Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган. Бундан ташқари саҳобаи киромлар, улуғ олимлар, Яқин Шарқ, Осиё, Европа ва Америка мутафаккирларининг бир қатор фикрлари ҳам берилган.

*****  

Ақл кичрайгани сари ғурур, мақтаниш зиёда бўлади.

«Тарих мухрлаган сўзлар» 

***** 

Ҳатто муздан покроқ, қордан оппоқроқ бўлсанг ҳам сен ҳақингда чақимчилик қилишларидан қочиб қутулолмайсан.

Шекспир

***** 

ҚУРЪОН ТИНГЛАЙЛИК!

Қуръони Каримни тинглашдан олдин тинглайдиган сурангизнинг тафсирини, маънолар таржимасини ўқиб чиқинг! Кейин кўзингизни юмиб, диққат билан тингланг! Тинглаш олдидан биров ҳалақит бермайдиган шароит қилиб олинг, токи хушуъ тарқалиб кетмасин! Ўқилаётган оятлар ҳақида тафаккур қилинг! Ўқиган тафсирни кўз олдингизга келтиринг! Инша Аллоҳ, қалбингизда туғилганингиздан бери туймаган лаззат ва хотиржамликни, ҳайбат ва қўрқувни ҳис этасиз! 

***** 

ИМТИҲОН ДУНЁСИ

Эй Одам боласи! Молу дунёинг қани?! Дўстларинг қани?! Мансабинг қани?! Қариндошларинг қани?! Кибринг қани?! Фарзандларинг ва оиланг қани?! Ушбу лаҳзада сени ким ҳимоя қилади?! Саволга жавоб беришга тайёрмисан?! Қабрда шафоатчинг бўлган Қуръонни ўқиб, амал қилдингми ёки ташлаб қўйдингми?! Ҳимоячинг бўладиган солиҳ амалларни тайёрладингми?! Намоз ўқувчилардан бўлдингми?! Эй Аллоҳ! Бизга қабр азобидан нажот бер!

*****

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг исмларига ҳурмат

Америкада таниқли кимсаларнинг номи беш қиррали юлдуз шаклининг ичига ёзиб, ердаги йўлакчага қайд этилган.

Боксчи Муҳаммад Алининг номи эса деворга илиб қўйилган. Боксчи Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам исмларининг ҳурматидан, уни ерга, йўлакка қўйдирмаган. 

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

 Нозимжон Иминжонов

Кеча, 22 октябрь куни Фарғона давлат университетида тадбир бўлиб ўтди. Тадбирда университет устоз ва талабалари ҳамда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари шайх Абдулазиз Мансур ҳазратлари ва вилоят бош имом-хатиби Салимжон қори Қодировлар иштирок этди.

Меҳмонлар дастлаб «Фарғона давлат университети музейи»га ташриф буюриб, у ерда сақланаётган мамлакатимиз тарихига оид нодир манба ва ашёларни кўздан кечирдилар.

Шайх Абдулазиз Мансур ҳазратлари билан университет устозлари ва талабалари иштирокида учрашув бўлиб ўтди.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Фарғона вилоятидаги вакили, вилоят бош имом-хатиби Салимжон қори Қодиров шайх ҳазратларининг ҳаёт йўллари, илмий фаолиятлари ҳақида гапириб:

– Шайх ҳазратлари барчамиз учун устоздирлар. У киши нафақат дин илмида, балки дунё илмларини ҳам теран тушунадиган, тарих ва адабиётга ҳам қизиққан, шеъриятни идрок этадиган, ҳаётда ҳам ўзларининг олийжаноб фазилатлари ила барчамизга ўрнак бўладиган олимдир, десак муболаға бўлмайди. Айниқса, шайх ҳазратлари араб ва рус тилларини мукаммал билган, шу сабаб ҳам айни вақтда Қуръони каримнинг маъноларига рус тилида шарҳ ёзаётганлари ҳам эътиборга лойиқдир. Қолаверса, Аллоҳ таоло бу кишига кўплаб фазилат ва илм қатори илҳом ҳам ато қилган десак тўғри бўлади, – дея эътироф этди.

