muslim.uz

muslim.uz

vendredi, 10 mars 2017 00:00

Рост ва ёлғон

 عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بنِ مَسعودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ فَإِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إِلَى الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إِلَى الْجَنَّةِ وَمَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَصْدُقُ وَيَتَحَرَّى الصِّدْقَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقًا وَإِيَّاكُمْ وَالْكَذِبَ فَإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إِلَى الْفُجُورِ وَإِنَّ الْفُجُورَ يَهْدِي إِلَى النَّارِ وَمَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَكْذِبُ وَيَتَحَرَّى الْكَذِبَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّابًا "

Абдуллоҳ ибн Масуъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганлар: “Ўзингизга росргўйликни лозим тутинг. Албатта ростгўйлик яхшиликка олиб боради. Албатта яхшилик жаннатга олиб боради. Киши ростгўйликда ва тўғри сўзлашга ҳаракат қилишда бардавом бўлади. Ҳатто Аллоҳнинг ҳузурида сиддиқ деб ёзиб қўйилади…”. )Бухорий ва Муслим ривояти).

Халқимиз азал-азалдан турли хил миллий ва умуминсоний фазилатлари билан дунё ҳамжамияти орасида алоҳида ажралиб турувчи халқ ҳисобланади. Бағрикенглик, меҳмондўстлик, ҳушмуомалалик, катталарга ҳурмат – буларнинг барчаси халқимизнинг олий фазилатларидандир. Шу жумладан ростгўйлик ҳам. Муқаддас динимиз ҳам инсонларни ростгўй бўлишга чақирувчи ва ростгўйликни тарғиб қилувчи дин ҳисобланади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳали нубувват келмасидан олдин ҳам халқ ичида “ал-Амийн” яъни “ишончли” дея ном чиқарганликлари эса бу гапимизга ёрқин далил бўла олади. Ростгўйлик борасида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўплаб ҳадислар ривоят қилинган.

Юқоридаги ҳадиси шарифда Набиий соллаллоҳу алайҳи васаллам барчани рост гапиришга ва ростгўй бўлишга чақирганлар. Шу билан бирга ростгўйларнинг Аллоҳ таоло ҳузуридаги мақомини баён қилиб берганлар. Ростгўйликда бардавом бўлган инсон ростгўйлиги учун жаннатга киритилишини ва унга Аллоҳ таоло ҳузурида “Сиддиқ” деб ном берилишини эшитган ҳар бир мусулмон, шубҳасиз ростгўй бўлишга интилади. Ҳамма ростгўйликка интилса, инсонлар орасидаги тушунмовчиликларга ҳам барҳам берилади. Натижада, жамият ҳаёти ҳам ижобий томонга ўзгаради. Тўғрисўзликнинг Аллоҳ ҳузуридаги мақомининг боиси ҳам айни мана шунинг учун бўлса ажаб эмас.

Уламоларимиз: “Ростгўйлик бу – қалбингдаги ҳақиқатни тилингда зоҳир қилишингдир”, - дейишган.

Демак, зоҳиран қилган ишларимизнинг барчаси қалбимизда бўлмоқлиги керак. Ҳеч бир ҳаракатимизни ростгўйликдан йироқ ҳолда, хўжакўрсинга қилмаслигимиз лозим бўлади.

Ростгўйлик – Аллоҳ таолога ихлос билан ибодат қилишда, инсонлар билан муомала қилишда, ваъдада, олди-сотди масалаларида, никоҳ ва бошқа масалаларда  кишининг зоҳири  худди қалби каби бўлмоқлигидир. Киши инсонлар билан муомалада бир хил бўлиши, ваъдасига вафо қилиши, олди-берди масалаларида ва бошқаларида тили ва ҳаракатларини қалби ила мутаносиб қилиши лозим бўлади.

Ҳадиси шарифнинг давомида:

“…Ўзингизни ёлғончиликдан сақланг. Чунки ёлғон бузуқликка етаклайди. Бузуқлик оловга олиб боради. Киши ёлғон сўзлашда ва ёлғон сўзлашга ҳаракат қилишда бардавом бўлади. Ҳатто Аллоҳнинг ҳузурида каззоб деб ёзиб қўйилади”,- дедилар. )Бухорий ва Муслим ривояти).

Бу ҳақида Қуръони каримда Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

“Эй иймон келтирганлар! Ростгўйлар билан бирга бўлинглар”. (Тавба,119)

Уламоларимиз: “Ёлғон бу – қалби тасдиқ қилмаган нарсани айтишдир. Омонатга хиёнат ҳамда бошқалар томонидан айтилган рост сўзни била туриб тасдиқламаслик ҳам ёлғондир” ,-деганлар.

