Рўзада мавжуд бўлган хусусият ундан бошқа нарсада йўқ. Нега деганда, рўзани Аллоҳ таоло Ўзига нисбат берган. Ҳадиси қудсийда Аллоҳ таоло айтади: «Рўза мен учун ва унинг ажру-савобини Ўзим бераман» (Имом Бухорий). Бу нисбатнинг ўзи унинг нақадар шарафли эканига кифоя этади, чунончи «Уйимни пок этинг» (Ҳаж сураси, 26-оят), деган каломида Каъба нисбатини ўзига хос этганидек.

Рўза икки маънога нисбатан фазилатли бўлади:

1. Рўза сир ва ботиний, яъни ички амал. Уни ҳеч қачон халқ кўрмайди ва унга риё аралашмайди.
2. Рўза Аллоҳ душманлари учун хафалик, хорлик, зеро у шаҳват душманларига васила. Дарҳақиқат, шаҳват ейиш ва ичиш билан қувватланади. Модомики, шаҳват ерлари унумдор экан, бас, бу экинзорларга шайтонлар албатта қадам босиб келади. Шаҳватларнинг тарк этилиши уларнинг йўлларини тўсиш ва беркитишдир. Рўзанинг фазилатига далолат этадиган хабарлар жуда кўп ва улар машҳур.

Рўзанинг уч хил даражаси бор: оммавий рўза, хос рўза, хослар хоссасининг рўзаси.

Оммавий рўза – бу қоринни таомдан ман этиш ва жинсий аъзони шаҳвоний ҳис-майлдан ушлаш.

Хос рўза – бу назар, тил, қўл, оёқ, эшитиш аъзолари ва бошқа барча вужудни гуноҳлардан сақлаш.

Хоснинг хос рўзаси – бу жирканчли истаклардан ва Аллоҳдан узоқлаштирадиган фикрлардан қалбнинг рўзадор бўлиши, Аллоҳдан ўзга барча нарсалардан қалбнинг узоқда бўлиши. Бу хилдаги рўзанинг шархи бошқа ўринда келади.

Хос рўзанинг одоблари қуйидагилардир: кўзни ҳаромдан юмиш, тилни одамларга азият берадиган ҳаром ёки макруҳ ё бефойда сўзларни айтишдан сақлаш, бошқа барча аъзо ва вужудни эҳтиётлаш.

Имом Бухорий ҳазратлари ривоят этган ҳадиси шарифда бундай дейилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кимки ёлғон, бўҳтон сўзни ва унга амал этишни тарк этмаса, унинг емай-ичмай тутган рўзасига Аллоҳнинг ҳожати йўқ», дея марҳамат қилдилар».

Яна рўза одоблари мана шулардир: рўза тутишни ният этган одам кечалари қорнини ҳаддан зиёд тўйдириб юбормаслиги, балки у кифоя қилгудек таом ейишлиги керак. Зеро, одам боласига қориндан кўра ёмонроқ тўладиган идиш йўқ. У кечанинг аввалида тўйиб олса, кечанинг қолган қисмида ўзига фойда ола олмайди. Шу каби у саҳар пайтида ҳаддан ортиқ тўйиб овқат еб олса, пешин вақтигача ҳеч бир фойдали амал қила олмайди, кўп ейишлик ялқовлик ва фаолиятсизликни келтириб чиқаради. Натижада, кўп таом истеъмол этиш ирода этилган мақсадни зое этади, чунки рўзадан мақсад очлик ҳиссини татиш ва иштаҳани тарк этишдир.

