- ҳайит намознинг ўрнига бошқа намоз ўқишнинг ҳукми қандай?
- тарихимизда жамоат, жума ва ҳайит намозлари ўқилиши аввал ҳам тақиқланганми?
- ҳайит кунлари гуруҳ-гуруҳ марҳумларнинг уйига фотиҳа учун борилади, шу тўғрими?
- ҳайит куни куёв томонга тоғора, сарпо-суруқ юбориш урфга айланган.  Бу каби ишларга шариатимиз нима дейди?
- ҳайит байрамини карантин шароитида қандай қилиб рисоладагидек ўтказиш мумкин?

“Azon.uz” ахборот таҳлилий портали мухбири ана шундай саволлар билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбековга юзланди.

– Ассалому алайкум. Ҳомиджон домла, аввало, Рамазон ҳайити муборак бўлсин. Бугунги кунда бутун дунёда пандемия шароити, юртимизда ҳам карантин эълон қилинган. Мана шундай кунларда Ўзбекистон мусулмонларини қуйидаги саволлар қизиқтиряпти, десак хато бўлмайди: Ҳайит намознинг ўрнига қанақа намоз ўқиш лозим? Уни уйда, оила аъзолари билан бирга ўқиш мумкинми? Бу амалнинг ҳукми қандай, яъни фарзми, вожибми ё суннатми?

– Ваалайкум ассалом. Маълумки, айни пайтда аксар мусулмон юртларининг халқаро ва маҳаллий фатво уюшмалари, уламолари мўмин-мусулмонларнинг жонларини омон сақлаш учун масжидларда йиғилмаслик, хавф ўтиб кетгунча ибодатларни уйда адо этиб туриш қарорига келишган. Бунга етарлича асос борлигини ва масала жиддий эканлигини эслатишган. Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар кенгаши фатвосида ҳам жума намози ўрнига уйда пешин намози адо этилиши айтилган. Афсуски, ҳозирги вазият жорий йилда Рамазон ҳайити намозини ўқимасликни тақозо қилмоқда. Бу ҳақда фиқҳий манбаларимизга мурожаат қиладиган бўлсак, ҳайит намози дуруст бўлиши учун ҳайит намозини ўқилишига давлат бошлиғи ёки унинг ўринбосари томонидан одамларга умумий рухсат (изни омма) бўлиши ва ҳайит намозини одамларга муфтий томондан тайинланган киши ўқиб бериши керак эканлиги баён қилинган. Демак, ўз-ўзидан ҳайит намозини уйда ўқилганда мана шу шартлар топилмайди, натижада намоз дуруст бўлмайди. Бу ҳақида Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
“Умумий рухсат – жомеъ масжиди очилиб, одамлар киришига рухсат бўлишидир. Ҳатто, агар масжидда бир жамоат йиғилиб, эшикни ёпиб олиб жума (ёки ҳайит) намозини ўқисалар, намозлари дуруст бўлмайди” (“Раддул мухтор” китоби). 

Эътибор берилса, бу масалада, умумий рухсат бўлмаганда, ҳатто бир жамоат масжидга кириб, ўзларича жума ёки ҳайит намозларини ўқисалар ҳам, намозлари дуруст бўлмаслиги баён қилинмоқда.

Вазият тақазосидан келиб чиқиб, ҳайит намози адо қилинмаса ҳам, байрам шукуҳини сақлаб қолиш учун Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламнинг бир суннатларини тирилтириш мақсадга мувофиқдир.

Абу Саъид разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ийд намозидан аввал нафл намоз ўқимасдилар. Қачон уйларига қайтсалар икки ракат намоз ўқирдилар” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Мўътабар ҳанафий фиқҳий манбаларидан бири “Мажмаъул анҳур” китобида шундай дейилади:
“Маълум бўлсинки, ҳайит намози Зуҳо намозининг ўрнига қўйилган. Қачонки, ҳайит намози бирор узр сабабли ўқилмай қолса, икки ёки тўрт ракат нафл намоз ўқиш мустаҳаб бўлади. Тўрт ракат ўқиган афзал”.