Ёлғон гапириш динимиз ҳаром қилган амаллардандир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам инсонларни қай даражада ростгўйликка тарғиб қилсалар, ёлғончиликдан шу даражада қайтарганлар.

Саҳл ибн Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда:

Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким менга икки лаби ва икки оёғи орасидагига кафолат беролса, мен у учун жаннатни кафолат бераман”, дедилар. (Бухорий ривояти).

Бу ҳадиси шарифдан ҳам маьлум бўлмоқдаки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Ким менга икки лаби орасидагига кафолат беролса, мен у учун жаннатни кафолат бераман”, демоқдалар. Агар жаннатга киришимиз учун тилимиз аҳамиятли бўлмаганида эди, У зот уни зикр қилмаган бўлар эдилар. У зот зикр қилдиларми! Демак унинг аҳамияти бор. Шунинг учун ҳам мўмин-мусулмон тилига жуда ҳам эьтиборли бўлмоғи лозим ва лобуддир.

Бир киши гапида битта ёлғон ишлатса, ўша гапи ростлигини  исботлаш учун яна бир ёлғон ишлатади. Натижада бир ёлғон кетидан ўнлаб ёлғонлар келиб чиқади. Ёлғон гапирувчи эса ҳар доим сири фош бўлиб қолишидан қўрқиб яшайди. Агар бир киши ёлғончи бўлса, жамиятда  чигалликлар  содир бўла бошлайди. Мабодо ўнлаб кишилар ёлғончи бўлса-чи?

У ҳолда жамиятда ўзаро ишонч йўқолади. Ҳеч ким бир-бирига ишонмай қўяди.

Ҳозирги глобаллашув даврида энг асосий муаммога айланган нарсалардан бири ҳам айнан ёлғон ахборотдир. Интернетда ўнлаб ёки юзлаб эмас, балки минглаб, миллионлаб киберқаллоблар ва экстремистик оқимлар айнан ёлғон ишлатиб, инсонларни алдашади. Ҳар хил қиёфаларга кириб олиб, ўша қиёфа орқали ишини қилаверади. Айни даврда бу киберқаллоблар муқаддас Ислом динимизнинг пок номини булғамоқдалар. Гўёки Исломга даъват қилмоқдалар-у, аслида ўзларининг бирор иши Исломга тўғри келмайди. Улар фақат динимизнинг пок номидан фойдаланадилар, холос. Ана шундай ғаламис кимсаларнинг қилган бузғунчиликлари сабабли муқаддас динимиз номига ҳар хил номаъқул гаплар айтилмоқда. Таъна тошлари ёғдирилмоқда.

Ўйлаб қаралса, буларнинг барчаси ёлғон ортидан келиб чиқмоқда. Ҳадиси шарифда ёлғоннинг қаттиқ қораланишининг сабаби мана шу жойда ҳам ойдинлашади.

Демак, биз динимиз софлигини сақлашни ва жамиятимиз гуллаб яшнашини истасак, ёлғонга йўл бермаслигимиз керак бўларкан. Ҳамма тўғрисўзликка интилган жамият эса ўсиш ва ривожланишда давом этаверади.

Ибн Ҳажар Асқалонийнинг “Қирқ ҳадис” асари асосида

Тошкент Ислом Институти 4-курс талабаси

Тожиддинов Абдуссомад Абдулбосит ўғли тайёрлади

jeudi, 09 mars 2017 00:00

Пешқадамлик сари

Мана, биз соғиниб кутган баҳор фасли ҳам кириб келди. Март ойи байрамлар ойи десак, муболаға бўлмайди. Табиатнинг уйғониш фасли бўлмиш баҳорда халқимиз урф-одатига дахлдор хилма-хил тантаналар нишонланади. Яшариш фаслидаги энг гўзал байрамлардан бири, бу – наврўз байрами ҳисобланади. Ана шу қадимий ва сурурбахш байрам муносабати билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимидаги футбол жамоалари ўртасида футбол турнири бўлиб ўтмоқда.

Ҳозирга қадар, турнир доирасида тўртта учрашув бўлиб ўтди. Унда ҳар бир жамоа кучли тўртликдан ўрин эгаллаш мақсадида, астойдил ҳаракат қилмоқда. Қуйида, ушбу жамоалар ўртасида бўлиб ўтган дастлабки учрашувлар натижасини эълон қиламиз.