Ихтиёрий тутиладиган рўза хусусида шуни яхши билингки, йил давомида яхши кун ва айрим фазилатли айёмларда рўза тутиш мустаҳабдир. Бу рўзалар таъкидланган яхшилик ҳисобланиб, рамазон ойидан кейинги шаввол ойининг олти кун рўзаси, арафа куни рўзаси, муҳаррам ойининг ўнинчи кунидаги ашуро рўзаси ва зулҳижжа ойининг ўнида тутиладиган рўзалардир. Абу Айюб Ансорийдан ривоят этиладики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар: «Кимда-ким рамазон ойи рўзасини адо қилиб, сўнг шаввол ойида олти кун рўза тутса, у одам гўё йил давомида рўзадор бўлибди» (Имом Муслим).

Шундай рўзаларнинг баъзиси ҳафтанинг душанба ва сешанба кунларида тутилади. Қамарий ойнинг боши, ўртаси ва охиридаги тутилгани афзал рўзадир.

Кимки ҳар ойнинг аввали, ўртаси ва ниҳоясида рўзадор бўлса, кўп яхши бўлади. Аммо энг афзали қамарий ойнинг тўлган уч кунлари, яъни 13-14-15 кунлари тутилган рўзадир.

Ҳазрат Довуд алайҳиссаломнинг ихтиёрий тутган рўзалари такрорланадиган рўзалардандир. У зот бир кун рўзадор бўлсалар, иккинчи куни рўза бўлмасдилар. Бу тартибда рўзадор бўлиш ўзида уч маънони жам этади:

1. Нафс рўзадор бўлмаган кунда ўз ҳаққини олади. Рўза тутган кунда эса бандалигига тўла вафо этади. Бу ҳолда нафсга ором бериш ва унга масъулият юклаш жам бўлган. Бу адолатдир.
2. Емак истеъмол этилган кун – шукрона куни ҳамда рўзадорлик куни эса сабр этиш кунидир. Иймон икки бўлак – шукр ва сабрдир.
3. Қийинчиликда (ҳар куни таомланадиган) нафсга жуда машаққат бўлади, зеро, у доимий бир ҳолатни унутиб, иккинчи ҳолатга кўчиб ўтади. Аммо йил давомида рўзадор бўлиш ҳақида Имом Муслим Абу Қатодадан ушбу ҳадисни ривоят этганлар: «Дарҳақиқат, Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламдан «Бир киши йил давомида муттасил рўза тутса, қандай бўлади?» деб сўрадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рўза ҳам тутмади ва рўзасиз ҳам бўлмади», деб айтдилар».

Бу – рўза ушлаш ман этилган кунларда ҳам узлуксиз йил бўйи рўза тутадиганларга тааллуқли. Аммо икки ҳайит, ташриқ ва арафа кунларидан ташқари йилнинг бошқа ҳамма кунларида рўза ушласа, ҳечқиси йўқ. Ҳишом ибн Урвадан ривоят этилишича, у кишининг оталари узлуксиз рўза тутардилар. Ҳазрат Оиша онамиз розияллоҳу анҳо ҳам муттасил рўзадор эдилар. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтдилар: «Абу Талха Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин узлуксиз қирқ йил рўза тутдилар».

Билинг! Кимнинг фаросати бўлса, рўзадан бўладиган мақсадни яхши тушунади ва афзал амалларни бажаришда ўзини ортиқча қийнамайдиган даражада иш тутади.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу кам рўза тутардилар ва: «Рўза ушласам, намоз адо этишда заиф бўламан, шунинг учун (ихтиёрий, зиёда) рўза тутишдан намозни ихтиёр этдим», деганлар.

Салафлардан айримлари агар рўза тутсам, Қуръони Каримни ўқишда чарчаб қоламан, деб кўп вақт рўза тутмас эди. Ҳар бир инсон ҳолини ва ўзига нима яхшилигини ўзи билгувчидир.

Манбалар асосида

Пискент тумани «Мулла Бўта Қози»
жоме масжиди имом хатиби

Мирсобит ВОҲИДОВ
тайёрлади

Муборак рамазон ойининг рўзаси Исломнинг беш шартидан бири бўлиб, пайғамбар юборилган ҳар бир умматга фарз қилинган. Қуръони Каримда: «Сизларга ҳам саноқли кунларда рўза тутиш фарз қилинди» (Бақара сураси 183-оят), «Сизлардан ким бу ойга ҳозир бўлса, рўза тутсин» (Бақара сураси 185-оят) каби хитоблар билан рўзанинг фарзлиги собит бўлган ва фиқҳий асосларидан баҳс юритилган.

