muslim.uz

muslim.uz

Исломдан олдинги даврни ўрганилса, динимизда аёлларнинг мавқеи нечоғли юксак эканлиги ойдин бўлади. 

Исломгача Араб яриморолида, Форс ва Рум империясида, Юнон давлатида, Хитойда аёлларнинг ҳуқуқлари нафақат поймол қилинган, балки улар инсонлик даражасидан ҳам маҳрум қилинган эди. 

Баъзи халқларда аёлнинг эри вафот этса, аёл ҳам эрига қўшиб ёқиб юборилган. Ҳатто она фарзандининг ҳукмронлиги остида бўлган ва ҳеч қандай ҳурматга сазовор бўлмаган. 

Қуръони каримда бундай дейилади: 

“Қайси бирларига қиз (кўргани ҳақида) хушхабар берилса, ғазаби келиб, юзлари қорайиб кетади. У (қиз)ни камситган ҳолда олиб қолиш ёки (тириклай) тупроққа қориш (тўғрисида ўй суриб), ўзига хушхабар берилган нарсанинг “ёмон”лигидан (орият қилиб) одамлардан яшириниб олади. Огоҳ бўлингизки, уларнинг бу ҳукмлари жуда ёмондир” (Наҳл, 58–59). 

“(ҳар бир) тириклай кўмилган қиздан сўралганида “не гуноҳи учун ўлдирилган?” – деб (Таквир, 8–9). 

Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳу) айтади: Бир куни Умар (розияллоҳу анҳу) йиғлади, бир оздан кейин кулди. Шунда атрофида ўтирган кишилар бунинг боисини сўраганларида, Умар: “Жоҳилият давридаги бир ҳолат мени йиғлатди: биз қиз фарзандларимизни тириклайин кўмар эдик. Бир куни мен ҳам жажжи қизимни кўмиш учун чуқур қазидим. Қизим чуқур қазиётганимда атрофимда эркаланиб ўйнарди. Ҳатто соқолимга ёпишган тупроқларни ўзининг жажжи қўлчалари билан силаб тозаларди. Чуқур тайёр бўлди. Қизимнинг бу нарсага ақли етиб, мендан қоча бошлади. Мен эса уни ушлаб чуқурга тиқдим. Оёғим билан босиб устига тупроқ тортдим. У ўрнидан туришга ҳаракат қилди. Мен оёғимни қаттиқ босдим, у жим бўлиб қолди, шу ҳолатни эслаб йиғладим”. Мени кулдирган нарса: биз жоҳилият вақтида хурмо меваларидан ўзимизга худо ясаб олардик. Агар қорнимиз очса, уни еб қўярдик”, дедилар. 

Асрлар мобайнида аёлга бўлган бундай қабиҳ муносабатни Ислом дини йўқ қилди. Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Кимнинг учта қизи ёки синглиси бўлсаю, уларга таълим бериб, одоб ўргатса, уларнинг ҳақида Аллоҳга тақво қилса, унга албатта жаннат бўлур”, дедилар. Саҳобалардан баъзилари: “Эй Аллоҳнинг расули, иккита қизи ёки синглиси бўлсачи?” деб сўрадилар. 

“Иккита қизи ёки синглиси бўлса ҳам”, деб жавоб бердилар Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам). 

Қизларнинг тарбияси ва таълими отанинг зиммасига вожибдир. Ота бу бурчдан қиз турмушга чиққандан кейин озод бўлади. 

Ислом аёл кишига таълим олиш ва маданий савиясини ошириш ҳуқуқини берди ва эркакларни бу ишда масъул қилди. Илм талаби эр ва аёлга баробар фарздир. 

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) баъзи ҳолларда аёлларнинг фикри билан иш тутганлар. Масалан, 6-ҳижрий асрда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошлиқ 1400 саҳоба Байтуллоҳни зиёрат қилиш учун йўлга чиққанларида мушриклар Худайбия номли жойда уларнинг йўлларини тўсишади. Ўша ерда сулҳ тузилиб, мусулмонлар жамоаси Каъбани зиёрат қилмай қайтиб кетадиган бўлади. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) саҳобаларга бу гапни эълон қилиб, шу ерда қурбонликларингизни сўйиб, сочларингизни олдиринглар, дедилар. Саҳобалар қимирлашмади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) амрни уч марта қайта-қайта такрорласалар ҳам бирор киши қимир этмади. У зот ғоят маҳзун бўлиб, чодирга, аёллари Умму Салама (розияллоҳу анҳу)нинг ёнларига кирдилар. Бўлган воқеани онамизга ўтган умматлар шундай ишлар туфайли ҳалок бўлгани, шунинг учун ғоят ташвишда эканларини айтдилар. 