 

1-учрашув натижалари:

 

“Дўстлик” жамоаси

7 - 10    

“Ҳазрати Имом” жамоаси

“Бухорий авлодлари” жамоаси

6 - 5

“Мовароуннаҳр” жамоаси

 

2-учрашув натижалари:

 

“Дўстлик” жамоаси

5 - 5

“Мовароуннаҳр” жамоаси

“Минор” жамоаси

7 - 7

“Кўкалдош” жамоаси

 

3-учрашув натижалари:

 

“Минор” жамоаси

4 – 5

“Ҳазрати Имом” жамоаси

“Бухорий авлодлари” жамоаси

9 – 3

“Кўкалдош” жамоаси

 

4-учрашув натижалари:

 

“Дўстлик” жамоаси

10 - 5 

“Кўкалдош” жамоаси

“Минор” жамоаси

7 - 6

“Бухорий авлодлари” жамоаси

  

 

      5-учрашув натижалари:

“Дўстлик” жамоаси

8-5

“Минор” жамоаси

“Ҳазрати Имом” жамоаси

7-4

“Мовароуннаҳр” жамоаси

                                                                                

 Эслатиб ўтамиз жорий йилнинг 10 март куни ўйиннинг навбатдаги учрашувлари бўлиб ўтади. Унда қуйидаги жамоалар беллашади.

"КЎКАЛДОШ"      __ : __        "МОВАРОУННАҲР"                       

"ҲАЗРАТИ ИМОМ" (ЎМИ) __ : __ "БУХОРИЙ АВЛОДЛАРИ" (ТИИ)

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

ахборот хизмати

Ислом динининг асосий мақсадларидан бири шахс ва жамият манфаатларига эътибор қаратиш ҳисобланади. Комил шахс тарбиялаш орқали етук жамият шакллантириш назарда тутилади. Абу Мусо разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўмин мўминга бино кабидир. Бир-бирини қувватлайди”, дедилар ва қўлларини бир-бирига киргаздилар. Инсон нафақат ўзи ҳақида ўйлаши, балки ўзгалар дарди билан ҳамнафас бўлиши керак.

Франциялик сиёсат ва давлат арбоби Франсуа Гизо: “Ўзининг дардини ҳис қилган инсон у тирикдир. Бошқанинг дардини ҳис қила олган эса ҳақиқий инсондир”, деган эди.

Немис файласуфи Эрих Фромм ҳавои истакларни иккига ажратади: рационал (севги, муҳаббат, тирик жонзотларга эътибор қаратиш каби оқилона фойдаланадиган ҳиссиётлар) ва иррационал (хасислик, лаганбардорлик, такаббурлик, ҳасад, рашк каби ҳиссиётлар). Рационал истаклар ҳаётбахш бўлиб, инсонда қувонч ҳиссини кучайтиради, ўзини намоён қилишга кўмакчи бўлади ва унинг ҳаётига маъно бағишлайди.

Иррационал истаклар эса аксинча инсон ҳаётий фаолиятига тўсқинлик қилади, ҳаётбаҳш кучини сўнгдириб ҳардамҳаёлликка, иккиюзламачиликка ва ниҳоят ҳаёт маъносини йўқотишга олиб келади. Агар инсон ўз ҳавои истакларини яхшиликка сафарбар қилса кўпроқ  ўсиш, ривожланиш ва шахсий комилликка эришади. Шу ҳолатга етиш жараёнида Фромм айтганидек ҳавои истакларни жиловлаш ва бўйсиндириш мумкин, аммо тузатиш асло мумкин эмас. Чунки инсон зоти биринчи навбатда ўзи учун эмоционал аҳамиятга эга бўлган нарсага эътибор қаратади. Бунга қуйидаги ҳикояни мисол қилиб келтириш мумкин.