Ҳадиси қудсийлардан бирида: «Рўза мен учундир ва унинг мукофотини мен бераман» (Бухорий ривояти), – дейилади ва рўзанинг хос ибодат ҳамда улуғ савобга эга эканлигига ишора қилинади.

Диннинг устини намоз бўлса, жамиятники – закот, руҳники эса рўзадир. Рўза руҳ шифосидир.

Ҳар бир илоҳий амрда ўзига хос ҳикмат бор. Рўзанинг барча хусусияти ва ҳикмати ёлғиз Аллоҳга аён. Бир нарса аниқки, Рамазон – раҳмат ва мағфират ойи, ойларнинг султони ва энг улуғидир. Рўза жасадга ҳам, руҳга ҳам файз бағишлайди, уни қайта тирилтиради. Моддий ва маънавий зарарлардан муҳофаза этади.

Бошқа ойларга нисбатан бу ойда Аллоҳга яқинлашиш, улуғ ажру мукофотларга сазовор бўлиш имкониятлари кўпроқ. Қадр кечасиниг минг ойдан афзаллиги, бу кечада қилинган ибодатнинг ажри минг ойлик қилинган ибодатнинг савобидан ортиқлигини бир тасаввур қилиб кўринг! Бу ойда ихлос, самимият ила тавба қилсак, гуноҳларимиз кечирилади, дуолар қилсак, ижобат бўлади, иншааллоҳ! Ҳатто фаришталар ҳам бу ойда Аллоҳнинг махсус фармонини бажариш учун ерга тушадилар…

Қуръони Карим шу ойда нозил бўлди. Аллоҳнинг Расули Ислом динига даъватни шу ойдан бошлади. Шу ойдан бошлаб Ислом дини зафарга, куч-қувватга, нурга тўлаверди… Шунинг учун ҳам рамазон ойи ва рамазон рўзаси бутун уммат тарафидан буюк бир муҳаббат ва айрича ҳурмат билан эъзозланади.

Бу ойда ер юзининг турли тарафидаги мусулмонлар муштарак туйғу ва муштарак қарашлар билан бирлашадилар… Бир хил вақтда очиқадилар, чанқайдилар, жамоат бўлиб тартибли, эътиқодли ҳолатда Аллоҳга таслим бўладилар, муҳаббат намунасини кўрсатадилар. Яхшилик, хайру ҳасанот барчага баробар очилади. Аллоҳнинг афв ва мағфират хазинасидан ҳар бир мўъмин ўз улуш ва насибасини олишга ҳаракат қилади. Мўмин-мусулмонлар рўза давомида руҳларини сабр-қаноат, машаққат ва қийинчиликларда тоблайдилар, Аллоҳ берган неъматларнинг қадрига етиш ҳақида ўйлай бошлайдилар…

Шубҳасиз, рўза исломнинг бошқа аҳкомлари ва ибодатлари каби жамият ҳаёти ва тараққиётига ижобий таъсир кўрсатади. Хатми Қуръон, таровиҳ ва ифторликлар мусулмонларни янада жипслаштиради, уларда меҳр-оқибат, дину диёнат туйғуларини жунбушга келтиради.

Аммо ҳайф ва ёзиқлар бўлсин ул кишигаким, шу улуғ ойни писанд қилмасдан, рўза тутмасдан муборак рамазон ойининг савоби, файзу баракотидан маҳрум қолади!

