Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.

Бугун Коронавирус касаллигининг шиддат билан Ер юзига тарқалаётгани бутун инсониятни жиддий ташвишга солмоқда. Ҳар бир давлат ушбу офат таъсирини юмшатиш, кенг тарқалишининг олдини олишга жиддий ҳаракат қилмоқда.

Ҳар бир ибтидонинг интиҳоси бўлганидек, бундай синовли кунлар ҳам тез фурсатда Аллоҳ таолонинг иродаси ила тарихга айланишига ишонамиз. Бугун ҳар биримиз давлатимиз томонидан ўрнатилган талабларга риоя этсак, муҳтарам Юртбошимизнинг кўрсатаётган жонкуярлигини қалбан ҳис этиб, итоат қилсак, машаққатларни, албатта, енгиб ўтамиз, иншо Аллоҳ.

Давлатимиз раҳбари ушбу касаллик кенг тарқалиб кетмаслигининг олдини олиш борасидаги мурожаатлари халқимизга руҳий мадад, самимий далда бўлди. Ҳар биримизга куч-қувват бериб, инон-ишончимизни мустаҳкамлади. Юртбошимиз тадбиркорларга, ёрдамга муҳтож аҳолига, якка-ёлғизларга, ногиронларга моддий кўмак ва ёрдамларни оширамиз, деганлари инсонпарварликнинг олий намунаси бўлди.

Карантиннинг дастлабки кунлариданоқ юксак сафарбарлик чоралари кўрилгани халқимиз учун, оилалар учун, шу юрт фуқароси соғлиғини таъминлашга қаратилгани билан аҳамиятлидир.

Таассуфки, пандемия туфайли ўрнатилган тартиб-қоидаларни менсимаслик ҳолатлари учраётгани кишини ташвишга солади. “Бирники мингга, мингники – туманга”, деган гап бор халқимизда. Арзимас баҳона билан кўчага ошиқаётган, карантин қоидаларини писанд қилмай, важ-карсонлар тўқиётган, қочиб-пусиб шахсий транспорт воситалари билан кўчага чиқишга уринаётган кимсаларнинг мақсади нима? Ахир, улар ҳам вазиятни яққол кўриб, сезиб туришибди-ку.

Ўтган даврда карантин қоидаларининг 47 мингга яқин бузилиш ҳолатлари, шу жумладан, 34 минг марта ниқоб тақмаслик, 11 минг марта автотранспортда карантинга риоя қилмаслик ҳолатлари аниқланган. Ҳаттоки, 24 та ҳолатда юзлаб одамларни тўплаб, зиёфат ва маросимлар ўтказилгани аниқланганини қандай тушуниш мумкин. Уларнинг бу хатти-ҳаракатлари, аввало, ўзини, оиласини, бола-чақасини оғир дардга гирифтор қилиб қўйиши мумкин-ку. Аллоҳ таоло бундайга инсофи тавфиқ берсин.

Ислом динида инсоннинг вабога сабр қилишига улуғ савоблар ваъда қилинган. Агар бирор жойда вабо ёки ҳалок қилувчи бирор юқумли касаллик тарқалса, у ердаги киши ўзига Аллоҳнинг ҳукмидан бошқа ҳеч нарса етмаслигини ишонган ҳолда сабр қилиб ўтирса, унга шаҳидлик савоби берилади. Агар бирор кимса бесабрлик қилиб, у ердан қочиб кетса, у бу ажрдан бебаҳра қолади.

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Вабодан қочувчи кимса (гуноҳда) жанг майдонидан қочувчи кимса кабидир” деганлар (Имом Аҳмад ривояти).

Бунинг маъноси шуки, қайси жойда вабо тарқалса, у ердан қочмасдан, собит туриш лозим. У ердан қочиш эса бесабрлик ва Аллоҳ таолога таваккал қилмаслик белгиси бўлгани учун гуноҳдир. Шундай экан, ҳар бир фуқаро берилган тавсия ва кўрсатмаларга амал қилмаса, аввало, ўзининг, оиласининг, яқинларининг ҳаётига катта хавф туғдириши, ҳатто умрига зомин бўлиши мумкинлигини унутмаслиги зарур.

Баъзан касалликдан кўра ваҳима ва саросималар инсонни ҳушидан айираёзади. Тиб илмининг султони, бобокалонимиз Ибн Сино айтганидек: “Ваҳиманинг ўзи ярим касалликдир. Хотиржамлик ярим соғликдир. Сабр эса шифонинг бошланишидир”.