Фарғона давлат университети ректори Р.Мақсудов – бу йил билим даргоҳи устозларидан ташкил топган кенгаш қарорига асосан «Фахрий профессор» унвони ташкил этилганини маълум қилиб, ҳурмат ва эҳтиром билан мазкур унвонни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари шайх Абдулазиз Мансур ҳазратларига топширди.

Тадбир сўнггида сўз олганлар, хусусан, Ўзбекистон журналистлари ижодий уюшмаси Фарғона вилояти бўлими раҳбари М.Обидов Фарғона Давлат Университети томонидан шайх ҳазратларига «Фахрий профессор» унвонининг берилиши – бу тарихий воқеа бўлгани, бу ҳам бўлса юртимизда илм-фан соҳасида юртбошимиз томонидан олиб борилаётган кенг кўламли ислоҳотлар самараси, ўйлайманки, бу унинг илк дебочаси бўлиб, насиб қилса, ҳали бу каби хайрли ишларимиз давомли бўлади, дея таъкидлади.

Маълумот учун, шайх Абдулазиз Мансур ҳазратлари – 1944 йили Фарғона вилоятининг Фарғона туманида таваллуд топган. 1975–1979 йиллари «Имом Бухорий» номидаги Тошкент Ислом институти (Олий маъҳад)да таҳсил олди. Олий маҳадни битиргач, “Совет Шарқи мусулмонлари” журнали таҳририятида масъул котиб бўлди.

1980–1981-йиллари Судан Республикаси Ислом университетида таҳсилни давом эттирди. 1982–2006 йиллари диний идора Фатво бўлими мудири, Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтида илмий ходим, “Мовароуннаҳр” нашриёти мудири, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита бўлим бошлиғи, Ўзбекистон Республикаси Президентининг давлат маслаҳатчиси, Тошкент Ислом университети проректори каби масъул лавозимларда хизмат қилди. 2006 йилдан буён Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг ўринбосаридир.

Шайх Абдулазиз Мансур амалга оширган “Қуръони карим маъноларининг таржима ва тафсири” қайта-қайта нашр қилинди. Устоз “Саҳиҳи Бухорий”ни таржима ва шарҳ қилиб, икки жилдда нашр эттирган. Шайх Абдулазиз Мансур Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузурида тузилган диний адабиётлар нашри бўйича махсус ҳайъат раисидир.

Халқаро Ислом фиқҳи академияси, Мусулмон олимлари олий ҳайъати аъзоси. Кўплаб мақолалар, китоблар муаллифи.

ЎМИ Матбуот хизмати

ЎМИ Матбуот хизмати

Бугунги кунда аксар инсонларнинг дину диёнатдан йироқлашиб кетишларининг сабабларини ўрганган олимлар қуйидаги хулосаларини баён қилдилар:

1) Руҳиятга бепарво бўлиб, бор эътиборларини тана гўзаллиги-ю, ташқи кўринишларни сайқаллашга қаратишларидир.

Аллоҳ таоло инсонни тана ва руҳдан иборат қилиб яратди. Айрим инсонлар бизни эзгуликларга ундаб турадиган, Аллоҳга қурбат ҳосил қилишимизга сабаб бўладиган руҳиятни озиқлантириш ўрнига, танани роҳатига қаратдилар. Уларнинг асосий мақсади еб-ичиш, ҳузур-ҳаловатда яшаш, кайфу-сафодан иборат бўлиб қолди. Ҳолбуки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотларидан олдин айтган васиятларини унутдилар.

«الصلاة الصلاة وما ملكت أيمانكم»

Намозга эҳтиёт бўлинг! Намозга мустаҳкам бўлинг! Қўл остингиздагиларга яхши муносабатда бўлинг!

Ҳолбуки, намоз руҳий озуқаларнинг энг асосийсидир.

