Хизмат юзасидан пойтахтимиздаги қариялар уйидан бирига бордим. У ердаги кексалар билан дилдан суҳбатлашиб, тақдирлари билан танишдим. Бир отахоннинг ўз ҳаёти ҳақида сўзлаб берган ҳикояси мени қаттиқ ўйга толдирди. Бошқаларга ҳам сабоқ, ибрат бўлар деб, уни қоғозга туширдим:

“Нуфузли ташкилотда раҳбар бўлиб ишлар эдим, – дея гап бошлади отахон, – пулим, мансабим кучидан айтганим айтган, деганим деган эди. Улфатлар билан йиғилишларимизнинг биридан яқин дўстимнинг қизини келин қилишимни айтиб, катта гапириб қўйдим. Аммо ўғлим маҳалламиздаги муаллимнинг қизига кўнгил қўйган экан. Қизнинг одобли, ҳаёли, меҳнаткаш эканини билсам-да, ўзимиздан анча паст, оддий ўқитувчининг қизини келин қилмаслигимни айтиб, уйда тўпалон, жанжал кўтардим. Дўстларим олдида субутсиз бўлишимни ўйлаб, баттар жаҳл отига миндим. Лекин ўғлимни кўндира олмадим. Муаллимнинг қизи уйимизга келин бўлиб тушди...

Келиним ҳаёли, камгап, итоаткор эди. Ҳеч қанча вақт ўтмай қайнонасининг ҳам меҳрини қозонди. Бироқ мен ҳеч жаҳлдан туша олмадим. Уйда жанжал кўтариб, барига келинимни айбдор қилардим. Тилимга келган сўкиниш, қарғиш, ҳақоратми – барисини тўкиб сочар эдим. Келин эса  йиғлаганча, “Узр, дадажон” дейишдан нарига ўтмасди. Бунақа шароитда, ўғлимнинг оиласи 2-3 ойда бузилиб кетади, деб ўйлардим. Бироқ келиним сабрлироқ бўлиб чиқди.

Бир куни улар фарзанд кутаётганларидан хабар топгач, бобо бўлишимни ўйлаб севиниш ўрнига ғазабим қайнади. Келинимни қўлидан судраб, кўчага ҳайдадим.

Шундай кейин ҳам келиним қайтиб келиб, кечирим сўради. Келин эмас, қиз бўлишини айтиб ёлворди. Жаҳл иш бермаслигини тушуниб, хийла йўлига ўтдим: уни “кечирдим”, меҳрибон қайнота тусига кирдим.

Ҳар куни уйга келинимга деб ширинликлар, тансиқ таомлар кўтариб кела бошладим. Уйдагилар менга “Худо инсоф берди”, деб еру кўкка сиғишмасди. Афсуски, бу меҳрибончилик ортида катта бир тубанлик ётгани фақат Худога аён эди. Мен ўғлимнинг зурриёдини кўтариб юрган аёлга “иссиқ-совуқ”, сеҳр қилинган нарсаларни “илинаётган эдим”. Унга фақат хонангизга олиб кириб ўзингиз енг, набирам пучуқ бўлмасин, дея қаттиқ тайинлар эдим.

Англашимча, келиним нарсаларни барча билан баҳам кўрар экан. Сеҳр таъсирида аёлим ақлидан айрилди. Уни руҳий касалликлар шифохонасига ётқизишга мажбур бўлдим.

Ҳеч қанча вақт ўтмай оиламга навбатдаги фалокат яқинлашди. Ўғлим автоҳалокатга учраб, ногирон бўлиб қолди. Бу руҳий зўриқишлар натижасида келиним ҳомиласидан айрилди.

Ношукурлигим, гуноҳларим натижасидами, билмадим ишим орқага кетди. Амалимдан, мол-мулкимдан айрилдим, кўчада қолдим. Келиним ногирон ўғлимни ва мени ота уйига бошлаб борди. Қудам ҳам кўнгли кенг одам экан, ҳеч нима бўлмагандек уйидан жой берди. Бироқ у уйда яшашга  виждоним йўл қўймади. Бир ҳафтадаёқ ҳеч кимга индамай уйдан бош олиб чиқиб кетдим. Кексалар уйига келиб жойлашдим. Келиним қидириб-қидириб, мана шу ергача келди. Уйга кетдик дадажон, деб ялиниб-ёлборди. У билан кетмадим. Ундан кечирим сўрар эдим. Келиним ҳозиргача, ногиронлар аравачасида ўғлимни олиб, мени кўргани келади. Уларнинг кўзига қараёлмайман. Ўзимни ухлаганга, бетобга солиб, учрашишдан қочаман.

