Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам етимларни тарбия қилиш, парваришлашга тарғиб қилганлар ва улар ҳимоясининг ҳақи тўғрисида ҳам огоҳлантирганлар, ўзлари ҳам бу ахлоқи ҳамидага амал қилиб, етимлар ҳимоясида ўрнак бўлганлар.

 Умму Саийд бинти Муррадан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ўз етимини ёки бегона етимни кафолатига олиб, агар Аллоҳга тақво қилса, мен билан жаннатда мана бундай бўлади” дедилар ва икки (кўрсатгич ва ўрта) бармоқларига ишора қилдилар” (Имом Бухорий ривояти).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмонларнинг уйлари ичида энг яхшиси етимга яхшилик қилинадиган уйдир. Мусулмонларнинг уйлари ичида энг ёмони ундаги етимга ёмонлик қилинадиган уйдир”, дедилар. Сўнгра икки бармоқларига ишора қилиб: “Мен ва етимнинг кафили жаннатда мана бундаймиз” дедилар (Имом Бухорий ривояти).

Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳ азза ва жалла учун бир етимнинг бошини силаса, қўли нечта сочнинг устидан ўтса, шунча ҳасанот ёзилади. Ким ўз ҳузуридаги етим қизга ёки болага яхшилик қилса, мен ўша одам билан жаннатда мана бундай бўламан” деб икки бармоқларини яқинлаштирдилар (Имом Абу Дардо ривояти).

Амр ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ота-онадан етим қолган қизчани у беҳожат бўлгунича тарбия қилса, унга албатта жаннат вожиб бўлади” дедилар  (Имом Бухорий ривояти).

Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ учун уйларнинг энг яхшиси унда иззат-икром қилинадиган етим бор уйдир”, деганлар (Имом Байҳақий, Имом Табароний ривояти).

Мулоҳаза қилсангиз, бошдаги сочнинг саноғи минг-минглабни ташкил этади. Ким етимга меҳр кўрсатиб, унинг бошини силаса, ўша соч толаси баробарида ажр-мукофот ваъда қилиняпти. Бу албатта, етимнинг бошини силаганга, аммо унинг бошини силашлик билан бир қаторда унга таълим-тарбия, озиқ-овқат, кийим-бош, айни пайтда, бошпана берган, умрини унинг камолга етишига сарф қилган саховатпеша инсонлар оладиган ажру мукофотнинг ҳисобига етиб бўлмаса керак. Хусусан, етимпарвар хонадонга берилган баҳони Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларидан ўқиб кўрганингиздан кейин ўша хонадонга муҳаббатингиз, ҳурматингиз ошмай қолмайди. Чунки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёдаги энг яхши хонадон етими бор хонадан деб таъриф бердилар.

Бинобарин, ҳар бир хонадон жамиятнинг ана шу қатламига эътибор қаратса, қанчалар мукофотга эга бўлиши ҳадиси шарифдан кўриниб турибди. Унинг хонадони хайрли хонадонга айланиши, ўзи эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан жаннатда икки бармоқ каби яқин бўлиши унинг жаннати эканлигининг хушхабари эмасми? Ахир дунёда яхши амалларни қилиб, жаннатда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан ёнма-ён бўлишдан кўра, яхшироқ нима бор?! Бундан-да зиёдароқ яхшилик қилиш мумкинми? 

Айни шу ваъдага эътиборан етимга кафил бўлган инсон имон-ибодатлари билан биргаликда жаннати эканининг ваъдаси бериляпти. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қиёмат куни албатта жаннат эшиги олдида туриб, ўз умматларини чорлашлари айни ҳақиқатдир.

Абдулҳай ТУРСУНОВ,

Наманган вилояти Бош имом-хатиби.

Саврнинг “илик узилди” палласи. Қишга ғамланган озуқалар тугаб, бутун жонзот дармонсиз... пишиқчиликка кўз тутган.

