Аввал, 18 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида ҳуқуқбузарлик профилактикаси ва жиноятчиликка қарши кураш борасидаги вазифалар ижроси ҳамда мавжуд муаммоларни ҳал этиш масалалари юзасидан диний соҳа ходимлари иштирокида мажлис бўлиб ўтгани ҳақида хабар берган эдик.

Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари сўзга чиқиб, манманлик, кибр ва ҳаддан ошиш инсон зотига ярашмайдиган хунук иллат экани, зўравонлик, зулм эса оғир гуноҳ эканини алоҳида таъкидлаб, қуйидаги ояти карима ва ҳадиси шарифларни изоҳладилар:

Аллоҳ таоло шундай огоҳлантиради:

إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

яъни «Инсонларга зулм қиладиган ва ерда ноҳақ зўравонлик – кибру ҳаво қиладиган кимсаларнинг – ана ўшаларнинг жазоси аламли азобдир» (Шўро сураси, 42).

Демак, жиноят содир этиб инсонларга зулм қиладиган, одамларнинг жонлари-ю, молларига зуғум ўтказадиган зўравонларнинг жазоси аламли азоб экани ояи каримада баён қилинмоқда.

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдиларки:

إِنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَيَّ أَنْ تَوَاضَعُوا ، حَتَّى لَا يَبْغِي بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ ، وَلَا يَفْخُر أَحَدٌ عَلَى أَحَدٍ

«Аллоҳ таоло менга тавозеъли бўлишингизни ваҳий қилди. Токи бир одам бошқасига зўравонлик қилмасин, бир одам бошқасидан ўзини устун қўймасин» (Имом Муслим ривояти).

Яна Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар:

مَا مِنْ ذَنْبٍ أَجْدَرُ أَنْ يُعَجِّلَ اللَّهُ لِصَاحِبِهِ الْعُقُوبَةَ فِي الدُّنْيَا مَعَ مَا يَدَّخِرُ لَهُ فِي الْآخِرَةِ

«Аллоҳ гуноҳ қилган кимсага ҳам бу дунёда жазо бериб, ҳам охиратга насиба – азоб ҳозирлаб қўйиши учун зўравонлик ва қариндош-уруғчилик алоқаларини узишдан кўра лойиқроқ гуноҳ йўқ»  (Имом Термизий ривояти).

Имон инсоннинг қалбида бўлади. Қалби имон билан тўлган инсон ҳеч қачон Аллоҳ таолонинг омонатига хиёнат қилмайди ва бошқа бир кишига зарар бермайди. Бундан инсонлар ўзларига етарли хулоса чиқариб, Аллоҳнинг амру фармонига итоат этган ҳолда ўзаро аҳил ва иноқликда яшашлари даркор бўлади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

*    *    *

Шу ўринда манманлик ва кибр тўғрисида мухтасар келтирамиз. Бизда “манманлик” дейиладиган салбий сифат араб тилида “ужб” деб аталади. Бунда киши ўзида бор нарсалардан ўзи ажабланади ва бировларга мақтанади. Уламолар манманликни қуйидагича таърифлашган: “Ужб – манманлик неъматни ўзининг фазлидан деб ишониш ва неъмат берувчи Зотни унутишдир”.

Муҳаққиқ уламолар манманлик билан кибрнинг орасида нозик фарқ борлигини таъкидлаганлар.

Кибр ички хулқ бўлиб, ундан амаллар содир бўлади. Мазкур хулқ ўзини устидан кибр қилинаётган шахсдан юқори қўйишдир. Манманлик эса тасаввурдан иборат бўлиб, унда манмандан бошқа одам бўлиши шарт эмас.

 Ибн Умар розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: “Бир киши изорини кибр билан судраб бораётганида, бирдан уни ер ютиб юборди. Энди у қиёмат кунигача ерга пастлаб бораверади” (Бухорий, Муслим, Термизий, Насоий ва Аҳмад ривоят қилган).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ўтган умматлардан бир киши ўзининг чиройи, кийимига зеб бериб, кеккайгани қандай оқибат билан тугаганини ажойиб васф қилиб бериш ила биз мусулмонларни ўша шахсга ўхшаб қолишдан қайтармоқдалар.

