«Суйган нарсаларингиздан эҳсон қилмагунингизча, сира яхшиликка (жаннатга) эриша олмайсизлар. Ниманики эҳсон қилсангиз, албатта, Аллоҳ уни билувчидир» (Оли Имрон, 92).

Имом Насафий (рaҳимаҳуллоҳ) оят та­ф­си­рида: “Муҳтожларга қилaётган инфоқ-эҳсонингиз ўзингиз яхши кўрган ва афзал деб билган мол-мулкингиздан бўлсин”, деган.

Мазкур оятнинг «...яхшиликка (жаннатга) эриша олмайсизлар...» жумласидан “Яхши бандалардан бўлолмайсиз” ёки “Аллоҳнинг ажру савобига эришолмайсиз”, деган маънолар тушунилади. Ҳасан Басрий (раҳматуллоҳи алайҳ): «Аллоҳ розилиги учун яхши кўрган нарсасини – гарчи у бир дона хурмо бўлса ҳам – садақа қилган киши мазкур оятга амал қилган бўлади», деган. Имом Воситий (рaҳимаҳуллоҳ) эса: «Яхшилик (жаннат)га эришиш” яхши кўрган нарсаларнинг маълум қисмини инфоқ-эҳсон қилиш билан бўлади», дейди. Муҳаммад ибн Ҳусайн (раҳматуллоҳи алайҳ)дан ривоят қилинади: «Имом Суддий (раҳимаҳуллоҳ): “Оятдаги “яхшилик”дан мурод жаннатдир», деган.

Банда ўзи яхши кўрган нарсани муҳтож­ларга эҳсон қилса, буюк ажрга эга бўлади. Умар ибн Абдулазиз шакар сотиб олиб, уни садақа қилар эди. У зотдан: “Нега шакарни пулини садақа қилиб қўя қолмайсиз?” деб сўралди. “Ўзим яхши кўрган нарсани эҳсон қилишни хоҳлайман”, дея жавоб берди.

Ўзида бўлишини хоҳлаган нарсасини бошқага бериши кишининг имони комиллигига ишорадир. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Инсон яхши кўрган нарсасини биродарига ҳам илиниб, унда шу нарса бўлишини яхши кўрмагунча комил мўмин бўлолмайди», дедилар (Имом Бухорий ривояти).     

Манбаларда айтилишича, Ойша (розиял­­лоҳу анҳо) Қуръони карим тиловат қилаётиб, «Суйган нарсаларингиздан эҳсон қилмагунингизча сира яхшиликка (жан­натга) эриша олмайсизлар» оятига етганларида тўхтаб, тилла суви юритилган Мусҳафларини сотиб, пулини садақа қилиб юборганлар.

Мазкур оятнинг «...Ниманики эҳсон қилсангиз, албатта, Аллоҳ уни билувчидир» қисмини Имом Абу Жаъфар (раҳматуллоҳи алайҳ) бундай тафсир қилган: “Эй мўминлар, Аллоҳга итоат этиб, Унгагина ибодат қилинг. Ундан умид қилинаётган яхшилик, Аллоҳ таоло сизларни жаннатга киритиб, дўзах азобидан халос этишидир”.

Абу Талҳа (розияллоҳу анҳу) Мадина шаҳридаги ансор саҳобаларнинг мол-мулки кўпларидан бири эди. Унинг Масжиди Набавий рўпарасида Байраҳо номли боғи бўлиб, уни жуда яхши кўрарди. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳам боққа кириб, ундаги булоқнинг сувидан ичар эдилар. Анас (розияллоҳу анҳу) айтади: «Суйган нарсаларингиздан эҳсон қилмагунингизча сира яхшиликка (жаннатга) эриша олмайсизлар...» ояти нозил бўлган пайтда, Абу Талҳа (розияллоҳу анҳу): “Ё Расулуллоҳ, менинг энг яхши кўрган нарсам Байраҳо номли боғим. Уни Аллоҳ йўлида садақа қилдим. Мен уни охиратга захира бўлишини умид қиламан. Боғни Аллоҳ буюрган жойга ишлатинг”, деди. Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Аллоҳ сенга барака берсин! Бу жуда фойдали мол бўлди, жуда фойдали мол бўлди. Эй Абу Талҳа, уни ўзингнинг муҳтож яқинларингга сарфлашингни фойдали деб ўйлайман”, дедилар. Абу Талҳа (розияллоҳу анҳу) боғни қариндошлари ва амакиларининг ўғилларига бўлиб берди (Имом Бухорий ривояти).

