muslim.uz
Убайдулла Уватов – манбашунослик ва ҳадисшунослик дарғаси
Инсон хотира билан тирик, қадри билан улуғ. Ўтганларни, уларнинг хайрли ишларини, жасоратини ёдга олмоқ, эъзозламоқ халқимизга хос эзгу фазилатлардан бири саналади.
Ўзбекистон халқаро ислом академиясида таниқли шарқшунос олим, тарих фанлари доктори, профессор, Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган ёшлар мураббийси Убайдулла Уватов таваллуд топган сана муносабати билан ёш тадқиқотчилар республика илмий-амалий анжумани ташкил этилди, дея хабар бермоқда Академия матбуот хизмати.
“Убайдулла Уватов – манбашунослик ва ҳадисшунослик дарғаси” мавзусидаги тадбирда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Ахмедов, Қўмита раисининг биринчи ўринбосари Музаффар Комилов, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов, Халқаро ислом академияси раҳбарияти, олимнинг узоқ йиллик сафдоши, Академия профессори Аҳаджон Ҳасанов, илмий-тадқиқот марказлари раҳбар ва ходимлари, давлат ва жамоат арбоблари, илм-фан ҳамда маданият ва санъат намояндалари, профессор-ўқитувчилар, олимлар, марҳум устознинг яқинлари, шогирдлари ва талабалар иштирок этди.
Конференцияда сўзга чиққанлар устознинг илм йўлида кўрсатган беназир меҳнати, бой илмий-маънавий фаолияти, ўзидан қолдирган бебаҳо маънавий мероси, унинг бугунги кундаги аҳамиятига тўхталиб ўтишди. Убайдулла Уватов хотирасига бағишлаб “Зиё” медиа маркази томонидан тайёрланган видеоролик намойиш этилди.
Олим ёшларга хос шижоат, ғайрат билан мамлакатимизда амалга оширилаётган диний-маърифий соҳадаги ислоҳотларнинг фаол иштирокчиси эди, – дейди Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Ахмедов. – Айниқса буюк аллома ва мутафаккирларимизнинг бебаҳо илмий меросини тадқиқ этиш ва халқаро миқёсда кенг тарғиб қилиш ишига бор куч-ғайратини сафарбар қилиб, ёш авлодни тинчлик, инсонпарварлик, бағрикенглик ва ҳамжиҳатлик руҳида тарбиялашда барчага ўрнак эди.
Убайдулла Уватов мустақиллик йилларида ислом оламида жуда машҳур бўлган, аммо ўз ватанида исми ҳам нотаниш бўлган кўплаб алломаларимизнинг ҳаёт йўли, илмий-маънавий меросини халқимизга таништиришдек шарафли ишни амалга оширди. Жумладан, Имом Бухорий, Имом Термизий, Ҳаким Термизий, Имом Мотуридий, Маҳмуд Замахшарий, Абул Муин Насафий, Абу Зайд Ломиший каби юртимизда камолга етган кўплаб алломалар ҳақида биринчилардан бўлиб ўзбек тилида илмий-маърифий рисолалар нашр эттирди.
Шунингдек, олим ўз илмий фаолияти давомида 300 дан ортиқ мақола, 50 га яқин китоб ва рисолалар тайёрлади. Мазкур илмий ишлар орасида рус, араб, турк тилларида чоп этилган тадқиқотлар ҳам талайгина бўлиб, улар Миср Араб Республикаси, Саудия Арабистони, Россия, Туркия, Қозоғистон ва Қирғизистонда нашр этилган. “Ўрта Осиё олимлари қомуси” (Тошкент, 2007), “Ўзбекистон буюк алломалар юрти” (Тошкент, 2010), “Буюк юрт алломалари” (Тошкент, 2017) каби салмоқли тўпламлар ҳам олимнинг кўп йиллик машаққатли меҳнати натижасидир.
Устознинг ёрқин хотирасига бағишлаб ўтказилган анжуман барчада катта таассурот қолдирди. Анжуман якунида йиғилганлар Убайдулла Уватов ҳамкасблари, дўстлари, шогирдлари хотирасида меҳрибон ва хушфеъл, жонкуяр устоз бўлиб қолиши шубҳасиз эканини таъкидлашди.
Дин ишлари бўйича қўмита Ахборот хизмати
Ким ёстиқ, суянчиқдан узоқ бўлса, етакчилик унга яқинлашади
– Ким оёқ узатиб ётаверишни лозим тутса, муроду мақсадидан маҳрум бўлади.
– Ким уйқуни кўпайтирса, атрофидагилар ундан ўзиб кетади.