Мазкур иллатлар чалинган одам сочини ҳавас билан ўстирар экан. Унинг сочи елкасига тушиб турар, кийимини ҳам бошқаларга кўз-кўз қилиш учун танлаб кияр экан. У кунларнинг бирида ўзининг сочи шокиласига ва кийимига маҳлиё бўлиб юриб бораётганида, бирдан уни ер ютиб юборди.

Бунга ўхшаш нобакорликларни, ўзини ўзгалардан арзимаган нарса билан устун қўядиганларни, кийими билан манманлик қиладиганларни ер ҳам ўз устида кўтариб юрмай ютиб юборишга тайёр экан. Аммо шу билан иш битиб қолмайди, балки – Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек – энди у қиёмат қоим бўлгунча пастга тушиб бораверади. Яъни, охиратгача ер ютиш азобини чекиб, қийналиб туради. Қиёмат куни эса унинг аҳволи қандай бўлишини Аллоҳ таолонинг Ўзи билади!.. Ким ана шундай ёмон аҳволга тушмай деса, зинҳор кибр қилмасин, ўзини одамлардан устун қўймасин. 

Одилхон қори Юнусхон ўғлининг

“Камтарлик ва кибр” китоби асосида тайёрланди

Бугун, 18 ноябрь куни ҳуқуқбузарлик профилактикаси ва жиноятчиликка қарши кураш борасида Давлатимиз Раҳбари раислигида ўтказилган йиғилишида топширилган вазифалар ижроси ҳамда мавжуд муаммоларни ҳал этиш масалалари юзасидан Ўзбекистон мусулмонлари идорасида диний соҳа ходимлари иштирокида мажлис бўлиб ўтди.

Унда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раҳбар ходимлари, уламолар, тажрибали имом-хатиблар ва диний таълим муассасаларининг ўқитувчи ҳамда талабалари иштирок этишди. Йиғилиш Қуръони карим тиловати билан бошланди.

Дастлаб Дин ишлари бўйича қўмита раиси Ортиқбек Юсупов сўзга чиқиб, ҳуқуқбузарлик профилактикаси ва жиноятчиликка қарши кураш борасида соҳа ходимларига ҳукумат томонидан етарлича шарт-шароит тайёрлаб берилаётгани, шундай экан, ҳар бир мутасадди шахс ўз ишига бўлган муносабатни тубдан яхши томонга ўзгартириши, ҳар бир маҳалланинг жиноятчиликдан холи ҳудудга айлантириш, бу борада бефарқлик, лоқайдлик холатларига бутунлай барҳам бериш, жамиятда тинч ва осойишта ҳаётни таъминлаш борасида диний соҳа ходимлари олдида турган долзарб вазифаларни бирма-бир қайд этиб ўтди. О.Юсупов сўзида давом этиб, аёл-қизлар ва ўсмир-ёшлар ўртасида кузатилаётган жиноятлар барчани ташвишга солаётгани, айниқса, қайнона-келин ва эр-хотинлар ўртасидаги мудҳиш ҳолатлар миллатимизга умуман тўғри келмаслигини алоҳида баён этди.

Йиғилишда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази директори Шоазим Минаваров сўзга чиқиб, диний соҳа ходимлари аввало оиладаги ёшлар тарбиясини яхшилашга катта эътибор қаратишлари, жума мавъизаларида долзарб мавзуларни халқимизга етказишга чин юракдан ёндошишлари, маҳалла ҳудудида бирор жиноятчи чиқса, имом-хатиб ҳам ўзини айбдор ҳис этиши, мўмин-мусулмон киши бировга заррача зиён етказишдан сақланишини уқтириш жуда ҳам зарурлигини таъкидлаб ўтди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари мажлисда нутқ сўзлаб, уламолар, имом-хатиблар ва мударрислар олдида турган долзарб вазифаларни бирма-бир белгилаб бердилар. Жумладан, имом-хатиблар ҳар доим одамларга, айниқса, ёшларга ҳар қандай жиноят оғир гуноҳ эканини Қуръони карим оятлари ва ҳадиси шарифлар асосида жонли мисоллар орқали таъсирчан қилиб, тушунтириши зарур эканини алоҳида баён қилдилар. Шунингдек, муфтий ҳазратлари жамиятда илдиз отиб бораётган жуда ҳам хунук иллатларни бартараф этиш борасида фатволар эълон қилиш вазифасини топширдилар.

Тошкент шаҳар бош имом-хатиби Анвар қори Турсунов ва Тошкент вилояти бош имом-хатиби Хайрулло Турматов нотиқлар томонидан ўқилган маърузалар юзасидан фикр-мулоҳазалар билдиришди.

