият қилибди. Катта ўғил сархил ноз-неъматлар билан дастурхонини тўлдираркан, лекин улар бемаза эмиш. Ўртанча ўғил қават-қават тўшаклардан ўрин солиб ётаркан-у, лекин ухлолмай чиқаркан. Кенжа ўғил ғайрат билан меҳнат қилишга одатланибди. Астойдил ишлагандан кейин еган таомлари ҳам, дам олгани ётганда уйқуси ҳам шириндан-ширин бўларкан...

Рамазон кунларида Аллоҳ розилигини тилаб жисмимиз, ақлу шууримиз, қалбимиз энг хайрли меҳнат – тоатда, сабр-қаноатда, қироату мутолаада, эзгу дуоларда бўлди, иншааллоҳ. Ўзимизга, халқу Ватанимизга, дунёдаги яхши ниятли барча инсонларга тинчлик-осойишталик тиладик, ўзимизга раво кўрган барча яхшиликлар олам аҳлига насиб этишини чин дилдан сўрадик. Шу сабабданми, басир кўз очилиб кетса нурдан ҳайратлангани-қувонгани каби, айни кунларда бизга синов учун берилган ҳаёт неъматларининг икки дунёмиз учун саодатбаҳш ботинини теранроқ ҳис этгандекмиз. Рамазоннинг охирги кунларида ундан ажралгимиз келмаётгани сабаби шундандир, балки. Қалбга шу туйғу тўлиб, кўзларга нурли ёшлар келади ва Аллоҳдан илтижо билан сўраймиз: моҳи Рамазон кунлари жисму қалбимиз, руҳимизни поклаган амалларда ҳамиша бардавом бўлишимиз учун мадад-сабот берсин!

Муҳтарама УЛУҒОВА

Бахтли, саодатли яшаш, чинакам маъмур ҳаёт кечириш – ҳар бир инсон орзуси. Дунёда бахту саодатни, маъмурчилик ва фаровонликни ўлчайдиган мезонлар кўп, омиллар бисёр. Лекин шундай неъматлар борки, уларсиз ҳаётимиз рангсиз, турмушимиз ҳузур-ҳаловатсиз бўлиб қолади.

Хўш, бу неъматлар қайсилари?

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Икки неъмат борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар. Улар – сиҳат-саломатлик ва хотиржамликдир”, – дедилар” (Имом Бухорий ривоятлари).

Бошқа бир ҳадиси шарифда: “Кимки ўз уйида тинчликда, тани соғлом, бир кунга етадиган таоми бор ҳолда тонг оттирса, унга бутун дунё неъматлари тўлиғича берилгандек бўлибди”, – дейилган (Имом Бухорий ривоятлари).

Нега ҳадиси шарифда ҳар куни, ҳар доим муҳтож бўладиганимиз уч неъмат: соғлиқ, тинчлик ва қут-баракага урғу берилди?

Чунки бу неъматлар бўлмаса, турмуш издан чиқади, яшаш қийинлашади. Узоққа бормайлик, бугунги дунёнинг манзарасидан хулоса чиқариб олайлик. Биргина кўзга кўринмас ўлат барчанинг ҳаловатини ўғирлади, ҳамманинг тинчини бузди. Шундай эмасми?

I

Бир куни пайғамбарларнинг отаси, бобомиз Иброҳим алайҳиссалом сўрадилар:

– Ё Парвардигори олам! Дард кимдан?

Аллоҳ таоло:

 Мендан, – деди.

Иброҳим алайҳиссалом яна сўрадилар:

– Даво кимдан?

Аллоҳ таоло яна:

 Мендан, – деди.

Шунда Иброҳим алайҳиссалом:

– Унда табибга не ҳожат? – дедилар.

Аллоҳ таоло:

– Табиб – қўлига даво юборилган кишидир, – деб марҳамат қилди.