Ҳозир келиним ишлаб, қайнонасининг, менинг дори дармонларимизни вақтида етказиб беради. Бу қилмишларимдан минг-минг пушаймон, аммо бунинг энди менга фойдаси бўлармиди...

Нилуфар САИДАКБАРОВА,

“Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ўрта махсус

ислом билим юрти ўқитувчиси

Абдулмажид ибн Одам Саноийнинг “Ҳақиқат боғлари” асарида келтирилишича, тоғлар ортида фақат кўзи ожизлар яшайдиган бир қишлоқ бор экан. Бир подшоҳ шавкатли лашкари билан ўтиб кетаётиб, қишлоқ яқинида вақтинча қўниб, чодирларини тиклабди. Подшоҳнинг қўшинида кўп жангларда душманларни қийратган бир жанговар фил ҳам бор экан. Филнинг овозасини эшитган кўзи ожизлар жамоаси у қандай ҳайвон эканлигини билиб келиш учун уч вакилини юборибди.

Вакиллар келиб, ҳайвоннинг турли жойларини пайпаслаб, ушлаб кўришибди. Биттаси филнинг оёғини, биттаси хартумини, биттаси қулоғини ушлаб кўриб, филнинг қандайлигини билдим, деб ўйлабди.

Вакиллар ўз жамоаларига қайтганида қишлоқ аҳли йиғилиб, фил нималигини тезроқ билгиси келиб, уларни савол-жавобга тутишибди. Филнинг япалоқ катта қулоғини ушлаб билган вакил:

– Фил гиламга, кигизга ўхшаркан, – дебди.

Филнинг хартумини ушлагани бўлса:

– Фил узун, эгилувчан, ичакдай ичи бўш, лекин жуда кучли нарса экан, – дебди.

Оёғини ушлаган вакил:

– Фил устун каби йўғон ва мустаҳкам бир нарса, – дебди.

Кўзи ожизлар ҳар бири ўзи билган қисмни айни ҳақиқат деб билиб, қатъий ишонч ҳосил қилибди. Ҳеч бири филни бус-бутун тасаввур қилолмагани сабабли, у ҳақда айни ҳақиқатни била олмабди. Чунки, ҳақиқатни кўзи (қалб кўзи) очиқларгина билади.

   Аллоҳ бизларга шундай улуғ неъматлар берганки, неъматни қадрлаш, шукр қилиш ва сақлай билишимиз лозим. Бундай улуғ неъматлар сиҳат-саломатлик ва тинчлик-хотиржамлик неъматларидир. Бундай неъматларни кўриш-билиш учун қалб кўзи шарт эмас, яъни юртимизда амалга оширилаётган бунёдкорлик ишлари, диний-дунёвий илмларнинг ривож топаётгани, миллий-диний қадриятларнинг тиклангани ва халқимизнинг фаровон яшаётганини кўзи ожиз инсон ҳам сезмоқда.

Тарихга назар ташласак, баъзи кучлар томонидан диннинг таъсир кучидан ғаразли мақсадларда фойдаланиш барча даврларда бўлган. Бугунги кунда ҳам ана шундай кучлар инсоннинг камолоти ва жамият тараққиёти учун хизмат қилиши лозим бўлган Ислом дини таълимоти ва ғояларининг баъзи жиҳатларини ғаразли ниятда талқин қилиб, низо ва фитна-фасод қилаётгани, оқибатда дунёнинг баъзи минтақаларида парокандалик ва можароларни чиқараётганини гувоҳи бўлиб турибмиз.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Эй, имон келтирганлар! Ёппасига тинчлик ишига киришинглар...”, деган (Бақара сураси, 208-оят).

