www.muslimuz

www.muslimuz

Аёллар саййидаси. Отасининг исми Хувайлид, онасининг исми Фотима бўлган. Жоҳилят даврида Хадижа онамизни Тоҳира деб чақиришар эди.  Умму Қосим деб куняланаган. Асли Қурайш қавмидан. Оқила, олийҳиммат, саховатли, меҳрибон жаннатий аёл бўлган.

Расулуллоҳга ўзи ҳаридор бўлган. Уйланишларини таклиф қилган. Расулимиз алайҳиссалом рози бўлганлар ва 25 ёшида уйланганлар. Маҳрига 20 туя берган. Хадижа онамиз Расулуллоҳдан 15 ёшга катта эди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг фарзандлари шу онамиздан туғилган. Ер юзида Расулуллоҳни биринчи бўлиб тасдиқлаган ва ҳаммадан олдин иймон келтирган энг бахтли аёл. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга илк ваҳий келганда, амакиваччаси Варақа ибн Навфалнинг олдига олиб борган.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Хадижа онамизни кўп тилга олардилар ва бошқа оналаримиздан афзал билардилар. Ҳаттоки Оиша онамиз шундай дегандилар:

ما غرت من امراءة ما غرت من خديجة

Расулуллоҳ Хадижани кўп эслагани туфайли, Ул зотни бирорта хотиндан Хадичадан рашк қилиб қизғонганимдек қизғонмаганман. (Бухорий).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам Хадижа онамиз ҳаётлик чоғида бошқа аёлга уйланмаганлар. Кейинги оналаримиз билан Ул зоти шарифанинг вафотидан кейин турмуш қилганлар.

Сердавлат, ишбилармон аёл эди. Расулуллоҳга молиявий жиҳатдан кўп ёрдам қиларди. Расулуллоҳ Хадижа онамизнинг савдо ишларини юритар эди. Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз алайҳиссалом орқали Хадижа онамиз учун жаннатдан бир қаср барпо қилганлик башоратини етказган. (Бухорий ва Муслим).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир неча марта: “Эй Хадижа, сенга Жаброил салом айтди”  баъзида эса “Сенга Аллоҳ салом йўллади”—деганлар. (Бухорий).

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Жаннат аёлларининг саййидаси марям, Фотима, Хадижа ва Фиръавннинг хотини Осиёдир”—деб марҳамат қилганлар. (Ибн Абдулбар).

Оиша онамиздан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Хадижа онамизни кўп хотирлар эдилар. Ҳар доим ёдга олганда Хадижа онамизни мақтар, ҳаққига истиғфор айтиб дуо қилардилар. Бир куни Оиша онамиз рашки келиб: “Аллоҳ сизга ўша кампир ўрнига ёш аёлларни бердику?!”—деб юборади. Шунда Расулуллоҳнинг ғазаблари келади. Қилмишидан афсусланган Оиша онамиз “Эй Раббим, Хадижани қайтиб ёмонлик ила эсламайман” деб онт ичадилар. Расулуллоҳ: Эй Оиша, одамлар мени ёлғончига чиқарганда у менга ишонган, одамлар мендан юз ўгирганда у менга жой берган, у менга бола туғиб берган сизлар эмас—деб Хадижа онамизнинг фазлини эслатиб қўядилар.

Ҳижратдан 3 йил, Абу Толибнинг вафотидан эса 45 кун олдин, 65 ёшида Рамазон ойида, Исломда ҳали намоз фарз бўлмай туриб вафот этган. Ҳажун номли ерга дафн этилган.