Йиғилишда тегишли қарорлар қабул қилинди.

Муҳокама қилинган масалаларни алоҳида мавзулар билан ёритиб борамиз. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Бугун юртимиз кўркига кўрк қўшиб турган гўзал масканлар бисёр. Истироҳат боғлари, дам олиш ва маданият саройлари, ҳайвонот боғлари каби хордиқ чиқариш жойлари беқиёс. Буларнинг барчаси халқимизнинг бўш вақтини мароқли ўтказиш, ақлий ва жисмоний меҳнатдан толиққан пайтларида оиласи, яқинлари ва фарзандлари билан сайр қилиб, маданий хордиқ чиқариб, озгина тафаккур қилиб, дам олишлари учун мўлжалланиб, барпо қилингандир.                                                               

Бироқ сўнги пайтларда бу жойлар ўз зиммасига юклатилган вазифани қўлдан бой бергандек, тафаккурга ва эҳтиромга ундайдиган, кимлигимизни ёдимизга солиб туриш учун, уларнинг қолдириб кетган панду-насихатларини эслаб, фойдаланишимиз учун суратлари-ю сийратлари, гўзал ибратли сўзлари битилган аждодларимиз тимсоллари ўрнашган бу гўзал масканлар бугун бузуқлик, шармандалик ва маъсият ўчоғига айлангандек...                                

Пана-пастқам жойларда, чеккароқдаги ўриндиқларда бир-бирини пинжига суқилиб, беҳаёларча қилиқлар қилаётган йигит-қизларни кўрганингда, ёнингдаги ҳамроҳинг, фарзандларинг олдида ноқулай аҳволга тушиб қоласан. Уларнинг эса парвойи фалак. Гўё бу дунёда улардан бошқа одам йўқдек, уларни ҳеч ким кўрмаётгандек. Улар ўзларининг бу жирканч эҳтиросларига, беҳаё юриш-туришларига “муҳаббат” номли гўзал либосни ниқоб қилиб олишган.                                                                  

Беихтиёр ўйланиб қоламан... хўш, биз қачон бу аҳволга тушдик? Ёшларимизни бу қадар атрофдагилардан уялмай, заррача тап тортмай, очиқ ойдин фаҳш ботқоғига ботиб бораётганига ким айбдор? Жондан азиз фарзандини балоғат ёшига етганини сезиб, унга оталик насиҳатини қилишни билмаган ҳамда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Ким бир фарзанд кўрса, унинг исмини ва одобини чиройли қилсин. Агар балоғатга етса уни уйлантириб қўйсин. Агар фарзандини уйлаб қўймаса ўша фарзандга етган ҳар бир гуноҳдан отасига ҳам улуш етиб туради”, (Имом Байхақий ривояти) деган сўзларидан бехабар юрган ёки хабардор бўлса ҳам, болам пул топсин, озгина ишлаб мени топаётган пулимнинг қадрига етсин дея фарзандини уйлантиришга шошилмаётган ОТАЛАРМИ?      

Ёки бўлмаса севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Агар сизлардан бирорталарингизнинг қизингизга дини ва хулқ-атвори сизларни рози қиладиган йигитдан совчи келса, қизларингизни унга никоҳлаб беринглар. Агар шундай қилмасангиз, ер юзида фитна ва кенг фасод пайдо бўлур”, (Имом Термизий ривояти) деган насиҳатларига амал қилмай, келган совчиларга “қизининг ёшлиги” ва “ўқиши”ни баҳона қилиб, аслида бадавлат уддабурон куёвни кутаётган ОНАЛАРМИ?                   

Ёхуд “Эй ёшлар жамоаси, сизлардан ким никоҳга қодир бўлса уйлансин. Албатта у кўзни тўсувчи ва фаржни сақловчидир. Ким қодир бўлмаса рўзани лозим тутсин, бу унинг учун бичилишдир”, (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти) деган тарғиботни ҳаётига тадбиқ этмай ўз шахвоний нафсини харом йўллар билан қондириб юрган ЙИГИТЛАРМИ?               