Бизнинг руҳимизни озиқлантирадиган намозларимиз қай аҳволда?!

2) Ақида (эътиқоднинг) заифлиги ва шаръий илмларга беэътиборлик.

Асри саодатда яшаб ўтган саҳобаи киромлар билан бизнинг бугунги кундаги аҳволимизни таққосласак, Аллоҳ таолонинг шариатидаги ҳукмларга амал қилиш, амрини бажо келтириш ва қайтарганларидан сақланишда жуда катта фарқни кўрамиз. Бунинг асосий сабаби, уларнинг мустаҳкам эътиқодларидир.

Бизнинг ақидамизнинг аҳволи қандай?!

Шаръий илмга эътиборимиз қандай аҳволда?! Ҳолбуки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам биз Ислом умматини шариат илмларини пухта эгаллашга чақирмадиларми?! Ул зот ўзларининг муборак ҳадиси шарифларида:

 «مَن يُرِدِ اللهُ به خيرًا يُفَقِّهْهُ في الدِّينِ»

(صحيح البُخاري؛ برقم: 71)

 «Кимгаки Аллоҳ яхшиликни ирода қилса уни динда фақиҳ қилиб қўяди», деганлар (Имом Бухорий “Саҳиҳ” 71-рақам, “Фатҳул Борий”)

3) Ислом дини ҳақида нотўғри тушунчанинг шаклланиши.

Жамиятда айрим кишиларнинг Ислом ҳақидаги хато эътиқодлари шундай шаклланиб қолганки, уларнинг фикрича дин фақат расм-русумлардангина иборат бўлиб, у фақат масжидда, унинг на инсонга, на жамиятга, на борлиққа алоқаси бор, деган ботил эътиқод бутун вужудларига сингиб кетган. Ҳолбуки, Ислом манбаларида, инсонни ҳаётига тегишли юз мингдан ортиқ мавзу ва масалаларни ўз ичига олган фиқҳ қитоблари мавжуддир. Аллоҳ ўзининг динида баён қилмаган бирор нарсанинг ўзи йўқ.

{وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ}

[النحل:89]

 Сизни эса (Эй Муҳаммад), ана улар (ўз умматингизга) гувоҳ қилиб келтирурмиз. Сизга ҳамма нарсани баён қилиб берувчи ҳидоят, раҳмат ва мусулмонлар учун башорат бўлган Китоб (Қуръон)ни нозил қилдик. (Наҳл сураси 89-оят).

4) Керагидан ортиқ даражада дунё билан машғул бўлиш.

Дунё муҳаббати, мол-мулкка ўчлик, ҳукмронликка интилиш, машҳурлик васвасаси ва ҳоказолар…

Буларнинг барчаси инсонни диёнатдан узоқлашишига сабаб бўладиган омиллардир

5) Кўнгилочар нарсаларнинг кўпайиб кетиши.

Айниқса, ҳозирги техника асрида инсонларни ўзига асир қилиб олган, вақтларини еб битираётган “ўргимчак тўри”, телевизор, телефон, турли ижтимоий тармоқлар. Бу каби умр заволи бўлган “кўнгил овунчоқларини” яна узоқ давом эттириш мумкин…

Буларнинг барчаси охиратни унитишимизга сабаб бўлади.

6) Содир этилган гуноҳ маъсиятлар сабаб Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлиш.

Ҳаққа қайтишда инсонга рўбарў бўладиган хатарлардан бири Шайтоннинг доим аввалги гуноҳлар инсон билан Аллоҳнинг ўртасида ғов бўлади деган гумонни урчитаверишидир.

Аллоҳ таоло ўзининг муборак каломида шундай марҳамат қилади.

{إنَّ اللَّهَ لاَ يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاء وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَى إِثْمًا عَظِيمًا}

[النساء:48].

Аллоҳ Ўзига ширк келтирилишини кечирмас. Ундан бошқани Ўзи хоҳлаган кишидан кечирадир. Ким Аллоҳга ширк келтирса, шубҳасиз, улкан гуноҳни тўқибдир (Нисо сураси 48-оят).