Авазбек МЎМИНОВ

Андижон шаҳар “Чинор” жоме масжид имоми

Бугунги кунга келиб адашган оқимлар томонидан ижтимоий тармоқларда инсонларни ўз мамлакатини тарк этиш ва қонли урушлар бўлаётган ҳудудлардаги жангари гуруҳларга қўшилишга даъват қилиб, бу амални «ҳижрат» эканини даъво қилаётганини кўриш мумкин. Аммо минг афсуслар бўлсинки, бу сохта ваъдаларга эргашиб, мўмай даромад ёки савоб умидида ўз оиласи ва тинч-тотув ҳаётини тарк этиб, ўзга юртларда хор бўлаётган юртдошларимиз ҳам мавжуд. Бунга сабаб уларнинг аксари диний тушунчаларнинг моҳиятини тўлиқ англамаслиги ёки сохта даъволарга «ихлос» қилиб, кўр-кўрона эргашиши ҳисобланади.
Ислом – илм-маърифат дини бўлиб, инсонларни гуноҳ бўлмаган барча нарсаларнинг моҳиятини англаш ва илм билан унга амал қилишга чақиради. Айниқса, диний масалаларда ўзбилармонлик ва шошқалоқликка йўл қўйилмайди. Ҳижрат ва унга тегишли масалалар ҳам шундай амаллар қаторига киради.
«Ҳижрат» сўзи араб тилида «ажрамоқ», «тарк этмоқ» маъноларини беради. Ҳижратнинг шаръий маъноси эса – Аллоҳ таолонинг розилиги йўлида «Куфр диёри»ни тарк этиб «Ислом диёри»га кўчишга айтилади. Мусулмонларнинг аввал Ҳабашистонга, кейинчалик пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам раҳнамолигида 622 йил Маккани тарк этиб, Мадинага борганликлари ҳижратга мисол бўлади. Ушбу ҳижратга Аллоҳ таолонинг буйруғи билан бирга уларнинг жони, эътиқодлари ва мол-мулкларига нисбатан жисмоний ва бошқа шаклдаги тажовуз ўта кучайганлиги сабаб бўлган.
Демак, таърифдан маълум бўлмоқдаки, шариатда катта савоб ваъда қилинган ҳижрат мақомига етишиш учун Аллоҳ таолонинг розилиги йўлида «Куфр диёри»дан «Ислом диёри»га кўчиш керак экан. Акс ҳолда бу шаръий ҳижрат бўлмайди, фарз ёки вожиблик касб қилмайди, балки оддий бир манзилдан бошқасига яшаш учун кўчиш бўлиб қолади.
Шу боис, ҳозирги кунда мусулмонларнинг бир жойдан бошқа ҳудудга кўчишлари диндаги ваъда қилинган ҳижрат мақомида эмас, балки яшаш, ўқиш ёки ишлаш учун қилинган ҳаракат саналади.
Аммо уламолар мусулмон инсон ҳижрат мақомини топиши мумкин бўлган «гуноҳларни тарк этиш» маъносидаги иккинчи амал борлигини ва ким агар бу ишни амалга оширса, савоб олишини таъкидланганлар. Бу ҳақида Пайғамбар Муҳаммад алайҳиссалом шундай дейдилар: «Албатта, ҳижрат икки хислатдир; гуноҳлардан четланиш ҳамда Аллоҳ ва Расулига ажралиб келиш…» (Имом Аҳмад ривояти). Бошқа ҳадиси шарифларда Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом шундай деганлар: «Ҳижрат қилувчи – хато ва гуноҳлардан узоқлашган кишидир» (Имом Ибн Можа ривояти)
Имом Бухорий ривоят қилган бошқа ҳадисда: “Расулуллоҳ алайҳиссалом айтганлар: «Қўли ва тили билан ўзгаларга озор бермаган киши мусулмондир. Аллоҳ таоло ман этган нарсалардан қайтган киши Худо йўлида ҳижрат қилган кишидир», дейилади. Уламоларни ҳадисни шарҳлаб, ундаги «ҳижрат»дан мурод «тарк қилишдир», деганлар.
Шунингдек, бу борада ислом фиқҳининг «Намоз китоби»да «Намозда имом бўлишга кимлар ҳақлироқ?» деган масалада мужтаҳид уламоларнинг ҳукми келтирилган. Намозда имом бўлишга кимлар ҳақлироқ? деган саволга фақиҳ Носируддин Самарқандий «ал-Фиқҳ ан-нофеъ» китобида: “Мусулмонлар орасида суннатни яхши биладигани, агар улар баробар бўлса, Қуръонни яхши биладигани, агар улар баробар бўлса, вараъ (парҳезкор) инсон деб жавоб беради. Бунга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Қавмга Аллоҳнинг китоби (Қуръон)ни яхши биладигани имом бўлади. Агар улар баробар бўлса, суннатни яхши биладигани имом бўлади. Агар улар баробар бўлса, аввал ҳижрат қилгани имом бўлади. Агар улар баробар бўлса, ёши каттаси имом бўлади», деган ҳадисини келтиради. 
Носируддин Самарқандий мазкур ҳадисни шарҳлаб, «Аллоҳнинг китоби (Қуръон)ни яхши биладигани»лар сўзидан Қуръон оятларининг маъносини яхши билганлар ва уни тажвид қоидалари билан қироат қила оладиганлар тушунилса, «аввал ҳижрат қилгани» сўзидан Мадинага ҳижрат қилганларни назарда тутилганини таъкидлайди. Аммо 630 йилда Макка шаҳри мусулмонлар қўлига ўтганидан сўнг Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: «(Макка) фатҳидан кейин ҳижрат йўқ» деган (Имом Бухорий ривояти). Шу боис учинчи шарт фақиҳ уламолар томонидан ҳадисда зикр этилган «аввал ҳижрат қилганлар»дан «вараъ (парҳезкор) гуноҳларни тарк этган инсон»га ўзгартирилган. Чунки бошқа ҳадисда: «Вараънинг энг олийси гуноҳлардан ҳижрат қилган (киши)дир», дейилган. 
Демак, юқоридаги ҳадис ва улар асосида чиқарилган ҳукмдан маълум бўладики, бугунги кунда мусулмонларга амал қилиши лозим бўлган энг афзал ҳижрат вараъ (парҳезкор), яъни гуноҳ-маъсиятлардан ўзини сақлаш ва уларни тарк этишдир. Шу боис ислом уламолари бир овоздан агар инсон ўзидаги айб ва гуноҳларни тўғри англаган ҳолда уларни ислоҳ қилиб, яхши хулқларга ўзгартирса, тақводорлик мақоми билан бир қаторда ҳижрат мақомига ҳам эга бўлишини таъкидлаганлар. 
Бекзодбек МУХТАРОВ,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузуридаги 
Малака ошириш маркази кафедра мудири,
тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)
Манба: iiau.uz