– Ким амални тарк қилса, орзу-умидлар ҳам уни тарк қилади.
Чўққига кўтарилишнинг асоси ўриндан туришдадир.
Аллоҳ Қуръони каримда:
"Эй ўраниб ётувчи! Кечани (ибодатда) тик туриб ўтказ!"
(Муззаммил сураси, 1-2-оятлар).
"Эй бурканиб ётган! Тур ва огоҳлантир!"
(Муддассир сураси, 1-2-оятлар), деб айтган.
Икки оятда ҳам "Ўрнингдан тур", демоқда.
Умр қисқадир, оқибатни ўйлаб, аниқ бир режа тузинг. Бир гуруҳ жаннатга ва яна бир гуруҳ дўзахга равона бўлувчидир.
Чеченистонда XIX асрга мансуб масжид қайта тикланади
Хакмада қишлоғидаги тарихий масжид ҳудудида геологик тадқиқот ишлари бошланди. Бу ҳақда "Грозний-информ" ахборот агентлиги Чеченистон Республикаси Маданият вазири ўринбосари-Бауди Дааевга асосланиб хабар бермоқда.
Ҳакмадада Чеченистон Республикаси ҳудудида қурилган биринчи масжидлардан бири жойлашган. "Хакмада" масжиди XIX аср меъморий ёдгорлигига мансуб. Шарой туманида, Шаро-Аргуннинг ўнг ирмоқлари бўлган Хакмадой ва Мельчихи кичик дарёлари ҳосил қилган улкан буруннинг шарқий қисмида жойлашган.
Хакмада қишлоғи масжиди диний маданий мерос объектида барча геологик тадқиқот ишлари билан лойиҳалаш ва смета ҳужжатларини ишлаб чиқиш жараёни аллақачон бошланган. XIX аср Хакмада тарихий-меъморий мажмуасидаги ишлар 2023 йилгача тўлиқ қайта тиклаш режа қилинган", деди Чеченистон Республикаси Маданият вазири ўринбосари-Бауди Дааев.
Унга кўра, масжид биноси маҳаллий стандартлар бўйича жуда катта тўртбурчакли иншоот бўлиб, оҳак устига яхши ишлов берилган тошдан ясалган. Икки қаватли масжиднинг майдони 13.05 х 15.30 метр. Меҳробнинг баландлиги 1,90 метр. Меҳробнинг ўнг ва чап томонига-иккита дераза тирқиши, 1-қаватда-тўртта дераза тирқиши, деворнинг бутун майдони бўйлаб бир текис жойлаштирилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
ЭНГ ГЎЗАЛ ИСМЛАР АЛЛОҲНИКИДИР (1-мақола)
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳнинг чиройли исмлари бор. У билан дуо қилинглар” (Аъроф сураси, 180-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таолонинг тўқсон тўққизта – бир кам юзта исми бор. Ким уларни ихсо қилса (ёд олса), жаннатга киради. Аллоҳ тоқдир, тоқни яхши кўради”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Уламоларимиз ушбу хадисда келган “ихсо” калимасини факатгина ёдлаш эмас, балки “унинг маъноларини билиб, тафаккур килиш ва унга мувофиқ гўзал хулқ билан хулқланиш лозим”, деганлар.
Лекин бу исм-сифатлар араб тилида бўлгани учун маъноларини англаб, тафаккур килиш бизга кийинчилик туғдиради. Шунинг учун хам уларнинг маъноларини билиш ва уни сиз азизларга етказиш максадида маърифат гулшанига сафар килишга карор килдик.
АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ ГЎЗАЛ ИСМЛАРИ:
اللهُ
- Аллоҳ.
Бутун оламларни яратган Холиқ, барча махлуқот ва мавжудот сиғинадиган ягона маъбуд Исми Зотидир. У Зотдан бошқага нисбатан бу исм ишлатилмайди.
الرَّحْمَنُ
- Ар-Раҳмон.
Бу сифат фақат Аллоҳга хос бўлиб, барчага кофирга ҳам, мўминга ҳам меҳрибон ва неъмат берувчи маъносини англатади. Раҳмон сифатини Аллоҳ таолодан бошқа ҳеч кимга нисбатан ишлатиб бўлмайди.
الرَّحِيمُ
- Ар-Раҳийм.
Бу сифат хосроқ бўлиб, қиёмат куни фақат мўминларга раҳм қилувчи маъносини англатади.
المَلِكُ
- Ал-Малик.
Мулк (ҳақиқий подшолик) Уникидир. Ундан ўзга эга йўқ. Шунинг учун бандалар фақат Унга ибодат қилишлари лозим.