Аллоҳ таоло тинчликка ва тинчлик ишига ҳисса қўшишга буюрмоқда. Минг афсуфлар билан айтамизки, баъзи тоифалар Қуръон оятларини писанд қилмай, Ислом байроғи остида иш юритиб ва гапириб фитналар қилмоқдалар. Бу ҳолатдан ташвишланиб Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти 2009 йил 31 августда “Шаҳидлар хотираси” хиёбонида уламолар, маҳалла фаоллари ва зиёлилар билан бўлиб ўтган суҳбатда такидлагандиларки: “... Айниқса, ёвуз мақсадлари йўлида муқаддас ислом динимизни ниқоб қилиб олган ғаразли ҳаракат ва кучлар соғлом фикрлайдиган ҳеч бир инсонни ташвишга солмаслиги мумкин эмас. Дунёнинг турли бурчакларида, мусулмон мамлакатларида рўй бераётган қўпарувчилик ва бузғунчилик ҳаракатларидан барчамиз тегишли хулоса чиқариб, доимо ҳушёр, сезгир ва огоҳ бўлиб яшашимиз кераклигини хаётнинг ўзи тақозо этмоқда”.

Эзгуликка йўғрилган ғояларни бузаётган диний-экстремистик гуруҳларнинг асл моҳиятини жамоатчиликка етказиш, энг аввало, келажагимиз ва орзу-умидимиз бўлган ёшларга тушунтиришимиз керак. Ёшларнинг бундай гуруҳларнинг “жиҳод”, “ҳижрат”, “шаҳидлик” ва бошқа ғояларини чиройли тўн бичилган  сўзларига ҳикоятда келтирилган филнинг хартуми, қулоғи ва оёғини тасвирлаган кўзи ожизларга ўхшаб бир томонлама фикр юритишидан сақлашимиз лозим. Уларга бу сўзларнинг асл мазмун ва моҳиятини тушунтириб, уларда юқоридаги чалғитувчи вазиятларга рўпара келганларида илмий ва руҳий жиҳатдан тайёр бўлишларига кўмак беришимиз керак. Шунда ёшларимиз ҳар қандай воқеликка теран назар ташлаб, ўзларининг чуқур билимлари, соф эътиқодлари, мустаҳкам иродалари ва Ватанга бўлган муҳаббатлари билан ҳар қандай муаммоларни еча олдиган бўлиб, юртимиз, динимиз равнақи, халқимиз фаровонлиги ва ота-она бахт-саодати учун хизмат қиладиган солиҳ фарзандлар бўлиб етишади.

Зайнилобиддинхон Қудратов,
Пискент тумани  бош имом-хатиби в.в.б

2016 йилнинг 24-28 октябрь кунлари Марокашнинг Фас шаҳрида Марокашдаги “Муҳаммад бин Абдуллоҳ” университети қошидаги Тиббиёт ва фармацевтика факультети томонидан “Ислом ва тиббиёт” мавзусида халқаро анжуман ўтказилади.

Мазкур анжуман, Ислом табобати тарихи бўйича Халқаро жамият, Буюк Британиядаги фанлар, технология ва маданият муассасаси ҳамда Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича Халқаро ислом ташкилоти АйСЕСКО (ISESCO) ҳамкорлигида ўтказилиши режалаштирилган.

Анжуманда Туркия, Марокаш, Тунис, Саудия Арабистони, Миср, Буюк Британия, Франция, Испания, Германия, АҚШ, Хитой, Ҳиндистон ва бошқа қатор давлатлардан катта тажриба ва малакага эга бўлган мутахассислар ва тадқиқотчи олимлар иштирок этади.

Мазкур анжуманни ўтказишдан кўзланган асосий мақсад – тиббиёт илми тарихининг ислом олами ривожидаги роли ва аҳамиятини кўрсатиш ҳамда асрлар оша мусулмон уламоларининг  тиббиёт соҳаси ривожига қўшган ҳиссасига эътибор қаратиш ҳисобланади.

Илёсхон АҲМЕДОВ таржимаси.

(динда ғулувга кетишнинг салбий оқибатлари)

بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам жамоат! “Ғулув” арабча сўз бўлиб, “чегарани бузмоқ, ҳаддан ошмоқ” деган маъноларни билдиради. Шариатда эса, дин ишларида эътибор қилинган миқдордан ҳаддан ташқари ошириб юборишдир.

Диндаги ғулувга кетишнинг энг ёмон тури – етарли илми бўлмаса ҳам Қуръонни ўзича талқин қилишдир. Бундан ташқари, Суннатга ўзича амал қилиш ва тўрт мазҳабдан бирортасига қатъий эргашмасликдир. Ўрни келганда айтиб ўтиш лозимки, диндаги ғулув кўп ҳолларда динни яхши тушиниб етмасликдан бўлади.