Шунда Умму Салама (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ (алайҳиссалом)га жуда қимматли фикр айтади: «Эй Аллоҳнинг расули, ташқарига чиқинг. Улардан ҳеч бирига ҳеч нарса демасдан қурбонлик қилинг, сўнг сочингизни олдиринг», деди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ташқарига чиқиб, худди Умму Салама (розияллоҳу анҳу) айтганларидек қиладилар. Уни кўрган саҳобалар ҳам шошиб қурбонликларини сўйиб, сочларини олдира бошлашади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев бугун, 23 февраль куни Бруней Доруссалом Султони Ҳожи Ҳассанал Болкияхга мамлакат Мустақиллик куни муносабати билан табрик йўллади. Бу ҳақда Президент Матбуот хизмати хабар берди.

Маълумот учун, Бруней Доруссалом Султонлигида 23 февраль куни Мустақиллик эълон қилинган кун сифатида нишонланади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Фарзанднинг отаси устидаги яна бир муҳим ҳақи бу балоғат ёшига етганидан кейин уни уйлантириб қўйишликдир. Зеро Қуръони каримда ҳам суннати Расулуллоҳда ҳам балоғат ёшига етган ёшлар ва етимларга ғамхўрлик қилишга буюрилади.

Аслида эса уйланиш ва уйлантириш ҳам болага бериладиган оилавий тарбиянинг энг муҳим қисми ҳисобланади. Шу боисдан ҳам Қуръони каримда номус ва иффатини сақланган мўминни фаҳш ва бузуқ аёллардан узоқ бўлган покиза қизлар билан ҳалол, шаръий никоҳ орқали уйланишга буюради.

Аллоҳ таоло айтади:

“Мушрика аёлларни иймон келтирмагунларича никоҳингизга олманг. Шубҳасиз, мўмина чўри мушрикадан, гар у сизни ажаблантирса ҳам, яхшидир. Ва мушриклар иймонга келмагунларича (мўминани)уларга никоҳлаб берманг. Шубҳасиз, мўмин қул мушрикдан, гар сизни ажаблантирса ҳам, яхшидир. Анавилар дўзах ўтига чақирадилар. Аллоҳ эса, Ўз изни ила жаннатга ва мағфиратга чақиради ҳамда одамларга Ўз оятларини баён қилади. Шоядки эсга олсалар.” (“Бақара” сураси, 221-оят)

***

“Никоҳ инсоний алоқалар ичида энг муқаддас ва аҳамиятлисидир. Бу алоқа одам боласининг кўплаб хоҳиш истакларига жавоб беради. Никоҳдаги икки шахс бир-бирига энг яқин шахслар ҳисобланади. Бу ҳолга эришиш аввало қалбларнинг бирлашмоғини, қалбларнинг бирлашмоғи эса, ақида бирлигини тақозо этади. Чунки ҳар бир инсоннинг ҳаётий йўлини белгилайдиган ўлчов диний нуқтаи назари бўлади. Шу боисдан Исломда ақидаси бузуқ аёлларга уйланиш, мушрик эркакларга турмушга чиқиш ман қилинади” деб шарҳланган ушбу ояти карима “Тафсири Ҳилол”да. 

Демак, балоғат ёшига етган ўғил болани бирорта касбга ўргатиб, уни уйлантириб мустақил ҳаётга чиқариб юбориш ҳам отанинг зиммасидаги муҳим вазифалардан экан. 

Биз ота-оналар фарзандларимизга қиладиган муносбатларимизда ўта эҳтиёкор бўлишимиз, ҳар бир бажарилган ишларимиз учун, албатта, Аллоҳ ҳузурида ҳисоб беришимиз муқаррар эканини ҳар доим ёдимиздан чиқармаслигимиз шарт. 

Шунинг учун моҳиятан шарафли бўлган фарзанд ҳақларини ўз вақтида сидқи дилдан, ақл-идрокни ишга солиб адо қилишмиз уларнинг келажагда жамиятдаги ўринларини топишларида катта ёрдам беради. 

