www.muslimuz

www.muslimuz

Ўзбекистон замини маданий бойликларга бой. Айни пайтда тақдир тақозоси билан халқимиз маданиятига оид мерос бутун жаҳон бўйлаб ҳам кенг тарқалган. Уларни излаш, ўрганиш ва жамоатчиликни хориждаги маданий ёдгорликларимиз билан таништириш Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ўзбекистонга оид хориждаги маданий бойликларни тадқиқ этиш марказининг асосий вазифаси этиб белгиланган.

Марказ ходимлари яқинда мазкур йўналиш бўйича илмий хизмат сафари билан Россиянинг Москва ва Санкт-Петербург шаҳарларидаги кутубхона ҳамда архивларда бўлиб қайтди. Бундан мақсад ёзма меросимизга оид манбаларни излаш, аниқлаш ва улар устида дастлабки тадқиқотлар юритишдан иборат бўлди.

Маълумки, ушбу ҳар икки шаҳарда Россиянинг энг йирик икки кутубхонаси жойлашган. Булар – Москвадаги Россия давлат кутубхонаси, Санкт-Петербург шаҳридаги Россия миллий кутубхонаси. Айни кутубхоналарда нашрлардан ташқари бир неча минглаб қўлёзма китоб ва ҳужжатлар сақланади. Кутубхоналарнинг қўлёзма фондига ташрифимиз давомида асосий эътибор Ўзбекистонга оид қўлёзма китоб ва ҳужжатларни аниқлаш, улар ҳақидаги маълумотларни жамлашга қаратилди. Араб, форс тиллари ва эски ўзбек ёзувида битилган катта миқдордаги қўлёзмалар ичидан Ўзбекистонга оидларини излаб топишга муваффақ бўлдик. Масалан, Россия давлат кутубхонаси қўлёзмалар фондидаги 60 дан ортиқ қўлёзма Ўзбекистонга оид экан. Булар қаторида Мирзо Улуғбекнинг “Зижи”, Давлатшоҳ Самарқандийнинг 1593 йили кўчирилган “Тазкират уш-шуаро” асарларининг ноёб қўлёзма нусхаларини тилга олиш мумкин.

Санкт-Петербургдаги Россия миллий кутубхонаси қўлёзмалар бўлими ҳам қўлёзмаларга бойлиги билан ажралиб туради. Сабаби, мазкур шаҳар ўз замонида Туркистон генерал-губернаторлиги ҳам таркибига кирган Россия империясининг пойтахти бўлган. Ўша тарихий даврда кўплаб қўлёзмалар империя пойтахтига олиб кетилган ва ҳозирда улар юқорида зикр этилган кутубхонада сақланади.

Бу ерда сақланаётган қўлёзмаларни ўрганиш орқали 110 га яқин қўлёзма Ўзбекистонга оид экани аниқланди. Муҳими, Россия давлат ҳамда миллий кутубхонасида сақланувчи Ўзбекистонга оид қўлёзмалар ҳақидаги 160 дан ортиқ маълумот Марказ реестрига киритилиб, илмий тавсиф қилинади. Кези келганда шуни ҳам қайд этиш керакки, Ўзбекистонга оид хориждаги маданий бойликларни тадқиқ этиш марказида ҳозирги вақтда меросимизга оид маълумотлар жойлашган электрон реестр устида ишланмоқда. Ҳозирга қадар маданий меросимизга оид 5000 га яқин маълумот мазкур реестрга киритилган.

Айни электрон реестр янги топилган маълумотлар билан муттасил тўлдириб борилаяпти. Россия кутубхоналарида аниқланган халқимиз меросига оид 170 та қўлёзма ҳақидаги янги маълумот ҳам айни шу электрон реестрга киритилади.

Сафар давомида муҳим янгиликлар ҳам аниқланди. Россия миллий кутубхонаси қўлёзмалар бўлимида Ўзбекистонга оид ноёб қўлёзмалар ҳам учраб туради. Булар сирасига Алишер Навоийнинг ҳаётлиги даври – 1465 йили кўчирилган “Илк девон”и қўлёзмасини ҳамда 1592–1596 йиллари Озарбайжоннинг Қизилоғоч шаҳрида кўчирилган Алишер Навоий асарларидан иборат “Мажмуа”ни киритиш мумкин. Айни “Мажмуа” қўлёзмаси бадиий жиҳатдан ўта юксак бўлиб, Али Фоизий исмли хаттот томонидан Сафавийлар ҳукмдори Шоҳ Аббос Сафавий (1587–1629) армияси ҳарбий қўмондони Фарҳодхон буюртмасига кўра кўчирилган. Фарҳодхон 1596–1598 йилларда Мозандарон ҳокими, сиёсий арбоб ва санъат ҳомийси эди. У кўплаб бадиий юксак қўлёзма китобларнинг кўчирилишига сабабчи бўлган. Машҳур шахс ва катта ҳарбий истеъдодга эга Фарҳодхоннинг обрўси ҳукмдор Шоҳ Аббосни ваҳимага солган. Шу боис Шоҳ Аббос 1598 йили Фарҳодхонни сотқинликда айблаб, қатл эттирган. Фарҳодхон учун кўчирилган Навоий мажмуаси бадиий безакларига кўра ноёб бўлиб, катта ҳажм – 1444 бетдан иборат. Бу қўлёзмада Шоҳ Аббоснинг вақф муҳри ҳам бор. Муҳим жиҳати адабиёт ва санъат ҳомийси бўлган шахс – Фарҳодхоннинг айнан Алишер Навоий меросига диққат қилганидир. Мазкур қўлёзмаларни илмий жиҳатдан тадқиқ этиш ва факсимиле нашрини амалга ошириш Марказнинг келажакдаги вазифаларига кириши режалаштирилмоқда.