Жаноби Пайғамбаримизнинг айтган муборак сўзларидан оладиган хулосамиз – қайси бир дард-касалликни Аллоҳ таоло юборган бўлса, демак, унинг шифосини ҳам юборган. Шифоси эса – табиб, шифокорларнинг қўлларида.

Яқин-яқингача айрим нодонлар юртимиз шифокорларига қўл кўтаришганини ойнаи жаҳон орқали кўриб, ранжидик. Ваҳолонки, бугун коронавирусга чалинган юртдошларимиздан (20 май ҳолатига кўра) 2372 нафарининг соғайишида шифокорларимизнинг хизмати беқиёс катта эканига барчамиз гувоҳ бўлиб турибмиз. Икки ҳафта мобайнида оиласи бағридан ажралиб, халқ хизматига камарбаста бўлган шифокорларимизни аввалги мақолаларимизда замонамиз қаҳрамонларига менгзаган эдик.

Шарқу ғарб олимлари тан олган, XXI асрнинг нанотехнология замонасида ҳам асарларини бутун дунё халқлари бошга кўтараётган, жаҳоннинг олий тиббиёт муассасаларида китоблари ҳанузгача ўқитиб келаётган, Ер юзининг энг нуфузли тиббиёт академияларида илмий ишлари ўрганилиб келаётган, ёруғ оламдаги бутун бир улкан ва жиддий соҳа шу инсоннинг исмлари билан номланган Абу Али ибн Сино айтадилар:

Тузатиб бўлмайдиган дард йўқ,

Иродасизлик бор.

Шифобахш бўлмаган ўсимлик йўқ,

Илмсизлик бор.

Худои таоло барча махлуқоту мавжудотларини жуфт-жуфт қилиб яратган. Илло, Ўзигина яккаю ягона, ёлғиз холос! Ҳамма нарса жуфт-жуфт: қуёш-ой, ёз-қиш, эркак-аёл, оқ-қора, ер-осмон, жаннат-дўзах, ўлим-ҳаёт, савоб-гуноҳ, кеча-кундуз ва ҳоказо.

Демак, дарднинг ҳам жуфти, зидди бор экан. Бу нима? Бу – даво! Ҳар бир касалликнинг ҳам жуфти, зидди бор экан. Бу нима? Бу – шифо!

Модомики, Аллоҳ таоло ҳар бир дардга – даво, ҳар бир касалликка – шифо юборибдими, энди сизу биз бандаларининг иши – шу даво ва шифоларни излаб топиш!

Имом Бухорий ва Имом Муслим асарларида Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ алайҳиссалом айтдилар: “Аллоҳ қандай касаллик туширган бўлса, албатта, унинг шифосини ҳам туширган“.

Зиёд ибн Алақа разияллоҳу анҳу Усома ибн Шерик разияллоху анҳудан бундай ривоятни келтиради: “Мен Расулуллоҳнинг ҳузурларида эдим. Бир аъробий келиб:

– Ё, Расулуллоҳ! Даволансак бўладими? – деб сўради.

Расулуллоҳ алайҳиссалом:

– Ҳа, эй, Аллоҳнинг бандалари! Даволанинглар! Чунки Аллоҳ таоло қандай дардни яратган бўлса, албатта, унинг шифосини ҳам яратган. Лекин битта дарднинг давоси йўқ, – дедилар.

Саҳобийлар:

– У қайси дард? – деб сўрашди.

Расулуллоҳ алайҳис салом:

– Қарилик, – деб жавоб бердилар.

Яна бир ҳадиси шарифларида Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ алайҳиссалом айтдилар: “Ҳар бир дарднинг давоси бор. Агар даво дардга етиб борса, Аллоҳ азза ва жалланинг изни билан тузалади” (Имом Муслим ривоятлари).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам умматни соғлом жамият барпо этишга буюрганлар. Шу билан бирга, турли хасталиклардан сақланишни сўраб, Аллоҳ таолога илтижо қилганлар. Мўмин-мусулмон киши замонавий тиббиётнинг имкониятларидан фойдаланиб, Шофий (шифо берувчи) – Аллоҳ таолодан турли касалликлардан паноҳ сўраши зарур.