Америкалик ҳинду ва унинг дўсти Нью-Йорк марказида, Манхэттендаги Тайм скверда сайр қилиб юришган эди. Тушлик вақти яқинлашгани сабаб кўчалар одамлар билан гавжум эди. Автомобиллар бир-бирига сигнал берар, йўловчи ташувчи автобус ва енгил машиналар товушлари ушбу шаҳар шовқинига шовқин қўшар эди. Бунинг натижасида ҳар қандай одамнинг қулоқлари том битарди. Тўсатдан ҳинду йигит: “Мен чигиртканинг овозини эшитяпман”, деди. Унинг дўсти : “Нима? Сен менимча ақлдан оздинг!? Бу шовқин-суронда чигиртканинг овозини эшитиб қолишинг мумкин эмас!?”, деди. “Йўқ мен бунга аминман, мен чигиртканинг овозини аниқ эшитаяпман”, деди ҳинду йигит. Ҳинду йигит бир дақиқа жим турди-да сўнг кўчанинг нариги тарафига ўтиб, атрофи буталар билан ўралаган катта хумни олдига келди. У буталар орасига кўз ташлади ва у ерда кичкина чигирткани кўрди.  Унинг дўсти бундан ҳайратдан: “Бу мўжиза-ку, менимча сенда ғайриоддий эшитиш қобилияти бўлса керак!?”, деди. Ҳинду: “Йўқ, менинг қулоқларим сеникидан умуман фарқ қилмайди. Ҳаммаси нимани эшитаётганингга боғлиқ”, деди. Дўсти: “Бу бўлиши мумкин эмас. Мен бу шовқин-суронда чигирткани умуман эшита олмасдим”, деди. Ҳинду: “Ҳа, бу ҳақиқат! Рухсат бер, мен сенга буни исботлаб бераман”, деди. Ҳинду қўлини чўнтагига тиқиб бир ҳовуч тангаларни олди ва уларни йўлакка улоқтирди. Шунда йигирма метр узоқликда кўчада кетаётган ҳар бир йўловчи шовқин-суронга қарамасдан: “Ерда менинг пулларим тушиб қолмадимикин?”, деб ўгирилди. Ҳинду: “Мени энди тушунгандирсан!? Ҳаммаси сен учун нима муҳим эканига боғлиқ”, деди.

Бир форс шоири: “Донишманд бўлиб  яшаш учун кўп нарсаларни билиш шарт”, дейди. Доно бўлиш учун чигиртканинг овозини ҳам, тангаларнинг жарангини ҳам ва ёрдам сўровчининг овозини ҳам эшитиш керак. Аммо инсонлар ўзлари учун келажакда аҳамиятга эга бўладиган нарсаларга эътибор бермайдилар. Инсон ўз ҳавои истаклари жиловида юриб ўзи учун аҳамиятли  бўлган ва ўзининг бахт саодатига ва ривожига муҳим бўлган нарсаларни инкор қилади.

 Инсон жамиятнинг бир бўлаги экан, кундалик ҳаётида қўни-қўшни, дўсту ёрлар ва турли инсонлар билан мулоқотда бўлади. Уларнинг орасида бошига мусибат тушган, қарзга ботган, бедаво дардга учраган ва бошқа қийинчиликларга дуч келгани бўлади. Бундай ҳолатдаги инсонларни дардини эшитиш ва имкон даражасида кўмак бериш барчанинг вазифаси ҳисобланади. Жорий йилнинг “Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили” сифатида эълон қилиниши ҳам юртдошларимиз ҳақиқий инсонийлик ва халқпарварлик кўринишларини янада намоён қилишига туртки бўлса ажаб эмас. 

“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти тарбиячи-мударриси Ахунджонов Рустам

Мизоб ал-Раҳма (раҳмат тарнови) Каъбанинг Ироқ ва Сурия бурчаклари орасида ўрнатилган бўлиб, томдаги ёмғир сувларини оқизиб юборади. 1627 йил ёмғирлар натижасида Каъба деворларига шикаст етади. Уни қайта тиклаш жараёнида тарнов ўрнатилади. Ёмғир суви иноят рамзи сифатида Исмоил ва Ҳожар онамиз қабрлари томон оқади. Бундан ташкари, Пайғамбар алайҳиссалом тарнов жойлашган томонда туриб дуо қилганлари маълум.

1) Дастлаб бу каби тарнов шакли Қурайшликлар Каъба устига том ўрнатишгандан сунг пайдо булган. Унгача Каъба 4 девордан иборат эди.

2) Тарновда «Басмала» ва «Эй Аллох» битиклари мавжуд.

3) Тарнов қушлар қўнмаслиги учун уткир тиканлар билан қопланган.

4) Дастлаб у ёғоч, кумуш ва пўлатдан қилинган. Тарновни илк бор 1573 йили соф олтиндан ишланган.

5) Узунлиги – 2,53 м, кенглиги – 26 см ни ташкил қилади.

Абдуҳаким Боқиев тайёрлади

Савол: Қазо намозларни ўқишдан олдин ҳам азон айтилади, деб эшитгандим. Бир кунлик намозлар қазо бўлган бўлса, уларни адо этишда ҳар бир намоз учун алоҳида азон айтиладими?