Шуни ҳам қайд этиш керакки, Россия Фанлар академияси Шарқ қўлёзмалари институтида ҳам Ўзбекистонга оид бир қатор ноёб қўлёзмалар сақланади. Булар қаторида Қўқон хони Умархон даври тарихига бағишланган Мушриф Исфарагийнинг “Шоҳномаи Умархоний” ва Фазлий Намангонийнинг “Умарнома” асарлари қўлёзмаларини қайд этиш мумкин. Дунёда ягона нусхада бўлган ва Қўқон хонлиги тарихини ўрганишда муҳим манба саналувчи мазкур икки қўлёзма нусхаларини Ўзбекистонга келтириш ва факсимил нашрларини амалга ошириш – муҳим вазифа. Сафар давомида бу йўналишдаги ишларни амалга ошириш борасида ҳам институт маъмурияти билан келишиб олинди.

Айни илмий сафарлар натижаси сифатида келгусида тилга олинган икки фонддаги қўлёзмалар асосида “Россия Давлат кутубхонасидаги Ўзбекистонга оид қўлёзмалар” ҳамда “Россия Миллий кутубхонасидаги Қўқон хонлигига оид қўлёзмлар” сингари каталоглар яратиш ва илмий жамоатчиликни хориждаги меросимизга оид қўлёзмалар билан таништириш зарур. Келгусида Россия илмий ва маданий муассасалари билан ўзаро ҳамкорликни янада кучайтириш лозим. Зеро, буларнинг барчаси Ўзбекистонга оид мерос билан мамлакатимиз ва жаҳон жамоатчилигини таништириш йўлида амалга оширилмоқда.

 

Афтондил ЭРКИНОВ,
Ўзбекистон Республикаси 
Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги 
Ўзбекистонга оид хориждаги 
маданий бойликларни тадқиқ этиш маркази

 

 

 

ЎзА

Юртимизда етиштирилган қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари хориж бозорларига етказиб берилмоқда. Буларнинг барчаси қўшимча сифат сертификатларини олиш заруратини юзага келтирмоқда.

Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини олиб кириш рухсат берилган мамлакатлар географиясини кенгайтириш мақсадида “Ўзстандарт” агентлиги ҳузуридаги Стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва техник жиҳатдан тартибга солиш илмий-тадқиқот институти “ҳалол” стандарти талабларига мос янги сертификатни ишлаб чиқди.

Институтнинг сертификатлаш бўлими бошлиғи С.Саидовнинг айтишича, янги сертификат “ҳалол” стандартларига амал қилинадиган мусулмон давлатлари билан савдо-сотиқ алоқаларини ривожлантиришга хизмат қилади. Бундан ташқари, мазкур стандартларни жорий этиш Ўзбекистонга саёҳат қилаётган зиёратчиларга профессионал хизматлар кўрсатиш имконини беради. Шу боис “Ўзстандарт” агентлиги томонидан Стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва техник жиҳатдан тартибга солиш илмий-тадқиқот институти ҳузурида қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат маҳсулотлари, меҳмонхона хизматларини сертификатлаш билан шуғулланадиган янги орган ташкил этилди.

“Ўзстандарт” агентлиги “ҳалол” сертификатини олиш учун аризаларни қабул қилишни бошлади. Ариза топшириш учун Стандартлаштириш, сертификатлаштириш ва техник жиҳатдан тартибга солиш илмий-тадқиқот институтига мурожаат қилиб, барча зарур ҳужжатларни тақдим этиш жоиз. Ушбу ҳужжатлар асосида сертификатлаш ҳақида қарор қабул қилинади. Кейинчалик корхонага бир гуруҳ аудиторлар юборилади. Улар ишлаб чиқаришнинг стандарт талабларига мувофиқлиги бўйича текширув ўтказади. Аудиторлар ҳисоботи сертификат олишда ҳал қилувчи роль ўйнайди.

Ушбу сертификатни олиш истагидаги тадбиркорлар фақат ҳалол маҳсулот ишлаб чиқариши ёки уни ишлаб чиқариш линиясидан тўлиқ ажратиши керак.

“Ҳалол” стандарти талабига мос сертификат бир йил муддатга берилади ва бу вақт давомида корхонада мунтазам равишда текширувлар амалга ошириб турилади.