Бемор ҳар қандай оғир дардни бандаликка хос сифатлар ила қабул қилиб, ажрини Аллоҳдан умид қилса, унинг ортидан ўзи билмаган яхшиликларга эришади. Зеро, ҳар бир дард ва мусибат беҳикмат эмас. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: «Қайси бир кишига тоъун (эпидемия) етса ва уйида сабр ила савоб умидида ўтирса, ўзига Аллоҳ тақдир қилганидан бошқа нарса етмаслигини билса, унга шаҳиднинг ажричалик савоб берилади» (Имом Бухорий ривояти).

Вабога чалинган киши дардидан тузалса ҳам шаҳидлик ажри берилади. Алҳамдулиллаҳ, ҳар куни ойнаи жаҳон орқали коронавирус инфекциясини юқтириб олган юртдошларизнинг баъзилари соғаяётганини кўраяпмиз. Шу пайтгача 42 нафар киши бутунлай дарддан фориғ бўлди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Албатта, тузалиб, соғайган беморнинг мисоли худди осмондан янги тушган дўл донасининг рангига ва софлигига ўхшайди», дедилар (Имом Термизий ривояти).

Таъкидлаш жоизки, инсонларнинг дардидан тузалиб, гуноҳлардан фориғ бўлишида уламолар ва шифокорларнинг хизмати беқиёс. Уламолар маънавий чораларни кўриб, аҳолининг руҳиятини тарбиялайди. Шифокорлар эса касалликка қарши моддий чоралар, зоҳирий сабаблар ила дардларга малҳам бўлади. Агар уларнинг хизматлари туфайли бир бемор шифо топса, номаи аъмолларига улкан ажру савоблар битилади. Аллоҳ таоло Қуръони азиймуш шаънда марҳамат қилади: «Ким уни (бир жонни) тирилтирса, худди ҳамма одамларни тирилтиргандек бўлади» (“Моида” сураси, 32-оят).

Муфассирлар ушбу оятдаги “тирилтирса” сўзини “ўлимдан сақлаб қолса” деганлар. Имом Совий раҳматуллоҳи алайҳ “яшаб қолишига сабабчи бўлса”, дея тафсир қилганлар.

Демак, бугун беморларни даволаётган шифокорларимиз инсонларнинг ҳаётини сақлаб қолгандек улуғ савобга эришяпти. Шарафли касб эгалари фаолиятлари давомида бир неча инсонларни оёққа турғизиб, ҳадсиз-ҳисобсиз ажрларни қўлга киритаётганларини бир тасаввур қилиб кўринг!

Икки ҳафта давомида яқинларини, фарзандларини кўрмасдан, уйқу, ҳаловат нималигини билмасдан меҳнат қилаётган заҳматкаш шифокорлар, ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари, шу ишга камарбаста бўлган барча-барчани мен ЗАМОНАМИЗ ҚАҲРАМОНЛАРИ, деб биламан. Шу ишга ҳисса қўшаётганларни Яратгандан Эгам юксак мукофотлар билан сийласин.

Экин экиб, ризқ-рўз талаб этинг!

Хабарингиз бор, шу йилнинг 8 ва 14 апрель кунлари муҳтарам Президентимиз раислигида ўтказилган йиғилишларда бу йилги мураккаб вазиятни ҳисобга олиб, барча томорқаларда 2-3 марта экин экиш ва қўшимча ҳосил олиш биринчи даражали вазифа экани таъкидланди. Албатта, бу ҳозир энг тўғри йўл ҳисобланади. Зеро, бугунги оғир дамларда аҳоли рўзғорининг бутлигига эришиш, ҳар бир оиланинг томорқасидаги мавжуд имкониятлардан фойдаланмай туриб ҳал этиш мушкул.

Шу маънода пандемия туфайли юртимизда эълон қилинган карантин вақтида аҳолини озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган бирламчи талабини қондириш кўп жиҳатдан томорқалардан қанчалик оқилона фойдаланишимизга боғлиқ. Давлатимиз раҳбари ўз чиқишларида: “Ҳозирги синовли даврда томорқа ерларига экин экмаслик, қаровсиз ташлаб қўйиш юртга ва ерга нисбатан хиёнат деб баҳоланиши керак”, деб қатъий таъкидладилар.