Хулоса ўрнида айтамизки, ҳозирги шароитда ҳаммамиз иттифоқ бўлиб, шариатимиз кўрсатмаларига амал қилиш билан бирга, пандемия давридаги талабларга риоя қилишимиз, Аллоҳ таолонинг синов-имтиҳонларидан гўзал суратда ўтишга ҳаракат қилмоғимиз лозимдир. Шоядки, Аллоҳ таоло тез кунларда фазилатли, катта жамоатларда намозларни адо қилишни насиб айласа, халқимизга хотиржамликни қайтарса. Аллоҳ таоло дунё мусулмонлари, жумладан халқимиздан турли бало-офатларни узоқ қилсин! Омин!

– Умуман, тарихимизда жамоат, жума ва ҳайит намозларини ўқишнинг таъқиқланиши аввал ҳам бўлганми? Охирги марта қачон бўлган?

– Мисрлик Ислом тарихи олими Доктор Айман Фуъоднинг таъкидлашича, тарихда жума намозини манъ қилган аниқ муаййан бир воқеъа мавжуд эмас. Лекин тарихда шундай воқеа ҳодисалар бўлганки, уларга қиёсан жума намознинг тўхтатилгани, тарихда ҳам шунга ўхшаш иш бўлганини англаб олиш мумкин. Бунга мисол тарзида “қора ўлим” номли вабо касалини олиш мумкин.

1250-1517 йилларда Миср, Шом, Ироқ каби араб давлатларига подшоҳлик қилган Мамоликлар даврида (Мамлукийлар салтанати даврида) тарқаган мазкур касаллик оқибатида минг-минглаб одамлар қурбон бўлгани айтилади. Аниқки, бундай вазиятларда касалликни янада авж олишини олдини олиш учун ҳар қандай жамланишлар тўхтатилган. Ўша пайтда бир кунда мингдан ортиқ инсон ўлганлиги айтилади. 

Доктор Фуъоднинг айтишича Фотимийлар даврида ҳам Мисрдаги Нил дарёсининг суви етти йил мобайнида кескин камайиши оқибатида очарчилик, танглик юзага келган. Жуда қаттиқ очарчилик бўлган, одамлар топган ҳайвонларини еб тугатган. Ҳатто мушуклар ва эшакларни ҳам еб тугатишган. Халифа оч қолганидан отасининг қабрига қўйилган тошларни ҳам сотиб егани айтилади. Бу воқеа Ҳижрий V асрнинг иккинчи ярми бошларида бўлиб ўтган (1094-1036).  Бу даврда тирик қолиш катта иш бўлган. Бундай вазиятда ҳам жума намозига тўплана олишмагани келиб чиқади. 

Тақийюддин Мақризий ўзининг “Ас-Сулук лимаърифати дувалил мулук” китобида 749 ҳижрий санада Мисрда кенг тарқалган вабо касаллигининг ижтимоий асоратларини гапириб шундай деган: “Ҳар қандай сурур, хурсандчилик маросимлари, тўй тўлқинлар батамом тўхтаган. Вабо даврида бирор киши зиёфат (хурсандчилик) уюштиргани маълум эмас. Бирор мусиқа товуши эшитилмаган. Жуда кўп жойларда азон ҳам тўхтаган. Машҳур жойлардагина қолган. 

Муаррих Ибн Тангри Берди ҳам Мақризий айтганларни айтади ва қўшимча равишда “Жуда кўплаб масжидлар, хонақолар ёпилган” дейди.
Шариатимиз атрофдагиларга озор берувчи ҳидли нарсани тановул қилган кимсани масжиддан узоқ бўлишга буюради. Балки ундай инсонларни масжиддан чиқариб юборишга амр қилган. Токи одамларга озор бермасин учун. 

Имом Муслимнинг саҳиҳларида келишича: Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу жума кунида хутба ўқиб, жумладан қуйидагиларни айтганлар: “Эй одамлар! Сизлар икки тур нарсани ейсизлар. Мен уларнинг иккисини ҳам ёмон деб биламан. Улар пиёз билан саримсоқдир. Мен Пайғамбаримиз алайҳиссааломни шу икки  нарсанинг ҳиди кимда топилса уни Бақиъга чиқариб юборишга буюрганларини кўрганман. У кишини Бақиъга чиқариб юборилар эди. Ким шу икккисини емоқчи бўлса қайнатиб (ҳидини ўлдириб) есин!”.  