Таъкидлаш жоизки, 2018 йилнинг ноябрь ойида “Ўзстандарт” агентлиги Ислом мамлакатлари стандартлари ва метрология институтига аъзо бўлган. Шу боис янги стандарт ушбу институтга аъзо бўлган 38 мамлакатнинг барчасида амал қилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ҳар бир инсон тонгда уйғониши биланоқ смартфонини қўлига олиб, у орқали ижтимой тармоққа киради. Дунёдаги аксарият одамнинг одати – бу. Шу тариқа, ҳар бир киши истаса-истамаса, ўзини ахборот майдони ичида кўради. Кимлардир бу майдонда – тарқатувчи, кимлардир – оддий иштирокчи, кимлардир – ўша ахборотларнинг қурбони, кимлардир эса – шунчаки кузатувчи...

Афсуски, ахборот тарқатиш борасидаги мутлоқ эркинлик баъзида тарбиясизликка сабаб бўлиб қолмоқда. Хусусан, охирги вақтларда тарқатилаётган лавҳалар орасида ҳақоратли сўзлар, туҳматли иборалар, муайян шахсларни обрўсизлантириш қасд қилинган тасвирлар кўпайиб бормоқда. Энг ёмони, уларнинг аксари бир гуруҳ троллар ёки “фейк”, яъни сохта аккаунтлар томонидан уюштирилмоқда. Бу қилмишлар ортида қандай ғаразлар ётгани катта савол туғдиради...

Айниқса, бундай номақбул хатти-ҳаракатлар исломий қадриятлар борасида ҳам учраётгани кишини янада кўпроқ ташвишга солмоқда. Кечагина Қурбон ҳайити арафасида ижтимоий тармоқларда қурбонликка ҳозирланган жонлиқларнинг келинлик либосида, мусиқа садоси остида тасвирланган ёки шунга ўхшаш видеотасвирлар тарқатилди. Уни кўрган ҳам кўрди, кўрмаган ҳам кўрди. Лекин, билмадим, “интернет усталари”дан нечовларининг хаёлига қурбонлик ҳам – ислом шиорларидан бири экани келди? Илло, айрим интернет фойдаланувчилари қурбонлик ҳам – ислом шиори эканини билганларида эди, балки бу тариқа хатти-ҳаракат қилмаган бўлардилар.

Аллоҳ таоло ислом шиорларини қадрлашга тарғиб қилган ва уларни топташ, масхара қилишдан қаттиқ қайтарган. Жумладан, Ҳақ таоло Қуръони каримда бундай дейди: “Эй, имон келтирганлар! Аллоҳнинг (ҳажга доир) шиорларини, “Ҳаром ой” (ҳаж ойлари)ни ҳалол деб ҳисобламангиз... !” (Моида сураси 2 оят). Яна бир ояти каримада: “(Гап) шудир. Яна кимки Аллоҳнинг шиорлари (қурбонликлар)ни улуғ деб билса, бас, албатта, (бу) дилларнинг тақвосидандир” (Ҳаж сураси 32 оят), – деб хитоб қилган.

Бу ҳақда кейинги вақтларда олиму зиёлиларимиз турли сабаблар билан кўп ва хўб ёзишга, Аллоҳ таолонинг ушбу амрини бот-бот бизларга эслатиб туришга мажбур бўляптилар.

Ислом таълимотига кўра “шиор” сўзи “нишон”, “белги”, “аломат” маъноларини билдиради. Яратган Парвардигоримиз Аллоҳ таолонинг динининг кўзга кўринган ва шон-шавкатининг аломати бўлган нарсалар шиор ҳисобланади.

Масалан:

Каломуллоҳ – Қуръони карим, унинг тиловати, азон;

Аллоҳ таоло фарз қилган намоз, рўза, закот, ҳаж каби динимиз устуни бўлган ибодатлар;

шариатимизда улуғланган зотлар – пайғамбарлар, саҳобалар, тобеинлар,  авлиёлар, уламолар, илм аҳллари;

ҳамда шариати Исломда қадрланган Каъбатуллоҳ, Маккаи мукаррама, Мадинаи мунаввара, Мино, Арафот, Қуддуси шариф каби жойлар;

шунингдек барча масжидлар ва замонлар – жума куни, Рамазон ойи, муқаддас ойлар;

қолаверса, ибодат буюмлари бўлмиш тасбеҳ, салла ва жойнамоз каби нарсалар.

Аллоҳ таоло Ўзининг каломи мажидида (Ҳаж сураси 36 ояти) бундай марҳамат қилади: “(Қурбон қилинадиган) туя ва сигирларни Биз сизлар учун Аллоҳнинг шиорларидан қилдик. Сизлар учун уларда яхшилик бордир. Бас, уларга (сўйиш учун) саф тортган ҳолларида Аллоҳ номини зикр қилингиз!”.

Ушбу ояти каримада қурбонликка сўйиладиган ҳайвонлар ҳам Аллоҳнинг шиорларидан (!) экани таъкидланмоқда. Ҳамда буларда бизлар учун яхшилик борлиги эслатилмоқда. Оятнинг мазмунидан қурбонликка аталган жониворларни ҳурматлаш, авайлаш ва эъзозлаш – Худодан қўрқишлик аломатларидан экани аён бўлади.