Ояти каримада ихтиёрий эҳсон-садақа қилишнинг меъёри баён қилинмоқда. Унга кўра, инсон инфоқ қилишда қўлидаги арзимас, яроқсиз нарсани эмас, балки ўзига маҳбуб-севимли, сифатлисининг маълум қисмини чин кўнгил билан бериши лозим. Фарз эҳсонлар – закот ва ушр каби садақаларни эса молнинг ўртачасидан бериш кераклиги манбаларда зикр қилинган. Зеро, оятнинг сўнгида «...Ниманики эҳсон қилсангиз, албатта, Аллоҳ уни билувчидир» деб севимли ва сифатли нарсани инфоқ қилишга тарғиб этилмоқда.

Аллома Шаъровий (раҳматуллоҳи алайҳ) айтади: «“Аллоҳ таоло банда яхши кўрган нарсасини инфоқ қилгани эвазига яхшилик – жаннатни беради. Инсон ҳақиқатда яхши кўрганини инфоқ қилгани ёки яроқсиз нарсани бергани Аллоҳ таолога маълум. Эй мўминлар, бу борада ўзингизни алдашга уринманг! Зеро, Аллоҳ қалбнинг тубида ҳаммадан яширин бўлган сирларни ҳам билур. Шунинг учун оятнинг сўнгида “Ниманики инфоқ қилсангиз, албатта, Аллоҳ уни билгувчидир”, деб огоҳ этмоқда!»

Инсон дунёда яхши кўрган нарсасини беҳуда сарфламайди. Балки унинг ортидан яхшироқ нарсага эришишига ишонса, уни шунга сарфлайди. Демак, ўзи учун севимли нарсани дўстига эҳсон қилган киши охиратда қайта тирилиши, ҳисоб-китоб бўлиши, ажр-мукофот олиши ва берганидан кўпроғига эга бўлишига ишонади.

Эҳсон қилинадиган нарса сифатли бўлиши лозим. Ҳадяни олган одам ўзини камситилгандек ҳис қилмаслиги керак. Балки хурсандчилик, очиқ юз билан қабул қиладиган совға бўлсин. Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Эй имон келтирганлар! Ўз қўл меҳнатингиз ва Биз сизлар учун ердан чиқарган нарсаларнинг яхшиларидан эҳсон қилинг! Ўзингиз фақат кўзингизни чирт юмибгина оладиган даражадаги ёмон нарсаларни (эҳсон қилишга) танламанг! Шунингдек, билингки, албатта, Аллоҳ ғаний ва мақтовга лойиқ Зотдир» (Бақара, 267).

Баъзи кишилар закот ёки садақа берадиган бўлсалар, сифатли ва марғуб молларидан эмас, балки нуқсонли ва паст навли нарсаларидан берадилар. Ваҳоланки, ўша нарсалар ўзларига берилса, олмаган ёки ноиложликдан олган бўлур эдилар. Бу ояти кариманинг нозил бўлишига сабаб баъзи мусулмонларнинг ўша даврда закотга бериш учун энг паст навли хурмоларни ажратганликлари бўлган.

Аллоҳнинг ғанийлиги, яъни бой ва беҳожат экани тўғрисида қайд этилишининг сабаби Унинг бутун борлиқ ва мулкка эга экани ҳамда одамларнинг берадиган эҳсон ва садақаларига мутлақо муҳтож эмаслиги, балки қилинадиган хайр-эҳсонлар ва закоту ушрлар бандалардан олиниб, яна уларнинг муҳтожларига берилишидир.

Аллоҳ таолони эслатишидан мурод бандаларига буюрган ёки уларга тақиқлаган ишларини У билим ва ҳикмат асосида қилишини, бирор ишни беҳуда ёки бесабаб қилмаслигини эслатишдан иборатдир (Шайх Абдулазиз Мансур).

Тафсир китоблари асосида Бувайда туманидаги

“Пошшопирим” жоме масжиди имом ноиби

Баҳодир АЪЗАМОВ

тайёрлади.