Агар ҳид сабабли озорга нисбатан ҳукм шундай бўлса, энди инсоннинг ҳаётига хавф солувчи вабо касаллигини юқтириш сабабли бўладиган озорнинг ҳукми қандай бўлиши мумкин?

Бу борада Ҳофиз ибн Абдул Барр “Тамҳид”да айтадилар: “Масжиддан чиқариб юборишнинг иллати ундан одамлар озор топиши бўлса, демак унга қиёсан олинадиган бўлса масжидда шеригингиз озор топадиган ҳар қандай ҳид масалан, касби кўнчи (тери ошловчи) каби ёки жузом касаллиги ва ҳоказолар сабабли масжиддан манъ қилиш тўғри бўлади.”

– Ҳаммамиз яхши биламизки, халқимизнинг урф-одатлари, анъаналари диний қадриятлар билан чамбарчас боғланиб кетган. Бунинг ижобий томонлари билан бирга салбий жиҳатлари ҳам бор. Жумладан, Ҳайит байрами кунлари гуруҳ-гуруҳ марҳумларнинг уйига фотиҳа учун борилади. Қабристонга бориб, қабрлар зиёрат қилинади. Бу айниқса қишлоқ жойларида кўпроқ учрайди. Мазкур ҳаракатларга динимиз қандай муносабат билдиради? Булар ҳайит байрамининг руҳига акс таъсир қилмайдими?

–  “Ҳайит” куни бу – мўмин-мусулмонлар  байрам қиладиган, яқинларидан ҳол-аҳвол сўраб хурсандчилик ва хайр-саховат қилинадиган кундир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллаҳу алайҳи васаллам: “Бева ва мискинга ғамхўрлик қилувчи Аллоҳ таоло йўлида юрувчи ёки туни билан ибодат қилиб, куни билан рўза тутувчи кабидир”-деганлар.       

Исломдан олдинги жоҳилият даврида мадиналикларнинг байрам қиладиган кунлари бўлган эди. Шунда Расулуллоҳ саллаллаҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таоло бу кунларни улардан ҳам яхшироқ кунларга, яъни Қурбон ва Рамазон ҳайити кунларига алмаштирди.”- дедилар.

Ҳайит куни – улуғ байрам, уни азага, мотамга, хафагарчиликка айлантириб олмаслигимиз керак. Баъзи жойларда эркак-аёллар тўда-тўда бўлиб фотиҳага юришади ва азадорларни хонадонларида зиёфатбозлик, исрофгарчиликларга йўл қўйилади. Азадорлар ҳам одамлар келади деб ҳайит кунига махсус тайёргарлик кўриб, имконияти йўқлар қарзга ботадилар.

Ҳанафий мазҳабига оид Ибни Обидийн роҳимаҳуллоҳинг “Раддул-мухтор ала дуррил-мухтор” китобида (1жуз, 663-664 бетлар) баён қилинишича, “..таъзияни уч кун қилиб белгиланиши аслида таъзия билдирувчилар учундир. Жанозада иштирок эта олмаган киши уч кун ичида кўнгил сўраб, ҳамдардлик билдирсин. Кейин келиб маййит соҳибларининг ярасини янгиламасин. Шундагина ваъда қилинган савобга эга бўлади” - дейилган.

Шундан экан, ҳайит кунлари яна таъзия билдириб, маййит эгаларининг яраларини янгилаш жоиз эмас, чунки таъзия бир маротаба бўлади. Айниқса, бугунги карантин кунларида фотиҳахонликка бориш ўзини ҳам, ўзгаларни ҳам хатарга қўйиш билан баробар бўлиб, шариатга ҳам, шароитга ҳам тўғри келмайдиган иш бўлади. Аслида ўтганларни эслаш, уларни руҳини шод этиб, Қуръон тиловат қилиш, дуои хайр қилиш яхши амаллардан хисобланади. Бироқ, бу ишлар Ҳайит кунининг байрамона кайфиятига асло таъсир қилмаслиги керак.