Аввалроқ айтганимиздек, сўнгги пайтларда баъзи инсонларнинг Қурбон ҳайит арафасида ижтимоий тармоқлар орқали Қурбонлик қилинадиган ҳайвонларни расмларига ишлов бериб, турли масхараомуз муносабатда бўлиб, бу ишининг оқибатини билмасдан гуноҳ орттириб олаётгани эса ачинарли ҳолат, билимсизлик, авомлик, борингки, жоҳиллик деса ҳам бўлаверади.

Аллоҳ таолонинг шиорларини оёқ ости қилиш, улардан бирортасини масхара қилиш, камситиш, беҳурмат қилиш, хўрлаш, менсимаслик, хор қилиш мўмин кишининг кофир бўлишига сабаб бўлади. Савбон разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда, Ҳазрати Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шариатнинг шиорини паст санаганларни қаттиқ қоралаб бундай деганлар:

Аниқ биламанки, умматим ичидаги баъзи кимсалар Қиёмат кунида Тиҳома тоғи каби улкан ҳасанотлар билан оппоқ бўлиб келишади, лекин Аллоҳ таоло уларнинг амалларини тўзиган чанг каби қилиб қўяди.

Шунда Cавбон разияллоҳу анҳу: “Ё Раcулаллоҳ, бизга уларни cифатлаб, очиқ баён қилиб берсангиз, билмасдан ўшалардан бўлиб қолмайлик!”– деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: Улар cизларнинг биродарларингиз, cизларга ўхшаган одамлардир. Улар ҳам cиз каби тунлари ибодат қилади. Лекин улар шундай одамларки, ёлғиз қолган вақтларида шариатнинг шиорларини топтайдилар, – дедилар (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Динимиз уламолари ўзларининг фатволарида шунда дейишган: “Ким азонни масхара қилса ёки Қуръони каримни енгил санаб оёқ ости қилса, ёки шаръий илмларни ёхуд уламоларни масхара қилса, ибодатларни енгил санаб бажармаса, ёки масжидни масхара қилса, кофир бўлади” (Манба: “Ғамзу уюнил басоир шарҳ ашбоҳ ван-назоир” китоби).

Ота-боболаримиз Ислом одобига жиддий эътибор берганидан хабаримиз бор ва уларнинг одоб-ахлоқи билан баъзи-баъзида мақтаниб ҳам қўямиз.

Ота-оналаримиз шариатимиздаги мустаҳаб ва одоб амалларига ҳам қаттиқ эътиборли бўлганлар. Улар одоблари гўзаллигидан тасбеҳлари кўксиларидан пастга тушмаган. Жойнамозларини ҳам эҳтиёткорона, оёқ остида қолдирмасдан, меҳр ила алоҳида баланд жойларга қўйганлар. Масжид атрофидан меҳр билан оҳисталик билан ўтганлар. Азон айтилаётганда меҳр билан беҳуда сўз айтмаганлар. Араб ёзувидаги матнлар битилган ашёларни меҳр билан эҳтиётлаб сақлаганлар. Нима сабабдан? Чунки улар динга алоқаси бор ҳар бир нарсага АЛОҲИДА ОДОБ билан муомала қилганлар! Чунки улар динга алоқаси бор ҳар бир нарсага ЎЗГАЧА МЕҲР билан муносабат қилганлар! У одоб – БЕТАКРОР ОДОБ!!! У меҳр – БЕҚИЁС МЕҲР!!!

Имом Абу Довуд Абу Умома разияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ўзи ҳақ бўлcа ҳам талашиб-тортишмаган киши учун – жаннат чеккароғидан уй берилишига, ҳазиллашиб бўлса-да ёлғон гапирмаган киши учун – жаннатнинг ўртасидан уй берилишига, хулқини гўзал қилган киши учун эса – жаннатнинг энг юқори қисмидан уй берилишига мен кафилман(Имом Абу Довуд ривоятлари).

Минг афсуски, ҳозирги кунда баъзилар шундай чиройли ишларга, жаҳон мамлакатлари ва ўзга диёрлар ичинда “ўзбек халқининг ноёб ва гўзал одоблари” деб тан олинган одобларига беписанд бўлиб, “ҳеч нарса қилмайди” қабилидаги гапларни айтиб, ота-оналаримиз бетакрор ва беқиёс меҳр билан бажариб келган бетакрор ва беқиёс динимизнинг бетакрор ва беқиёс одобларини йўққа чиқаришга уринмоқдалар. Ваҳоланки, шайтон мусулмон кишининг биринчи бўлиб имонига ҳужум қилмайди, балки биринчи бўлиб мусулмон кишини мустаҳаб ва одоб бўлган амалларга беэътибор қилишга уринади. Агар ғолиб чиқса, дастлаб суннатга, кейин вожибга, сўнг фарз амалларга бепарво қарашга уринади. Агар мусулмон кимсани фарз амалга ҳам эътиборсиз қилишга эришса, алалоқибат, Аллоҳ сақласин, имонига ҳам ҳужум қилиб, натижада имондан ажратади!!!

Шундай экан, ҳар биримиз ота-боболаримизнинг йўналишларини маҳкам ушлаб, барча мустаҳаб ва одоб амалларга тўла амал қилиш ҳамда динимиз шиорларига одоб ва ахлоқ билан муомала қилишимиз – бетакрор динимиз талабидир!!!