 Шу йил, 4 июль куни дастлабки гуруҳ ўзбекистонлик ҳожилар она-Ватанга етиб келдилар.

 Жидда-Тошкент йўналиши бўйича Тошкент халқаро аэропортига етиб келган юртдошларимизнинг барчалари соғ-саломат, кайфиятлари аъло даражада.

Ҳожиларимиз Макка ва Мадина шаҳарларида бўлиб, ҳаж амалларини мукаммал адо этишди. Ибодатлар чоғида ҳожилар бугунги саодатли кунлар учун шукроналар айтиб, Яратгандан юртимизга қут-барака, халқимизга бахт-саодат, эртанги умидимиз бўлган фарзандларимизга нурли келажак сўраб дуолар қилдилар.

Эслатиб ўтамиз, ҳожиларимиз Ватанга қайтишлари шу йил 4-22 июль кунлари давом этади.

Юртимиз ҳожиларини ҳаж амалларини мукаммал адо этганлари билан муборакбод этамиз.

Барчаларининг ҳажлари мабрур айлашини Яратгандан сўраймиз.

#haj2023

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Muslim.uz
@muslimuzportal | @Muftiy_Nuriddin_domla |@diniysavollar

Аввал хабар берганимиздек, юртимизнинг бир гуруҳ уламолари хориждаги ватандошларга бугунги куннинг муҳим мавзуларида илмий суҳбат қилиш, уларни қизиқтирган саволларга жавоб бериш, муборак Қурбон ҳайити байрамини бирга ўтказиш, жамоат намозларини биргаликда адо этиш мақсадида дунёнинг турли мамлакатлари, жумладан, АҚШ, Корея, Россия ва Қозоғистон сингари мамлакатларда бўлиб туришибди. 

