Муҳаммад Амин ибн Умар ибн Обидин Димашқий (1783-1836) раҳимаҳуллоҳ фатво чиқариш қонун-қоидаларидан иборат ҳанафийларнинг асосий китоби “Уқуду расмил муфтий” асарида қуйидаги умумий қоида ва тамойилларни баён қилади.

1. Ўзи истаган қавл ва фикрга эргашиш мумкин эмас:

Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ айтади: “Амал қилиш ёки бировга фатво бериш учун фақатгина мазҳаб олимлари қувватли, деб ҳисоблаган қавлга эргашиш вожибдир. Ўзи амал қилиши учун ҳам ва бировга фатво бериши учун ҳам кучсиз қавлга эргашиш мумкин эмас”.

Қосим Қутлубуғонинг “Шифа ал-илал” номли рисолада қуйидаги сўзларни келтиради: “Кучсиз қавлга таяниб ҳукм чиқариш ёки фатво бериш – жоҳиллик ва ижмога зид”.

2. Мазҳабдаги кучли қавлни фақатгина таржиҳ аҳли белгилаб бериши мумкин:

Биринчи ҳолатимиздан келиб чиқиб, яъни ўзимиз истаган қавлга эргаша олмас эканмиз, у ҳолда мазҳабда амал қилинадиган қавлни ким ажратиб беради, деган савол пайдо бўлади. Албатта, бу вазифа фақатгина ижтиҳоднинг маълум даражасига етган олимлар томонидан амалга оширилиши мумкин, холос.

Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ: “Билгинки, муносиб кишилар томонидан кучли деб ҳисобланган нарсага эргашиш вожибдир”.

3. Фақиҳларнинг илмий даражаси турлича бўлади:

Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ фақиҳларнинг етти табақаси ҳақида Ибн Камол Пошонинг тақсимотини келтиради. Бундай табақаланиш ҳамда Ибн Камол Пошо қайси олимни қайси табақага киритгани кейинги давр олимлари, жумладан, Лакнавий, Маржоний ва Кавсарий кабилар томонидан танқидга учраган. Танқиднинг асоси баъзи табақани бир-биридан ажратиш мумкин эмаслиги, шунингдек, фақиҳлар ўзлари муносиб бўлган ўриндан қуйироққа қўйилгани билан боғлиқ.

4. Мазҳабдаги мужтаҳид анчадан бери йўқ, муфтийнинг вазифаси эса – таржиҳ аҳли қувватли деб белгилаган нарсага эргашиш:

Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ айтади: “Бизнинг замонамизда муфтий-мужтаҳидлар йўқ, фақатгина соф муқаллидлар қолган, холос”. У охирги мазҳаб мужтаҳидлари орасида Камол ибн Ҳумом (вафоти ҳижрий 861 йил) ва Қосим Қутлубуғо (вафоти ҳижрий 879 йил)ни ҳам зикр қилади. Ибн Нужаймни эса соф муқаллидлар қаторига қўшади. Агар Ибн Нужаймнинг таржиҳи олдинги таржиҳ соҳибларининг қарашларига мувофиқ келмаса, унинг таржиҳи ҳеч қандай кучга эга эмас.

5. Фатво аҳллари усул ва фиқҳга эмас, балки мазҳаб китобларидаги очиқ-равшан матнга асосан фатво беришлари лозим:

Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ Ибн Нужайм раҳимаҳуллоҳнинг қуйидаги сўзларини келтиради: “Муфтий мужтаҳидлар очиқ баён қилиб кетган матнни тўғридан-тўғри келтириш орқали жавоб бериши вожибдир”.

Мансуржон БОБОЕВ,

Навоий вилояти “Мирхалил Майдон ота” жоме масжиди имом-хатиби.

Икки муқаддас ҳарами шариф ишлари бўйича Бош бошқарма Кўргазмалар ва музейлар ишлари бўйича Бош раислик агентлиги билан ҳамкорликда Пайғамбаримиз алайҳиссалом масжидида Каъба ва Каъбапўшга оид кўргазмасини ташкилаштирди. Мазкур кўргазма фаолияти 27 май кунига қадар давом этади.

Саудия Aрабистони матбуот агентлигининг таъкидлашича, кўргазма Икки муқаддас ҳарами шариф ишлари бўйича Бош бошқармаси раҳбари шайх, доктор Абдурроҳман ас-Судайс раҳбарлигида ўтказилмоқда.

