Наманган шаҳар бош имом хатиби Аббасиддинов Мусохон

Шу йил, 15 август куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги масжидлар имом-хатиблари ўртасидаги «Йил имоми – 2022» кўрик танловининг Фарғона вилояти босқичи Қўқон шаҳридаги «Авғонбоғ» масжидида бўлиб ўтди.

Иштирокчиларнинг чиқишларини ҳакамлар ҳайъати баҳолаб бордилар. Якуний натижаларга кўра;

1-ўрин Риштон тумани «Оқмозор» масжиди имом-хатиби Неъмадали Қурбонов;

2-ўрин Марғилон шаҳар «Имом Заҳириддин» масжиди имом-хатиби Ҳасанбой Олимназаров;

3-ўрин Олтириқ тумани «Хожа Абдуллоҳ ал-Ансорий» масжиди имом-хатиби Азизбек Мирзажоновга насиб этди.

Янги Ўзбекистонда эл азиз, инсон азиз! 

Ўтаётган ҳар бир кун бизни энг улуғ, энг азиз байрам Ўзбекистон Республикаси давлат мустақилигининг 31 йиллик шодиёналарига тобора яқинлаштирмоқда. Мустақиллик – улуғ неъмат, барча орзу-ҳавасларимизнинг рўёбга чиқишида муҳим омил. Шу боис биз бу улуғ неъматни қадрлаймиз, эъзозлаймиз, кўзларимизга тўтиё айлаймиз.

Ватанга муҳаббат юксак инсоний фазилатлардан экани кўп зикр этилади. Бу ҳақда: "Ватанни севмоқ имондандир" дейилган ҳикматни эсга олиш кифоя. Ватанни севиш инсонга хос табиий туйғу бўлгани учун ислом уни имоннинг бир бўлаги деб қарайди. Машҳур саҳобалардан Билол розияллоҳу анҳу Мадинага ҳижрат қилиб, ўзларининг азиз ва муқаддас диёрларини эслаб шеърлар ўқирди. Бу ҳам, албатта, ҳар бир инсоннинг қалбида Ватанига, туғилиб ўсган диёрига муҳаббатли бўлиши табиий эканини англатади.

Имом Бухорий “Саҳиҳи Бухорий” асарида келтирган бир ҳадисда бундай дейилади: «Ойша онамиз розияллоҳу анҳо ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага келганларида, Абу Бакр билан Билол розияллоҳу анҳумо иситмалаб қолишди. Мен уларнинг ҳузурига кириб: “Эй отажон, эй Билол, ўзингизни қандай ҳис қилмоқдасиз?" деб сўрадим.

Абу Бакр розияллоҳу анҳу иситма кучайганда:

Уйимда бўлсайдим жон чиқар маҳал,

Пойабзал ипидин яқиндир ажал, - дер эди.

Билол розияллоҳу анҳу эса йиғлаб:

Тақдирим не эрур, билмасман, э воҳ,

Бошимга ажалдан келурму сипоҳ?

Бир кеча бўлса ҳам, она водийим,

Қўйнида ётсайдим, меҳрибон Аллоҳ!

Қониб ичсам эрдим, шаффоф сувларин,

Қанийди, ташласам, унга бир нигоҳ! – дер эди.

Мен бу ҳақда жаноб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга бориб айтганимда, У зот: “Ё Аллоҳ! Бизга Мадинани Макка сингари ёқимли, ундан ҳам ортиқроқ этгил! Ё Аллоҳ, унинг тошу тарозисига барака ато этгил, уни (аҳлини) ҳамиша бардаму соғлом қил, мана буларнинг безгагини эса Жуҳфага кўчиргил!” – дедилар».

Икки улуғ саҳоба – Абу Бакр Сиддиқ ва Билол розияллоҳу анҳумо ҳам Пайғамбаримиз билан бирга саодат асрида яшаб, кундалик нозил бўлаётган ваҳийдан баҳраманд бўлишдек бахтга муяссар бўлсалар-да, ўз туғилиб ўсган Ватан соғинчида яшаганлар.