Демак, юқоридаги ҳукмлар жонлиқлар билан боғлиқ ғалати ҳолатларни тарқатаётган кишиларга сабоқ бўлиши керак. Улар ҳам исломий қадриятларга путур етказиш эвазига кўнгилхушлик ила омманинг эътиборини жалб қилиш оғир гуноҳ эканини англаб етсинлар.

Яна бир жиҳат, сўз эркинлиги дегани – исталган нарсани ҳеч қандай масъулиятни ҳис қилмасдан айтиш, ёзиш, тарқатиш дегани эмас. Балки ҳар бир сўз учун жавоб бера олиш масъулиятидир.

Оғзига келганни демоқ – нодоннинг иши,

Олдига келганни емоқ – хайвоннинг иши,

деб бежизга айтишмаган.

Ҳар бир интернет фойдаланувчиси айтаётган гапи, тарқатаётган ахбороти учун Аллоҳ таоло олдида ҳам, мўмин-мусулмонлар олдида ҳам, жамият аъзолари ва давлат қонунлари олдида ҳам жавобгардир! Бу меъёр дунёвий қонун-қоидаларда ҳам, диний таълимотимизда ҳам қатъий белгилаб қўйилган!

Бир сўз билан айтганда,“фейк” аккаунтлар ёки троллар юритувчилари муборак динимиз шаънига доғ солувчи лавҳалар, бузғунчи шарҳлар, ҳақоратли сўзлар, таҳқирлашлари учун икки дунёда ҳам жавоб берадилар.

Илоҳо ўзларимизни ҳам, фарзанд-зурриётларимизни ҳам Меҳрибон Парвардигоримиз буюрган, жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам тавсия этган, ўтмишда ўтганларимизни руҳлари шод бўладиган, халқимиз хурсанд бўладиган, ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!

Иброҳимжон ИНОМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

    بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي جَعَلَ الْعِلْمَ ضِيَاءً وَنُورًا ، وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمَ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ الَّذِي بُعِثَ مُعَلِّمًا وَقَمَرًا مُنِيْرًا ، وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أجْمَعِينَ، أَمَّا بَعْدُ.

ИЛМ – ИККИ ДУНЁ САОДАТИ

   

Ҳурматли жамоат! Инсон жамиятда яшар экан умр давомида турли билим ва кўникмаларга эга бўлади. Бу билим ва кўникмалар яхши ёки ёмон, фойдали ё зарарли бўлиши мумкин. Динимиз бизни ўзимизга ва жамиятга, дунё ва охиратга фойдаси тегадиган илм олишга тарғиб қилади.

Илм – моддий ёки маънавий нарсаларни воқеъликда қандай бўлса шундайлигича идрок этишдир. У – нафсларнинг ҳаёти ва озуқаси, ақлнинг нуридир. Илм олишга тарғиб маъноси бир қанча ояти карима ва ҳадиси шарифларда ўз аксини топган. Илм соҳиблари – имон келтирганлар ичида хос бир мақом ва даражаларга кўтарилиши ҳақида Қуръони каримда хабар берилади:

 ﴿يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ

яъни: “...Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур. Аллоҳ қилаётган (барча яхши ва ёмон) амалларингиздан хабардордир” (Мужодала сураси, 11-оят).

Ояти каримада зикр қилинган “даражалар” ҳақида муфассирлар икки хил сўз айтганлар. Биринчиси – дунёдаги мартаба ва шараф. Иккинчи сўз – бу даражалар охиратда бўлади. Оят ҳақида ҳар икки сўзни жамланса, янада гўзал маъно бўлади. Зеро, илм икки дунё саодатига етаклайди.

Қуйидаги оятларда эса Аллоҳ таоло адолат билан гувоҳлик беришда илм эгаларини ўзи ва фаришталар қаторида зикр қилади. Бу – илм аҳлига берилган катта баҳодир:

﴿شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

яъни: “Аллоҳ адолатда (барқарор) туриб,  шундай гувоҳлик берди: “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқдир”, фаришталар ва илм эгалари ҳам. (Албатта), Ундан ўзга илоҳ йўқ. У Азиз (қудратли) ва Ҳаким (ҳикматли)дир” (Оли Имрон сураси, 18-оят).

Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз алайҳиссаломга илмдан бошқа бирор нарсани зиёда бўлишини сўранг, демади. Фақат илм ҳақида шундай дейилган. Мана шундан ҳам илмнинг бошқа неъматлардан устунлигини англаб олиш мумкин:

﴿فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآَنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا

яъни: “Ҳаққоний Подшоҳ бўлмиш Аллоҳ олий зотдир. (Эй, Муҳаммад!) Сизга (Қуръон) ваҳийси тугамай туриб, қироат қилишга шошманг ва айтинг: “Эй, Раббим! Менга илмни зиёда эт!”” (Тоҳа сураси, 114-оят).

Ҳақиқий маънода Аллоҳ таолодан қўрқиш сифати пайдо бўлиши учун кишида илм-маърифат бўлиши лозимдир.