II

Тонг саҳар тинчлик-хотиржамликда уйғонишнинг ўзи бир неъмат эмасми?! Бобо-буви, ота-она, ака-ука, фарзандлар – оила даврасида нонушта қилишнинг файзини нима билан таққослаш мумкин?! Ишга, ўқишга отланаётганда, оила улуғларининг дуосини олиб кўчага чиқишнинг баракотини ҳаммамиз яхши биламиз.

Тинчлик-омонликда яшаш – бу жон, мол, уй-жой, ор-номус хавфсизлигига эга бўлиш демакдир. Минг-минг шукрларки, юртимизда булар барчасининг хавфсизлиги кафолатланган.

Аслида, “Ислом” сўзи араб тилидан ўзбек тилига таржима қилинганда “итоат ва бўйсуниш”, “ихлос ва турли офатлардан саломат бўлиш” ҳамда “сулҳ ва омонлик”, “тинчлик” деган маъноларни билдиради. Бу динни Пайғамбарнинг ўзлари танлаган эмаслар, балки уни Аллоҳ таолонинг Ўзи (!) ихтиёр этган! Ислом – бу Аллоҳ ягона деб эътиқод қилиб, унга бўйсунмоқлик ва бутун қалб билан унга ихлос қилмоқлик демакдир.

Мусулмон” деган сўзнинг асли, негизи, ўзаги “ислом” сўзи. Демак, ҳар бир инсон миллати, ёши, жинси, дини, ирқи, ижтимоий ҳолати, тураржойидан қатъий назар, модомики “мен – алҳамдулиллоҳ, мусулмонман!” деб, ўзини мусулмон ҳисобласа, тинчлик учун хизмат қилиши шарт ва зарур экан! Аксинча, қиладиган иши айтаётган сўзига тўғри келмас экан! Худони Ўзи ҳаммамизни асрасин!

Қўшнинг тинч – сен тинч!”, “Юртинг тинч – сен тинч!” дейди доно халқимиз. Юртимиз, қўшнимиз, оиламиз тинчлиги-хотиржамлиги учун нечта одам хизмат қилмоқда? Уларнинг икки-уч нафарини кўра олсак, неча миллион нафарини ҳаёлимизга ҳам келтира олмаймиз! Ҳатто тасаввур қилишга ҳам ожизмиз!

Доно халқимиз “Бирни кўриб – фикр қил, бирни кўриб – шукр қил!” деб бежиз айтмаган. Телевизоримиз пультининг хоҳлаган тугмасини босиб, хоҳлаган телеканалга қўйсак, дунёнинг неча минглаб жойларида неча юз минглаб инсонлар тинчлик (!) излаб, сарсон-саргардон бўлаётганига гувоҳмиз...

Ҳар қандай ақлли одам Ватанимиз тинчлиги, сарҳадларимиз дахлсизлиги, фуқароларимиз фаровонлиги учун сон минглаб ўзимизнинг ака-укаларимиз, опа-сингилларимиз, ўғил-қизларимиз хизмат қилаётганини алоҳида эътироф этади ва юксак қадрлайди.

Хулоса

Жаннатмакон юртимиз тинчлиги, муқаддас Ватанимиз равнақи, доно халқимиз саломатлиги ва фаровонлиги учун ҳар бир инсоннинг қилаётган хизматларига миннатдор бўлишимиз – ҳам бурчимиз, ҳам фарзимиз, ҳам қарзимиздир!

Кунларнинг бирида машҳур рассом дунёдаги энг гўзал суратни чизишга қарор қилади ва саёҳатга отланади. Бир қишлоқдан ўтаётиб нуроний отахонга дуч келади ва ёнига бориб у кишидан: “Дунёдаги энг гўзал нарса нима?” – деб сўрайди. Отахон ҳеч иккиланмай: “ИМОН!” – деб жавоб беради.