Балки, бундай бузуқликларнинг кўпайишига Аллоҳ таолонинг: «Албатта, имон келтирган кишилар ўртасида ёмон гаплар ёйилишини истайдиган кимсалар учун дунёда ҳам, охиратда ҳам аламли азоб бордир. (Ҳамма нарсани) Аллоҳ билур, сизлар эса билмассиз», (Нур сураси, 19-оят) деган сўзидан бехабар ҳолда ижтимоий тармоқларда фахшга, бузуқликка тарғиб бўлувчи расмлар, видеолар, латифалар ҳамда ҳикояларни тарқатаётганлар сабабчидир.     

Эҳтимол бунга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Кимки бир ножўя ишни кўрса, қўли билан ўзгартирсин. Агар унга қодир бўлмаса тили билан ўзгартирсин. Агар унга ҳам қодир бўлмаса қалби билан ўзгартирсин. Мана шу (учинчиси) имонларнинг заифидир” (Имом Муслим ривояти) деган қайтариқларига амал қилмаётган, бепарво ўтиб кетаётган биз каби лоқайд инсонлар айбдордир?       

Саволлар кўп, жавоблар бисёр, лекин  ечим фақат битта, тўғри жавоб шу: биз никоҳ аталмиш суннатга эътиборни кучайтирмоғимиз лозим. Чунки шахвоний нафсларни қондиришнинг ҳалол йўли бўлган, ер юзида соф Ислом табиатида туғиладиган инсон зурриётининг бардавом бўлишига сабабчи бўлган бу никоҳ “кўприги”ни қуришга ҳаммамиз бирдек масъулмиз. Аллоҳ таоло айтади: «Сизларнинг орангиздаги тул (эркак ва аёл)ларни ҳамда қул ва чўриларингиздан яроқлиларини уйлантирингиз! Агар (улар) камбағал бўлсалар, Аллоҳ уларни ўз фазли билан бойитур. Аллоҳ (фазлу карами) кенг ва доно зотдир», (Нур сураси, 32-оят).  

Баъзи муфассирларимиз ушбу сурадаги «уйлантирингиз» ояти бутун мусулмонлар оммасига қилинган хитоб деб айтишган. Демак, никоҳ ёшидаги фарзандларини никоҳлаб қўйиш агар ота-онаси бўлса уларга, агар бўлмаса қариндош уруғларига, улар ҳам бўлмаса яқинлари, маҳалла аҳиллари ва барча мусулмонларга вожиб бўлади. Демак, жамият ислоҳи учун ҳаммамиз масъулмиз. Жамиятга зарар келтирадиган чиркин, разил ва келажагимиз учун хатарли бўлган бузуқликларнинг барча турарига қарши бирга курашайлик.

Ёрбек ИСЛОМОВ                                                                                                  

Учкўприк тумани “Шоҳ муқаддам” жоме масжиди ноиб имоми

Баъзи қўштирноқ ичидаги тоифалар томонидан Ислом дини таълимотининг нотўғри талқин қилиниши, эзгуликка чақирувчи муқаддас динимиз шаънига ноўрин таъна тошлари отилишига сабаб бўлмоқда. Ваҳоланки, “Ислом” сўзининг ўзаги “салом” сўзидан олинган бўлиб, тинчлик ва саломатлик маъноларини англатади. Учинчи маъноси – итоат бўлиб, бундан Аллоҳнинг кўрсатмаларига амал қилиш ҳаракатида бўлиши лозим, деган хулоса чиқади.                               

Ислом дини нафақат инсоннинг ўзи, балки ўзга одамларга, ҳатто наботот ва ҳайвонотга, қўйингки, барча мавжудотга раҳм-шафқатли ва меҳрибон бўлишга чақиради. Зўравонлик, қўпорувчилик ва тажовузкорликни қоралайди, ҳеч қачон оқлаган эмас ва оқламайди ҳам. Ислом дини ёвузликка қарши курашда ҳам адолат ва инсонпарварлик меъёрларидан ташқари чиқмасликка буюради. Дин ва миллатидан қатъи назар, тинч, осуда яшаётган халқларга нисбатан тажовузкорлик қилмасликка ундайди. Ислом  дини ўзга дин вакиллари билан ҳамжиҳатликда ва улар билан гўзал услубда мунозара қилишга буюради. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «(Эй, мўминлар!) Сизлар аҳли китоблар билан фақат энг чиройли услубда мунозара қилингиз, илло уларнинг орасидаги зулм (тажовуз) қилганлар бундан мустаснодирлар» (Анкабут сураси, 46-оят).  