Ҳаммамиз яхши тушунамиз, “Ерни боқсанг, ер ҳам сени боқади”, деган мақол бежиз айтилмаган. Соҳада катта натижага эришмоқчи бўлсак, биринчи навбатда ризқ-рўзимиз манбаи бўлган ерни боқишимиз керак. Мутафаккир Алишер Навоий бобомиз “олам аҳлининг тўқлиги, қувончи, аввало, ерга уруғ сочиб, бебаҳо ноз-неъмат етиштирадиган фидойи инсонлар меҳнатидандир”, деб миришкор деҳқонлар хизматига жуда катта баҳо берганлар.

Айни кунларда кўпчилигимиз вақтимизни оила даврасида ўтказяпмиз. Бу карантин қоидаларига риоя қилиш билан бирга, хонадонимиздаги мавжуд томорқада ишлаш учун ҳам яхши имконият. Агар ҳар бир хонадонда рўзғор учун зарур бўлган қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирилса, аввало, келгусида бу маҳсулотларга бўлган эҳтиёжни қондириш, бозорларда нарх-навонинг асоссиз равишда ошиб кетишининг олдини олишда муҳим омил ҳисобланади. Демак, баҳорнинг ҳар бир кунини ғанимат билиб, экин-тикин ишларини тезроқ якунига етказайлик. Ҳар бир қарич унумдор ерни қадрига етайлик.

Аллоҳ таоло ер юзини осмондан оби-раҳмат  ёғдириб, шу орқали барча набототларни ўстириб, инсонларнинг ризқини бериб қўйди. Қуръони каримнинг кўплаб оятларида Аллоҳ таоло экинлар ва боғларни мисол қилиб келтирилган. Қуръони каримда шундай баён қилинади: «У осмондан сизлар учун ундан ичимлик бўладиган сувни (ёмғирни) ёғдирган зотдир. (Ҳайвонларингизни) боқадиган гиёҳлар ҳар ўша сувдан (суғорилур). У сизлар учун ўша (сув) билан (турли) экинларни, зайтун, хурмо, узум ва барча меваларни ундирур. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломат бордир» (“Наҳл” сураси, 10–11-оятлар).

Муборак динимиз экин-текин ишларига тарғиб қилади. Бу ҳақда ҳазрат Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламдан жуда кўплаб ҳадислар келган. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким бирор ўлик ерни тирилтирса, яъни обод этса, унга шунда ажр бордир. Шунингдек, ундан бирор жонзот еган нарсада унга садақа (савоби) бордир”, дедилар (Имом Доримий ривояти).

Яна бир ҳадиси шарифда бундай дейилган. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким Аллоҳга ишониб, савоб умид қилган ҳолда қаровсиз ерни обод қилса, унга ёрдам ва барака бериш Аллоҳга лозим бўлди”, дедилар (Имом Байҳақий ва Имом Табароний ривоятлари). Ҳадисдаги “Аллоҳга лозим бўлди” деган сўз мазкур бандага Аллоҳнинг фазл-карами бўлди деганидир.

Саҳобалардан бир қанчалари экин экиш билан шуғулланганлар. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу саҳобалар орасида зоҳидлардан бўлса-да, деҳқончилик қилар эди. Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳу мўл ҳосил олиш учун ўз ерига ўғитлар билан ишлов берар эди. Зеро, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам муборак ҳадисларида: “Ерда экин-тикин қилиб ризқ-рўзингизни талаб қилингиз”, деган эдилар (Имом Табароний ривояти).

Бошқа бир ҳадиси шарифда эса: “Албатта, фаришталар экин ёки кўчат экувчининг ҳаққига, модомики, эккан нарсаси кўкариб тураркан, истиғфор айтиб туришади”, дейилган.

Ривоят қилинишича, Саҳоба Хузайма ибн Собитнинг бўш ерлари бор эди. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу у кишининг ёнларига келиб: Эй Хузайма! Мана бу ерингизга кўчат экиб қўйинг, дедилар. Шунда Отам: Мен кексайиб қолдим, умрим ҳам оз қолди, дедилар. Шунда Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: “Йўқ, ундай деманг, бўш турган бу ерингизга, албатта, кўчат экинг, деб ўзлари бирга ўша ерга кўчат экдилар”.