Сўнгра бир гузар олдидан ўтаётиб, карнай-сунай садоларини эшитади ва тўпланиб турган оломон олдига бориб келиндан: “Сизнингча, дунёдаги энг гўзал нарса нима?” – деб сўрайди.

Келин куёвнинг кўзларига боқиб: “Дунёдаги энг гўзал нарса – СЕВГИ!” – дейди.

Рассом йўлида давом этади. Бепоён даштлар, тизма тоғлар, ястаниб ётган қир-адирлардан ўтиб, саҳрода бир тўда аскарни учратади ва улардан бирини ёнига чорлаб, юқоридаги саволни беради.

Аскар: “Дунёдаги энг гўзал нарса бу – ТИНЧЛИК!” – дея жавоб беради.

Рассом дунёдаги энг гўзал нарсалар – имон, севги ва тинчлик бўлса, буларнинг барчасини бир расмда қандай ифодалайман, дея ўйлай-ўйлай уйига қайтиб келади.

Уйига кириши билан дунёнинг энг гўзал манзараси қаршисида эканини англаб етади: болаларининг маъсум нигоҳларида имон, аёлининг кўзларида севги, уйида эса тинчлик ҳукм сурар, ҳаммаларининг танлари соғ-саломат эди.

Булардан илҳом олган рассом дунёдаги энг гўзал нарсани чизишга киришади ва уни “Менинг уйим”, деб номлайди.

Биз буни янада кенгроқ тасаввур қилиб, табиий лозим бўлган ИМОН ва СЕВГИдан ташқари, дунёдаги энг гўзал нарса бу – ТИНЧЛИК ва СОҒЛИҚ эканини эътироф этамиз. Имон, тинчлик, саломатлик неъматлари жаннатмакон юртимизда, шукрки, барқарор! Демак, дунёдаги энг гўзал диёр бу – имон, тинчлик, саломатлик барқарор бўлган ВАТАН – ЎЗБЕКИСТОНИМИЗДИР!

Устозларимиз айтадилар: “Ҳаётдан киши олмаса таълим, ўргата олмас унга ҳеч бир муаллим”. Кундалик ҳаётимизда ниҳоятда эҳтиёт бўлишимиз лозим экан. Яна билиб-билмасдан Жаноби Пайғамбаримиз алайҳис саломнинг: “Икки неъмат борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар. Улар – сиҳат-саломатлик ва хотиржамликдир” деган муборак сўзларига қарши бўлиб қолмайлик!

Иброҳимжон ИНОМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

Мардлик – қўрқувга ёт тушунча. Бугун юртимизнинг ҳамма  жойида мардлик кўрсатаётган қаҳрамонларимизни кўришимиз мумкин. Жон ичра жон бўлмиш  Ватан мана шу меҳнаткаш миллат сабаб гуллаб-яшнамоқда. Бу тупроққа киндик қони тўкилган ҳар бир инсон ушбу чаманга гуллаб турувчи ниҳол ўтқазади. Бу ишларни амалга ошириш учун албатта соғлом бўлмоқлик шарт. Бизнинг Ватанимизда “COVID-19” деганларини енгишда халқнинг бирдамлиги, Юртбоши раҳбарлигидаги жипслик асосий сабаб-восита эканлигини ҳаёт исботламоқда. Мен  Ёзёвоннинг бир қишлоғида яшовчи юрт аёли, бахтли она, пиру бадавлат буви сифатида қаҳрамонларни узоқдан изламай, қишлоғимнинг фидойи фуқаролари тимсолида халқсеварлик, юртсеварлик суратини чизиб бермоқчиман.

