Танловга!

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим

Рамазон ойини ажр-савоблар ойи қилган зот – Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин! Ҳидоят ва нажот етакчиси – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду саловатлар бўлсин! Бахт-саодатда у зотга эргашган оилалари ва саҳобаларига саломлар бўлсин! Аммо баъд:

Ёшларга айтмоқчи бўлган бу гапларимизни ака укасига, дўст биродарига унга яхшиликни хоҳлаб қилаётган насиҳати деб, қабул қилишингизни сўраймиз.

Эй биродарим! Рамазон ойи учун нима ҳозирладингиз? Бу – Жаннат эшиклари очилиб, дўзах эшиклари ёпиладиган ва шайтонлар кишанланадиган муборак ойдир. Ушбу ойда Аллоҳ таоло солиҳ бандаларини дўзах оловидан халос қилади.

Бу ойда тавбани қасд қилдингизми? Маъсиятлардан тоат-ибодатга қайтишга қарор қилдингизми? Рамазоннинг тун-у кунларини қай ҳолатда кутиб олишни режалаштирдингиз? Ўзингизга дастурул амал туздингизми?

Жавоб беришлик керак бўлган саволлар! Тоат-ибодатсиз, кунлар, соатлар ва сониялар зоя кетган ҳолда ушбу ойдан чиқишликдан ёмонроқ нарса бўлмаса керак?! Хўш ушбу муборак ойни нима билан бошлашлик керак?

Тавба билан бошланг!

Биродарим! Сизни айбламоқчи эмасман, бироқ, ушбу йўлнинг боши ҳам, охири ҳам тавба ҳисобланади. Аллоҳ таоло томон интилувчилар ҳар ҳолатларида тавбага муҳтож бўладилар.

Шундай экан, тавба – (кўпчилик ўйлаганидек) осий бандаларнигина мақоми эмас экан. Зеро, Аввалги-ю охирги гуноҳлари мағфират қилинган зот, икки олам сарвари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй инсонлар! Аллоҳга тавба қилинглар. Албатта, мен У зотга бир кунда юз марта тавба қиламан”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Аллоҳ таоло бандаларини тавбага чақириб нидо қилганида ҳам иймон номи ила нидо қилган:

وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ    سورة النور 31 الآية

“Аллоҳ таолога барчангиз тавба қилинглар, эй мўминлар! Шоядки нажот топсангизлар” (Нур сураси 31-оят).

Барчамиз хато-камчиликларга қўл урамиз. Ким хато қилмайди? Ким гуноҳсиз? Ким осий эмас?

Аллоҳ таоло гуноҳларни мағфират қилгувчи зот. Тунда кундузи гуноҳ қилган киши тавба қилишлиги учун, кундузи кечаси гуноҳ қилган киши тавба қилишлиги учун кенгчилик яратади. Аллоҳ таоло тавба қилувчиларнинг тавбаси, осийлар ва гуноҳкорларнинг надомати ила хурсанд бўлади.

Тавба – жуда ҳам енгил иш. Унда на машаққат, на оғриниш бор. У маъсиятдан бош тортиш, надомат қилиш ва бу ишга қайтмасликка азму қарор қилишликдир.

Вақтнинг аҳамиятлилиги!

Эй биродарим! Олдин ўтган гуноҳларга надомат чеккандан сўнг, энди эътиборимизни олдимизда турган вақтимизни ислоҳ қилишликка қаратмоқлигимиз лозим. Чунки, бу дақиқаларни зоя кетказган киши бахт-саодатини ҳам зоя кетказган бўлади. Агар ушбу муборак дақиқаларни ўз ўрнида муҳофаза қиладиган бўлсак, роҳат-фароғат эшикларининг очилишлигига муяссар бўламиз.

Имом Ибн Жавзий роҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Одамларни вақтларини ғаройиб тарзда ўтказаётганликларини кўрдим. Узун тун бўйлаб, ақалли бир ҳадисдан манфаат олмасалар ёки Қуръон тиловат қилмасалар!? Узун кун бўйлаб уйқу билан ҳамнафас бўлсалар?!... Ахир бу амаллар мавсумийку?! Вақт ўтиб кетмасидан шошилинглар, шошилинглар!”.