Аллоҳ таоло огоҳлантириб бундай дейди:

لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا كَثِيرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِيلِ

яъни: “Динингизда ҳаддан ошмангиз” ва олдиндан адашган ва кўпларни адаштирган ҳамда тўғри йўлдан чалғиганларнинг ҳавойи нафсларига эргашмангиз!” (Моида, 77).

Динда чуқур кетмаслик ва қаттиқлик қилмаслик ҳақида Расулуллоҳ алайҳиссалом шундай дедилар:

قال رسول الله  r: "هَلَكَ المُتَنَطِّعُونَ، هَلَكَ المُتَنَطِّعُونَ هَلَكَ المُتَنَطِّعُونَ  

яъни: "Аллоҳ таоло шариатида ҳаддан ташқари чуқур кетувчилар ҳалок бўлдилар" деб уч марта айтдилар.

Қадрли намозхонлар! Динда ғулувга кетиш ҳақида сўз юритилганда ақидапараст оқимларнинг ақидавий масалаларда ғулувга кетганлари ва уларнинг хатолари ҳамда бу эътиқодлари соф исломий таълимотларга нақадар зид эканини эсламасдан иложи йўқ. Зеро, улардаги “такфир” (ўзларига эргашмаган ёки диний аҳкомларни тўлиқ бажармаганларни кофирга чиқариш), “жиҳод” ва “ҳижрат” каби масалаларда ғулувга кетиб мусулмонларнинг покиза номига доғ туширмоқдалар.

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) видолашув ҳажида бундай насиҳат қилганлар:

قال رسول الله  r: " إياَّكم وَالغُلوَّ في الدينِ، َ فإنها أَهْلَكَ مَنْ كان قَبلَكم الغلوُّ في الدين

яъни: “Динда ғулувга кетишдан сақланинглар. Чунки сиздан олдингилар динда ғулувга кетиши сабабли ҳалокатга учради” (Имом Насаий ривояти).

Муҳтарам намозхонлар! Тарихдан маълум, ғулув катта фожиаларга сабаб бўлган. Ҳозирда ғулувга кетганлар ҳам мусулмонларни куфрда айблаган хаворижлар тоифасига ўхшаб кетмоқда. Мусулмонларни мазкур такфир билан айблаш мусулмон жамиятларида яқинда пайдо бўлган ҳолат эмас. Бундай аянчли амалиёт Ҳазрат Али (р.а.) даврларининг сўнгида юзага келган хорижийлар фаолиятида авжига чиққан эди. Бу тоифа вакиллари инсонлар ўртасида фитна келиб чиқишига сабаб бўлувчи турли саволлар билан мусулмонларга мурожаат этар, ўзлари учун мақбул жавобни бермаганларни «кофир» дея эълон қилишарди.

Шунингдек, улар гуноҳ содир этган ёки диний амалларни бажаришда камчиликларга йўл қўйган мусулмонни куфрда айблаб, унинг қонини ҳалол, яъни ўлдиришни мубоҳ санашган эди. Хавориж ёки хорижий номи айни шу бузғунчи оқимга нисбатан айтилса-да, кўплаб дин уламолари бугунги кундаги илми оз бўлса-да ўзини доно санаб, ўзидан бошқа мусулмоннинг имонига шубҳа билан қарайдиган айрим тоифаларни ҳам «замонамиз хорижийлари», деб атамоқдалар.

Ўзидан бошқаларни кофирликда айблаш ислом дини таълимотига зид экани ҳақида Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда келтирилган. Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундай дейдилар: «Агар бир киши ўз биродарига: «Эй кофир» деса, иккисидан бири ўшандай (яъни кофир) бўлади».

Гўёки барча мусулмонлар ҳозир қуролли тўқнашувлар кетаётган мамлакатларга “ҳижрат” қилишлари ва қўлида қурол билан “жиҳод” қилишлари фарз эмиш. Бундай сохта даъволарнинг пуч эканини тасдиқлаш ва аҳолини хусусан, ёшларни улардан асраш мақсадида ушбу тушунчаларга изоҳ бериб ўтсак.