Буюк шоир ва саркарда, давлат арбоби Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг ҳаёти ҳам Ватанни қадрини англашга ёрқин мисол бўла олади. Ўз даврининг йирик ва қудратли давлатларидан бири Ҳиндистондек мамлакат ҳукмдори бўла туриб, бир умр Андижонни, сўлим Фарғонани, бобокалонларидан мерос Самарқандни қўмсаб ўтади, ижодининг салмоқли қисмида Ватан соғинчи уфуриб туради.

Алихонтўра Соғуний “Ватан ва илм ёки етти юлдуз” номли шеърида қуйидагиларни баён қилади:

Эшит энди Ватан ўғли, мендин насиҳат,

Қабул қилсанг келур бошинга давлат.

Ватан асли сенингдур Ўзбекистон,

Ўғиздин қолмиш эрди бу гулистон.

Ватан аҳли Ватан меросхўридир,

Отодин қолса мол фарзандникидир.

Онодур бу Ватан аҳлини сўрсанг,

Сени туғмуш будур яхши тушунсанг.

Чиқармиш сенучун турли емишлар,

Кўтармиш елкасида ёзу қишлар.

Тириклар бу Ватан бўйнига мингай.

Ўликлар ҳам онинг қўйнига киргай.

Ватанни дўст тутиш имондин эрмиш,

Онингчун Ҳақ расулидин нақл бўлмиш.

Ватанни севмаганлар биздан эрмас,

Буни ким билмаса, имонга кирмас.

Бизга ҳар жаюҳада ота-боболаримиз ибрат бўлишган. Мисол учун, Нажмиддин Кубро замонасининг йирик алломаларидан, минглаб муридларга эга бўлган тариқат пешвоси мўғуллар бостириб кирганидан хабар топгач, биринчилардан бўлиб Ватан ҳимоясига отланади. Мўғул ҳукмдорлар Нажмиддин Кубронинг халқ орасидаги обрў-эътиборини кўриб, унга шаҳарни ташлаб, ўзи ихтиёр қилган тарафга кетишни таклиф қилади. Ватанни ўз жонидан устун билган шайх босқинчиларга қарши жангга киради ва туғ кўтариб, лашкарни олға чорлаб бораётган ҳолатда шаҳид бўлади. У зот туғни шунчалар жон-жаҳди билан ушлаган эдики, байроқни қўлларини кесибгина олишга муваффақ бўлишади.

Хулоса қилиб айтганда. Шу муқаддас Ватанда эл азиз, инсон азиз. Ватанимиз бизни, элимизга шарафлаяптими, демак, биз ҳам шунга муносиб бўлишимиз керак.

Жасурбек домла РАУПОВ,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби

Малайзия Миллий университети сайтида "Ўзбекистонда диний бағрикенглик – ёндошув ва қарашлар ўзгариши" сарлавҳали мақола эълон қилинди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Унда қайд этилишича, 2018 йил декабр ойида БМТ Бош Ассамблеяси томонидан "Маърифат ва диний бағрикенглик" деб номланган махсус резолюциянинг қабул қилиниши Ўзбекистон Президентининг БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида илгари сурган ташаббусининг амалий ижроси бўлди. Таклиф этилган резолюциядан кўзланган асосий мақсад “таълим олиш учун умумбашарий эркинликни таъминлаш, саводсизлик ва жаҳолатни бартараф этиш” билан изоҳланади.
Алоҳида таъкидланганидек, ҳужжат бағрикенглик ва ўзаро ҳурматни тарғиб қилиш, диний эркинликни таъминлаш, эътиқод кишиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, уларга нисбатан камситишларнинг олдини олишга қаратилган.
Мақолада сўнгги беш йил ичида Ўзбекистонда сезиларли ўзгаришлар рўй бергани ва кўплаб соҳаларда, жумладан, диний-маърифий соҳада кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилгани ҳам ўз эътирофини топган.
“Диний соҳада амалга оширилган кенг кўламли ислоҳотлар ва ўзгаришлар натижасида Бухородаги Мир Араб Олий мадрасаси ва Самарқандда ҳадисшунослик мактаби ўз фаолиятини бошлади. Шу билан бирга, Ўзбекистонда диний ва маънавий меросни асраб-авайлаш, мавжуд фондларни бойитиш, маҳаллий ва хорижий тадқиқотчилар учун тарихий манбалар билан ишлаш учун зарур шарт-шароитларни яратиш, тарихий ва маданий мерос намуналарини ҳар томонлама тадқиқ этишга катта аҳамият берилмоқда”, деб ёзади Малайзия Миллий университети сайти.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Маъруф Кархий айтадилар: "Аллоҳ қайси бандасига яхшиликни хоҳласа, унга амал эшигини очиб, жадал эшигини ёпиб қўяди. Бордию бандага ёмонликни ирода қилган бўлса, унинг юзига амал эшигини ёпиб, жадал эшигини очиб беради".