Одам алайҳиссалом жаннатдан Ер юзига туширилганларида, Жаброил алайҳиссалом буғдой олиб келиб, ерга экишга буюради. Одам алайҳиссалом буғдойни ерга эккан, суғорган ва ҳосилни йиғиштириб олганлар.

Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Касбларингизнинг энг яхшиси ер ҳайдаш (деҳқончилик) ва қўй боқишдир. У пайғамбарларнинг амалидандир. Ер ҳайдовчи деҳқон ўзининг амали туфайли етган ҳар бир нарса учун ажр олади”, дедилар.

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам умматларини кўчат, экин экишга шу даражада тарғиб қилдиларки, ҳатто қиёмат қоим бўлиш арафасида бўлсаям, имкон қилолса, кўчатни экиб қолишга буюрдилар: “Агар қиёмат қоим бўлишни бошласаю, бирингизнинг қўлида ниҳол бўлса, қиёмат қоим бўлишдан олдин уни экишга қурби етса, бас, шундоқ қилсин”, деганлар.

Демак, ҳар бир қарич ердан унумли фойдалансак, ўзимизга, рўзғоримизга керакли ҳар хил экинларни эксак, астойдил меҳнат қилсак, ҳукуматимизга камарбаста бўлиб, оғир кунлардан Қодир Эгамнинг марҳамати ила осонлик билан ўтиб оламиз.

Яратган Парвардигордан ушбу касалликни тезда бартараф этишини сўраймиз ҳамда Раззоқ Аллоҳ таоло юртимизга қут-барака, ҳосилларимизга мўл-кўллик, дастурхонимизга тўкин-сочинлик бўлишини насибу рўзи айласин! Омин Ё Роббал аламийн!

Усмонхон АЛИМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий 

Динимизда зироатчилик билан шуғулланиш улуғ амаллардан ҳисобанади. Чунки деҳқонлардан ҳамма манфаат олади. Аллоҳ таоло бу касб эгаларини жуда кўп жонзотнинг ризқига сабабчи қилиб қўйган. Шу боис Ислом уламолари наздида деҳқончилик касбларнинг ичидаги энг афзал касб саналади. Қиёматда жаннатилар жаннат эшиклари олдида тўпланганда “Ким биринчи киради?”, дейилганда «Деҳқонлар», деб айтилар экан.

Ҳадиси шарифларда деҳқончилик ва чорвачиик билан шуғулланган одамларга кўплаб савоб ва ажрлар борлиги айтилган. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Қайси бир мусулмон бирор экин экса-ю, ундан ейилгани, албатта, унинг учун садақа бўлади. Ўғирлангани ҳам унинг учун садақа бўлади. Йиртқичлари егани ҳам унинг учун садақа бўлади. Қушлар егани ҳам унинг учун садақадир. Ўша экиндан бирортаси манфаат олса, албатта, унинг учун садақадир». Бошқа бир ривоятда: «Мусулмон киши бир экин экса-ю, ўшандан инсонми, жонворми, қушми, еса, албатта, қиёмат кунигача унинг учун садақа бўлади», дейилган (Имом Муслим ривояти).

Саҳобаларнинг бир қанчалари деҳқончилик билан шуғилланганлар. Жумладан, Ислом тарихида энг кўп ҳадис ривоят қилган саҳоба Абу Ҳурайра, тажрибали қўмондон, моҳир мерган Саъд ибн Абу Ваққос ва бошқа саҳобалар розияллоҳу анҳумлар деҳқончилик сир-асрорларидан воқиф бўлиб, мўл ҳосил олиш йўлини яхши билганлар.

Ҳар бир киши ўз меҳнати билан касб қилиб, ризқ-рўз талаб қилиши катта фазилат ҳисобланади. Миқдом розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда “Ҳеч ким, ҳеч қачон ўз қўли (меҳнати) билан топган таомидан яхшироқ таом еган эмас” (Имом Бухорий ривояти).

Баҳор фаслида Аллоҳ таоло ердан унумли фойдаланиб, унга турли хил экинларни қадаш, улардан ҳосил олиб, ўзимиз ва бошқаларнинг ризқли бўлишига ҳаракат қилишимиз бандалик бурчимиздир. Зеро, Аллоҳ таоло ерни инсоният учун буйсундириб, унда тирикчилик, деҳқончилик, боғдорчилик ва бошқа касбу кор учун восита – неъмат қилиб берган.