Киши вақти қандай ҳам улуғ неъмат эканлигини яхшилаб англаб етиб, уни муҳофаза қилишлиги айни муддаодир.

Рамазон ёшлар учун айни фурсатдир.

Эй биродарим! Савдогарлар кўп фойда кўришлик учун қулай фурсатни кутиб, у фурсат келганида эса мўл-кўл фойдаларни касб қилиб олишади. Нима учун биз ушбу фурсатда Аллоҳ таоло билан савдолашмаймиз? Солиҳ амалларга шошилиб, тоат-ибодатлар қилиб улкан-улкан фойдалар ва катта-катта савобларга эга бўлишликка шошилмаймиз?!

Рамазон – киши ҳаракат қилиши лозим бўлган фурсатдир. Бундан ҳар бир киши ғофил қолмаслиги лозим. Ушбу ой қалби саломат, аъзолари гуноҳдан холи ва вақтини зоя кетказмаган киши учун гуноҳлар кечириладиган, Жаннат мукофоти ютиб олинадиган ва дўзах оловидан нажот топиладиган фурсат ҳисобланади.

Бу ойни ғанимат билиб, солиҳ амалларни кўпайтиришга сизга далда бўладиган қуйида бир нечта маълумотларни зикр қилмоқчимиз:

1 – Рўза одат эмас – ибодатдир!

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: “Ким Рамазонни иймон билан савоб умидида тутадиган бўлса, олдин ўтган гуноҳлари кечирилади” (Муттафақун алайҳ). “Иймон билан” деган сўзнинг маъноси: Аллоҳ таолога ва У зот солиҳ бандалари учун тайёрлаб қўйган савобларга ишониш. “Савоб умидида” деган сўзнинг маъноси: Аллоҳ таолодан савобни умид қилиб, қиладиган ишларида риё ва сумъадан четланиб, мол-дунё ёки обрў-эътибор орттиришни мақсад қилмаслигидир.

2 – Рамазон шукр қилиш лозим бўлган неъматдир.

Рамазон кирмасдан туриб вафот этган кишилар борасида бир таъаммул қилайлик. Уларнинг амаллари тўхтади, саҳифалари ёпилди, эндиликда улар на солиҳ амаллар қиладилар, на ибодат қиладилар.

Аммо, сиз эй биродарим! Аллоҳ умрингизни зиёда қилиб, ушбу улуғ ой неъмати билан мукофотландингиз! Олдингизда қанча-қанча савоб амалларни қилиш турибди. Ахир, бу шукрини адо қилиш лозим бўлган неъмат эмасми?!

3 – Уйқу ва бедорлик.

Рамазон кунларини уйқуда ва тунларини бедорлиг-у, аммо ўйин-кулгуда ўтказиб юборсак, рўза ва тунда қоим бўлиш ажрларидан маҳрум бўламиз. Рамазон ойидан қуруқ қўл билан чиқамиз. Бу ой саноқли кунлардангина иборат. Бу ойни тоат-ибодат ва Қуръон тиловати билан ўтказишлигимиз лозим. Ўзимизни қуйидаги ҳадисга тушиб қолишлигимзидан асрайлик: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Рамазон ойи кириб, сўнг ундан гуноҳлари кечирилмаган ҳолда чиққан кишининг бурни ерга ишқалансин” (Имом Термизий ва Имом Ҳоким ривояти, саҳиҳ).

4 – Қуръон тиловати.

Рамазон Қуръон ойидир. Салафи солиҳларимиз Рамазон ойи кириб келганида Қуръон қироатида жидду-жаҳд қилар эдилар. Баъзилари, бир кечада Қуръони каримни хатм қилишликка ҳам улгурганлар. Ушбу муборак ойда Қуръони каримни тартил, тадаббур, хушуъ ва қодир бўлгунча ҳукмларини фаҳмлаб тиловат қилиш ҳаммамизга насиб айласин!

5 – Тунда қоим бўлиш.

Тунда қоим бўлиш Рамазон ойидан бошқа пайтлари суннати муаккада ҳисобланади. Рамазон эса унданда таъкидлироқдир. Бу масжидларда ўқилаётган таровеҳ намозларидир. Бунда иштиёқ ила қори билан бирга хатми Қуръонни охиригача мукаммал тугатишга ҳаракат қилиш лозим! Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилганлар: “Ким имом билан бирга (намозни) тугатгунича бирга бўлса, тунда қоим бўлганлик савоби ёзилади” (Сунан аҳли ривоят қилганлар, Имом Термизий ушбу ҳадисни “Ҳасан ва Саҳиҳ” деганлар).