Давлатимиз раҳбарининг муборак Рамазон арафасида  диёримизда келиб чиққан вазиятлар туфайли “Саховат ва кўмак” умумхалқ ҳаракатини эълон қилишлари халқимиз учун хайрли қадамга бир чақириқдай бўлди.  Хайриялар манзилли  ташкил этилди, ифторликларга сарф этиладиган ҳаражатларни эҳтиёжмандларга йўналтирилди, бу ишлар жиддий тартиб асосида ташкил этилди.  Юртбошимизнинг куюниб: “Буларнинг бари ҳеч бир таъмасиз, бу менинг энг яқин ватандошим, деб меҳр билан қилиниши керак”, деб айтган сўзлари имконияти бор инсонларни саховатга чорлади.

Барча туман ва чекка қишлоқларда ҳам тадбиркор, фермерлар, ташкилотлар аҳолининг кам таъминланган қатламига ёрдамлар кўрсатишмоқда. Бу ишга туман ҳокимлари, сектор раҳбарларининг бош-қош бўлаётгани нур устига аъло нур бўлмоқда. Юртбошимиз бу хайрли йўлда ташкилотчиларни ҳам қўллаб-қувватлашларини, тадбиркор халққа бирни берса, бу синовли кунлар якунида ортиғи билан қайтарилишини айтиб, халқ  билан давлат чамбарчас боғлиқлигини таъкидладилар. Президентимиз нутқини тинглар эканман, кўзларимдан шукрона ёшлари сизиб чиқди. Туманимизда кечаётган жараёнлар мен каби нуроний муаллима аёлга  юксак ифтихор бағишлади.

Ёзёвонлик бир фермер юзлаб хонадонларга нон тарқатаётгани, яна бир халқнинг фидойиси ун, ёғни арзонлашган нархда кўчма дўконларда одамларга етказиб бераётгани, чевар аёллар ҳам уйда тинч ўтирмай ниқоб тикиб бепул  улашаётгани оддий ҳолатга айланиб қолди. Мақолани  қоралаш пайтимда тунни тонгга улаб, ойлаб оиласи бағридан узоқда хизмат бурчини бажараётган  Республика Ички ишлар вазирлиги Фарғона вилояти Ички ишлар бошқармаси ходимлари томонидан  кўмакка мухтож оилаларга озиқ-овқат маҳсулотлари етказиб берилгани ҳақидаги хабар келди. Бундай хабарлар тинмай бир-бирига уланмоқда.

Донолардан бири “Жасоратли юрак ҳар қандай мусибатни чил-парчин қилади”, деган экан. Кутилмаганда  ҳаётимизга  кириб келган бу вазият, мусибатларда имон-эътиқодимиз, сабр-бардошимиз яна бир синовдан ўтаётгандек. Юқоридаги фикр халқимизнинг танти, олижаноб, сабр-бардошли инсонларга қарата айтилгандек. Зеро, эҳсоннинг жавоби эҳсондир.

Илоҳим, ҳимматлилар сафи кенгаяверсин! Рамазон кунларида саховатпешаларнинг савобли амалларини Аллоҳ даргоҳида қабул қилсин. 

 

Ўктамхон СОЛИЕВА 

Онлайн хабарни М.УЛУҒОВА ёзиб олди

 

 