Бошқа дин вакили билан чиройли муносабатда бўлиш нафақат Қуръон карим оятларида балки, Набий (алайҳиссалом)нинг ҳадисларида ҳам учратамиз.  Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошқа дин ва эътиқод вакилларига бағрикенг бўлиш, уларнинг эътиқодини ҳурмат қилиш, ҳақларига риоя этишнинг олий намунасини кўрсатибгина қолмай, умматни ҳам ҳамиша ана шу йўлдан боришга чақирдилар. Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким ғайридинга азият берса, менга азият бергандай бўлади, ким менга азият берса, қиёмат куни унга хусуматчи бўламан”, дедилар. Бошқа бир ҳадисда бундай деганлар: “Ким ғайридин ёки аҳдлашилган бошқа дин вакилини ўлдирса жаннат ҳидини ҳам ҳидламайди”.

Ислом дини зулм, тажовузкорлик адолатсизлик, турли фирқаларга бўлиниш каби разил ишларни қоралайди ва улардан ҳазар бўлишга буюради. Тинчлик-хотиржамлик каби неъматларни берган Аллоҳ таоло инсонларни турли фирқа ва гуруҳларга бўлиниб кетишдан ва бир-бирларига душманлик қилишдан қайтарган ҳамда бунга эришишнинг асосий йўли сифатида Қуръони карим ҳукмларидан чекинмасликка буюриб бундай деган: «Ҳаммангиз Аллоҳнинг «арқони»ни (Қуръонини) маҳкам тутинг ва фирқаларга бўлинманг ҳамда ўзаро адоватда бўлган пайтларингизда дилларингизни (туташтириб) ошно қилиб қўйган Аллоҳнинг неъматини ёдда тутинг. Унинг неъмати туфайли биродарларга айландингиз. Дўзах чоҳи ёқасида турганингизда, сизларни ундан қутқарди. Шояд ҳақ йўлни топгайсизлар, деб, Аллоҳ Ўз оятларини сизларга шундай баён қилади!» (Оли Имрон сураси, 103-оят).

Ислом дини ўзга дин вакиллариларга ҳам эҳтиром ҳамда бағрикенглик билан муносабатда бўлишга чақиради. Ислом ўзидан аввалги самовий динларни шунчаки ҳурмат қилиш билан чекланмай, ўша дин аҳлларига чексиз мурувватлар кўрсатган. Маданияти ва анъаналарига эҳтиром билан қараган. Асрлар давомида бу қоидаларга амал қилиб яшаган мусулмонлар бир-бирларига ва ҳатто ораларида яшайдиган бошқа миллатларга, аҳли зиммага ҳам мурувватнинг мислсиз намуналарини кўрсатиб, бутун инсониятга ибрат бўлишди.

Аллоҳ таоло юртимиздаги барча миллат ва элатларни, дин вакилларини бирдам ва ҳамжиҳат бўлиб, осойишта ҳаёт кечимоқликларини насиб этсин, турли хил ихтилоф, келишмовчик ва зиддиятлардан, биз билган ва билмаган ҳар қандай бало-офатлардан Ўз паноҳида сақласин.   

Абдутолиб ИСАҚОВ 

Фарғона вилояти Олтиариқ тумани

 “Оқ масжид” жоме масжиди имом-хатиби

Қуръони каримда зикр этилган пайғамбарлар ҳақидаги илоҳий ҳикоялар билан танишув Буюк Британиянинг Йорк шаҳрида ўтказилаётган  конфессиялараро ҳафталиги дастурининг бир қисмидан ўрин олди.
Йорк Пресс хабарига кўра, “Исо (алайҳиссалом)” черковига 70га яқин турли дин етакчилари ва Йорк шаҳри ҳокими ҳар йили ўтказиладиган конфессиялараро ҳафталикда қатнашиш учун етиб келишди.  

Бу йилги тадбир “Сизнинг қўшнингиз ким?” шиори остида ўтказилди. Черков раҳбари Марк Каснез: “Мазкур тадбирни ўтказишдан кўзланган асосий мақсад турли диний ташкилотлар ўртасида дўстона муносабат ўрнатиш ва ҳамкорликни юқори даражага кўтариш”, деб таъкидлаб ўтди.

Тадбир давомида Қуръони каримда зикр этилган пайғамбарлар ҳақида келган қиссалар билан танишилади ва Инжилда келтирилган айни ривоятлар ҳам ўрганиб чиқилади.                                                       

Халқаро  алоқалар  бўлими