6 – Садақа.

Рамазон ойида садақа қилишлик бошқа ойларда қилинганидан кўра савоби каттароқ бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу ой кириб келганида кучли шамолданда тезроқ яхшиликларга шошилар эдилар. Қодир бўлгунгизча ушбу ойда садақалар қилинглар.

7 – Рўзадорларга ифторлик қилиб бериш.

Шунингдек, ушбу ойда рўзадорларга ифторлик қилиб бериш энг улкан савоблардандир. Айниқса, фақир ва мискинларни ифторликка чақириб, уларнинг қорнини тўйдириш мақталган амаллардандир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Ким рўзадорга ифторлик қилса, унга рўзадорнинг ажри мислича бўлади” (Имом Аҳмад ва Термизий ривоятлари, Имом Термизий бу ҳадисни саҳиҳ деганлар).

8 – Масжидларни лозим тутиш.

Ер юзидаги энг муборак жойлар масжидлардир. Масжидларда намозларни жамоат билан ўқишликка одатланмоқлигимиз ва намоз кетидан яна бошқасини кутишлигимиз қандай ҳам яхши амал! Нафл намозларни тарк қилмаслик лозим. Чунки, улар фарзлардан нуқсонга йўл қўйганларимизнинг ўрнини тўлдиради, инша Аллоҳ! Аллоҳнинг муҳаббатига эриштирадиган амал бу нафллардир. Ҳадиси Қудсийда келади: Аллоҳ таоло шундай дейди: “Бандам, нафллар билан менга яқинлашишликда доим бўлади, ҳатто уни яхши кўраман” (Имом Бухорий ривояти).

9 – Рамазонда Умра қилиш.

Рамазонда Умра қилишнинг катта фазилати бор. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Рамазонда Умра қилиш Ҳаж (ёки мен билан қилинган Ҳаж) га баробар келади” (Имом Бухорий ривояти).

10 – Охирги ўн кун.

Ушбу муборак ойнинг охирги ўн кунида баракалар янада кўпаяди. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам охирги ўн кун кирганида аҳли-оилаларини уйғотар ва тунни тирилтирар эдилар” (Муттафақун алайҳ).

11 – Қадр кечаси.

Рамазоннинг охирги ўн кунлигидан Қадр кечасини изланг! Хоссатан, тоқ кунлардан излашлик тавсия этилади. Ушбу кунларда тунни намоз, қиём, Қуръон қироати, зикр ва дуолар билан тирилтириш мандубдир. Чунки, бу кунда қилинган ибодат қадр кечаси бўлмаган минг ойда қилинган ибодатлардан афзал ҳисобланади.

12 – Кўзни тийиш.

Кўзни тийиш кам амал қилинадиган ибодатлардандир. Ушбу амални бажаришлик ундан кейинги ибодатларга йўл очади.

13 – Зикр.

Ҳар ҳолатда Аллоҳ таолони зикр қилишликни қўймаслик лозим. Аллоҳ таолони кўп зикр қилувчилар дунё ва охиратда ютуққа эришувчилар бўладилар.

14 – Дуо.

Дуо ҳам ибодатдир. Дуода банда ўзини Аллоҳ таолога муҳтож эканлигини изҳор қилишлик бор. Аллоҳ таоло Ўз Каломида дуони ибодат деб номлади:

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ     سورة غافر 60 الآية

Роббингиз: “Менга дуо қилинг, сизга ижобат қилурман. Албатта, менинг ибодатимдан кибр қилганлар Жаҳаннамга хору зор ҳолларида кирурлар”, деди (Ғофир сураси 60-оят).

Ўзимизнинг дуодан бўлган ўрнимиз борасида бир ўйлаб кўрайлик?!

15 – Эътикоф.

Масжидда Аллоҳ таолонинг ибодати учун кишининг ёлғиз қолиши. Эътикофда банда Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилади.

16 – Таом ва шароб.