Ушбу китоб муаллиф томонидан тадқиқот сифатида ёзилмаган. У турли жойларда, турли вақтларда маъруза қилинган суҳбатлардан таркиб топган. Шунинг учун ҳам баъзи ўринларда такрорий фикрлар учрайди. Қолаверса, китобхонларга илоҳий амр ва фармонни такрорлаб, уқтириб туриш фойдадан холи эмас.

Аллоҳ барчамизни рўза ибодатини мукаммал ва ихлос билан адо этадиган тақводор ва солиҳ бандаларидан айласин. Омин! Валҳамду лиллаҳи раббил оламин.

Махмуд Асьад Жўшоннинг «Рамазон ва тақво» китоби асосида

Тошкент вилояти Пискент тумани

«Мулла Бўта Қози»

жоме масжиди имом хатиби

Мирсобит ВОХИДОВ

тайёрлади

Омонатдорлик гўзал фазилат бўлиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва Ул зоти бобаракотнинг мадрасаларида таҳсил олган саодат асрида яшаган зотлар ўзларидан кейинги авлодларга ибрат ўлароқ ёрқин мисолларни қолдирдилар.

Аллоҳ таоло Каломи шарифида: “Албатта, Аллоҳ сизларни омонатларини ўз эгаларига топширишга ва одамлар орасида ҳукм қилганингизда адолат билан ҳукм қилишга буюради. Албатта, Аллоҳ сизларга энг яхши панд-насиҳатлар қилур. Албатта, Аллоҳ эшитгувчи, кўргувчи бўлган зотдир”, деб марҳамат қилади (Нисо сураси, 58-оят).

Ривоятларга кўра, ушбу оят Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Каъба калитини Усмон ибн Талҳа розияллоҳу анҳудан олганларида нозил этилган. Каъбанинг ҳижобати (каъбапўшини янгилаб туриш) Бани Абдуддор қўлида эди. Усмон ибн Талҳа мана шу қабиладан эди. Макка фатҳ этилганида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Усмондан калитни талаб қилдилар. Усмон: «Омонатгами?» – деганида, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳа», – деб жавоб бердилар. Калит Расулуллоҳ қўлларига ўтгач, Аббос: «Уни менга беринг. Токи сиқоят ҳам садонат (ҳожиларга сув-овқат бериш) ҳам менда бўлсин», – деб уни пайғамбаримиздан ўзига беришларини сўради. Шунда Аллоҳ юқоридаги ояти Каримани нозил қилди. Чунки Расулуллоҳ алайҳиссалом калитни Бани Абдуддордан омонатга олган эдилар. Аллоҳ таоло бу омонатни эгасига қайтариб беришни буюрди. Чунки Бани Абдуддор Каъба садонати ва ҳижобатига бошқалардан кўра ҳақлироқ эди.

Улуғ саҳобий, Жарир ибн Абдуллоҳ ал Бажалий розияллоҳу анҳу учун тўрт юз дирҳамга от сотиб олдилар. Отни нархи айтилган баҳодан анча қиммат эди. Уни сотган кишига қараб:

– Отингни қанчага сотдинг, – деб сўради.

– Тўрт юз дирҳамга, – деди.

– Унга беш юз беришимни хоҳлайсанми? – деди.

– Хоҳлайман, – деди сотувчи.

– Олти юз беришимни – чи?

– Хоҳлайман, – деди.

– Етти юз – чи?

– Ҳа.

– Мана сенга саккиз юз. Мен Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васалламга ҳар бир мусулмонга нисбатан самимий бўлишга байъат берганман, – деди.

Абу Сабоъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. “Мен Восила ибн Асқаънинг хонадон аҳлидан туя сотиб олдим. Туяни олиб чиқиб кетаётганимда Восила ридосини судраганча ортимиздан етиб келди.

– Эй, Абдуллоҳ бу туяни сотиб олдингми? – деб сўради.

– Ҳа, сотиб олдим, – дедим.

– У ҳақида сенга ҳаммасини очиқ–ойдин баён қилиб бердими?!

– Унга нима бўлган? – дедим.