﴿إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ

яъни: “Бандалари орасида Аллоҳдан уламоларгина қўрқарлар. Ҳақиқатан, Аллоҳ қудратли ва мағфиратлидир” (Фотир сураси, 28-оят).

Инсон Аллоҳ таолонинг зоти ва сифатлари, қудрати ва ҳикматларини қанча кўп билса, шунча кўп  Ундан қўрқади. Олим зотлар Аллоҳ таолони сифатлари билан танийдилар ва уни улуғлайдилар. Кимнинг Аллоҳ таоло ҳақида билими бўлмаса, унинг азобидан хотиржам бўлиб қолади. Аллоҳнинг азобидан хотиржам бўлиш эса бандани куфрга олиб боради.

Аллоҳ таолонинг хоҳиш иродаси билан Қуръони каримнинг биринчи ваҳий бўлган ояти ҳам “Ўқинг!”, деб бошланди:

﴿اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ  خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ   اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ  الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ  

عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ

яъни: “Ўқинг (эй, Муҳаммад! Бутун борлиқни) яратган зот бўлмиш Раббингиз исми билан! (У) инсонни лахта қондан яратди. Ўқинг! Раббингиз эса карамлидир. У инсонга қалам билан (ёзишни ҳам) ўргатди. У инсонга билмаган нарсаларини билдирди” (Алақ сураси, 1-5 оятлари).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам олимларнинг пешвоси эдилар. Зеро У Зотга  Қуръон ва яна Қуръон мислича илм берилди. Қуръони карим ва ҳадиси шариф – барча илмларнинг мустаҳкам асосидир! Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам умматларини турли услубларда билим-маърифатга чорлайдилар, қизиқтирадилар. Дин илмларида билимдон бўлиш – бандага Аллоҳ таоло яхшиликни хоҳлагани, деб тушунтирадилар:

"مَنْ يُرِدِ اَللَّهُ بِهِ خَيْرًا يُفَقِّهْهُ فِي اَلدِّينِ" )مُتَّفَقٌ عَلَيْه عَنْ مُعَاوِيَةَ رضي الله عنه (

яъни: “Кимга Аллоҳ яхшиликни ирода қилса, уни динда фақиҳ қилиб қўяди” (Муттафақун алайҳ).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам Али разияллоҳу анҳуга бир одамни ҳидоятга бошлаш катта бахт эканлигини уқтирадилар:

"فَوَاللهِ لَأَنْ يَهْدِيَ اللهُ بِكَ رَجُلاً وَاحِداً خَيْرٌ لَكَ مِنْ أنْ يَكُونَ لَكَ حُمْرُ النَّعَمِ"

(متفقٌ عَلَيْهِ عن سهل بن سعد رضي الله عنه)

яъни: “Аллоҳга қасамки, Аллоҳ сиз туфайли бир кишини ҳидоят қилиши, қизил туяларга эга бўлишингиздан яхшироқдир” (Муттафақун алайҳ).

Албатта, инсонларни тўғри йўлга йўллаш илм билан амалга ошади. Илмсизлик билан динга тарғиб қилмоқчи бўлганлар эса тўғри йўлда юрганларни адаштиради ва турли ихтилофлар келтириб чиқаради.

Азиз жамоат! Инсон вафотидан кейин ҳам унинг амал дафтарига худди тириклигидек савоблар ёзилиб туришига сабаб бўладиган учта амал бор. Шулардан бири киши ўзидан кейин қолдирган фойдали илмдир.

Пайғамбаримиз марҳамат қиладилар:

"إِذَا مَاتَ الْعَبْدُ اِنْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثٍ صَدَقِةٍ جَارِيَةٍ أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ"

(رواه الامامُ البخاري عن أبى هريرةَ رضي الله عنه)

яъни: “Банда вафот этса, унинг амаллари кесилади (яъни, тўхтайди). Лекин уч нарсадан (савоб келиб туради); юриб турувчи садақа, фойдали илм ёки унинг ҳаққига дуо қилиб турувчи фарзанд” (Имом Бухорий ривояти).

         Демак илм ўрганиш, уни бошқаларга ўргатиш, халққа фойдаси тегадиган китоблар ёзиш инсон вафотидан кейин ҳам худди тириклар каби савоб олишига сабаб бўлади.

Илм йўлида пок ният ва ихлос билан ҳаракат қилиш бандага жаннат йўлини осон қилади. Ҳадиси шарифда шундай дейилади:  

"وَمَنْ سَلَكَ طَرِيقاً يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْماً، سَهَّلَ اللهُ لَهُ طَرِيقاً إِلَى الجَنَّةِ" )رواه الامامُ مسلم عن أَبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: “Ким илм излаб йўлга чиқса, Аллоҳ унга жаннат йўлини осон қилиб қўяди” (Имом Муслим ривояти).