– Катта-катта шаҳарларимизда, ҳатто қишлоқларимизда ҳам ҳайит куни куёв томонга тоғора, сарпо-суруқ юбориш урфга айланган. Афсуски, мазкур жараён йилдан йилга кўпайиб, авж олиб боряпти. Мана шунинг оқибатидан ҳам кўплаб оилаларнинг дарз кетиши, ўртага совуқчилик тушиши кузатилади. Бу каби ишларга шариатимиз нима дейди?

– Бу жамиятимиздаги катта иллатлардан бўлиб, шариатимиз бундан қайтарган иш ҳисобланади. Аллоҳ таоло бандаларига ҳамиша енгилликни раво кўрган. Биз эса, қийинчилик устига қийинчиликни бўйнимизга ортиб, Аллоҳни эмас, ўзимиз каби бир бандани рози қилиш кетидан овора бўлиб юрибмиз. 

Холбуки, бундай сарпо-суруққа, зўраки эҳсонга асло савоб бўлмайди. Чунки, буни ҳеч бир оила (келин тараф) чин кўнгилдан қилиб бермаслиги барчага кундек равшан. Ўз навбатида куёв тараф бундай нарсаларни келин тарафга юклаш ва уни ҳузур қилиб ейиш, ишлатишдан аввал бу нарсанинг ҳукмини ҳам билиб қўйишлари лозимдир. Келин томонга бу каби мажбуриятларни юклаш, ҳатто юкламаса-да улардан таъма қилиш шариатимизда манъ қилган амал ҳисобланади. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
“Мусулмон кишининг кўнгилдан чиқариб бермаган моли ҳалол бўлмайди” деганлар (Имом Ҳоким ривояти).

Бу иккинчи жиҳатдан келин томонга ўта зулм ҳамда шафқатсизлик ҳисобланади. Аллоҳ таоло зулмни ҳаром қилди, бўлиб ҳам Рамазонда, Ҳайит кунида зулм қилиш етти юз даражагача гуноҳ бўлади. Чунки, яхши амалларга мўл-кўл савоблар бериладиган кунларда, гуноҳ ишларга ҳам шунга яраша жазо бўлади.

Агар бунга кимлардир кўрсин деган ният ҳам қўшилиб қолса риё бўлиб, кичик ширк ишни қилган бўлади. Инсон мол топиб охиратдаги жаннатга эга бўлиш ўрнига ўзгаларга зулм, молни исрофи, Аллоҳга кичик ширк келтиришни сотиб олиши қандай ҳам ёмон. 

Куёв тараф биз айтмасак ҳам ўзлари олиб келишади, деган гапни айтишлари мумкин. Агар ундай ишларни қилмасликни қатъий талаб қилсалар келин тараф бу ишларни қилишга ботина олмайдилар.

Қолаверса, Рамазон ойи охирлаб, улкан савобларга ноил бўлиб олиш ўрнига бозорма-бозор юриб муборак вақтларни савоб бўлмайдиган ишларга совуриш яна бир катта ютқазишдир.

Валлоҳу аълам!

 – Ҳайит байрамини карантин шароитида гўзал ўтказиш бўйича қандай тавсиялар берган бўлардингиз?

– Дарҳақиқат, Рамазон ҳайити бу бутун дунё мусулмонларига йилда бир хурсандчилик билан кутиб олинадиган байрамдир. Афсуски, бу йилги байрам ҳар йилги байрамдан фарқли равишда ҳамма ўз уйларида, оила даврасида ўтказишга тўғри келмоқда. Шундай бўлса ҳамки, бу кун учун ғусл қилиш, хушбўйланиш, ювиниб тоза-озода бўлиш каби амалларни бажариш бир вақтнинг ўзида Аллоҳ таолонинг бандасига берган неъматларини изҳор этиш, шоду хуррамлигини намоён қилиш куни бўлади. Бомдод намозини адо этгандан сўнг биринчи ўринда бизларни дунёга келишимизга сабабчи бўлган ота-оналаримизни, улардан кейин қариндош-уруғларимизни, ёру биродарларимизни уяли алоқа воситалари орқали масофадан бўлса ҳам бу улуғ кун билан табриклаш лозим бўлади. Айниқса, бу кун фарзандларни алоҳида табриклаб, эсда қоларлик совғалар билан исломий шиорларни уларнинг қалбида жо қилиш пайтидир. Валлоҳу аълам!

– Мазмунли суҳбатингиз учун ташаккур! Байрамингиз муборак бўлсин...
 