Aгентликнинг таъкидлашича, кўргазмани ўтказишдан зиёратчиларни Саудия Aрабистони ҳукуматининг муқаддас Каъбага эътибор қаратиши, уни қайта қуриш, таъмирлаш, деворларини мустаҳкамлаш, эшикларини янгилаш ва унинг атрофидаги шозуронни ҳозирги ҳолатга келтиришдаги хизматларини таништириш мақсад қилинган.

Кўргазма Каъба билан боғлиқ баъзи технологик воситалар, яъни Каъбатуллоҳни хушбўй ҳидли парфюмерия маҳсулотлари билан ювиш, мушку анбар сепиш ва тозалаш воситалари билан таъминлаш, шунингдек, Каъба эшиги учун парда, баъзи лампалар, Каъба учун тўқилган матодан иборат бўлган шарафли Каъбанинг қопламаси (Каъбапўш) ва унинг тўқилиш жараёни ташриф буюрувчиларга намоён қилишни ўз ичига олади.

Кўргазмада, шунингдек, Каба эшиги, Каъбанинг калити, Қора тош (Ҳажарул асвад), Яман бурчаги (Рукнул Яманий) каби муқаддас Каъбанинг хусусиятлари ҳақида ҳикоя қилувчи эстетик тасвирлар ҳамда Каъба билан боғлиқ бўлган ҳужжатли фильмлар, Икки Муқаддас масжиднинг диққатга сазовор жойлари расмлари ҳам намойиш этилади.

Кўргазма ташриф буюрувчиларга 12 кун давом этадиган даврида Каъбапўшнинг Каъбага қопланиши жараёни тафсилотларини кўриш имконини беради. Кўргазма соат 10:00 дан 22:00 гача давом этади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Таиланд халқаро озиқ-овқат кўргазмаси иштирокчилари "Ҳалол" ёрлиғи билан озиқ-овқат ишлаб чиқарувчи компанияларнинг катта намойишига гувоҳ бўлади. Мазкур кўргазма шу йил 23 майдан 27 майгача бўлиб ўтади. Кўргазма Таиланддаги экспортчи ва ишлаб чиқарувчилар ўртасидаги алоқаларни мустаҳкамлаш мақсадида 11 та алоҳида павилонда иш олиб боради.

“Ҳалол маркалари” павилонида ишлаб чиқарувчилар “Ҳалол” белгисига эга озиқ-овқат ва ичимликлар турларини, бошқа павилонда эса ҳалол ишлаб чиқариш соҳасидаги энг янги технологиялар намойиш этилади.

Эътиборлиси, Таиланд исломий бўлмаган давлат бўлса-да, ҳалол маҳсулотлар экспорт қилувчи давлатлар орасида ўн иккинчи, ҳалол озиқ-овқат ишлаб чиқариш бўйича бешинчи ўринни эгаллайди.

Маълумот ўрнида ҳалол озиқ-овқат ишлаб чиқариш Таиланд умумий озиқ-овқат экспортининг 20 фоизини ташкил қилади. Мамлакат ҳалол озиқ-овқатларининг 60 фоизи Индонезия, Малайзия ва Брунейга экспорт қилинади.

Таиландда “ҳалол” сертификатни “Таиланд Марказий Ислом Кенгаши (CИCОТ)" деб номланган махсус ислом жамияти беради. У ўз навбатида ҳукуматнинг бевосита назорати остида иш юритади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Вақф фонди Наманган вилояти филиали, вилоят вакиллиги ҳамкорлигида 150 нафардан зиёд эшитиш ва гапиришда нуқсони бор бўлган ҳамюртларимиз учун, Наманган шаҳридаги тантаналар саройида "Сиз бизга кераксиз" номли хайрия тадбири ўтказилди.

Тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси етакчи мутахассиси М.Абубакирова, Наманган вилояти бош имоми Абдулҳай домла Турсунов, вакиллик мутахассиси Баҳодир Шарипов ҳамда фонднинг вилоят филиали ходимлари қатнашди. Қуръон тиловати билан бошланган тадбир давомида йиғилганларга турли бузғунчи ғоялар, миссионерликнинг салбий оқибатлари ҳақида маърузалар қилиниб, видеоролик намойиш этилди.

Тадбир сўнгида Вақф фонди томонидан 150 нафар фуқароларга 25 500 000 сўмлик озиқ-овқат маҳсулотлари хайрия қилинди.

vaqf.uz