Қуръони каримда марҳамат қилинади: “У сизларга ерни буйсундириб қўйган Зотдир” («Мулк» сураси, 15-оят), “Батаҳқиқки, Биз сизларни ер юзида имконли қилдик ва унда сизларга маишат (воситалари) қилдик. Жуда оз шукр қиласизлар” («Аъроф» сураси, 10-оят).

Афсуски, ўзидаги имкониятлардан фойдаланмаётган кишиларнинг борлиги ачинарлидир. Ахир, ўз томорқасида деҳқончилик қилса, ўзи ва бошқаларга ҳалол ризқ, ўзгаларга манфаат бергани учун садақа савобига эга бўлишадику!? Алҳамдулиллаҳ, заминимиз қуёшли, ерларимиз серунум. Нима экмайлик, албатта, униб, мўл ҳосил беради.

Қадимда бир маддоҳ бўлган экан. Ўзининг маза-бемаза қофияли шеърлари билан барчанинг жонига тегибди. Атрофидагиларнинг бетакаллуфлигидан норози бўлган маддоҳ бир ҳафта мобайнида подшоҳга атаб қирқ байт мадҳ битибди. Алқисса, подшоҳ ҳузурига кирган маддоҳ ўз мадҳини ўқий бошлабди. У ўқиган сайин подшоҳнинг юзи тундлашиб бораверибди. «Ашъор»и яримламай туриб подшоҳ мулозимларига «Шоирнинг ҳар бир мисраси учун бир даррадан урилсин. Туманидан тўрт таноб ер ажратилиб, бундан буёнига деҳқончилик билан шуғуллансин. Ёнидаги деҳқонлардан кам ҳосил олса, зиндонбанд қилинсин», дея амр этибди. Жазодан қўрққан маддоҳ бор меҳрини бериб, меҳнат қилибди. Натижада мўл ҳосилга эга бўлиб, дастлабки ҳосилидан саройга олиб келибди. Унинг меҳнати самарасини кўрган подшоҳ қирқ тилло билан сийлаб, «раҳмат сизга бобо деҳқон!» дея тасаннолар айтган экан. Қиссадан хулоса чиқариш ўзимизга боғлиқ.
Меҳнат инсонни улуғлайди, ризқнинг кенг бўлишига сабаб бўлади. Агар меҳнат ерга сингдирилса, нафи бир неча карра бўлиши, шубҳасиз.

Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,
Самарқанд вилояти бош имом-хатиби

Ўзбекистон Мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков.

“Карантин ҳолатида жума куни оила аъзолари билан пешинни жамоат бўлиб ўқиш мумкин. Ҳозирда масжидларимиз карантин сабабли ёпилгани учун жума намозининг ўрнига уйда пешин намози ўқилмоқда.

Аммо, жума намози масжидларда ўқилган вақтларда узрли ва узрсиз кишиларнинг уйда пешинни жамоат бўлиб ўқишлари макруҳдир. Чунки, бунда жуманинг жамоатини камайтириш ва буйруққа қарши йўл тутиш бор.
Карантин ҳолатида эса аҳли аёли ва фарзандлари билан пешинни жамоат бўлиб ўқишда жуманинг жамоатини камайтириш ҳам, буйруққа қарши йўл тутиш ҳам юз бермайди. Зеро, мўмин-мусулмонларнинг жонини омон сақлаш учун карантин эълон қилинган ва шу сабаб жума намозининг ўрнига пешин намози ўқилмоқда.

Шу ўринда Таровеҳ намозига ҳам изоҳ бериб ўтиш жоиз, ортиқча тушунмовчиликлар бўлмаслиги учун. Таровеҳ намозини карантин вақтида масжидда адо қилиш имконияти бўлмагани боис, уйда ёлғиз адо этиш ҳам жоиз. Лекин хонадон аҳли билан жамоат бўлиб адо қилиш афзалдир. Таровеҳ намозида ҳам имомдан ташқари бир киши бўлса, жамоат билан адо қилинган бўлади”.

Сайёра Шоева, ЎзА

Ушбу саволга қорилар ижтимоий тармоқлар орқали онлайн тарзда хатми қуръонларни намойиш қиладилар. Бунда улар намоз ўқиётган ҳолда эмас балки, ўтириб, Қуръони каримга қараган ҳолда тиловат қиладилар, дея жавоб берди АОКАда бўлиб ўтган брифингда Ўзбекистон Мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков.