– У ҳақиқатдан, кўриб турганингдек семиз ва соғлом. Сен уни сафар учун сотиб олаяпсанми ёки гўшти учунми?

– Уни миниб ҳажга бормоқчиман, – дедим.

– Ундай бўлса билиб қўй, унинг туёғида нуқсони бор, – деди. Шунда туянинг эгаси:

– Ҳой барака топгур! Бу ишинг билан мени савдоимни бузмоқчимисан, – деди.

– Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Савдо қилаётган киши сотаётган нарсасини очиқ баён қилмагунча (сотиши) ҳалол бўлмайди. Шунингдек, у ҳақида билган кишига ҳам баён этмагунча ҳалол бўлмайди”, деганларини эшитдим, – деди.

Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг Бишр исмли савдода шериклари бор эди. Бишр савдо қилиш мақсадида Мисрга қараб йўл олди. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ унга ипак матодан етмишта кийим юбордилар. Шерикларига юборган молнинг маълум қисми айбли экани, уларни сотаётган вақтда олувчига айбини айтиб сотиши лозимлигини тайинлаб хат ёздилар. Бишр молларни ҳаммасини сотиб Куфага қайтди. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ ундан:

– Ипак матоли кийимларни айбини айтиб сотдингми? – деб сўрадилар.

– Уларни айтиш ёдимдан кўтарилибди – деди Бишр ҳижолат бўлиб.

Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ савдодан тушган фойдани ҳам унга тикилган пулларни ҳам садақа қилиб юбордилар. Ҳолбуки, ўша тижоратдан қолган фойданинг ўзи минг дирҳам эди. Ул зот раҳматаллоҳи алайҳ: “Шубҳа аралашган молда менинг эҳтиёжим йўқ”, – дер эдилар.

Шом диёрининг олимларидан Муҳаммад Ротиб Ноблусий ўз дарсларининг бирида ҳаётда бўлиб ўтган воқеий ҳикояни айтиб берди:

Бир киши аёлидан махфий равишда яна бир оила қурди. Бир муддат ўтиб ўша киши вафот этди. Эрининг вафотидан кейин аёли унинг яна бир хотини борлиги ҳақида хабар топди. Иккинчи аёлнинг меросдаги улушини ажратиб олдида, ҳаққини унга бериш мақсадида унинг олдига борди. Кутилмаганда иккинчи аёл ўзига тегишли бўлган меросдаги улушини олишдан бош тортди. Шунда биринчи аёл кундошидан нима учун ўз ҳаққидан воз кечаётганлигининг сабабини сўради. Кундошининг айтишича, у ўз ҳаққидан воз кечишининг сабаби, эри вафот этишидан олдин унинг талоғини берган эди.

Ушбу ҳикоядаги икки аёлнинг омонатдорлигига эътибор беринг!

Биринчи аёл кундошига унинг улушини бермаслик ёки берган тақдирда ҳам ортга суриш имконига эга бўла туриб, тезлик билан омонатни ўз эгасига топширишга ҳаракат қилди.

Шунингдек, иккинчи аёл ҳам омонатдорликда кундошидан ортда қолмади. У ҳам эри талоқ қилганини яшириб, индамай меросни қабул қилиб олавериши мумкин эди. Лекин ундаги омонатдорлик бундай йўл тутишга йўл қўймади.

Аллоҳ таоло барча мўмин-мусулмонларни ўтган салафи-солиҳлар каби омонатдорлик сифати ила музайян бўлишларини насиб этсин!

Манбалар асосида Тошкент тумани

“Холмуҳаммад ота” жоме масжиди
имом-хатиби

АВАЗХЎЖА БАХРОМОВ

 тайёрлади

"Ўзбекистон ҳаво йўллари" Миллий авиакомпанияси жорий йилнинг 31 май санасидан Саудия Арабистонига зиёратчиларни ташиш бўйича қатновларни амалга ошира бошлайди. Бу ҳақда МАК Матбуот хизмати хабар берди.