Қуйида юртимиз уламолари ва уларнинг қайси мамлакатда учрашувлар ўтказаётгани тўғрисида танишишингиз мумкин:

Америка Қўшма Штатларида:

–  Яҳё домла Абдураҳмонов, Тошкент шаҳри Олмазор тумани бош имом-хатиби, “Имом Бухорий” масжиди имом-хатиби;
– Қамариддин домла Баҳриев, Самарқанд вилоятидаги “Намозгоҳ” масжиди имом-хатиби.

Жанубий Кореяда:

– Ҳасан домла Қодиров, Тошкент шаҳридаги “Сирож Солиҳ” масжиди имом-хатиби
– Фозилжон домла Убайдуллаев, Тошкент шаҳридаги “Мирза Юсуф” масжиди имом-хатиби;
– Исоқжон домла Бегматов, Тошкент шаҳридаги “Имом ат Термизий” масжиди имом-хатиби;
– Муҳаммадраҳим  домла Абдуқодиров, Тошкент шаҳридаги “Доруссалом” масжиди имом-хатиби.

Россия Федерациясида:

– Ҳабибуллоҳ домла Жўрабоев, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази уламоси;  
– Хайруллоҳ домла Сулаймонов, Андижон вилояти бош имом-хатиби ўринбосари; 
– Мирзатиллоҳ домла Алихонов, Тошкент шаҳридаги “Файзи ота” масжиди имом-хатиби;
– Нурали домла Мавлонов, Тошкент вилоятидаги “Абу Бакир Сиддиқ” масжиди имом-хатиби;
– Зафар домла Маҳмудов, Самарқанд вилоятидаги “Хўжа Абду Дарун” масжиди имом-хатиби;
– Муродиллоҳ домла Хуназаров, Тошкент шаҳридаги “Ал Ҳудайбия” масжиди имом-хатиби.

Қозоғистон Республикасида:

– Бахрамиддин домла Разов, Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти ўринбосари;
– Миродил домла Миржалилов, Тошкент вилоятидаги “Дўрмон” масжиди имом-хатиби;
– Салоҳиддин домла Тошанов, Тошкент шаҳридаги “Яккасарой” масжиди имом-хатиби;
– Ражабий домла Мирзаниёз, Тошкент шаҳридаги “Абу Бакр Қаффол Шоший” масжиди имом-хатиби;
– Қудратиллоҳ домла Сиддиқметов, Тошкент шаҳридаги “Аҳмаджон қори” масжиди имом ноиби.

Таъкидлаш жоизки, таниқли ва воиз уламоларимиз ўқиш, иш ва ҳаётий зарурат туфайли  мазкур мамлакатларда яшаётган ватандошлар билан учрашувларда динимиз мазмун-моҳияти, хусусан, ниятнинг муҳимлиги, мусулмон киши амал қилиши лозим бўлган ижтимоий одоблар, ҳалол касб-кор қилиш, оила муқаддаслиги, фарзанд тарбияси, қон-қариндошлик ва ота-она, яқинлар билан илиқ муносабат сингари мавзуларда Қуръони карим, ҳадиси шариф, буюк уламолар асарларидан далил ва ҳаётий мисоллар келтирган ҳолда мазмунли мавъизалар қилиб беришмоқда.

Шу ўринда айтиш жоизки, уламоларимизнинг хориж сафари ва ватандошларимиз билан учрашувлари юртимиздаги мутасадди вакиллар, мазкур мамлакатлардаги элчихона ва консулликлар орқали ташкил этилмоқда.

Шунингдек, юртимиз уламоларининг хориж сафари ва манфаатли суҳбатлари мазкур мамлакатлар мутасадди вакиллари ва ватандошларимизнинг эътирофига сазовор бўлмоқда. Буни уламоларимизга билдирилаётган миннатдорлик сўзлари ва тақдим этилаётган ташаккурномаларда ҳам кўриш мумкин.