Таом ва шаробдан кўп истеъмол қилишликдан тийилмоқлик лозимдир. Чунки, кўп таом истеъмол қилишлик ҳар хил касалликларга дучор қилади ва кишини дангасаликка чорлайди.

Ёшлар бу борада қаттиқ тиришмоқликлари лозим! Зеро, Аллоҳ таолога ибодатгўй қариядан кўра тавба қилгувчи ёшлар суюклироқдир.

Аллоҳ таоло ушбу ойда қилаётган ибодатларимизнинг савобини мўл-кўл қилиб беришини сўраймиз! Рамазон ойи барча мусулмон умматига муборак бўлсин!

Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти

4-курс талабаси Абдуссамиъ Эргашев тайёрлади

Манба: Maktaba shameela китоблар жамланмаси

Одатий кунлардан бири. Автобус йўловчилар билан тўла. Ўзимга қулай жойга туриб олиб, баҳор манзарасини ойнадан томоша қилиб бораман. Мактабдан қайтаётган болажонларнинг чуғур-чуғури худди автобусга қамалиб қолган гала-гала қушларнинг овозига ўхшаб кетади. Шунча шовқин-суроннинг ичида кимнингдир узуқ-юлуқ гапи қулоғимга чалинди:

- Қанақасини олдингиз?

- Намоз ўргатадиган китоб. Диний қўмитанинг муҳри туширилгани ўтар экан. Бекор ўтирмай “у-бу” ўрганларинг, дейишибди. Пулим шунга етди.

- Ҳа, майли, шунисига ҳам шукр...

Беихтиёр орқамга ўгирилдим. Олди ўриндиқда бўйлари пастгина, ранги қорамтир, озғин, кўзлари мунгли ўрта ёшлардаги бир аёл. Орқасидаги ёши каттароқ аёл томонга дамба-дам ўгирилиб, ҳасрат қилиб қўяди...

- Ким сўраса, бир йиллик ҳарбий хизматга кетган деяпман. Бошқа нима ҳам дердим. Қаердалигини қандай айтаман. Агар бир йилдан кейин яна сўрашса, ҳарбий соҳада кўтарилиб, командировкага кетган деб қўя қоламан. Э-э-э, йиғлайвериб кўзимда ёш қолмади, олти ой бўлди кетганига. Ҳалиги гап бор-ку, “ўлган ўлиб кетаркан, қолганлар яшаши керак”, дея мана йиғламай ҳам қўйдим...

- Чакки бўлибди. Ҳай, майли сиқилманг, буёғига ўзингизни асранг. Бошга тушганини кўз кўради. Бундан ёмони бўлиши ҳам мумкин эди-ку!

- Ҳа, тинмай Худодан сўрайман, дуо қиламан...

Гапнинг сиёқидан онаизор сиқилаб тургани, фарзандига бирор корҳол бўлгани сезилиб турарди. Гаплашиб кетаётган орқадаги аёл ё қўшниси ё бирор қариндоши бўлса керак: дардини айтиб бироз тин олмоқчи бўлса керак...

Бекатларда йўловчилар тушиб, салон анча бўшади. Айниқса ғужур-ғужури қулоқни қоматга келтираётган чуғурчуқлар тушгач, автобус ичи тинчиди-қолди. Хайрият! Бояги муштипар опахоннинг тўғрисида жой бўшади. Ўша ерга ўтриб олдим. Қўлида йиртилай-йирталай деб турган ҳамёни. Ўшандан увадаси чиққан бир бўлак қоғозни чиқарди. Узун рўйхат ёзилган. Она рўйхатни белгилаб, ҳар бирининг тўғрисига нарх ёза бошлади. Аста сўрадим:

- Бозорликми, опа?

- Ҳа, ҳар ой олиб бораман. Нархини ёзиб хўжайинимга кўрсатишим керак. Мана икки халта тўла нарса.

Ҳақиқатда оёқ томонда катта иккита халтада майда-чуйдалар лиқ тўла.

- Кечирасиз, хафа кўринасиз. Бирор мусибат юз бердими?