“Ҳидоят” журналидан

Всем хорошо известно,  что на сегодняшний день религиозно-экстримистские организации стараются все больше привлечь женщин в свою деятельность. По той причине что женщины от природы бывают доверчивы,   больше нуждаются в моральной поддержке. Члены экстремистких организаций воспользуясь этим,  вербуют одиноких женщин-вдов или разведенных оказывая им материальную и моральную поддержку.

По мнению специалистов основная масса тех женщин, которые попадают в ловушку таких течений и вступают в их ряды являются безграмотными, чувствуют себя одинокими и покинутыми всеми, нуждаются в материальной помощи.

Аллах повелевает в Коране, Сура «Ниса» аят 59: «О те, которые уверовали! Повинуйтесь Аллаху, повинуйтесь Посланнику и обладающим влиянием среди вас».

Семья и общество имеют важное значение при защите и предостережении женщин от чуждых идей. Очень важно отметить, что необходимо оказывать материальную и моральную поддержку женщинам, обеспечить все условия для их образования и довести до них, что они имеют определенный статус в обществе и являются его частью. 

М.Абдуллаева,

специалист духовного управления мусульман Узбекистана

Дунёдаги энг осон иш – ёшларга панд-насиҳат қилиш. Энг қийин юмуш эса уларни юксак ахлоқий руҳда тарбиялаш ҳамда бунёдкор бир ғоя атрофида, Ватан равнақи йўлида жипслаштиришдир. Шу боисдан кишилик жамияти шакллангандан бери инсоният ёшлар тарбияси билан шуғулланиб, уларни тарбияли, илмли, одоб-ахлоқли бўлиб улғайишлари учун таълим-тарбиянинг янгидан янги усулларини яратиб, эскирди деб ҳисоблаганларидан воз кечиб келаётир.

Муқаддас Китобимиз Одам алайҳиссаломнинг Қобил деган фарзанди ноқобил чиққанидан бошлаб тарбия ғоят нозик масала сифатида ўртага чиққанидан хабар беради. Бундан тўрт минг йил бурун ёзилган “Калила ва Димна”да ҳам ёшлар тарбияси ўта мураккаб ва ҳар доим ҳушёрликни талаб этадиган масъулиятли вазифа экани айтилган. Чунки тарбияда ота-она, мактаб, боғчадан ташқари атроф-муҳитнинг ҳам таъсири кучли бўлади.

Ҳосили калом, Одам алайҳиссалом авлодлари неча юксалишларни, гуллаб-яшнашларни-ю, талотўпларни бошидан кечирган бўлса, уларнинг аксарида ёш авлод бош бўлган, бош бўлмаганларида ҳам асосий ҳаракатлантирувчи куч вазифасини бажарган.

Нега шундай? Чунки ёш вужудда қон жуда тез айланади. Шунинг ҳисобига улар чаққон ҳаракат қилади, тез фикрлайди, жадал қарор қабул қилади, янгиликларга ўч, жозибадор нарсаларга берилувчан бўлади, шунинг билан бирга, уларнинг табиати озгина тақлидчиликдан ҳам мустасно бўлмайди. Энг муҳими, ёшлар чарчоқ нималигини билмайди... Шу боисдан улар ҳамиша ҳамманинг, ҳар турли кучларнинг эътиборида бўлади...

Юртимизни ишғол қилган босқинчилар, улардан кейинги мустабид тузум ўта фаол равишда халқнинг, хусусан, ёшларнинг тарбиясини издан чиқариш билан шуғулланди. Ана шу бузғунчи мафкуранинг оқаваси собиқ Иттифоқдан қолган “мерос”лар сирасида ўтиб келди. Шунингдек, мамлакатимиз истиқлолга эришган йиллар шундай даврга тўғри келдики, ўша кезларда социалистик тузум инқирозга учраб дунёнинг қиёфаси буткул ўзгариб кетди. Ёшларнинг тарбиясига жиддий таъсир кўрсатадиган воқеа-ҳодисалар ривожи жадаллашиб кетгани боис муайян вақт мафкуравий бўшлиқ пайдо бўлиб ёшларнинг орасида тарқоқлик юз бергандек бўлди.