Юртини, ота-онани ташлаб, ўзга элларда сарсон-саргардон юриш, ўзи каби манқурт шахслар билан бирлашиб, киндик қони тўкилган юртига қарши қурол кўтариш Ислом таълимотига зид иш ҳисобланади. Ватанни ҳимоя қилиш нақадар улуғ савоб, ҳар бир мусулмоннинг зиммасидаги фарзи ҳисобланса, унга хиёнат қилиш, қурол билан бостириб келиш шу қадар катта гуноҳ, энг олий жазога лойиқ жиноят ҳисобланади.

“Ҳижрат” сўзи луғатда бирор нарсадан ажраш, шариатда эса, Муҳаммад пайғамбаримиз (саллаллоҳу алайҳи васалам)нинг Маккани тарк этиб, Мадинага кўчиб ўтишларидир. Аммо бузғунчи оқимлар етакчилари тинч давлатда яшаб келаётган ёшларни хориждаги жангариларнинг лагерларига жўнатиб, “ҳижрат қилмаган диндан чиқади, ҳижрат учун мусулмонга ота-онанинг рухсати шарт эмас”, каби сохта  иддаолар билан алдамоқда.

Абдуллоҳ ибн Умардан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади:

(جاء رجل الى النبي  وقال: "أبايِعُكَ على الهجرةِ وتركتُ اَبَوَيَّ يَبْكِيانِ، فقال إرجِع إليهما فَأَضْحِكْهما كما أَبْكَيْتَهما" (رواه أبو داود

яъни: Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларига бир киши келиб: “Ё Расулуллоҳ, мен ота-онамни йиғлаган ҳолида ташлаб, ҳижрат қилиш учун сизнинг ҳузурингизга келдим”, дейди. У зот эса: “Ота-онангнинг олдига қайтиб, уларни қандай йиғлатган бўлсанг, шундай хурсанд қилгин”, деб жавоб берадилар (Абу Довуд ривояти).

 Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалам айтганлар: “Қўли ва тили билан ўзгаларга озор бермаган киши мусулмондир. Аллоҳ таоло  ман этган нарсалардан қайтган киши Худо йўлида ҳижрат қилган кишидир”, дейилади. Шунингдек, Абу Усмон Мужошиъ ибн Маъсуд ривоят қилган ҳадисда шундай дейилади: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалам: “Макка фатҳидан кейин ҳижрат йўқ...”, дедилар.

Ваҳоланки, ўз юртини ташлаб, ўзга юртларда сарсон-саргардон юриш, манқурт шахслар билан бирлашиб, киндик қони тўкилган юртига қарши қурол кўтариш айни ислом таълимотига зид ишдир. Инсонларни тинч ва осойишта диёрдан дин номидан қотилликлар ошкора қилинаётган фитна маконларига чорлашдек қабиҳ ишлар ҳеч қачон “ҳижрат” бўла олмайди.

Қадрли намозхонлар! Бузғунчи кучлар бугунги кунда “Odnoklassniki”, “Facebook”, “Vkontakte”, “Мой мир”, “Twitter” каби­лардан фойдаланишади. Шунингдек, ижтимоий тармоқлар интернетга кирувчиларнинг ўзаро мулоқот қилиш ва маълумот алмашишлари учун жуда қулай воситадир.

Бу кучлар таассубга берилган шахсларни дунёнинг нотинчлик ҳукм сураётган ва ўзлари қўним топган минтақаларига жамлаш ва шу орқали режалаштирилган геосиёсий мақсадларни амалга оширишга интилишяпти. Хусусан, улар илм ва маърифатдан йироқ жоҳил ёшларни Ислом диёри бўлган, азон айтиладиган, жума ва ҳайит намозлари ўқиладиган, хуллас, Исломнинг беш аркони эмин-эркин адо этиладиган, мусулмонлар тинчлик-хотиржамликда ҳаёт кечираётган Ватанни тарк этишга тарғиб қилмоқдалар. Ваҳоланки, она юртини ташлаб, ўзга элларда сарсон-саргардон юриш, ўзи каби манқурт шахслар билан бирлашиб, киндик қони тўкилган юртига қарши қурол кўтариш Ислом таълимотига зид экани барчага маълум.