"Azon.uz" мухбири
Абдулазиз Муборак суҳбатлашди

ЗУҲО СЎЗИ ҚАНДАЙ МАЪНОНИ АНГЛАТАДИ?

Зуҳо сўзи – “чошгоҳ  вақти” деган маънони англатади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Қасамёд этурман чошгоҳ вақти билан» (Зуҳо сураси, 1-оят).

ЗУҲО НАМОЗИ ҚАЧОН ЎҚИЛАДИ?

Бу намознинг вақти: қуёш чиққандан таҳминан ярим соат ўтиб, завол (қуёш оғишга келган вақт)га бир соат қолгунча давом этади.

ЗУҲО НАМОЗИ НЕЧА РАКАТ?

Зуҳо намози икки ракатдан ўн икки ракатгача ўқилади, энг афзали тўрт ракатдан ўқишдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўпроқ тўрт ракатдан ўқиганлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки икки ракаат зуҳо намозини мунтазам ўқиса, гуноҳи денгиз кўпикларича бўлса ҳам, кечирилади”, дедилар (Имом Термизий, Имом Ибн Можа, Имом Аҳмад ривояти).

РАСУЛУЛЛОҲ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ ЗУҲО НАМОЗИНИ ҚАНДАЙ АДО ЭТАРДИЛАР?

Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий саллоллоҳу алайҳи васаллам зуҳо намозини (баъзи кунлар) шундай (узлуксиз) ўқир эдиларки, биз ҳатто, энди бу намозни ҳаргиз тарк қилмайдилар, дердик. Баъзан эса шундай ўқимай ташлаб қўяр эдиларки, биз ҳатто, энди бу намозни ҳаргиз ўқимайдилар, дердик” (Имом Термизий, Имом Аҳмад ривояти).

РАСУЛУЛЛОҲ СОЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВА САЛЛАМ ЗУҲО НАМОЗИДА ҚАЙСИ СУРАЛАРНИ ТИЛОВАТ ҚИЛГАНЛАР?

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам зуҳо намозида “Шамс” ва “Зуҳо” сураларини ўқир эдилар. 

ЗУҲО НАМОЗИНИНГ 5 ФАЗИЛАТИ

1. Зуҳо намози - энг афзал садақа.

Абу Зарр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳар бирингиз бўғин ва суяклар устида тонг оттирганингиз учун бир садақа бор. Ҳар бир тасбеҳингиз – садақа. Ҳар бир тамҳид (Алҳамдулиллаҳ) – садақа, ҳар бир таҳлил (Ла илаҳа иллаллоҳ) – садақа, ҳар бир такбир – садақа, яхшиликка буюришингиз – садақа, ёмонликдан қайтаришингиз – садақа. Энди буларнинг ҳаммаси учун икки ракат зуҳо намоз ўқишингиз кифоя қилади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

2. Зуҳо намози - Жаннатдан уй.

“Ким икки ракат зуҳо намози ўқиса, ғофиллардан деб ёзилмайди. Ким тўрт ракат зуҳо намози ўқиса, қаноатлилардан деб ёзилади. Ким олти ракат зуҳо намози ўқиса, у ўша кун учун унга кифоя қилади. Ким саккиз ракат зуҳо намози ўқиса, Аллоҳ таоло уни обидлардан деб ёзиб қўяди. Ким ўн икки ракат зуҳо намози ўқиса, у одам учун Аллоҳ жаннатда бир уй барпо қилади”.

3. Зуҳо намози – Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг васиятлари.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Менга Халилим соллаллоҳу алайҳи васаллам уч нарсани васият қилганлар: ҳар ойда уч кун рўза тутмоқни; икки ракат чошгоҳ–зуҳо намоз ва ухлашимдан олдин витр ўқимоғимни” (Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Насоий ривояти).

4. Зуҳо намози – Ҳаж ва умра савобига эга бўлиш.

Муоз ибн Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бомдодни жамоат билан ўқиса, сўнгра қуёш чиққунича Аллоҳни зикр қилиб ўтирса, кейин икки ракат намоз ўқиса, унинг учун ҳаж ва умранинг ажри тўлиқ, тўлиқ, тўлиқ берилади”, дедилар (Имом Термизий ривояти).