Ана шундай ҳолатларга йўл қўймасдан ёшларни жамиятнинг фаол аъзоларидан бўлиб ўзларининг ёрқин истеъдодини, изланувчанлик, ишчанлик ва ташкилотчилик қобилиятини намоён этсин, катта ютуқларни қўлга киритиб юртимиз шарафини янада юксалтирсин деган яхши ниятларда “Камолот” ёшлар ижтимоий ҳаракати ташкил этилган эди. Бу ҳаракат ўз олдига қўйилган мақсад, вазифаларни имконияти ва лаёқати даражасида бажариб келди. Аммо Ҳаракатнинг IV қурултойида муҳтарам президентимизнинг “Жисмоний ва маънавий етук ёшлар – эзгу мақсадларимизга етишда таянчимиз ва суянчимиздир” сарлавҳали нутқи ушбу ташкилот фаолиятига тийрак кўз билан қарашга ундади. Жумладан. давлатимиз раҳбари бундай деди: “Бу борада жаҳон тажрибасини узоқ-яқиндаги турли давлатлар тажрибасини ўргандик. Дунёдаги ривожланган, демократик давлатларда ёшлар ташкилотлари дабдабали, баландпарвоз тадбирлар ўтказиш эмас, балки ёшлар билан бевосита ишлаш, улар билан амалий мулоқот қилиш, уларни ўйлантираётган, ҳаётий муаммоларни ҳал этишга асосий эътибор қаратади”.

Бу гапларни эшитган кишининг кўз ўнгига дарҳол ёшлар учун ўтказилган ниҳоятда умумий мавзудаги тадбирлар ва ўша тадбирларда сўзланган умумий нутқлар, ундан кейин эса қўлбола юлдузлар ижросидаги тарбияга зид бўлган қўшиқнома шовқин-суронлар ёдига келади. Шундай эмасми? Бу ҳол ҳозир ҳам давом этаётганини президентимиз нутқининг давомида: “Масалан, “Камолот” радиосини, “Камолот”нинг Интернет сайтини оладиган бўлсак, юзаки тадбирлар, енгил-елпи қўшиқлар, ўзини-ўзи мақташ, чиройли қиёфалардан бошқа нарсани деярли кўрмаймиз”, дея очиқ-ойдин баён қилиб берди.

Президентимиз ўша кунги қурултойда “Ўзбекистон ёшлар иттифоқи” ташкил этиш ҳақида таклиф билдирар экан, нима учун бундай фикрга келинганини еттита бандга бўлиб тушунтириб берди. Улардан бирида Ёшлар  ташаббусларини қўллаб-қувватлаш маркази билан ишлашга масъул шахслар ҳақида гапирганда ўйланиб қолдим: масалан, мен ҳам отаман. Ёш авлод тарбиячиларидан бириман, айни кучга тўлган фарзандларим бор. Улар кун оша янги ғоялар, таклифлар айтади. Хўш, ўша ташаббусларнинг бирортасини қўллаб-қувватладимми? Уларнинг ўзлари ўйлаб топган ғояларини маъқуллаб, руҳлантириб қўйдимми?  Сиз-чи?

Фикримиз-ча, бу жиддий ўйлайдиган мавзу. Фарзандларининг ташаббусларни қўллашнинг ўрнига уларнинг ҳар тарафдан олдини қайтариб турган ота-оналар боласининг ҳам руҳини синдиради, жамиятга  ҳам катта зарар етказади. Иккинчи томондан боланинг режаси келажакка, яъни ўзининг замонига дахлдор. Биз ота-оналар эса бугуннинг одамимиз. Инсонларнинг тарбия борасидаги ана шу камчилигини тузатмоқ учун ҳазрати Али розияллоҳ анҳу: “Болангизни ўзингизнинг замонингизга эмас, ўзининг замонига қараб тарбияланг”, деган эди.  Зеро, тобора жадаллаб бораётган техника тараққиёти асри инсонлар олдига турли-туман муаммоларни кўндаланг қилиб қўймоқдаки, уларнинг ечимини навқирон авлод иштирокисиз топишнинг сира ҳам илож йўқ. Ана шундай масалалардан бири бевосита ёшларнинг ўзи билан боғлиқ. Президентимиз ўз нутқида ана шу масалага ҳам эътибор қаратиб, жумладан бундай деди: “Мактабда, лицей-коллеж ёки маҳаллада бир бола адашиб, нотўғри йўлга кириб кетар экан, бундан аввало унинг тенгдошлари, ёшлар ташкилоти хабардор бўлиши, ҳеч кимни тинч қолдирмасдан бонг уриши керак эмасми?”