Аслида ҳам ёш фарзандларимиз бизнинг қўллаб-қувватлашимизга ҳар доим муҳтож бўладилар. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўн ёшидаги Анас розияллоҳу анҳуни ва ун бир ёшдаги ҳазрати Али розияллоҳу анҳуни ҳар хил вазифаларга тайинлаб, натижасини назорат қилганлари шундан далолат беради. Яна ўн тўққиз ёшдаги ҳазрати Усома розияллоҳу анҳуни қўшинга бош қилишлари, йигирма бир ёшдаги Аттоб бин Асъад розияллоҳу анҳуни Маккага валий этиб тайинлашлари, ўн беш ёшдаги Зайд бин Собит розияллоҳу анҳуни ибронийча ва сурёнийча тиллар бўйича таржимон қилиб вазифадор қилганлари ёшларнинг ички имкониятларини қўллаб-қувватлашдан иборат бўлган. Айнан шунинг учун ҳам ҳар бир ота-она ўз наслининг келажаги бўлган фарзандларини ҳаётда қоқилмасдан, тўғри ўз ўринларини топиб кетишлари учун қўлдан келгунича ёрдам беришлари фақат фойда беради.  

Биз фарзандларимизга “яхши” эмас “жуда ҳам яхши” тарбияни беришимиз лозим, ўзимиз ҳам бу масалада “бўлаверади” деб эмас, балки “ана шундай бўлиши керак” деган ниятда ҳаракат қилишимиз лозим. 

Бу нарсалар ўз-ўзидан бўлмайди. Бунинг учун мўмин кифоя миқдорида бўлса-да, зарурий билимларга эга бўлиши керак. Бугунги шароитда бу масалада оқсоқланиш, бехабар қолишда бировларни эмас, фақат ва фақат ўзимизни айблашимиз мумкин бўлади. Таълим-тарбия мавзуида чоп этилаётган китоблар, теле-радио дастурлари, мунтазам нашр этиб келинаётган даврий нашрлар ва интернет тармоғидаги бу йўналишидаги веб-сайтларни инобатга олганда, бундай асоссиз даъволарни қилишдан кўра ундан воз кечган мақул. Ҳамма ҳам педагог бўла олмайди, лекин ҳамма ота-оналар ҳам оқ-қорани, тўғри-нотўғрини болаларига ўргатишлари мумкин. Чунки “ҳаёт” деб аталувчи бу “дипломсиз академия” ҳар бир инсон учун ўзининг беминнат таълим-тарбиясини вақт ўтиши билан бериб бораверади. Фақат ундан ўз вақтида тўғри хулоса чиқариб борилса бас. 

Ана энди асосий мақсадимизга ўтамиз. Болага ёшлигидан шариатда буюрилганга мувофиқ чиройли ва адолатли муомала қилиб, тўғри тарбия беришлик унинг ота-онага итоат қилишига ёрдам бериши ҳақида юқорида кўплаб ояту ҳадисларни ўқиб, танишиб чиқдик. Энди эса фарзандларнинг ота-она розилигини олиш учун нималарга эътибор беришлари ва нималардан ўзларини тийишлари лозимлиги ҳақида суҳбатлашамиз. 

Улуғбек Султоновнинг 
"Ота-онага хизмат қилиш 
одоблари" китобидан олинди

ЎМИ Матбуот хизмати

vendredi, 23 février 2018 00:00

Урфга айланган бидъатлар

Маъсият билан бидъатнинг орасида фарқ бор. Осий маъсиятнинг гуноҳ эканини била туриб қилади. Савобдан маҳрумлигини ва жазога гирифтор бўлишини ҳам билади. Аммо бидъатчи ўзини ҳақ йўлда деб ҳисоблайди. Ўзгаларни унга эргашмаганликда айблайди. Бидъати учун савоб олишига қаттиқ ишонади ва ўз амалларини энг тўғри ва керакли деб билади.

Бидъат-хурофотларга берилган кишининг қилаётган ишлари: яхши амалларнинг ҳабата бўлиши, шайтоннинг бидъатчига яқин бўлиши ва ҳақ билан ботилнинг аралашиб кетишига сабабчи бўлади.