Жорий йилнинг 17 июнига қадар давом этадиган ушбу дастур доирасида Тошкент-Жидда-Тошкент йўналишида жами 14 та қатнов амалга бажарилиши режалаштирилган.

"Кичик ҳаж"ни амалга оширишни истаган 1546 нафар юртдошларимиз Миллий авиакомпаниянинг Boeing 767 самолётларидан белгиланган манзилга етиб олишда фойдаланадилар.

Қайд этилишича, ушбу дастурни муваффақиятли амалга ошириш учун авиакомпания мутахассислари зиёратчиларга қулай шарт-шароит яратиш ва юқори даражадаги сервис хизматларини кўрсатиш учун бор имкониятларини ишга солишади.

Аввалроқ эса "Ҳаж-2018" дастури қайси муддатларда амалга оширилиши юақида маълумот берган эдик.

ЎМИ Матбуот хизмати

Кеча, 15 май куни Саудия Арабистони Подшоҳлигининг Ўзбекистондаги фавқулотда ва мухтор элчиси Ҳишом ибн Мишъал ас-Сувайлим Ўзбекистон мусулмонлари идорасига ташриф буюрди. Меҳмонни муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари қабул қилдилар.
Дастлаб, муфтий ҳазратлари элчи жаноблари ва Саудия Арабистони халқини кириб келаётган муборак Рамазон ойи билан самимий қутладилар. Бу йилги Рамазонга тайёргарлик ва ушбу ойни қаршилаш ҳақида нутқ сўзлаб шундай дедилар:
– Хабарингиз бор, муҳтарам Президентимиз томонларидан диний-маърифий соҳада жуда ҳам катта ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Айниқса, Ислом дини таълимоти ва унинг ривожига улкан ҳисса қўшган алломаларнинг илмий меросларини ўрганишга алоҳида эътибор қаратаётганидан жуда ҳам мамнунмиз. Шу йил 16 апрель куни давлатимиз Раҳбари томонларидан имзоланган тарихий Фармонлари барча мўмин-мусулмонларимизни жуда ҳам чексиз қувонтирди. Шунингдек, янги масжид-мадрасалар ташкил этилиши мўмин-мусулмонларга муносиб туҳфа бўлмоқда. Шуларни инобатга оладиган бўлсак, эшик қоқиб келаётган моҳи маҳбуб бу йил ҳар қачонгидан ҳам сермазмун бўлади, иншоаллоҳ.
Суҳбат асносида муфтий ҳазратлари Саудия Арабистони Подшоҳлиги билан ҳамкорлик алоқалари кенгайиб бораётгани, хусусан, ҳаж ва умра зиёратчиларига хизмат кўрсатиш сифати йилдан-йилга яхшиланаётганини алоҳида таъкидладилар. Ушбу ишларни ўз вақтида ва самарали ташкил этишда яқиндан ёрдам бераётган Саудия Арабистони элчихонасига алоҳида миннатдорлик билдирдилар.
Учрашувда сўз олган Ҳишом ибн Мишъал ас-Сувайлим, дастлаб, муфтий ҳазратлари ва бутун Ўзбекистон халқини Рамазони шариф билан табриклади. У ўз сўзида сўнги йилларда икки давлат ўртасидаги алоқалар борган сари ривожланиб бораётгани, икки халқни боғлаб турувчи муштарак жиҳатлар: дин, маданият, илм-маърифат борасидаги алоқаларни алоҳида қайд этиб ўтди. Шунингдек, элчи жаноблари ҳаж ва умра зиёратчиларига хизмат қилиш улкан шараф эканини таъкидлади. Ўз навбатида, Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан амалга оширилаётган ислоҳотлар, ўзгаришлар ва янгиланишларни юқори баҳолади.
Учрашув дўстона ва самимий руҳда ўтди.

ЎМИ Матбуот хизмати