5. Зуҳо намози – бой бўлишга сабаб.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Наждга қўшин жўнатдилар. Улар Нажддан кўплаб ўлжаларни қўлга киритиб, тез қайтишди. Қўшин билан Наждга бормаган бир киши: “Бундан олдин оз муддат ичида катта ўлжани қўлга киритиб қайтган тўдани кўрмадик”, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларга оз муддат ичида булардан ҳам кўпроқ бойликни қўлга киритиб қайтган қавмнинг хабарини берайми? Улар бомдод намозини жамоат билан ўқиб, қуёш чиққунга қадар Аллоҳни зикр қилиб ўтирган, сўнг ортга қайтган қавм. Ана ўшалар тез ва катта ўлжа билан қайтган қавмдирлар”, дедилар.

Даврон НУРМУҲАММАД

тайёрлади

Кечагина рамазон ойини интизорлик билан кутаётган эдик. Бугун эса у бизни тарк этиш арафасида.

Рамазон! Сен менга ўзимданда суюклисан, кунларинг, дақиқаларинг мен учун йиллардан афзал.

Сен ирфон ойисан, иймон ойисан, Қуръон ойисан. Қалбим сен сабаб Аллоҳга боғланади, файзинг сабаб ҳаловат топади.

Ҳар онинг ибодат, зикр ва истиғфордир. Жаннатдан сўнг, фақат сендагина замин аҳли тили ва дилини туну-кун Аллоҳнинг зикрига бағишлайди.

Сен сабаб юртимизга барака, халқимизга фароғат келади.

Аллоҳ таоло сени мақтаб Ўз Каломи Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

“Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир. (Бақара сураси, 185 от)

Оятнинг исботи ўлароқ, сен сабаб яна қанчадан қанча адашган, йўлини йўқотган, ғафлатда қолганлар ҳидоят топди, Аллоҳни таниди.

Меҳрибон Аллоҳ кунларинг давомида жаннат эшикларининг барчасини очиб, дўзаҳ эшикларини ёпди.

Шайтонлар занжирбанд этилди, фаришталар замин узра ёмғирдек ёғилди.

Илк кунингданоқ қалбларимизга кириб,  11 ой давомида гуноҳ ва масиятларимиз остига кўмиб юборганимиз иймон, меҳр-муҳаббат, силаи раҳм, шафқат каби туйғуларни яна ниш уриб, гуллашига йўл очдинг.

Дунё ташвишлари ила қалбимиз қаттиқлашиб қолган эди, бизларни ҳудди олов шамни эритгандек юмшатдинг.

Кўзларимиз ҳақни кўришдан, идрокимиз тафаккур қилишдан тўхтаёзган эди. Сен уларни яна ўз ҳоли ва хизматига қайтардинг.

Фақат ва фақат сендагина минг ойдан яхши кеча “лайлат ул қадр” бор, жоним фидо бўлсин бу кечага.

Қалбларимизга шифо берувчи таровеҳ бор.

Фақат сендагина танамаз парҳезкор, саломат ва тунлари ибодатда бўлади.

Фазлу барокатинг ила бойлар ва ўзига тўқлар ночорларга кўмак, ҳақдорларга закот ва садақалар берди. Фарзандлар ота-онасига, қариндошлар жигарларига, қўшнилар бир-бирига меҳр кўрсатди.  

Энди эса сен, дилларимизни маҳзун этиб, бизларни тарк этмоқдасан. Биз эса кўзимизда ёш, ичимизда ҳузун ила ортингдан маюс қоламиз. Сендан унумли фойдаланмаган, сенда гуноҳларни тарк этмаган, сени қадрламаган ва сонияларингни бой берган бўлсак ҳолимизга вой.

Аллоҳдан ўтинчимиз қиёматда бизга шафоатчи бўлишингни насиб этсин!

Алвидо рамазон... Алвидо қалбим қуёши...

Аллоҳ таоло яна сен билан дийдорлашмоқни барчамизга насиб этсин!

Саидаброр Умаров

Бисмилла ҳир Роҳманир Роҳийм.

Бандаларига тоат ва шифони мужассам этган амал - рўза тутишни фарз қилган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар бўлсин. Рамазон ойининг буюк фазлини умматларига етказиб, муборак ҳаётларида ибрат кўрсатган Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафога чексиз дуруду салавотлар бўлсин.