Инсонлар онгида ўрнашиб, айни кунда одат тусига кириб қолаётган бидъат амалларнинг хато эканини тушунтириш, уларни шаръий ҳукмлар билан баён қилиш долзарб масала ҳисобланади. Тарихдан маълумки, халқимиз ўзининг бой маънавияти, азалий қадриятлари, урф-одатлари билан бошқа халқлардан ажралиб туради. Халқимиз онгида мустаҳкам илдиз отган шундай қадриятларимиз борки, улар (меҳмондўстлик, катталарга ҳурмат, кичикларга иззат, саломлашиш) миллийлигимизга янада зеб бериб, халқимизнинг янада фаровон яшашини ҳамда бошқа миллат ва элатлар орасида доимо юксак эҳтиромга сазовор бўлишини таъминлаб келган.

Диёримиздан етишиб чиққан Имом Бухорий, Имом Термизий, Маҳмуд Замахшарий, Бурҳониддин Марғиноний, Абу Лайс Самарқандий, Имом Доримий каби уламоларимизнинг Ислом динига кўрсатган улкан хизматларини бугунги кунда бутун дунё эътироф этади. Аллоҳга ҳамд бўлсинки, халқимиз ҳақ ислом динига эътиқод қилади ва ундаги шариат аҳкомлари, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига амал қилади. Ислом динида урф-одатга ижобий қаралиб, ҳатто баъзи ҳолатларда ҳукмларни истинбот қилишда урфга ҳам қаралади.

Урф  икки хил – урфу саҳиҳ ва урфу фосид бўлади. Урфу саҳиҳ кишилар одатланиб қолган, шаръий далилга мухолиф бўлмаган, ҳаромни ҳалол қилмайдиган, бажариш лозим бўлган ишдан тўхтатмайдиган нарсага айтилади. Фосид урф эса, одамлар одатланиб қолган, бироқ у шариатга хилоф, ҳаромни ҳалол қилувчи, лозим бўлган ишни қилишдан тўхтатувчи нарсадир. Масалан, кишилар одатланган, фарзанд туғилгандан кейинги ношаръий зиёфатлар, туғилган кунни ҳар йили нишонлаш, киши вафот қилгандан сўнг бажариладиган мункар ишлар; судхўрлик, турли қимор ўйинлари каби амаллар киради.

Саҳиҳ урфга биноан шаръий ҳукм чиқаришда қозилар мужтаҳидлар ҳукмларига риоя этади. Чунки одамлар одатланиб қолган ишлар, агар улар шариат қонунларига зид бўлмаса, уларнинг манфаатлари ҳисобланади. Аммо фосид урфга риоя қилмаслик вожибдир. Чунки унга риоя қилиш шаръий далилга қарши туриш ёки шаръий ҳукмни бекор қилишдир.

Демак, урф-одатлар шариатга мувофиқ келсагина уларга амал қилиш жоиз. Халқимиз орасида урфга айланган, кўпчилик уларни қилмасликни иложи йўқ, ота-боболаримиздан қолган маънавий мерос деб эътиқод қиладиган ишлар жуда кўп. Афсуски, ушбу урф-одатларимизнинг ҳаммаси ҳам динимиз кўрсатмаларига мувофиқ келавермайди. Урф-одат экан деб уларнинг ҳаммасига амал қилавериш ярамайди. Ҳар қандай ишни қилишдан олдин бу ишга Аллоҳ буюрганми  ёки қайтарганми? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларида бу ҳақда нима дейилган? Бу борада шариатимиз кўрсатмаси қандай? каби саволларга жавоб топилиши лозим.

 

Меҳринисо САИДЖАЛОЛОВА,

Хадичаи Кубро аёл-қизлар  ўрта махсус

  ислом  билим юрти Ахборот-ресурс

  маркази раҳбари

ЎМИ Матбуот хизмати

 

 

Россия Федерациясиясининг Москва шаҳрида Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг “Очиқ хат” ва “Дин насиҳатдир” китобларининг тақдимоти бўлиб ўтади. Бу ҳақда “islom.uz” порталида хабар берилди. 

Бугун, 23 февраль куни Москва вақти билан 15:00 да Шайх Муҳаммад Содиқ номидаги мусулмонлар диний-маърифий марказида китобларининг рус тилидаги қайта нашрининг тақдимоти бўлиб ўтиши режалаштирилган. 

Ушбу тақдимотда иштирок этиш истагини билдирганлар учун маълумот.

Манзил: Москва шаҳри, “Парк културы” метроси, Остоженка кўчаси, 49с1-уй 

Маълумот учун, Шайх Муҳаммад Содиқ номидаги мусулмонлар диний-маърифий марказининг фаолияти 2017 йил 22 декабрда йўлга қўйилган эди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Видеолавҳалар

Top