Ҳа, бошимизга шунақа кунлар ҳам бор экан. Болам ёмон йигит эмасди. Ҳаммага қўлидан келганича ёрдам берарди. Кўпчиликни ишлик қилиб қўярди. Ўзининг ўрнига қўйиб бўлса ҳам инсонларга кўмаклашарди. Эпчил, уддабурон йигит эди. Нима бўлди-ю, ўша куни кечқурун уйдан чиқиб кетди. Қаергалигини айтмади. Анча ҳаяллади. Келавермади. Тонг ҳам отди. Минг хавотирдан ўлай дедим. Ўша куни полиция маҳкамасида эканлиги хабари келди. Аввалига эшитиб, тушунмай гаранг бўлдим. Хўжайиним иккимиз ўша ерга югурдик. Афсуски, бир кун олдин уйидан озод қушдай учган болам, эртасига жиноятчига айланиб-улгурибди. Қўлларида кишан, боши эгик. Юз-кўзлари қонталаш, моматалоқ. Ёнида яна учта ўртоқлари ҳам бор. “Вой бола-а-м”, деб дод солдим. Шўринг қургурлар, ўғлим ва яна учта ўртоғи - тўрт киши бўлиб бир йигитни дўппослашибди, ўласи қилиб калтаклашибди. Хуллас калтак еган бола реанимацида экан. Хуллас тергов, суриштирув, айблов, шикоятлар бошланиб кетди. Отаси иккимиз нима бўлсак, бўлдик. Хўжайиним бу кўргуликни кўтаролмай, эсдан оғай дедилар. Руҳий шифохонада анча даволандилар. Ҳозир ҳам аҳволлари ҳаминқадар. Уйқу дори ичиб, кўп-кўп ухлайдилар. Деярли гапирмайдилар. Ўзим инфаркт бўлдим. Дори билан тиккаман.

- Анави бола тузалиб кетдими, кейин?

- Уч ой деганда ўзига келди. Яна билмадим. Судда соғга ўхшаб кўринди, атай ётиб олган бўлиши ҳам мумкин. Униси Худога аён... Уйидагилар шикоят ёзишди. Жарима тўлатмоқчи бўлишди. Тўлашга умуман иконимиз, қурбимиз етмайди, начора. Боламга 8 йил беришди. Озодликдан маҳрум бўлди. Умидим - шояд авфга лойиқ кўришса... Унинг учун ҳам ўзим кечирим сўрайман, қаерга бўлса ҳам бораман. Бечорагинам, мана хатларини кўринг-да! Тинмай узр айтади. Мени йиғлатгани учун афсус чекади. Қамоқдан ўзига керакли нарсаларни сўраб хат ёзибди. Мана ҳозир ҳам рўйхат ёзиб юборган. Шуларни тўлдириб юрибман. Манави дориларим, буниси эса юрагимни кардиограммаси. Бу хўжайинимга ичираётган дориларим рўйхати, тепада уларга қўйилган ташхис ҳам бор. Мана ўқиб кўринг. У бояги эскириб кетган ҳамёнидан кетма-кет қоғозларни чиқариб кўрсата бошлади. Ҳа, дея бош силтайман. Сабр тилайман.

- Бояги намоз ўргатадиган китоб...

- Ҳа, уни қамоқда тарбияси оғир болаларга тавсия қилишибди. Бекор юрмай китоб ўқиларинг, дея. Шунинг учун олгандим.

- Бу қийин ҳолатда рўзғорни ким тебратяпти?

- Ўзим... Катта ўғлим ҳам қарашади.

- Дастёрликка қизлар борми?

- Йўқ-да! Мен аҳмоқ ўғил болалар ичида катта бўлганим, акаларимдан кўп дакки еганим учун катта бўлсам, фақат ўғил кўраман, қизлик бўлмайман деб қаттиқ ният қилганман. Мана ниятга яраша икки ўғлим бор. Дардкаш, меҳрибон қизим йўқ. Ўғилларимдан бири ҳам мана бунақа иш қилиб, юзимизни ерга қаратиб қўйди. Айни аримияга борадиган, ўқиб-пул топадиган, белимга қувват бўладиган маҳалида-я... Қаерда адашдим, қандай хато қилдим. Гул ёшлиги хазон бўлмаса деб қўрқаман... Дув-дув оққан ёшлар қамоқдан келган мактубни намлади. Сазойи бўлиб қолган онанинг ҳасратини эшитиб турганлар ҳам йиғлади.