Бир қурунчқа (боши катта донхўр қора чумоли) ўтлар орасидан бир дона дон топиб олиб, иштиёқ билан ўзининг қавми сари судрай бошлади. Намгарчиликдан ивиб оғирлашган донни ўтлар орасида гоҳ кўриниб, гоҳо кўринмай хийла масофага судраб келди. У донни очликдан қийналаётган қавмига олиб бориши керак эди. Қиёмгача донни жон-жаҳди билан тортқилаб, ниҳоят яланг, текисроқ жойга етди. Энди охирги марра – баландликка чиқариб олса, бас. У донни гоҳ тишлаб кўтарар, гоҳ судрар, гоҳ думалатар эди. Ниҳоят, тепаликка чиқишга оз қолди, нафасни ростлашга тўхтади…

Ғофил қолди: дон пастга думалади. Қурунчқа уни тўхтаган жойидан яна юқорига судрай бошлади. Унинг оёқлари ҳолсизликдан қалтирар эди. Аммо илож қанча! Донни инига – қавмига етказиш керак! Умид, яхши ният унга куч бағишлади. Донни думалатиб тепаликка чиқарди.

Шу чоқ бир чумчуқ донни кўриб қолиб, қурунчқанинг олдига келди ва унга:

– Эй қурунчқа, у донни мен оғзимдан тушириб юборган эдим. Икки кундан бери очман. Менинг насибамни нега судрайсан? Қаерга олиб борасан?! Менга бер, очман! – деди.

Қурунчқа эса ширин тил билан:

– Эй махлуқларнинг омадлиси! Мен бу донни очликдан азоб чекаётган ўз қавмимга олиб кетаётирман. Улар неча ҳафтадан бери дарахт томирини шимиб кун кўряпти. Сенинг эса Худо берган бақувват оёқларинг, чаққон қанотларинг бор. Улар ёрдамида дон бор жойларга учгин. Мендек ожиз махлуққа зўрлик қилма! Бизни насибасиз қўйма. Ҳар иккимизнинг Аллоҳимиз – Холиқимиз кучлилар ожизларга раҳм қилишини амр этган. Ул Зотнинг амрига тобе бўл! – деди ва донни яна уйи томон судрай бошлади. Чумчуқ тамаъ ва таҳдидли кўзларини унга тикиб, учиб кетишга шошилмади. Шу лаҳзада бир мушук пайдо бўлиб, фикру хаёли бир донагина донда бўлган чумчуққа ташланди. Уни тутиб олди.

Қурунчқа эса донни думалата-думалата инига етказди. Қавми уни тамадди қилиб, тут пишиғига етиб олди.

Иброҳим ТЕШАБОЕВ,

Қува тумани.

Ўзбек ва қирғиз халқи азалдан яхши қўшни бўлиб бир-бирига йўлдошу қўлдош бўлиб яшаб келган. Бу халқларнинг илдизини суриштириб бораверсангиз, томири бир чиқади. Шунинг учун боболаримиз қону қондош бўлиб қуда-андачилик қилиб аҳил-иноқ ҳаёт кечирган.

Икки давлатнинг улуғ адиблари Чингиз Айтматов ва Шароф Рашидовнинг қалин дўст бўлгани ҳам ана шу руҳий яқинлик тимсолидир.

Ўзбекистон ва Қирғизистон мустақилликка эришгач, икки давлат ўртасида дипло­матик муносабатлар ўрнатилди. 1992 йилнинг июлидан Тошкентда Қирғизистон элчихонаси, 1998 йилнинг октябридан Бишкекда Ўзбекистан элчихонаси фаолият юритмоқда. 1996 йил 24 декабрда икки давлат ўртасида имзоланган «Абадий дўстлик тўғрисида»ги шартнома давлатлар ўртасидаги муносабатларнинг шартномавий-ҳуқуқий асоси ҳисобланади. Давлатлар ўртасида гуманитар соҳадаги ҳамкорлик ана шу шартнома, 1994 йилнинг 16 январида имзоланган Маданият, соғлиқни саклаш, фан, таълим, туризм ва спорт бўйича ҳамкорликни чуқурлаштириш тўғрисидаги ҳукуматлараро битим, 1996 йил 24 декабрда имзоланган Маданий ҳамкорлик тўғрисидаги муассасалараро битимга мувофиқ амалга оширилади. 2005 йилгача икки давлат ўртасида икки томон учун аҳамиятли бўлган 181 ҳужжат имзо­ланган.