Тез ўқиш дегани нима ва нега бизга бу керак?  Тез ўқиш шунчаки тез ўқиш ҳақида эмас.  Шунингдек, сиз ўқишни тугатганингизда қанча маълумотни эслаб қолишингиз мумкин.  Жаҳон чемпионатининг тезкор ўқитиш мусобақасида айтилишича, унинг энг яхши рақобатчилари бир дақиқада ўртача 1000-2000 сўз орасида.  Аммо улар мусобақада қатнашиш учун бунинг камида 50 фоизини эсга олишлари керак.  Бу хозирги вақтда одамлар катта ҳажмдаги маълумотни ўзлаштиришлари керак бўлган ҳар қандай шароитда тез ўқиш муҳим маҳоратга айланди.  Касбий ишчилар ҳар куни кўплаб ҳужжатларни топширишга ёрдам бериш учун ўқиш қобилиятига муҳтож, талабалар эса топшириқларни бажара олмаётганликлари сабабли ҳар доим кўпроқ ўқиш ва тезроқ ўқиш кераклигини ҳис қилишлари мумкин.  Ўқиш тезлигини оширишнинг турли хил усуллари мавжуд бўлса-да, ҳийла биринчи навбатда қандай маълумотни олишни ҳал қилади.  Масалан, агар сиз фақатгина муаммонинг қўпол кўринишини хоҳласангиз, унда материални тезда кесиб ташлаб, асосий далилларни чиқариб олишингиз мумкин.  Аммо, агар ҳужжатдаги ҳар бир тафсилотни тушунишингиз керак бўлса, унда буни тушуниш учун уни аста-секин ўқиб чиқишингиз керак.   Агар аҳамиятсиз тафсилотларни эътиборсиз қолдиришни билсангиз ҳам, ўқиш тезлигини оширадиган яна бир қанча яхшиланишлар мавжуд.  Масалан, кўпчилик жимгина ўқиса, тезроқ ўқий олади. Ҳар бир сўзни овоз чиқариб ўқиш, талаффуз қилинмасдан олдин миянгизда тўлиқ айланиш учун вақт талаб этади.  Баъзи тадқиқотчилар, биринчи ва охирги ҳарфлар мавжуд бўлганда, мия тартибни тушуниши мумкин деб ҳисоблашади мантиқий равишда ҳар бир бўлакни жойига қўйганлиги учун, бу сўздаги бошқа ҳарфлар.  яна бир муҳим усул.  Аксарият одамлар ҳарфларни хат орқали ёки сўзма-сўз ўқишни ўрганадилар.  Яхшиланганингиз сайин бу ўзгаради.  Эҳтимол сиз бир нечта сўзларга эътиборингизни қаратаётганингизни, кейин кўзларингизни кейинги сўзлар блокига йўналтирганингизни билиб оласиз.  Сиз бирма-бир эмас, балки бирма-бир сўзларни ўқияпсиз.  Сиз ҳар доим битта блокдан бошқасига ўтмаслигингизни пайқашингиз мумкин: баъзида бирон бир нарсада ишончингиз комил бўлмаса, олдинги блокка қайтишингиз мумкин.   Тажрибали ўқувчи ҳар бир блокда жуда кўп сўзларни ўқийди.  У ёки у ҳар бир блокни бир зумда кўриб чиқади ва кейин ҳаракат қилади.  Фақат камдан-кам ҳолларда ўқувчининг кўзлари аввалги сўзлар тўпламига қайтади.  Бу ўқувчининг кўзига тўғри келадиган иш ҳажмини камайтиради.  Бундан ташқари, маълум вақт ичида олиниши мумкин бўлган маълумотлар ҳажмини оширади.  Бошқа томондан, секин ўқувчи кичик сўзларни ўқиш учун кўп вақт сарфлайди.  У тез-тез орқага қайтиб, матннинг тузилиши ва тузилишини йўқотиб, мавзу ҳақида умумий тушунчани бузади.  Кўзнинг бундай тартибсиз ҳаракати тезда  чарчатади.  Ўқиш тезлигини оширишга қодир бўлган энг яхши маслаҳат бу машқ қилишдир.  Буни самарали бажариш учун одам материал билан шуғулланиши ва кўпроқ нарсани билишни исташи керак.  Агар сиз доимий равишда битта хат бошини қайта-қайта ўқиб туришга дуч келсангиз, диққат эътиборингизни жалб қиладиган ўқиш материалига ўтишингиз мумкин.  Агар ўқиётган нарсаларингиз сизга ёқса, тезроқ ривожланасиз . 

Имом Бухорий номли Тошкент Ислом Институти Инглиз  тили ўқитувчиси Қодиров Ф 

Видеолавҳалар

Top