Онаизор бекатига етгач, апил-тапил иккита халтасини судрганча эшик томон шошди. Ғижимланган пулни чиптачига узатди-ю, қаергадир шошиб кўздан ғойиб бўлди. Ўзи кетса ҳам гаплари қулоғимдан кетмас, фарзандига йиғлаб нола қилиши юрагимни ўйиб юборгандай бўларди. Мен ҳам онаман, ахир... Унга ачиндим. Дуо қилдим. Чайқалиб-чайқалиб бораётган автобус хаёлимни ҳам чалкаштириб юборди. Ҳиссиётлар бироз жиловланди. Ақлга иссиқлик югурди. Тавба, қочган ҳам, қувган ҳам Худо дейди, деб бекорга айтишмаган экан. Бу ерда қамалган боласига бир она куйса, у ерда тўрт киши чангалида калтакланган боласига бошқа она куяди. Бу тарбиянинг аччиқ меваси.

Шуларни ўйлаб борарканман, ўртоғи билан пулини ҳисоблаётган ёнимдаги бола дўстига шипшиди:

- Аҳмоқ, 1000 сўм берма!

- Нега?

- 500 сўп етади, биз ҳали кичкинамиз. Пулингни қолганини кўрсатма, беркитиб қўявер!

- Болажон нечанчи синфда ўқийсан?

- 3 синфда.

- Йўл кира 500 сўм эмас, 1200 сўм-ку.

- Нима қипти?

- Автобус ҳам давлатнинг мулки, бензин кетади, қанча жойга беминнат обориб-обкелади. Таксига чиқсанг, шунча йўл учун қанча олади?

- 4000-5000 олади, буни биламан.

- Билсанг, тўғри тўлаб қўй. Чиптачининг яна жаҳли чиқмасин!

- Нима-а-а, адамга битта этсам бўлди, қаматворалла!

- Аданг ким?!

- Ички ишларда катта раҳбар бўлиб ишлайдилар, чундизми? Ҳеч кимдан қўрқмиман!

Бу ҳам тарбиянинг аччиқ меваси.

Эй, Худо, ҳеч кимни фарзанди куйдирмасин, юзини ерга қаратмасин экан. Илгари ёшроқ пайтимда бунақа гапларни эшитиб, ҳа-а, дея унча эътибор бермасдим. Аммо ўзим она бўлгач, фарзанд ўстиргач, қўрқиб кетаман. Болам дунёга келганда бир севингандим, бир севингадим! Катта бўла бошлагач, минг ҳадикдаман. Гўдаклигида қорнини, соғлигини ўйлайсиз, эҳтиётлаб парваришлайсиз. Улғая бошлагач, жамиятга кира бошлагач, фикрини, эътиқодини, хулқини ҳимоя қила бошларкансиз. Шуни тарбия деб атасалар керакда. Бежизга динимиз фарзанд тарбиясига қаттиқ эътибор қаратмаган.

“Тарбия диндандир. Росулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ота ўз фарзандига чиройли одобдан кўра яхшироқ ҳадия беролмайди”. (Термизий ва Аҳмад ривояти)

Ота-онанинг боласига қилган энг яхши мукофоти – чиройли тарбия беришидир. Бетарбия фарзанд ота-онанинг шўри, жамиятнинг оғриғи, - Аллоҳ сақласин - , Охиратда ёмон оқибат сабабчиси.

Эй, дўстим, балки сиз ҳам жуда ақлли, имонли, ижтимоий мавқеъи, молиявий қудрати баланд бўлган оталарни кўп кўргандирсиз, аммо улар фарзандлари сабабидан бахтсиздирлар. Бошқа томонда эса баъзи ота-оналар кўзлари қувнаётгани, ҳаётлари чиройли ўтаётганининг гувоҳи бўласиз. Бу ҳам фарзандлари туфайлидир”.[1]

Бу дунёда ҳам, Охиратда ҳам бахтли бўлишни истаган инсон фарзанди тарбиясига беэътибор бўлмасин. Агар ота-она боласига Аллоҳни эрта танитган, виждонли, ҳалол қилиб тарбиялаган, диний ахлоқ ва одобларга ўргатган бўлса, фарзанд қай соҳада, қай мансабда ишламасин, ҳалолликдан, тўғриликдан ажрамайди. Ота-она юзини шувут қилмайди. Тарбиянинг тотли мевасидан баҳраманд бўлиб яшайди.