Аллоҳ таоло уламоларимизнинг сафарларини хайрли ва ватандошларимизга манфаатли қилсин.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Muslim.uz
@muslimuzportal | @Muftiy_Nuriddin_domla | @diniysavollar

Ҳақиқий имом қандай бўлиши керак? Бугун юртимизда масжидлар, имом-хатиблар етарлими? Диний соҳа вакиллари олдида турган муҳим вазифалар нималардан иборат? Шу каби саволларга жавоб олиш мақсадида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Жалолиддин домла ҲАМРОҚУЛОВ билан суҳбатлашдик.

Ассалому алайкум, чекка туман ва қишлоқларда масжидлар, малакали имом-хатиблар етишмаслиги бор гап. Афсус, бу жойларда бидъат-хурофотлар, бировнинг ҳақидан қўрқмаслик, ичкиликбозлик каби иллатлар кўп учрайди. Бу муаммони ҳал этишда имом-домлаларнинг амру маъруфлари жуда зарур. Шу ҳақда фикр мулоҳазаларингизни билдирсангиз.

– Бисмиллаҳир Роҳманир Раҳим. Ва алайкум ассалом ва раҳматуллоҳи барокатуҳ. Бугун диний идора томонидан малакали имом-хатиблар тайёрлаш борасида кўп ишлар қилиняпти. Аммо чекка ҳудудларда имомлар етишмаслиги бор гап. Бу масалани ҳал этиш мақсадида диний таълим муассасаларида мақсадли қабуллар жорий этилди. Бунда имом-хатиблар етишмаётган ҳудудлар вилоят, туман кесимида ўрганиб чиқилади ва масжидга яқин манзилда истиқомат қилувчи, диний соҳага иштиёқманд уч нафар абитуриент мақсадли қабулга тавсия этилади. Уларнинг қай бири имтиҳонлардан юқори балл тўпласа, ўқишга қабул қилинади. 2022–2023 ўқув йилида ана шундай қабулга 75 та квота ажратилди. Шу билан бирга бундай ҳудудларга малакали имом-хатибларни жалб қилиш, улар учун хизмат уйларини ташкил этиш масаласи ҳам кўриб чиқиляпти. Бу лойиҳамиз тез кунларда ишга тушади ва ўз самарасини беради, иншоаллоҳ.

Айрим жойларда масжидлар камлиги ҳақиқат. Бу масала ечимига ҳаракат қилиняпти. Шу кунларда диний идорамизнинг низоми янгиланяпти. Низомга жоме масжидларнинг филиалларини очиш банди қўшиляпти. Бунда аҳоли эҳтиёжи, адади, масжидлар орасидаги масофадан келиб чиқиб, жомеларнинг филиаллари очилади. У ерда беш маҳал намоз ўқилади, аммо жоме мақомида бўлмайди. Жоме масжид имом-хатиби ушбу филиал масжиднинг имоми ҳисобланиб, унинг барча ташкилий ишларига жавобгар бўлади. Иншоаллоҳ, тез кунларда ушбу низом тасдиқланса, бу масала ҳам ўз ечимини топади.

Масжид қуриш ишларида саховатли ҳомийлар кўплаб топилади. Албатта, бу яхши. Ҳомийлик маблағлари малакали имом-хатибларни  юқорида қайд этганимиздек чекка, диний-маърифатга эҳтиёжи бор ҳудудларда фаолият юритишига йўналтирилса, аҳолининг диний-маърифий билими янада ошармиди?!

– Бу тажрибамизда бор. Диний таълим йўналишида қўлланилган услуб. Ҳозир ҳам балки масжидлар тизимида ҳам қўлласа бўлар. Буни кенгашиб, йўл-йўриғини ишлаб чиқиш даркор.

Бугун жума мавъизаларида кундалик ҳаётимиз учун зарур бўлган масжид одоблари, намоз рукнлари, ақида, мазҳаб, дуо қилиш каби муҳим масалалар кам гапирилаётгандек. Имом-хатибларимиз тезислардан ташқари жамоатнинг эҳтиёжидан келиб чиқиб, жума кунидан бошқа вақтларда ҳам мавъизалар, суҳбатлар қилса яхши бўлади. Шундай эмасми?