7) Охират кунига бўлган ишончнинг озлиги.

Таассуфки, аксар инсонлар бу ҳақиқатни ҳис қилмайдилар. Агар қайта тирилиш, маҳшар куни, Аллоҳнинг ҳузурида тик туриб ҳисоб бериш ҳақида фикр юритганларида эди, ҳеч қачон Аллоҳнинг чегараларини босиб ўтмаган бўлар эдилар.

8) Шайтонга қарши курашмай қўйиш.

Аллоҳ махлуқотларини яратган кунидан бошлаб шайтон (алайҳил лаъна) Одам ва унинг наслини ҳалокатга дучор қилишни ўзига мақсад қилиб олган.

{إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ}

[فاطر:6]

 Албатта, шайтон сизларга душмандир, бас уни душман тутинглар! У ўз фирқасини (ўзига эргашганларни) дўзах аҳлидан бўлишга даъват қилур (Фотир сураси 6-оят).

Шайтоннинг васвасалари ва у нобакорнинг инсон хаёлига келмаган минг бир ҳийла-найрангларига учиб охиратдаги саодатни қўлдан бой бермаяпмизми?!

Тошкент тумани “Холмуҳаммад ота” жоме масжиди
имом-хатиби Авазхўжа Бахромов манбалар асосида тайёрлади

«(Эй Муҳаммад), сиз ҳаргиз: «Аллоҳ золим кимсаларнинг қилаётган амалларидан ғофил» деб ўйламанг!»

Биз ҳаётимизда зулмнинг турли кўринишларига дуч келамиз. Баъзида бу ишнинг зулм эканини ҳам унутиб қўямиз. Хўш ўзи зулм нима? Унинг қандай турлари бор? Зулм сўзи араб тилида ظَلَمَ феълидан олинган бўлиб, луғатда “ҳаддан ошиш” , “адолатсизликка йўл қўйиш” деган маъноларни англатади. Истелоҳда эса бирор бир масалада ҳақ устидан ботилга ўтиб кетиш, адолатсизлик қилишга нисбатан айтилади. Мана зулм сўзининг маъносини билиб олдик. Энди эса зулмнинг бир неча турлари бор. Улар билан танишсак:

1) Аллоҳ таоло ҳаром қилган жонларни ўлдириш. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда ва Росулимиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам эса ҳадиси шарфларда марҳамат қилганларидек, ҳаром қилинган жонни ўлдириш бу зулмдир. Яъни қурбонлик учун, ёхуд бизга зарар етказмаслиги учун қурбонлик қилиб ўлдиргадиган жонзотлардан ташқари жонларни ўлдирош назарда тутилмоқда.

2) Аёл ўз эрининг ҳақларини бузиши. Эр ўз аёлига моли, жони, ва ҳаттоки болаларини ишиниб топширади. Бундан ташқари эрнинг ўз аёли устидаги ҳақлари ҳам мавжуд. Агар аёл ушбу ҳақларни бузса, у ўз эрига зулм қилган бўлади.

3) Етимнинг молини ейиш. Етим фарзанд аслида ўз ота-онасидан айрилиб, мусибатга ботган ҳисобланади. Айни шу ҳолида унинг молини ейиш унга нисбатан жуда ҳам катта зулмдир. Ҳадиси шарфларда марҳамат қилинишича унинг шафоати Росуллар шафоати билан тенг бўлади.

4) Инсон ўзига ўзи зулм қилиши. Дин жиҳатидан қараганда инсон тоат-ибодатлардан узоқлашиб, масиятларга берилиб кетиши, ўзи учун зулмдир. Бундан ташқари инсон ўз соғлигига тўғри келмайдиган, умрининг озайишига олиб келадиган ҳар қандай ишларни қилиши ҳам ўзи учун зулмдир.

5) Гуруҳ бўлиб йиғилган молдан ейиш. Бир гурун инсонлар бирор нарса учун пул йиғсалар-у бошқа бир инсон уларнинг розилигисиз у пулдан олиши, ишлатиши бу бошқалар учун зулмдир.