Мусулмон киши ҳар куни дини ва ўз соҳасини ўрганиш учун вақт ажратиши, тушунмаган жойини устозлар ва имом домлалардан сўраб-билиб олиши зарур. Дунёда илм-фан шиддат билан ривожланмоқда, ҳар куни кашфиётлар қилинмоқда. Лекин шу кашфиётларнинг қанча қисми мусулмонлар ҳиссасига тўғри келмоқда? Афсуски, бу нисбат жуда кам бўлиб, бизни огоҳликка, илм-фан билан жиддийроқ шуғулланишга ундайди. Тарихда мусулмон олимлари дунё халқларига кўплаб кашфиётларни тақдим этганлар.

 Ҳурматли жамоат! Бизнинг бурчимиз – дин ва дунё билимларини баробар ривожлантириб, аждодларимиз йўлини давом эттириш ва билимда дунё халқларига пешқадам бўлишдир. Зеро бу мақсадларни амалга оширишда биз учун аждодлар қўйган пойдевор ва намуна мавжуд.

         Ёшларимиз ижтимоий тармоқлардан фойдаланиб билимларини оширишмоқчи бўлишса, расмий сайтларга мурожаат қилишсин, расмий домлаларимизнинг каналларига аъзо бўлишсин. Зеро, ижтимоий тармоқларда ғаразли мақсадлар билан фаолият олиб борадиган сайт, канал ва шахслар жуда кўп. Уларнинг на манзили, на шахси, на устози, на мазҳаби маълум! Улар жамиятимиз ва ёшларимиз тарбиясига катта таҳдид бўлиб, фирқаланиш, динда ғулу кетиш ва мазҳабсизлик уруғларини сочмоқдалар.

Аллоҳ таоло барчамизни тўғри йўлида собитқадам қилсин, илмимизни зиёда қилсин! Омин.

 

ИЛОВА: ТАКБИРИ ТАҲРИМАДА ҚЎЛЛАР ҚАЕРГАЧА КЎТАРИЛАДИ?

Намозга киришда қўллар қулоқ баробаригача кўтарилиб, қўлнинг бош бармоғи қулоқнинг юмшоғига етказилади ва такбири таҳрима айтиб намозга киришилади. Қўллар кўтарилганда кафтнинг ички томони Қиблага қаратилиб, бармоқлар бироз очилган ҳолатда бўлади.

Намозга киришда қўллар қулоқ баробаригача кўтарилиши ҳақида бир қанча ҳадислар келган бўлиб, қуйида улардан баъзиларини келтирамиз:

عَنْ وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ رضي الله عنه،"أَنَّهُ رَأَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، رَفَعَ يَدَيْهِ حِينَ دَخَلَ فِي الصَّلَاةِ كَبَّرَ،

وَضَعَهُمَا حِيَالَ أُذُنَيْهِ" (رواه الإمام مسلم)

 яъни: “Воил ибн Ҳужр разияллоҳу анҳу: “Мен Набий саллаллоҳу алайҳи васалламни намозга киришда такбир айтиб, қўлларини кўтариб, қулоқлари баробарига кўтарганларини кўрдим”, – дедилар (Имом Муслим ривояти).

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا إِفْتَتَحَ الصَّلاَةَ  كَبَّرَ ثُمَّ رَفَعَ يَدَيْهِ حَتَّى يُحَاذِيْ إِبْهَامَيْهِ أُذْنَيْهِ (رواه الإمام الحاكم والإمام الدارقطني).

 яъни: Анас ибн Молик разияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам намозга киришда такбир айтиб, икки бош бармоқларини қулоқлари баробаригача кўтарар эдилар )Имом Ҳоким ва  Имом Дорақутний ривоятлари).

Уламоларимиз: “Ҳадисларда келган “қўлни қулоқ баробарига кўтариш”дан мақсад – уни қулоққа теккизишдир. Чунки қулоқнинг юмшоғига қўл тегиши қўлнинг қулоқ баробарига кўтарилганининг аниқ белгисидир”, – деганлар. Бу ҳақда “Ал Баҳрур-роиқ шарҳи канзуд-дақоиқ” китобида қуйидагилар айтилган:

وَالْمُرَادُ بِالْمُحَاذَاةِ، أَنْ يَمَسَّ بِإِبْهَامَيْهِ شَحْمَتَيْ أُذُنَيْهِ، لِيَتَيَقَّنَ بِمُحَاذَاةِ يَدَيْهِ بِأُذُنَيْهِ

яъни: “Ҳадисдаги тенглаштиришдан мақсад – икки қўлни қулоқларга тенглашганига ишонч ҳосил қилиш учун икки бош бармоқни қулоқларнинг юмшоқ жойига теккизилади”.

Намозга киришда икки қўлни қулоқ юмшоғига теккизиш ҳақида “Дуррул Мухтор” китобида қуйидагилар айтилади:

مَاسًا بِإِبْهَامَيْهِ شَحْمَتَيْ أُذُنَيْهِ، هُوَ الْمُرَادُ بِالْمُحَاذَاةِ، لِأَنَّهَا لَا تُتَيَقَّنُ إِلَّا بِذَلِكَ

яъни: “Икки бош бармоқни қулоғларнинг юмшоқ жойига теккизган ҳолатда такбир айтиш – ҳадислардаги тенглаштиришдан кўзда тутилган нарса шудир. Чунки бусиз тенглашганига ишонч ҳосил бўлмайди”.