Хадичаи кубро аёл-қизлар билим юрти

 ўқитувчиси Н.Саидакбарова

[1] Муҳаммад Ротиб Нобулусий, “Авладуна – ал-вароқатур робиҳатул авла”

Қуйида келтириладиган фикрлар, ҳикматлар сайтлардан ва ижтимоий тармоқлардаги турли саҳифалардан олиб таржима қилинган. 

Луқмони ҳакимдан сўрашди: “Ҳикматни кимдан ўргандингиз?” У киши жавоб бердилар: “Жоҳиллардан ўргандим. Ҳар сафар уларнинг айб иш қилганларини кўрганимда ўша ишни қилишдан тийилдим”.

Жалолиддин Румий раҳимаҳуллоҳ 

***** 

Кимда ким “Пул ҳамма нарсани қила олади” деб ўйласа, ўша одамнинг ўзи пул учун ҳамма ишни қилади.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Таслим бўлма! Эҳтимол, умидсизликка тушган лаҳзанг мақсадингга эришган лаҳзангдир.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Энг афзал ҳолатда бўлганингда энг ночор аҳволдаги кишиларни хурсанд қилишга интил!

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Арслон ёзишни ўрганиб олгунича барча қиссаларда овчилар мақталади.

Африка мақоли

*****

Ақлли одам “Ҳамма нарсани биламан” деймайди. Бу гапни фақат аҳмоқлар айтади.

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Ўзинг ҳеч нарса бўлсанг, бобонгнинг улуғ инсон бўлганидан нима фойда?!

“Тарих муҳрлаган сўзлар”

*****

Интернет материалларидан тўплаб, таржима қилувчи

Нозимжон Иминжонов

Танловга!

Келинжон, хатм қилинг!

Келин эмас қизимсиз

Оилам юзидирсиз

Қория, ҳофизасиз

Келинжон, хатм қилинг!

Қўйинг идиш-товоқни

Ташланг қозон-ўчоқни

Чатманг йиртиқ-ямоқни

Келинжон, хатм қилинг!

Йилу ой тугамайди иш

Доим бир хил зўр ташвиш

Тинмайсиз баҳору қиш

Келинжон, хатм қилинг!

Кўп супурманг ҳовлини

Қиртишламанг човлини

Тортманг иссиқ ҳовруни

Келинжон, хатм қилинг!

Чиқинг уйнинг тўрига

Ёки айвон, сўрига

Қироатнинг зўрида

Келинжон, хатм қилинг!

Битта овқат етади

Қуръонсиз уй нетади

Шаҳри Қуръон тезда ўтиб кетади

Келинжон, хатм қилинг!

Қаҳр қилинг шайтонга

Яқин бўлиб Раҳмонга

Нур улашиб имонга

Келинжон, хатм қилинг!

Фаришталар тўлади

Манглайиздан ўпади

Уйим обод бўлади

Келинжон, хатм қилинг!

Мусҳаф турсин қўлингизда

Ўқинг ҳатто йўлингизда

Акса берсин хулқингизда

Келинжон,  хатм қилинг!

Чўчиманг қайнотадан

Чўчиманг қайнонадан

Биз ҳам ота-онада!

Келинжон, хатм қилинг!

Ором олинг кунлари

Тирилтиринг тунларни

Дуо қилиб бизларни

Келинжон, хатм қилинг!

Таровеҳ, нафл, қазо

Ўқинг қолдирманг асло!

Қувонсин еру само

Келинжон, хатм қилинг!

Ором олсин аждодим

Қори қилинг авлодим

Шудир сиздан муродим

Келинжон, хатм қилинг!

Қуръон нозил бўлган ой

Рамазон моҳи чирой

Беҳиштдан эгаллаб жой

Келинжон, хатм қилинг!

Жон қизим, Қуръон ўқинг!