Аммо кейинги йилларда трансчегаравий дарёлардан фойдаланиш масаласида икки давлат ўртасида бир озгина  тушунмовчиликлар бўлиб ўтган эди.

Айни кунларда бир-бирини соғиниб қолган халқларнинг алоқалари яна эски узанига тушиб кетмоқда. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев таклифига биноан Қирғизистон Республикаси Президенти Сооранбай Жээнбеков бугун расмий ташриф билан мамлакатимизга келди.  

Сооронбой Жээнбековнинг Қирғизистон Президенти сифатида Ўзбекистонга ташриф буюришида жуда ҳам катта тарихий аҳамиятга эга.

“Қирғизистон – бизнинг яқин қўшнимиз. Шунинг учун бизнинг орамизда ҳеч қандай чегара бўлиши керак эмас.  Биз бир-биримизга қалбимизни, бағримизни очдик. Шу боис бугун қандай масала бўлса, ечилиши лозим”, деди юртбошимиз.

Ўз навбатида, Сооронбой Жээнбеков Шавкат Мирзиёевга Ўзбекистонга таклиф этгани учун миннатдорлик билдириб, Қирғизистон халқи номидан чуқур ҳурмат ва эҳтиром изҳор этди. Шу билан бирга “Сиз мамлакатларимиз ўртасидаги давлат чегарасини чинакам дўстлик, яхши қўшнилик ва шериклик чегарасига айлантирдингиз”, деб Давлатимиз раҳбарининг яқин қўшниларимиз билан олиб бораётган дўстона сиёстига юқори баҳо бериб ўтди.

Геополитик нуқтаи назардан Ўзбекистон Марказий Осиёнинг қоқ марказида жойлашган. Аҳолисининг нуфузи, қишлоқ хўжалиги инфратузилмасининг яхши ривожлангани, кончилик саноати, ишлаб чиқариш салоҳияти каби масалаларда минтақада етакчи давлат ҳисобланади. Шунингдек, қирғизистонликлар Ўзбекистон автосаноати, қишлоқ хўжалиги техникаларига ҳам қизиқиш билдирмоқда. Қўшни Қирғизистонда ҳам фойдали қазилмалар: нефть, газ, қўнғир кўмир ва тошкўмир, олтин, темир, алюминий, вольфрам, мис, қалай, симоб, қўғошин-рух, сурма рудалари конлари мавжуд.

Ана шу ишлаб чиқариш қувватидан, табиий бойликлардан унумли фойдаланиш учун кучларни бирлаштириш керак. Шунинг учун ҳам президентлар ушбу ташриф савдо-иқтисодий, транспорт-коммуникациялари ва маданий-гуманитар ҳамкорликни ривожлантириш, давлат чегараларини делимитация қилиш борасидаги ишларни якунига етказиш, янги ўтказиш пунктлари очиш ва уларнинг самарали фаолият юритишини таъминлаш, сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш масалаларини муҳокама қилиш учун яхши имконият эканини таъкидладилар.

Ўзбекистон ўз ташқи сиёсатида аввало қўшни давлатлар билан муносабатларни ривожлантиришга устувор аҳамият қаратмоқда. Кейинги даврда Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги интеграция жараёнлари ва шериклик алоқалар фаоллашаётгани бунинг ёрқин далилидир. Жумладан, Қирғизистон Республикаси билан алоқалар ҳам янги мазмун билан бойиб бормоқда. Парламентлар, турли вазирлик ва идоралар, ҳудудлар ўртасидаги борди-келдилар кенгаймоқда.

Музокарада Президент Сооронбой Жээнбеков Қирғизистон Ўзбекистон Республикасининг Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг мунтазам маслаҳат учрашувларини ўтказиш тўғрисидаги ташаббусини қўллаб-қувватлашини яна бир бор қайд этди.

Дарҳақиқат, бугун бутун дунёда минтақалар жипслашиб ўзларининг ички имкониятларидан фойдаланишга ҳаракат қилмоқда. Халқаро сиёсатда шу структура ўзини оқламоқда. Шундай экан, нега Марказий Осиё минтақаси давлатлари жипслашмаслиги керак. Ўзбекистон Республикасининг Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг мунтазам маслаҳат учрашувларини ўтказиш тўғрисидаги ташаббуси энг оқилона таклифдир. Чунки минтақани ривожлантиришнинг энг оптимал йўли – шу йўлдир.