Ассалому алайкум вароҳматуллоҳи вабарокатуҳ! Азиз диндошим, авваламбор, Сизни Аллоҳ таолонинг чексиз раҳмати ёғилиб турган ушбу фазли улуғ ой билан чин қалбдан муборакбод этмоқчиман. Сизу бизнинг аввалгию келгуси, кабираю сағира гуноҳларимизни авфу мағфират этишини Раҳмон ва Ғаффор зотдан сўраб қоламиз.

Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида марҳамат қилади: «Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилинганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шоядки, тақво қилсангиз» (183 оят).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рамазон ойи, муборак ой келди. Аллоҳ азза ва жалла сизларга бу ойда рўза тутишни фарз қилди. Бу ойда жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади, шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхши бир кеча бор. Ким унинг яхшиликларидан маҳрум бўлса, (барча яхшиликлардан) маҳрум бўлибди», дедилар. (Аҳмад ва Насоий ривояти)

Аллоҳга беҳад шукрлар бўлсинки, бизга Исломнинг беш устунларидан бири, ўзида ибодат, шифо ва кўплаб ажрларни жамлаган амал - рўза тутишни фарз қилди. Инсонларга Аллоҳ томонидан фарз қилинган, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан тавсия этилган амалларнинг ҳар бири мўъжиза бўлиб, инсоннинг ўз фойдасига хизмат қилади. Рўза ҳам шу амаллардандир.

Албатта, Раззоқ зотнинг бу неъматининг чексиз фойдаларини бир мақолага сиғдириш имконсиз. Шундай бўлса-да, улардан баъзиларини санаб ўтсак. Аввало, рўза тутган мўмин субҳдан то кун ботгунча ейиш-ичишдан, ҳузурли ишлардан тийилишни ният қилар экан, бу амалини фақат Роббисининг розилиги учун адо этаётганини ҳис этади. Зеро, мўмин учун ҳаётдаги энг олий мақсад – Аллоҳ розилигидир. Очлик ва ташналик, турфа ноз-неъматларни татиб кўришдан ўзини тийиши билан эса иймони янада мустаҳкамланади. Тўғри йўлдалигини яна бир бор ҳис этиб, қалби таскин топади. Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам таълим берган ўгитларига амал қилиб, ўзини турли ноқобил ишлардан, адоват, ҳақорат, ғийбат, риё, ҳасад каби иллатлардан асраб, аҳлоқида ҳам ижобий ўзгаришлар юз беради. У зотнинг «Рўза тутинг, саломат бўласизлар» деган ҳадисларини ўн беш аср ўтиб, замонавий илм-фан ҳам тасдиқлаётгани ҳеч кимга сир эмас.

Рўзанинг иммунитетни ошириши, семизликка қарши монеълик пайдо қилиши, буйракда тошлар йиғилишидан сақлаши, тўқималарда тўпланиб қоладиган турли зарарли моддаларни тозалашга ёрдам бериши каби фойдалари ўз исботини топган. Шунингдек, турли касалликларни даволашда рўза тутиш яхши самара бераётганини табобат олимлари таъкидламоқдалар. Ҳам жисмоний, ҳам руҳий саломатликка элтувчи бу неъмат учун ҳар қанча шукр қилсак оздир.

«Лекин одамларнинг кўплари билмаслар». Афсуски, кўпчилик ўзини мусулмон атайдиган инсонлар рўзанинг фарзлигини, унинг моҳиятини, фойдаларию ажрларини тўлиқ англамай, унга эътиборсизлик билан шунчаки, оддий бир диний амалдек қарамоқдалар. Бир неча соатлик очлик ва чанқоқликдан қочиб, абадий дунёда берилажак буюк мукофотлардан маҳрум бўлаётганларини сезмаяптилар. Ахир, Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда: «Рўза дўзахдан қалқондир. Рўза Мен учундир ва унинг мукофотини Ўзим берурман. Зеро, рўзадор мени деб ейишдан, ичишдан, нафсоний истакларидан воз кечади. Рўзадор оғзининг ҳиди Аллоҳ учун мушк ҳидидан ҳам ёқимлироқдир», деб марҳамат қилган (Бағавий ва Табароний ривояти).