Афсуски, бугунги кунда дин ниқоби остида бегуноҳ одамларнинг қонини тўкишлар, обод шаҳар-қишлоқларни вайрон қилишлар давом этаяпти. Энг ачинарлиси, аксарият ҳолатларда бу урушларга диний тус бериляпти. Жангарилар ўзларига эргашмаган барча мусулмонларни қатл қилиб, аёллар ва болаларни эса қул сифатида сотиш каби қабиғ ишларга қул ураётгани гувоҳи бўлмоқдамиз.

Ҳурматли намозхонлар! Тинчлик қарор топган юртда хотиржамлик ҳукм суради, фарзандлар эмин-эркин камолга эришади, оқибатда, жамиятда ҳар томонлама юксалиш ва ривожланиш рўй беради. Демак, дунёда ҳаётнинг бир маромда давом этиши, халқнинг Ҳақ таоло буюрган ишларини мукаммал ва хотиржам адо этишлари учун тинчлик ва осойишталик лозим. Яратган Парвардигор Қуръони каримда ана шу тинчликни сақлаш ва қадрлаш вазифасини инсон зиммасига юклаб, Ислом дини тинчликка тарғиб қилишини, шайтоний йўлларга эргашмаслик лозимлигини таъкидлаб, шундай дейди:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ   

яъни: “Эй, имон келтирганлар! Ёппасига итоатга киришингиз ва шайтоннинг изидан эргашмангиз! Албатта, у сизларга аниқ душмандир” (Бақара, 208).

Шунинг учун дунёда бўлаётган воқеа ва ҳодисалардан ҳамиша огоҳ бўлиш, она-Ватанимиздаги тинч, осойишта ва фаровон ҳаётнинг қадрига етиш, шу фаровон, осуда ҳаётни янада мустаҳкамлаш учун ҳар бир инсон ўз ҳиссасини қўшмоғи даркор. Айниқса, бу таълимотни ёшларимиз, фарзанду набираларимизнинг қалбига мустаҳкам жойлаш барчамизнинг ҳам қонуний, ҳам шаръий вазифамиздир.

Шундай экан бугунги тинч ва осойишта кунларнинг қадрига етайлик. Халқимизнинг ибораси билан айтганда, Аллоҳ берган насибамизни териб юрибмизми, шу онларнинг қадрига етайлик, тинмай бунинг шукрини қилайлик. Яратгандан бир-биримизга имон мустаҳкамлиги, тинчлик-омонлик, осойишта ҳаёт ва хотиржамлик тилайлик!

Аллоҳ таоло барчаларимизни турли фитна, ғалимислик ва ихтилофлардан узоқ қилиб, Ўзининг рушду ҳидоятидан асло айирмасин. Омин.

Жаннатмакон Ўзбекистонимизнинг деҳқону боғбонлари йил давомида қилган машаққатли меҳнатларининг натижасини кўрадиган, ҳосилни сарҳисоб қиладиган кунларга ҳам етиб келдик. Юртимиз тупроғи серунум, гўзал боғлари серҳосил эканлигидан қанчалар ғурурлансак арзийди. Бу ҳам Аллоҳ таоло бизларга кўплаб яхшиликларни ато этишни хоҳлаганининг аломатидир. Бунинг нақадар ҳақиқат эканлигини қуйидаги ояти каримадан қам билиб олишимиз мумкин.

Яъни: "Яхши шаҳар (ери)нинг гиёҳи Роббининг изни билан (униб) чиқаверади. Ёмон (шаҳарнинг ери эса) фақат унумсиз бўлур" (Аъроф, 58).

Дарҳақиқат, бозорлардаги тўқин-сочинлик далалардаги ҳосилнинг мўллигидандир. Барча ҳосиллар — оятда таъкидланганидек — Парвардигорнинг изни билану чиқмокда. Демак, юртимиз мақтовга лойиқ диёрдир.

Деҳқончилик ва зироат улуғ ва фазилатли амалдир. Чунки кўплаб ояти карималарда боғлар ва далаларнингҳосили Аллоҳ таолонинг изни ва иродаси билан етилиши баён этилган. Бу эса, деҳқон ва боғбонларнинг меҳнати Аллоҳнинг назари остида эканлигига ва Аллоҳ таоло уларга мададкор эканлигига далолат қилади. Бунга мисол тариқасида қуйидаги оятни келтириш мумкин:

Яъни: "Энди инсон ўзининг таомига (ибрат кўзи билан) боқсин! Биз (осмондан) сувни мўл ёғдирдик. Сўнгра ерни гиёҳлар билан ёрдик. Сўнгра Биз унда донларни ундирдик, узум ва кўкатларни зайтун ва хур-моларни, қалин дарахтзор боғларни, меваю гиёҳларни ҳам. Булар сизлар учун ва чорва ҳайвонларингиз учун манфаатдир" (Абаса, 24—32).