18 октябрда пойтахтдаги Симпозиумлар саройида бўлиб ўтган “Ислом ҳамжиҳатлиги: Ўзбекистон ва Озарбайжон мисолида” мавзуида илмий-амалий конференцияда қатнашган Қирғизистон Республикаси муфтийси Максатбек Токтомешов:

– Бу анжуманга келганларнинг аксари бир-биримизни танидик. Чунки илгари муфтиятимиз битта эди. Бизнинг ота-боболаримиз шу маконда – Тошкентда, Бухорода таълим олган. Биз ўз мамлакатимизда янги диний таълим муассасалари очишни режалаштиряпмиз. Аммо ҳозирги вақтда ана шу заминдаги ўқув даргоҳларидан фойдаланмоғимиз керак. Негаки, бу ерда азалий диний тажриба, катта илмий база бор. Ҳозир анжуманда ўтириб ана шуларни ўйладим. Анжуман ана шу илиқ муносабатларимизни қайта тиклаш сари қўйилган дадил қадам бўлди, – деган эди.

Бугунги икки томонлама ҳам манфаатли, ҳам дўстона алоқаларнинг мустаҳкамланиши халқларимиз фаровонлиги, осойишталиги учун қуйилаётган муҳим қадамлар ҳисобланади. Қирғизистон Республикаси янги Президентининг мамлакатимизга ташрифи муносабатларимизни янги босқичга олиб чиқишига хизмат қилади. Шу сабабдан ҳам мазкур ташрифни икки халқ хурсандчилик ва катта умидлар билан кузатиб бормоқда.

ЎМИ матбуот хизмати

Кутиш гоҳ саодат, гоҳи муаммо,

Кўзларда баъзида йилтиллайди дур.

Бу бахтми, бахтсизлик кишига аммо,

Кимни, ниманидир кутмоққа мажбур.

Оч қолган фақирнинг кутгани емиш,

Бир бурда нон унга шоҳона таом.

У бутун роҳатни тўқликда демиш,

Бармоқча гўшт бўлса – бойлик батамом.

Етимлар йиғлагай ҳайитми, тўйми,

Отасини ёки онасин излар.

Ўртоғин ҳар куни бир баланд бўйли

Дадаси кўтарса, у зумда музлар.

Ёшлик кўчасининг бебош четида

Ошиқ маъшуқасин йўлин пойлайди.

Ишқи тўлқинланар бутун этида,

Ёрдадир хаёли, уни ўйлайди.

Ҳа, шундай илинж бор, умид бор, завқ бор

Кутиш фурсатидан яралгандай оҳ.

Ё қувонч яралган, билмоғим душвор,

Менинг кутганим Сиз, ё Расулуллоҳ!

Бутун оламларга раҳмат пайғамбар,

Ҳов етим боладек излаганим Сиз.

Келинг, бошим силанг, бир олинг хабар,

Кўзларим олдини босиб кетди ис.

Қорним тўқ, қалбим оч, юзим яланғоч,

Шубҳасиз, энг фақир ўзимман, демак.

Пешонамни силанг – бу менга зўр тож,

Қандайин толедир Набийдан кўмак.

Сизга дил боғладим, Йўл боғлолмадим!

Боғлаганим бўйи кипригимга тенг.

Муҳаббат шартини мен оқлолмадим,

Севгиси уятли муҳибингиз мен.

Марҳабо, руҳимнинг ҳушёр табиби,

Минг жонлар фидодир жонга келсангиз.

Битта ўтинчим бор, Аллоҳ Ҳабиби,

Кўнглимни Роббимга боғлаб берсангиз.

Ўзингизга боғланг, боғланг суннатга.

Дил ушбу истакнинг абадий қули.

Раҳматлар ёғдирар бутун умматга,

Хуш келибсиз, Ҳақнинг буюк Расули!

Ўткирбек МАДУМАРОВ