Рўза тутиш фарз бўлган Рамазон ойининг фазилатлари ҳақида Сарвари олам соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўплаб ҳадислар бор. Ҳадисларда Рамазон ойи муборак ой эканлиги, унда минг ойдан яхшироқ бир кеча борлиги, бу ойни кундузлари соим, кечалари қоим бўлиб ўтказган мўминнинг онасидан туғилгандек бегуноҳ бўлиши, Жаннатда «Раййон» номли эшик бор бўлиб, у фақат рўзадорлар учун очилиб, рўзадорлар кириб бўлгач ёпилиши каби хушхабарлар келади.

Рамазон ойи рўзасининг фазли тўғрисида мўмина-муслималар учун ҳам башоратлар бор:

Абдурраҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Аёл киши беш вақт намозини ўқиса, бир ой (Рамазон) рўзасини тутса, фаржини сақласа ва эрига итоат қилса, унга: «Жаннатнинг қайси эшигидан хоҳласанг, киравер», дейилади» (Аҳмад ривояти).

Баъзи ривоятларда эса бир яхшиликнинг савоби ўн мислидан етти юз баробаргача кўпайтириб берилиши айтилади. Бу хушхабарлардан маълум бўладики, Рамазон ойи раҳмат, мағфират ва чексиз имкониятлар ойи ҳам экан. Икки дунё саодатига эришиш, охиратга заҳира йиғиш учун сарҳадсиз имкон берилар экан.

Айни дамда юртимизга ва бутун ер юзига Аллоҳнинг синови келиб, инсонларнинг уйда қолиши ўзи учун, бутун жамият учун афзал бўлиб турганини ҳисобга олсак, бу йилги Рамазон ойида Аллоҳ таоло аввалгиларидан-да кўп имкониятлар бераётганини ҳис этишимиз мумкин. Нафл намозлар, ҳатми Қуръонлар, зикр ва дуоларни кўпайтиришнинг айни фурсати. Айниқса, ҳозирги синовли бир пайтда эҳтиёжманд оилаларнинг ҳам ортиши табиий ҳол.

Сўнгги йилларда авж олган, асосан ўзига тўқлар учун ёзиладиган ифторлик дастурхонларидан кўра ҳақиқий муҳтож оилаларга бериладиган кўмак айни муддаодир. Мискинларга таом беришга, етимларнинг бошини силашга кўплаб оят ва ҳадисларда тарғиб этилгани бундай ҳайрия ишларининг ҳар бир мусулмон учун ўз имконияти даражасида бажариши лозим бўлган амаллардан эканини билдиради.

Шундай экан барчамиз Роббимиз берган имкониятлардан унумли фойдаланиб, кўплаб ажрларга сабаб бўлувчи амалларни Аллоҳ таолонинг розилигини истаб, имкон борича кўпроқ қилишга уринишимиз, синовли кунларда оиламиз, яқинларимиз, юртдошларимизга маънавий ва моддий ёрдам беришга шошилишимиз зарур. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Мўмин(лар) бир киши кабидирлар. Агар унинг боши оғриса, унинг ҳамма ери оғрийди. Агар унинг кўзи оғриса, унинг ҳамма ери оғрийди» (Муслим ва Аҳмад ривояти).

Аллоҳ таоло ушбу Рамазон ойини барчамиз учун хайр, раҳмат ва мағфират ойи бўлишини, синовли кунлардан чиройли сабр билан ўтиб, ҳотиржам ҳаётимизга қайтишимизни насиб айласин. Бу ойда Аллоҳнинг розилиги йўлида қиладиган эзгу амалларимизнинг ажрини Ўзининг марҳамати ила кўпайтириб берсин. Аллоҳим барчамизга икки дунё яхшилигини, Ўзи рози бўладиган бандаларидан бўлишимизни, Охиратда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳамд байроқлари остида тўпланиб, Жаннатга Раййон номли дарвозадан киришимизни насиб қилсин.

Омин! Аллоҳумма солли ва саллим ва баарик ала Муҳаммад ва ала алиҳи ва асҳабиҳи ажмаъийн!

Дилором Юсупова

Рамазон, 1441.__