Мана шу масала “Раддул Муҳтор”, “Ал-Лубоб фий шарҳил китоб”, “Фатавои Қозихон”, “Шарҳул Виқоя”, “Мажмаъул анҳур” ва бундан бошқа бир қанча мўътабар фиқҳий китобларимизда баён қилинган.

Демак, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилинган ҳадисларни яхши ўрганган ва бир-бирига солиштирган уламоларимизнинг такбири таҳримада қўл кўтариш ҳақидаги гаплари – шудир! Аллоҳ таоло барчамизни ҳар хил ихтилофлардан сақлаб, китобларимизда баён қилинган масалаларга тўғри амал қилиш бахтини насиб этсин!

 

Муҳтарам имом-домла! Келгуси жума маърузаси “МУСТАҚИЛЛИК УМУМХАЛҚ БАЙРАМИмавзусида бўлади. Жамоатга эълон қилишингизни сўраймиз.

 

vendredi, 16 août 2019 00:00

Сени соғиндик...

Сен келишинг олдидан барчамиз сени кутиб олишга ўзгача тайёргарлик кўрардик.

Келишингга оз кунлар қолганда юрагимизни ажиб ҳислар қамраб оларди.

Келганингни илк кунлариданоқ барчамиз масжидларга шошардик.

Сен келгач, тонгларимиз ўзгача отадиган, Қуёш ўзгача нур сочадиган бўларди.

Сен келгач, масжидлармииз намозхонларга тўлиб кетарди.

Сен келганингдан сўнг таҳажжуд ўқиладиган пайтда барчамиз уйғоқ бўлардик.

Сен келгач, барча намозларга, хусусан, бомдодга жуда кўп кишилар чиқадиган бўлишди.

Сен келганингда,  ҳамма бир-бирини эъзозлар, яхшиликларни тинимсиз қиларди.

Сен борлигингда, уйимизда, ризқимизда, пулларимизда, вақтларимизда барака бор эди.

Сен келганингда, овқатланадиган пайтимиз ажиб хурсандчиликда ўтарди.

Сен борлигингда, масжидга боришни ўйлаб, тезроқ овқатланишга ҳаракат қилардик.

Сен борлигингда, ҳар куни масжидга борардик.

Сен борлигингда, ҳар куни Қуръон ўқирдик ва тинглардик.

Сен борлигингда ҳар куни мавъиза тинглардик.

Сен шу ердалигингда, уйимизга келадиган меҳмонлар ўзгача кайфиятда бўлишарди.

Сен борлигингда, ҳамма диндошларимизнинг юзларидан ажиб нурлар тараларди.

Сен борлигингда, барчамизнинг ибодатга бўлган рағбатимиз ортиб, гуноҳлардан узоқ юришга уринардик.

Сен борлигингда, фақирлар, етимлар, бева-бечораларнинг қозонлари ҳам гўшт билан қайнаб, уйларида тўкин-сочинлик, юзларида миннатдорлик ва шукроналик табассуми бор эди.

Сени ҳурмат қилиб, бир-биримиз билан урушмасдик, талашмасдик.

Сен кетишга шунақа тез шошилардингки, ҳатто кетиш пайтинг келиб қолганини сезмай ҳам қолардик.

Сенинг кетишингни истамай, ич-ичимиздан сиқилардик.

Қанийди кетмасанг, ёнимизда доим бўлсанг деган фикрлар, хаёллар оғушида бўлардик.

Кетадиган кунинг ичимиздан йиғи келиб, юракларимиз ўртаниб, эзилардик.

Кетаётганингда барчамиз маҳзун бўлиб, “Яна келишингни кўрармикинман?! деган хавотирли савол хаёлимизни банд этарди.

Сен кетдинг-у, уйимиздаги, ризқимиздаги файзу барака камайгандек.

Сен кетдинг-у, масжидларимизда одамлар камайиб қолди.

Сен кетдинг-у, таҳажжуд пайтида саноқли кишиларгина уйғонадиган бўлиб қолди.

Сен кетдинг-у, масжидларга бомдод ва бошқа намозлар учун жуда оз одам борадиган бўлиб қолди.

Сен кетдинг-у, ейиш-ичишларимизда тартиб йўқолди.

Сен кетдинг-у, бир-биримизни алдаш, ҳақорат қилишлар аввалгидек давом эта бошлади.

Сен кетдинг-у, фақирлар, етимлар, бева-бечораларнинг аҳволи яна оғирлашиб, юзида маъюслик кўрина бошлади.

Қанийди сен келсанг-у, масжидларимизда яна одамлар кўп бўлса, барча намозлар қаторида бомдод ва хуфтонларга жамоат кўпроқ чиқса, тунлари кўпчилик уйғоқ бўлиб ибодат қилса, Қуръон доим ўқилса, қариндошлар холидан кўп-кўп хабар олинса, бир-биримизга мурувватларимизни аямай қилсак.

 

Сени соғинганмиз, барчамиз соғинганмиз, интизор бўлиб кутяпмиз, тезроқ келақол... Рамазон!

 

Нозимжон Ҳошимжон

 

Видеолавҳалар

Top