Жадал бу – мужодала ва тортишувни англатади. У илмий ва холисона баҳсдан фарқли ўлароқ ўзини рақибидан устун қўйган ҳолда нима қилиб бўлса ҳам уни енгиш учун талашиб-тортишишда кўзга ташланади. Одатда мужодала юритувчи киши рақибининг фикрини тарозуга солиб кўрмайди. Чунки мақсад ҳақиқатни топиш эмас, балки, ўз онгига ўрнашган "ҳақиқат"ни қарор топтириб, уни бошқалар онгига ҳам зўрлик билан сингдиришдан иборат бўлади. Мужодалага муккасидан кетган инсон кўпинча рақиб томонни очиқчасига ёки зимдан ҳақоратлаб, камситишга одатланиб қолади.

Мужодаланинг мунозарадан фарқи ҳам шундаки, мунозара ўз маъноси билан ҳам мушкил бўлиб қолган масалага "биргаликда назар солиш" орқали масаланинг тагига етишни англатади. Мунозаранинг асл маъно ва мақсади шундан иборат. Бу услуб илм ривожига ҳисса қўшиб, қалбларни бирлаштиришга хизмат қилади. Шу маънода Имом Шофеий раҳимаҳуллоҳ: "Ким билан мунозара қилган бўлсам, ҳар сафар: "қанийди ҳақ унинг тарафида бўлса эди!", деб орзу қилганман", дер эдилар. Бу ҳам бўлса, ўтган улуғларимизнинг баҳс-мунозарадан асл мақсадлари ҳақни топиш ва масаланинг моҳиятига етишдан иборат бўлганлигидан дарак беради. Улар гарчи фиқҳнинг айрим иккинчи даражали масалаларида бир-биридан фарқ қилувчи ўринларни эгаллаган бўлсаларда биров-бировларининг номлари зикр қилинадиган бўлса, бир-бирларини доимо камоли эҳтиром билан тилга олганлар. Вафот этган бўлсалар “Аллоҳ раҳматига олсин!”, дея хайрли дуо билан зикр қилганлар. Чунки улар ҳамма нарсага ўз ҳажмига кўра ёндашар эдилар.

Фиқҳий ихтилофлар аслида зиддият эмас, балки, ранг-баранглик ихтилофи эканлигини ва бу ҳам ўз навбатида Аллоҳнинг раҳматидан бир кўриниш ҳисобланишини яхши идрок этганлар. Бундай турлилик мағиздан эмас, “пўстлоқ”дан жой олгани, бўлиб ҳам масаланинг аслида эмас, балки, баҳс мавзуси бўлган икки ишнинг қай бири афзаллиги ҳақидаги савол теварагида айланиши уларга яхши маълум эди. Шу боис ҳам улар ихтилоф одобига тўла-тўкис риоя қилганлар. Юқоридаги каби иккинчи даражали фиқҳий масалаларда ўз фикрларини ўзлари учун тўғри, рақибларининг фикрларини ҳам уларнинг ўзлари учун тўғри деб билганлар.