– Халқимизнинг маърифатга қизиқиши тобора ортиб боряпти. Шу боис улар  билан кўпроқ кундалик суҳбатлар ташкил этиш муҳим. Бу борада жума мавъизалари кенг қамровли тайёрланаётганини алоҳида қайд этиш даркор. Имомлар мазкур тезисни ўқиб берсалар ҳам, халқимиз анча манфаат олади. Бироқ имомларимиз унинг мазмун-моҳиятини жамоатга ўз тилида кенгроқ тушунтириши зарур. Шундагина кўзланган мақсадга эришилади. Қолаверса, муфтий ҳазрат бошчилигида тажрибали имом-хатиб ва уламоларимизнинг республикамиз бўйлаб масжидларда диний-маърифий суҳбатлари ташкил этиляпти. Бу ҳам халқимизнинг диний-маърифий билими юксалишида муҳим аҳамият касб этяпти.

Шунингдек, жорий йил бошидан барча имомларга беш маҳал намознинг биридан сўнг жамоатга 15 дақиқа маъруза қилиш вазифаси қўйилди. Буни имомларимиз айни кунда қай тарзда адо этяпти, бу уларнинг виждонига ҳавола.

Имом-хатиблар она тили ва адабиётни, айниқса, мумтоз адабиётларимиз дурдонларини яхши билишлари керак. Бугун яхшигина нотиқ, лекин тарих ва адабиётдан билими саёз ёки тил меъёрларини яхши билмайдиган имомларимиз ўз фаолиятида ижобий натижаларга эришиши қийин. Сизнингча, намунали имом қандай бўлиши керак?

– Албатта, бу жуда оғриқли масала. Имом сўзи араб тилида “Имамуна амомана”, яъни “олдимиздаги бошлиғимиз” деган маънони англатади. Ҳар бир имом бу сўзга мос, ҳар жиҳатдан пешқадам, барчага намуна бўлиши қийин. Айниқса, бугунги ахборот замонида бу касб янада масъулиятли бўлиб қолди.  Чунки  халқимизнинг диний эҳтиёжлари кун сайин ошиб, савияси юксалиб боряпти. Улар билан тенгма-тенг мулоқот қилиш, ўз ортидан эргаштириш учун албатта, етарлича билим ва малака керак. Бунинг учун имом замон билан ҳамнафас бўлиб, ўзининг касбий маҳоратини ошириб бориши, сўнгги  фатволардан хабардор бўлиши, кўпроқ диний-маърифий, бадиий ва турли адабиётлар мутолаа қилиши даркор.  Имомнинг илмий салоҳияти, нотиқлиги юқори бўлса, қавмнинг ҳам ҳурмати, меҳр-муҳаббати шунга яраша бўлади.

Намунали имом қандай бўлиш керак деган саволга эса доим қийналиб жавоб берамиз. Имомлик аслида масъулият ва ҳар жиҳатдан намуна бўлиш деганидир. Энг асосийси, имом меҳробнинг эгаси. Бир сўз билан айтганда, намунали имом беш вақт намозда масжидда қоим бўлган кишидир.

Бугун аҳоли ўртасида имом-хатибларимиз ҳақида нотўғри фикрларга бориб, турли таъна тошларини отаётганлар ҳам учраб туради. Бундай фикрлар пайдо бўлмаслиги учун нималар қилиш керак?

– Агар сутга бир қил тушса, дарров кўзга ташланади. Имомлик ҳам  шундай: биргина доғ барчага намоён бўлади. Шарафли касбни  оқлаш учун  меҳробнинг  масъулиятини ҳис қилиши керак. Чунки имомлик Расулуллоҳдан мерос. Ҳар бир имом доим шуни ёдда тутиб, фаолият юритиши лозим. “Агар Расулуллоҳ ҳаёт бўлганларида, у кишининг атрофида қандай жамланган бўлар эдик?”, “У зот имом бўлиб турса, ўзимизни қандай тутардик?” Мана шу саволларни ҳар бир имом ўзига бериши керак.