Дарҳақиқат, бола бир кунда бир оқимга аъзо бўлиб қолмайди, бир неча кунда кайфкашликка ҳам ўрганмайди. У бундан олдин кимлар биландир танишади, ош-қатиқ бўлади. Кейин-кейин унинг гап-сўзларида уларнинг таъсири сезила бошлайди  ва ҳоказолар.  Ушбу жараёнлардан энг аввал унинг тенгдоши ва сафдоши хабардор бўлади. Ана шу бола тенгдошининг ҳолидан бошқаларни хабардор этиб, уни муқаррар фалокатдан сақлаб қолиш чорасини қилмаса ким қилади!..

Шунингдек, юртбошимиз ўша кунги нутқида хорижда ишлаб юрган ёшларимизни террорчилик ва экстремистик оқимлар таъсирига тушиб қолишдан асраш борасида ҳам амалий ишларни бажариш масаласига эътибор қаратди. Чет элларда ўқиётган, меҳнат қилаётган ёшлар билан иш олиб борадиган, уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қиладиган бир ташкилот тузиш кераклиги хусусида гапирар экан, “Ўзимизнинг болаларимиз ҳақида ўзимиз ўйламасак ким ўйлайди”, деди.

Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазири Абдулазиз Комиловнинг хабар беришича, биргина Россия федерациясининг ўзида 1.7 миллион Ўзбекистон фуқароси бор экан. Бошқа давлатларда яна қанча ватандошларимиз илм талабида, ризқ талабида юрибди. Мусофирчилик машаққатларини тортиб юрган юртдошларимиз президентимизнинг ана гапларини эшитиб қанчалар хурсанд бўлганини тасаввур қилинг.

Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, “Иқтидорли, тарбияли болалар билан ишлаш осон, лекин ҳаётда қоқилган ёки ёмон муҳитга тушиб қолган ёшларни тўғри йўлга, эзгу мақсадга даъват қилиш, ишонтириш қийин. Янги ташкилот мана шу оғир, лекин ўта зарур вазифани ўз зиммасига олиши айни муддао бўлади”.

Кеча Адлия вазири М.Икромов Ўзбекистон ёшлар иттифоқи раиси Қ.Қуронбоевга Иттифоқнинг вазирликдан давлат рўйхатидан ўтказилган гувоҳномасини топширди.

Ёшларимизга жуда катта имкониятлар эшиги очилди. Ана энди уларга ҳавас қилиб, истиқболини тилаб дуолар қиламиз ва ортидан ғайратимиз жўшиб: “Оҳ, сенинг ёшлигинг менда бўлсайди!” деб қўямиз.

Дамин ЖУМАҚУЛ,

журналист

Лимоннинг ҳуштаъмлиги инсонларга завқ бериши билан бирга шифобаҳшлиги кўпчиликка маълумдир. Халқ табобатида лимон  қон босими кўтарилганда,  ошқозон-ичак касалликларида,  подагра, атеросклероз,  ўпка сили,  нафас йўллари шамоллаганда, гепатит, бавосир, сийдик йўлларидаги  тошларни эритишда,   тана ҳароратини туширишда, бод касалликларини даволашда ишлатилади. Лимоннинг ҳиди асабларни тинчлантириш хусусиятига эгадир.  Гулини ҳидлаш эса ҳомиладор аёллардаги токсикознинг енгил кечишида ёрдам беради.

Лимон – рутадошлар оиласига мансуб бўлиб, бўйи 2-3,5 метргача бўлади. Гуллари  майда, оқ, ҳиди хушбўй.  Лимон меваси таркиби эфир мойи, органик кислоталар, қандлар,  каротин,  пектин, флавоноид, темир, фосфор, калий, кальций, магний  ва бир қатор витаминлардан иборат.   

Лимоннинг сиқиб олинган суви:

• рангни тоза қилиб, сепкилни кетказади;
• тери касалликларидан темираткига суртилса даво бўлади;
• кўзнинг сариқлигини кетказади;
• гипертонияда қон босимини мўътадиллаштиради;
• гепатит (сариқ касаллиги) да ёрдам беради;
• меъдани тоза қилади.

Лимон шарбати:

• иштаҳани очади;
• безгак билан оғриган беморларнинг ҳароратини туширишда ёрдам беради;
• ошқозон-ичак касалликларида, ҳазмни яхшилаш учун ичилади;
• организмда минерал тузларнинг алмашинуви бузилганида даво бўлади;
• ангина, фарингит, грипп ва нафас йўлларининг шамоллашида ишлатилади;
• лимон шарбатини уч-тўрт қошиқ наҳорда истеъмол қилиш организмдаги ўсмалар ўсишини тўҳтатиши мумкин.