Мужодалага муккасидан кетган кишида эса қайси масала бўлишидан қатъий назар кўпинча ўз фикрини устун қўйиш хусусияти устуворлик касб этади. У ҳақиқатнинг бўйнини ўз томонига буриб бўлса ҳам фикрини исботлашга ҳаракат қилади. Шунинг учун ҳам кўпинча ўзи сезмаган ҳолда адашади.

Тортишув ҳеч қачон кутилган ижобий натижага олиб келмайди, аксинча, ўртадаги зиддият жарлигини яна ҳам катталаштириб юборади. Жамият вакиллари ўртасида адоват ва нафрат пайдо қилади. Мусулмонлар орасига низо солади. Шунинг учун ҳам динда талашиб - тортишиш, кажбаҳслик қораланади.

Таассуфки, баъзан айрим ёшларда илмни талашиб-тортишиш ва ўз фазилати ва ортиқлигини кўз-кўз қилиш учун ўрганиш ҳолатлари кузатилиб қолади. Ҳакимлар айтадиларки, “Ақлли билан ҳам, аҳмоқ билан ҳам тортишма! Чунки ақлли сени енгиб қўяди, аҳмоқ эса озор етказади”.

Демак, талашиб-тортишувчи одам икки тоифанинг бири билан тортишаётган бўлар экан: Ақлли ёки аҳмоқ. Бошқачароқ қилиб айтсак: олим ёки жоҳил. Агар тортишиб мот қилишга уринаётган рақиби доно бўлса, уни енгиб қўяди ва натижада мулзам бўлиб қолади. Бордию, қаршисидаги нодон бўлса, унга турли хил кўринишда азият етказиб қўйиш эҳтимоли бор. Масалан, сўкиб, ҳақоратлаши мумкин ва ҳоказо. Ҳар иккала ҳолатда ҳам тортишувчи манфаат топмайди.

Қарангки, тортишув борасида юқоридаги ҳикматли ўгитда айтилган мазмун ундан-да гўзалроқ кўринишда жаноб пайғамбаримиз Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг ҳадиси шарифларида ўз ифодасини топган экан. Каъб ибн Молик разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилиб, дедилар: “Кимки илмни олимлар билан рақобатлашиш, нодонлар билан тортишиш ёхуд ўша (илм) орқали одамларнинг юзини ўзи томонга оғдириш учун ўрганадиган бўлса, Аллоҳ уни дўзах оловига киритади” (Имом Термизий ривояти).

Эътибор беринг, бу ерда ҳам тортишиш икки тоифанинг бирига қаратилиши айтиляпти: олимлар ёки жоҳиллар. “Кимки илмни олимлар билан рақобатлашиш, нодонлар билан тортишиш ёхуд ўша (илм) орқали одамларнинг юзини ўзи томонга буриш учун ўрганадиган бўлса, Аллоҳ уни дўзах оловига киритади”.

Шу билан бир қаторда ҳадиси шарифда тортишувни яхши кўрадиган инсондаги яна бир иллат ҳам очиб берилган. У ҳам бўлса илмни холис эмас, балки, омма халқ ва илм аҳлининг юзларини ўзига қаратиш, обрў топиш, уни улуғлаб ҳурмат кўрсатишларини мақсад қилган ҳолда таҳсил қилишдир. Бу бориб-бориб риё ва ужуб каби нафс хасталикларига айланади. Бу хасталик инсонда шу қадар махфий ҳамда секинлик билан ривожланиб борадики, киши ўзини яхшилаб тафтиш қилмаса, уни сезмай ҳам қолади. Оқибатда эса ҳадиснинг сўнгида айтилган аянчли оқибатга дучор бўлиб қолиши ҳеч гап эмас: “Аллоҳ уни дўзах оловига киритади!”. Аллоҳ асрасин!

Одилхон қори Юнусхон ўғли