6) Инсонлар ҳаққини бермаслик. Бу ҳолатга ҳаётимизда жуда ҳам кўп бора дуч келамиз. Бирор инсон билан бир иш устида келишсаг-у унинг ҳаққини ўз вақтида бермасак у инсон учун бу зулмдир. Бунга мисол қилиб бировдан қарз олган инсонни ҳам айтишимиз мумкин. Қарздир ўз қарзини вақтида бермаслиги, қарз берган инсонга қилган зулмидир.

7) Торозидан уриб қолиш. Агар сотувчи ҳаридор айтган миқдорда маҳсулот тортмай, балки озайтириб бериши нафақат ҳаридор ҳаққини ҳаром йўл билан олиши, балки ҳаридорга нисбатан зулм ҳамдир.

8) Савдо-сотиқ жараёнига ўз маҳсулотини сотиш учун ёлғон қасам ичиш. Бу ҳам ҳаридор ҳақ-ҳуқуқларини поймол қилиб, унга зулм қилишликдир.

Бундан ташқари зулмнинг бир неча турлари бор. Бировнинг ҳақ ҳуқуқларини поймол қилишлик ва уни устидан ҳукмронлик қилиш, уни уриш, ҳақоратлаш ила инсонларга зулм қилиб қўйиш мумкин.

Баъзи инсонлар жуда ҳам кўп зулм қилганларидан қилаётган ишлари зулм эканини билмай ҳам қоладилар. Аллоҳ таоло Шуаро сураси 227- оатда қуйидагича марҳамат қилади: «Золим кимсалар яқинда қандай оқибатга қараб кетаётганларини билиб олурлар». Бундан ташқари Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам золимлар қисмати қандай эканини қуйидагича марҳамат қилади: Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: Абу Мусо розияллоҳу анҳу айтадилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Албатта, Аллоҳ золимга узоқ умр беради. Уни ушлаган вақтда эса, қутула олмайди», дедилар ва Ҳуд сурасининг 102-оятини ўқидилар”. Ва яна бир ҳадиси шарифда: «Зулмдан сақланинглар. Зеро, зулм қиёмат куни зулмат бўлур. Зиқналикдан сақланинглар. Зеро, зиқналик сизлардан олдингиларни ҳалок этди – уларни ўзаро қонларини тўкишга ва ҳаром ишларни ҳалол қилишга олиб келди» (Муслим ривояти). Аллоҳ таоло зулмни шу қадар ёмон кўрганидан ҳадиси қудсийда: «Эй бандаларим, Мен Ўзимга зулмни ҳаром қилдим ва уни сизларнинг орангизда ҳам ҳаром қилдим. Бас, бир-бирингизга зулм қилманглар» дея бандаларга хитоб қилган.

Мана зулм нима-ю унинг оқибатлари нимага олиб келиши ҳақида билиб олдик. Агар инсон зулм қилаётганини билиб қолса, энди нима қилиши керак? Албатта аввало Аллоҳ таолога тавба қилиши, ва бу оғир гуноҳга умри давомида қайтмаслигига амин бўлиши, ўзини ўзи тарбиялаб бориши, Аллоҳ таоло буюрган ишларни қилиб қайтарганларидан қайтиш, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам суннатларига итоат этиши, золимлар қилаётган ишларга ақлан қараши, мазлумларнинг бечора аҳволларини тушуниб етиши, золимларнинг охиратда оқибатлари нима бўлишини эслаб, тафаккур қилиши лозим. Ана шунда инсон ўз-ўзидан бу ишлари нотўғрилигини ҳис қилиб, унда ачиниш ҳисси пайдо бўлади. Аллоҳга тавба қилади. Албатта Аллоҳ мағфирати кенг зотдир.

Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус ислом билим  юртининг 4-курс талабаси

Раҳимжонова Ҳосият

ЎМИ матбуот хизмати