Хадичаи Кубро аёл-қизлар билим юрти

ўқитувчиси Н.Саидакбарова

Таровеҳ – фақат рамазон ойида хуфтон билан витр вожиб орасида ўқиладиган 20 ракат намоз. Эркак ва аёл учун суннати муаккада. Уни жамоат билан бирга ўқиш эса суннати кифоядир. Фазилатларга бой бўлган рамазон ойининг фазилатларидан бири ҳам ой давомида таровеҳ намози ўқилишидир. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) таровеҳ намози хусусида бундай деганлар:

“Ким Аллоҳдан савоб умид этиб, Рамазон намозини (таровеҳни) ўқиса, олдинги гуноҳлари кечирилади”, дея марҳамат қилганлар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Таровеҳнинг фазилатларидан бири – бунда Қуръони карим тўлиқ хатм қилинади ва таровеҳга қатнаган киши ушбу хатм иштирокчисига айланади.  Муҳтарам домлаларимиз амри маъруфларида таъкидлаганларидек, Аллоҳ таоло Ўзининг бандаларига яратган бу имкониятдан фойдаланиб қолиш керак. Рамазон ўтганидан сўнг бу қориларни қўй сўйиб чақирсангиз ҳам унинг уйингизда ўтириб Қуръонни хатм қилиб чиқишга вақти бўлмайди. Жамоатни-ку, қўяверасиз.

Таровеҳ табиатан иймону эътиқодида нуқсони йўқ, ғайрат-шижоати жўш урган одамлар ўқийдиган намоз. Чунки иймони камолга етмаган кишилар кун узоғи рўзадор бўлиб оч юриб толиққани ва кечалар уйқуга тўймаётгани боис бу намозга боришни турли баҳоналар топиб пайсалга соладилар. Негаки, 2-2.5 соат тик оёқда туриш уларнинг нафсига оғир келади.

Хуфтону витрни қўшиб ҳисоблаганда 29 ракат бўладиган намознинг номи бўлган “таровеҳ” сўзи “тарвеҳа”нинг кўплиги бўлиб, ўзбекчада “ором олдириш”, “дам бериш” маъноларини билдирар экан. Одамни обдон чарчатадиган намозга нега бундай от қўйилган экан? деган савол туғилиши табиий, албатта.

Маълум бўлишича, бу ифода аслида намознинг ҳар тўрт ракатидан сўнг тўхтаб, дам олингани учун қўлланилган экан. Шунинг ўзиёқ таровеҳни ўқиш шижоатли одамларга насиб этишига далолат қилади.

Таровеҳнинг фазилатларидан бири жамоатнинг кўплиги бўлса, яна бири – кўплаб одамлар хуфтон намозини аксар ҳолларда масжидга чиқмасдан уйларида ўқийдилар; лекин рамазон ойида, таровеҳ сабаб бўлиб фарз ибодат бўлган хуфтонни ҳам жамоат билан ўқиш шарафига муяссар бўладилар. Бунинг учун эса кўпдан-кўп ажру савобларга эришадилар.

Таровеҳнинг яна бир фазилати – жамоатнинг дуосидир. Кўпнинг дуоси кўл бўлади деганларидек, йиғилган жамоатнинг ичида дуоси мустажоб бўладиган хислатли кишилар бўлса, ана ўшаларнинг шарофати билан бизнинг дуомиз ҳам қабул бўлади, иншоаллоҳ.

Таровеҳда йил давомида бир-бирини кўришга интизор бўлиб, аммо ишининг кўплигидан кўришишга вақт топа олмай юрган дўсту ёронлар дийдорлашадилар. Бир-бирига бўлган меҳр-муҳаббатлари янада зиёда бўлади.

Таровеҳга бораётганда, таровеҳдан қайтаётганда қилинган суҳбатларда ёрдамга муҳтож кишилар борлигини эшитамиз, қўлимиздан келгунча уларга кўмаклашамиз ва бунинг учун ҳам савоб оламиз.

Аллоҳ таолонинг меҳрибонлигини қарангки, мана шу муборак ойда босган ҳар бир қадамимизга мукофотлар ваъда қилиб, ўқиган намозларимизнинг савобини бошқа ойлардагига нисбатан бир неча баробар кўпайтириб  қўйибди. Таровеҳда эса ҳам намознинг, ҳам хатми Қуръоннинг, ҳам жамоатнинг савоби бор. Бундан унумли фойдаланиб қолган кишилар нақадар бахтиёр инсонлардир.

Аллоҳ таоло барчамизни рўзасини мукаммал тутадиган, таровеҳни завқу шавқ билан адо этадиган толеи баланд бандалари қаторига қўйсин.

Дамин ЖУМАҚУЛ