Барглари:

• меъда ва ички аъзоларини кучли қилади;
• гипертонияда;
• қанд касаллигида даво бўлади.

 Гули:

• Гулини ҳидланса кайфиятни кўтаради;
• Ҳомиладор аёлларда токсикознинг енгил кечишида ёрдам беради.
•  

Лимоннинг ёғи:

• асабнинг бўшашганида ёрдам беради;
• фалажга даво бўлади.

Лимон қобиғи:

     -    қобиғини оғизда тутиб турилса, ҳидни кетказади;

     -    кийимга қўйилса куя тушишдан сақлайди;

     -    турли кондитер пишириқлар пиширишда ҳам фойдаланилади;

     - лимон қобиғини қуритиб, қуруқ чой идиши ичига солинса, чой дамлаганда ҳушбўй ҳид келиб туради.

Лимон ўсимлигининг барглари, новдалари, мева қобиғидан эфир мойи олиниб, ундан озиқ-овқат, парфюмерия ҳамда фармацевтика соҳасида ишлатилади. Фармацевтика соҳасида лимоннинг эфир мойидан айрим дори-дармонларнинг таъмини яхшилашда фойдаланилади. 

САЛОМАТЛИК УЧУН  ОДДИЙ ТАВСИЯЛАР: 

Танадаги тузларни ҳайдашда -  уч дона лимонни пўстлоғи билан ва 150 грамм тозаланган саримсоқпиёзни қиймалагичдан чиқарилади. Сўнг 1 литрли шиша идишга солиб, устидан 0,5 литр қайнатиб, совутилган сув қуйилади. Бир суткадан кейин докадан ўтказиб, хомашёни сиқиб олгач, банка қопқоғини маҳкам ёпиб,  қоронғи жойда сақланади. Даво учун ушбу суюқликдан ҳар куни эрталаб 50 мл.дан ичинг.

Юрак қувватли бўлиши учун – 6 лимонни қобиғи билан  қиймалагичдан ўтказилади ва 1  кг асал билан аралаштирилади, 1 бош саримсоқпиёзни майдалаб, қўшилади. Аралашмани шиша банкага солиб, қоронғи, салқин  жойда 1 хафта сақланади.  Ҳар куни наҳорга 1 ош қошиқда истеъмол қилинади.

Уйқусизликда  -  бир стакан минерал сувга бир ош қошиқ асал, яримта лимон шарбатини аралаштириб, эрталаб оч қоринга 7 кун давомида ичилади.

Тузларни эритишда – 250 грамм петрушка барги ва илдизи, 150 грамм лимон пўстлоғини қиймадлагичдан ўтказилади. Унга 300 грам асал қуйиб аралаштирилади. Аралашмани 1 кун тиндирилиб, бир кунда 3 маҳал овқатдан  бир соат олдин  1 ош қошиқдан истеъмол қилинади. Даволаниш муддати 3 ой. Сўнг бир ой танаффус қилиб яна такрорланади. Жами муолажалар сони 3-4 тага етказилади.

Бош мияни озиқлантириш учун – 150 грамм қирғичдан чиқарилган олмани  2 чой қошиқ лимон суви ва 2 чой қошиқ асалга аралаштирилади. Аралашмага 10 та ёнғоқни майдалаб қўшилади. Бир киши учун бир кунлик  миқдор.

                  Мунира АБУБАКИРОВА

“Шаҳмат” сўзининг маъноси “шоҳмот” яъни шоҳ мот бўлди, юришга йўл топа олмай қолди, деганини деярли ҳамма билади. Ана шу ўйинни қадимги ҳиндистонликлар ўйнаган. Аммо уларнинг ўйини бугун ўйналаётган шаҳматдан катта фарқ қилган. Шаҳматнинг замонавий ўйини вариантини мусулмонлар, яна ҳам аниқроғи, форслар ўйлаб топган ва бу ўйин дастлаб мусулмон ўлкаларига тарқалган. Х асрда мавританияликлар шаҳмат ўйнашни испанияликларга ўргатган ва шу тариқа, шаҳмат қадам-бақадам Европага кириб борган.