Имомлар – Расулуллоҳнинг меросхўрлари, дин ходими. Уларнинг ҳурматини жойига қўйиш – қавмнинг вазифаси. Имомда бирор нуқсон ёки камчилик кўринса, қавм уни ислоҳ қилсин. Орқасидан гапириб, ғийбат қилиб, гуноҳкор бўлмасин. Улуғларимиз имомларни ғийбат қилиш заҳарли гўшт ейиш билан баробар деганлар.

Ўттиз йилдан буён талабаларга дарс бериб, кўплаб ёшларга устозлик қилгансиз. Бугунги ёшлар билан ишлашда нималарга аҳамият бериш лозим? Диний-маърифий соҳани танламоқчи бўлган ўсмир ёшларга қандай тавсияларингиз бор?

– Бугун ёшлар билан ишлаш муракакаб жараён. Бу ҳақда Ҳазрат Али розияллоҳу анҳу: “Фарзандларингизга ёки ёшларга ўша замоннинг илмини беринглар. Чунки улар ўша замон учун яратилгандир”, деганлар. Демак, ҳар қандай устоз замон билан тенг юриши, ўз устида кўпроқ ишлаши даркор.

Ўз навбатида, бугун ёшларимиз илм олиши учун кенг имкониятлар борлигини ҳам алоҳида қайд этиш керак. Биргина диний таълим бўйича ўндан ортиқ билим юртлари ишлаб турибди. Ҳозир чет элда ҳам ўқиш имкониятлари яратилган. Бугун хорижда диний таълим оламан, Қуръон ёдлайман дея у жойдаги нотўғри оқимларга қўшилиб қолаётган ёшлар ҳам бор. Шу боис ота-оналардан илтимос қилардикки, фарзандини хорижга диний таълим олишга юборяптими, ҳушёрлигини қўлдан бермасин.   

Ёшларга эса доимо китоб билан ошно бўлишини тавсия қиламиз.. Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир неча ўринларида бежиз: “Ушбу Китобда шак-шубҳа йўқ, у тақводорлар учун ҳидоятдир” (Бақара сураси, 2-оят) дея марҳамат қилмаган. Чунки мутолаа инсонларга тўғри йўлини кўрсатадиган маёқ. Арабларда “Китоб ўқисанг, албатта фойда оласан”, деган гап ҳам айни шу мақсадда айтилгандир.

Ёшларимиз телефону ижтимоий тармоқларга берилмасдан, кўпроқ китоб ўқисалар, келгуси ҳаётлари учун катта манфаат олади.

Шу билан бирга, ёшларимиз устоз ва шогирд анъанасига қатъий амал қилиши зарур эканини эслатиб ўтамиз. Бу амалиёт барча таълим муассасаларига тегишли.

Имоми Аъзам раҳматуллоҳи алайҳнинг “Таълим ва мутаалим” китобида бундай дейилади: “Бир фарзандни етук касб-ҳунар ёки илм эгаси бўлиши учун уч омил: болада қобилияти бўлиши, ота-онанинг эътибори, устознинг меҳри жам бўлиши лозим. Шулар жамлансагина кўзланган мақсад ҳосил бўлади. Бири кам бўлса ҳам,  натижа чиқмайди.

Ҳар йили диний таълим муассасаларини кўплаб ёшлар битириб чиқади. Бироқ уларнинг ҳаммаси ҳам ўз соҳасида фаолият юритмайди. Бунинг сабаби нимада?

– Бундай ҳолат нафақат диний таълим, балки барча соҳаларга тегишли оғриқли масала. Бунинг турли сабаблари бор. Биринчи навбатда моддиятга бориб тақалади. Иккинчиси эса, соҳага қизиққан, умрини шу ишга бағишлаган ёшлар кам. Бунинг яна бир сабаби абитуриентда касбга лаёқат, одоб, меҳр бўлмаса, қандай қилиб уни ўқишга қабул қилиш мумкин. Шунинг учун қабул жараёнларини қайтадан ўйлаб кўриш лозим.