Ушбу оятларда барча ҳосиллар Аллоҳ таоло томонидан инсонларга ризқ қилиб берилгани баён этилди. Инсон эса ўз ризқига бефарқ муносабатда бўлиши мумкин эмас. Ҳозир куз фасли давом этмоқда. Йил давомида қилинган машаққатли меҳнатнинг натижаси бўлган ҳосилни исроф қилмасдан йиғиб олиш ва унга ёрдам бериш барчамизнинг бурчимиздир. Чунки шу ҳосиллар билан юртимиз обод, дастурхонимиз тўкин бўлади. Бу йилги ҳосил кейинги йиллардаги фаровон ҳаётимиз гаровидир.

Шу ўринда қишлоқ жойларда учрайдиган бир муаммо ҳақида ҳам сўз юритсак. Ҳали ҳосили тўлиқ йиғиб олинмаган пахтазор ва далаларда ёки янги экилган буғдойзорларда чорва ҳайвонларини боқиш, афсуски, одат тусига кириб қолган. Бу қанчалик оғир гуноҳ эканлигини Қуръони карим оятларидан билиб олишимиз мумкин. Жумладан?

Яъни: "(Олдингиздан) кетганида ерда фитна-фасод, экин ва наслни ҳалок қилиш ишлари билан юради. Аллоҳ эсафасодни (бузғунчиликни) ёқгирмайди" (Бақара, 205).

Ушбу оятда экинларни пайҳон қилувчилар фитначилар билан бир қаторда зикр этилди. Оқибатлари ҳам ўхшашдир. Яъни, Аллоҳ бундай бузғунчи кишиларни ёмон кўради.

Бундай кишиларга нисбатан турли хил моддий жарима ва жазоларнинг қўлланиши ҳам адолатдандир. Бунга Довуд (а.с.) ва Сулаймон (а.с.)нинг қиссаси мисол бўла олади:

Яъни: "Довуд ва Сулаймоннинг экинзор хусусида ҳукм қилган кезларини (эсланг). Ўшанда унга қавмининг қуйлари (тунда) кирган (ва уни пайҳон қилган) эди. Биз уларнинг (чиқарган) ҳукмига шоҳид эдик. Бас, Биз уни Сулаймонга англатдик..." (Анбиё, 78-79).

Ривоят қилишларича, Довуд ва Сулаймон алайҳимуссалом олдиларига икки киши бир можаро хусусида ҳукм сўраб келади. Улардан бирининг қўйлари иккинчисининг экинзорига кириб кетиб, бирон нарсани соғ қолдирмай пайҳон қилиб чиқиб кетган эди. Довуд (а.с.) қўйлар экинзор эгасига берилсин, деб ҳукм чиқарадилар. Буни эшитган ўғиллари Сулаймон (а.с.) эса: "Ерни қўйларнинг эгасига, қўйларни эса экинзор соҳибига берилса-ю, қўйларнинг эгаси ерни ўнглаб, экин экиб аввалги ҳолига қайтаргач, қўйларини қайтариб олса. Шу муддат ичида экинзор соҳиби у қўйларнинг юнги, сутидан фойдаланиб, шу даврда туғилган қўзиларни ҳам ўзига олиб қолса", — дейдилар. Шунда Довуд (а.с.) Сулаймон (а.с.)га қараб: "Ўғилчам, сенинг ҳукминг тўғрироқдир" — деб ўзи чиқарган ҳукмларини бекор қилади.

Азизлар! Бу йил омборларимиз буғдой билан тўлди, пахтазорларимизда мўл-ҳосил етиштирилди. Фурсатни ғанимат билиб, уни териб олишга ҳисса қўшиш ҳар биримизнинг бурчимиздир.

Аллоҳ таоло деҳқонларимизнинг ҳосилларига барака берсин! Юртимиз тинч ва обод бўлсин!

Одилжон НАРЗУЛЛАЕВ

 Янгийўл тумани «Жомеъ» жоме масжиди

имом-хатиби.