Шунингдек, карантин сабабли масжидларга, жамоат намозларига чиқишнинг имкони бўлмаганда, телевизор ёки радиодан имомга иқтидо қилиб жамоат ёки жума намозини ўқиш жоизми мавзусидаги фикрни шундай изоҳлади.
“Радио ёки телевизор орқали имомга иқтидо қилиб, жума ёки беш вақт фарз намозларини ўқиш дуруст эмас. Чунки, бу ҳолатда имомга иқтидо қилиш шартлари топилмайди. Яъни, намозда имомга иқтидо қилиш дуруст бўлиши учун имом билан унга эргашувчининг макони битта бўлиши, яъни бир жойда туриши шарт.

Шу кунларда рӯза тутиш истагидаги инсонларни карантин шароити бир оз хавотирга солмоқда. Қандай йўл тутмоқ жоизлиги ҳақидаги саволга ҳам тегишлича жавоб олинди.
“Карантинда рўза тутиш одатий рўзадан фарқ қилмайди. Қўлларни тез-тез ювиш, антисептик воситалардан фойдаланиш рўзани очмайди. Шунингдек, зарурат бўлса оғизни чайқашнинг ҳам зарари йўқ. Модомики томоқдан (ҳалқумдан) сув ўтмаса кифоя”.

Қайд этиш керакки, динимизда рўзадорга ифторлик бериш улкан савоб ҳисобланади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Ким бир рўзадорга ифторлик қилиб берса, унга ўша рўзадор эга бўлган савобдан бирон нарса камайтирилмаган ҳолда берилади”.

Шундай экан, ифторлик харажатларини муҳтож ва камбағал рўзадорларга бериш билан киши уларга ифторлик қилиб берганни савобини олади. Чунки, ифторлик қилиш деганда, албатта дастурхон ёзиб, тўп-тўп одам айтишни тушунмаслик керак. Камбағал, муҳтож кишиларга таом ёки керакли маблағни бериш энг яхши ифторликдир.

Сайёра Шоева, ЎзА

Бу саволга Ўзбекистон Мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон Ишматбеков шундай жавоб берди:
“Пул нисобга етганидан кейин бир йил ўтсагина, закот фарз бўлади. Бир йилдан оз миқдорда нисобдан кам бўлиб қолса, закот фарз бўлмайди. Бунда закотга йил ҳижрий сана ҳисоби билан ўлчанади (354 кун). Пул қўлга тушганидан кейин бир йил ўтиши керак. “Бир йил тўлмагунига қадар мол-мулкда закот йўқ” (Имом Аҳмад ривоятлари).

Ушбу мазмунда ҳазрати Алидан бошқа саҳобалардан ҳам саҳиҳ асарлар мавжуд. Бу гарчи саҳобаларнинг сўзи бўлсада уламолар ҳукм жиҳатидан марфуъ – яъни Пайғамбар алайҳиссаломнинг сўзларидан келиб чиққанини таъкидлашади.
Закотни кимларга бериш эса Қуръони каримда очиқ баён қилинган бўлиб, закот бериладиган тоифа инсонларга фақир – моли нисобга етмаган шахс, мискин – ҳеч нарсаси йўқ киши, закот йиғиш ишида банд бўлганлар, агар зиммасидаги қарзини берса, пули нисобдан камайиб қоладиган қарздор киши, йўлда қолганлар шулар сирасига киради.

Закотни вакил орқали ҳам муҳтожларга бериш мумкин. Ҳозирги кунда ҳам кўплаб хайрия марказлари ташкил этилган бўлиб, жамиятдаги муҳтож қатламни қўллаб-қувватлаб келишмоқда. Жумладан, Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг қошида “Вақф” хайрия жамоат фонди ташкил этилган.

Қайд этиш керакки, закотни ўзаро туғилиш алоқаси бўлганлар, яъни, ота-онаси, бобо-момоси, ўғил-қизлари ва набиралари, эр-хотинлик алоқалари бўлганлар, яъни, эр ёки хотинга бериши мумкин эмас. Ака-ука, опа-сингилларга эса, закот бериш мумкин.

Закот беришни яқин қариндошлардан бошланса, ҳам Аллоҳ таолонинг буйруғи адо бўлади, ҳам қариндош-уруғлик ришталари мустаҳкамланади. Силаи раҳмга амал қилиш – Аллоҳ таолони рози қиладиган ишлардан биридир.

Сайёра Шоева, ЎзА