            Бу масала аёл-қизларимизга ҳам тегишли. Чунки ҳар йили учта аёл-қизларга ихтисослашган мадрасани ўнлаб талабалар битириб чиқяпти. Лекин уларнинг кейинги фаолияти турмуш ўртоғи ёки қайнона-қайноталарининг қош-қовоғига боғлиқ бўлиб қолмоқда. Улар ҳам жамиятимиз ривожига ўз ҳиссаларини қўшсалар, аёллар ўртасида турли бидъат-хурофотлар камайган, илмли хотин-қизларимиз кўпайган бўлармиди?! Чунки аёл миллат тарбиячиси эканини унутмаслик лозим.

Бугун диний-маърифий адабиётлар масаласи турлича. Ҳар ким ўзича китоб нашр эттирмоқда. Бир меъёр йўқ. Бу адабиётлар мазҳабимизга мувофиқлигини, ҳеч бўлмаса, намозга оид китобларни идора ҳайъати кўриши керак эмасми?

– Бугун бозорларимиз ранг-баранг китоблар билан тўла. Бироқ уларнинг савияси, мазҳабимизга мувофиқлиги ҳақида яхши фикр билдира олмаймиз. Гоҳида китоб дўконларимизда бугунги кунимизга тўғри келмайдиган, одамларни чалғитадиган, фитнага сабаб бўлувчи китобларга ҳам кўзимиз тушяпти. Шу боис ноширларимиздан замон талабига мос, мазҳабимизга тўғри келадиган, кишиларга ҳақиқий диний-маърифат улашадиган китоблар чиқаришни тавсия этамиз. Энг асосийси, диний китоблар даромад учун эмас, балки чин маънода дин хизмати учун бўлиши лозим. Келгусида идорамиз ҳам бу масалада ўз таклиф ва тавсияларини ишлаб чиқади, иншоаллоҳ.

– Бугун Имом Мотуридий таълимотини халққа етказиш ҳар қачонгидан долзарб аҳамият касб этмоқда. Лекин олимнинг шахсияти ҳақида кўп гапириляпти. Аммо у зотнинг таълимоти ҳақида аниқ, содда, мухтасар манбалар  йўқ ҳисоби.

– Тўғри, Имом Мотрудий таълимотини ўрганиш, ўргатиш ва тадқиқ этиш олдимизда турган муҳим вазифалардан саналади. Бунга илк қадамлар ташланган. Бу борада Имом Мотуридий илмий-тадқиқот маркази ва Қашқадарё вилоятида Калом илми мактаби очилганини алоҳида таъкидлаш лозим. Бугун бу масканларда имом-хатибларимиз, олимларимиз ақида илми бўйича ўз малакасин ошириб, тадқиқот олиб боришяпти. Бу ишлар самараси ўлароқ, Имом Мотуридийнинг “Таъвилоту аҳли-сунна, “Тавҳид”, “Баҳрул улум” асарлари таржима қилиниб, нашр қилинмоқда. Бироқ ҳали халқимизга Мотуридий таълимотига оид содда, равон, оммага етиб борадиган китобларни чоп этганимиз йўқ. Бу бугунимизнинг талаби бўлиб турибди. Шу боис ноширларимиздан мана шундай китобларни олимлар билан ҳамкорликда ўқувчилар эътиборига ҳавола этишни тавсия қиламан. Чунки ақида, эътиқод масаласи бугун фитналар авж олган паллада ниҳоятда муҳим. Ёшларнинг ақидада адашиши эртага нафақат ота-она, балки жамиятга ҳам катта зарар бўлиши мумкин.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳам 23 йиллик пайғамбарлик даврларидан 13 йилини “Лаа илаҳа иллаллоҳ” калимасини, яъни ақоид таълимотини авомга ўргатганлар.

Демак, бугун ҳар бир диний соҳа вакили – у имом бўладими ё ноширми – улар олдида турган муҳим вазифалардан бири аҳолининг эътиқодини тўғри шакллантириш, Ислом таълимотини халққа етказишдан иборат. Бу йўлда барча имом-хатибларимизга куч-қувват, рушду ҳидоят сўрайман.  

 

Бобур МУҲАММАД суҳбатлашди.

Page 13 sur 637

Видеолавҳалар

Top