Жавоб: Қазо намозларида ҳам худди вақтида ўқилаётган намоздаги каби азон ва иқомат айтилади. Зиммасида бирдан ортиқ қазо намозлари бўлган одам уларни бир вақтда ўқимоқчи бўлса, биринчи намозга азон айтади, қолганларини иқомат билан ўқийверади. Бу қоида ёлғиз ёки жамоат билан ўқиганга баробардир. Пайғамбаримиз (а.с.) ва саҳобалар Уҳуд ғазотида кетма-кет тўрт вақт – пешин, аср, шом ва хуфтон намозини ўқий олмаганлар. У пайтлар ҳали қўрқув намози ҳақидаги оятлар нозил бўлмаганди. Кейин ҳазрат Билол (р.а.) азон айтганлар ва Расулуллоҳ (с.а.в.) имомликларида аввал пешин, ке-йин аср, сўнг шом ва хуфтон намозларини ҳар бирига алоҳида иқомат билан адо этишган. Уламоларимиз ушбу воқеадан бирдан ортиқ қазо намозларини битта азон ва алоҳида иқоматлар билан адо этиш ҳукмини олишган (“Раддул муҳтор”).

Савол: Ўн беш-йигирма йиллик қазо намозларини ўқиш тартиби, вақтлари қандай?

Жавоб: Ўз вақтида ўқилмаган намоз фақат қазосини ўташ билан зиммадан соқит бўлади.

Кўп йил ўқилмаган намозларнинг қазосини ўташда тартиб шарт эмас, лекин шунда ҳам тартибга риоя қилиш (яъни, олдин бомдод, кейин пешин, сўнг асрни ўқиш) мустаҳабдир (“Фатовойи Ҳиндийя”).

Намозлар қай суратда ўталмай қолган бўлса, қазоси шу суратда ўталади. Яъни, сафарда ўқилмай қолган намоз ҳазарда ҳам қаср қилиб ўқилади. Ҳазарда ўталмаган намозни сафарда қазосини ўқимоқчи бўлган одам тўлиқ ўтайди.

Қазо намозларни куннинг исталган пайтида ўтаса бўлади. Уч маҳал мустасно. Улар: қуёш чиқаётган пайт, кун қиёмга (тиккага) келганда ва қуёш ботаётганда. Мана шу учта вақтда қазо намозларини ўқиб бўлмайди (“Баҳрур роиқ”).

Савол: Уч-тўрт кунлик қазо намозларини бирданига ўқиса бўладими?

Жавоб: Макруҳ вақтлардан бошқа пайтда бир уринишда қувват етганича уч-тўрт кунлик қазо намозларни ўташ мумкин.

Савол: Баъзи намозларда узунроқ, баъзи намозларда қисқароқ қироат қилган яхши, деб эшитдим. Шу ҳақда кенгроқ маълумот берсангиз.

Жавоб: Фарз намозларнинг аввалги икки ракатида, бошқа намозларнинг барча ракатида қироат қилиш фарз бўлиб, унинг энг оз миқдори битта узун ёки учта қисқа оятни ўқишдир.

Қироатнинг суннат бўлган миқдори сафарда, вақтнинг зиқлигида, фотиҳадан сўнг исталган сурани ўқишдир. Ҳазарда (уйда) ва бемалол вақтларда эса бомдод намозида Фотиҳа сурасидан кейин икки ракатда қирқ ёки эллик оят ўқиш суннат. Пешин намози (фарзи)да ҳам шу миқдорда қироат қилиш суннатдир (“Жомиъус сағир”). Аср ва хуфтон намозларида қироатнинг суннат миқдори Фотиҳа сурасидан ташқари йигирма оятдир. Шом намозида эса Фотиҳадан кейин икки ракатга ҳам биттадан қисқа сура ўқиш суннат (“Муҳийт”).

Муқимликда бомдод ва пешин намозлари фарзларида узун суралар ўқилади (“Виқоя”). Узун суралар Ҳужуротдан Буружгача бўлган суралардир.

Аср ва хуфтон намозларига ўртача узунликдаги суралар ўқилади. Бу турга Буруждан Баййинагача бўлган суралар киради.

Шом намозида эса қисқа суралар ўқилади. Баййинадан Қуръоннинг охиригача бўлган суралар қисқа суралар ҳисобланади (“Виқоя”, “Муҳийт”).

Савол: Суннат намозларидаги қироатларда ҳам суралар тартибига риоя қилиш керакми?

Жавоб: Фарз намозларининг иккинчи ракатида биринчи ракатда ўқиган сура ёки оятдан юқоридагисини ўқиш макруҳдир. Аммо суннат намозларда макруҳ эмас (“Муҳийт”).

Савол: Салла билан ҳожатхонага кирса бўладими?

Жавоб: Салла билан намоз ўқилгани ва у мўминнинг тожи бўлгани учун, у билан нопок ерларга, жумладан, ҳожатхонага кириш макруҳ ҳисобланади (“Фатовойи Ҳиндийя”).

Top