القُدُّوسُ
- Ал-Қуддус.
Барча айблардан холи, нолойиқ сифатлардан пок. Мутлақ поклик Аллоҳнинг ўзигагина хосдир.
السَّلَامُ
- Ас-Салом
Барча нуқсонлардан саломат. Шунингдек, тинчлик, хотиржамлик ва роҳат берувчи.
المُؤْمِنُ
- Ал-Мўмин.
Иймон ва омонлик берувчи.
المُهَيمِنُ
- Ал-Муҳаймин.
Ҳамма нарсани қамраб олувчи. Аллоҳ бандаларнинг барча ҳолатларига гувоҳ бўлиб туради. Ундан ҳеч нарса махфий қолмайди.
العَزِيز
- Ал-Азиз.
Барчанинг устидан ғолиб. Ундан бирор нарса ғолиб келолмайди.
الْجَبَّارُ
- Ал-Жаббор.
Яратганларининг ишларини ислоҳ этувчи, нуқсонларини тузатувчи.
المُتَكَبِّرُ
- Ал-Мутакаббир.
Кибриёси ва улуғлиги беҳад. Ҳамма нарсадан улуғ.
الخَالِقُ
- Ал-Холиқ.
Оламдаги ҳамма нарсани ўз хоҳишига кўра яратувчи, мутлақ вужудга келтирувчи.
الْبَارِئُ
- Ал-Бориъ.
Йўқдан пайдо қилувчи, вужудга келтирувчи.
المُصَوِّرُ
- Ал-Мусаввир.
Маҳлуқотларнинг сувратини шакллантирувчи, ҳар бир нарсага ўзига хос суврат берувчи.
الغَفَّارُ
- Ал-Ғаффор.
Бандаларининг айбини ўз фазли ила кечиб юборувчи, мағфират қилувчи.
القَهَّارُ
- Ал-Қаҳҳор.
Барча махлуқотларини ўз ҳукмига юритиб ва қудрати ила бўйсундириб турувчи.
الوَهَّابُ
- Ал-Ваҳҳоб.
Неъматларни беҳисоб берувчи.
الرَزَّاقُ
- Ар-Раззоқ.
Кўплаб ризқ берувчи.
الفَتَّاحُ
- Ал-Фаттоҳ.
Кўплаб нарсаларни очувчи. Ўз раҳмати хазинасини бандаларга очувчи.
العَلِيمُ
- Ал-Алийм.
Ҳар бир нарсани билувчи. Бўлган ва бўладиган, аввалги ва охирги, зоҳир ва ботин нарсаларнинг барчасини билувчи.
القَابِض
- Ал-Қобиз.
Руҳларни қабз қилувчи. Хоҳлаган кишисининг ризқини қабз қилувчи. Қалбларни қабз қилувчи.
البَاسِط
- Ал-Босит.
Хоҳлаган бандасининг ризқини, (руҳини) қалбини кенг қилувчи.
الخَافِض
- Ал-Хофиз.
Пасайтирувчи. Кофир ва фосиқларнинг мартабасини хор-зор қилиб пасайтиради.
الرَافِع
- Ар-Рофиъ.
Кўтарувчи. Мўмин ва тақводорларнинг мартабасини азизу мукаррам қилиб кўтаради.
المُعِزُّ
- Ал-Муъизз.
Азиз қилувчи. Кимни хоҳласа тўғри йўлга солиб азиз қилади.
المُذِلُّ
- Ал-Музилл.
Хор қилувчи. Кимни хоҳласа хор қилади.
السَّمِيعُ
- Ас-Самийъ.
Ҳар бир нарсани эшитувчи.
البَصِيرُ
- Ал-Басийр.
Ҳар бир нарсани кўрувчи.
الحَكَم
- Ал-Ҳакам.
Адолатли ҳукм қилувчи.
العَدْل
- Ал-Адл.
Мутлақ адолат қилувчи.
اللَّطِيفُ
- Ал-Латийф.
Ўта лутф кўрсатувчи. Барча нарсаларнинг нозик ва дақиқ жойларигача билувчи.
الخَبِيرُ
- Ал-Хобийр.
Ҳамма нарсадан ўта хабардор.
الحَلِيمُ
- Ҳалийм.
Ғазаби қўзимайдиган ва иқоб қилишга шошилмайдиган.
Даврон НУРМУҲАММАД
"Haber" АА: "Ўзбекистон – очиқ чеҳрали одамлар мамлакати"
Туркиянинг етакчи оммавий ахборот воситаларидан ҳисобланган «Haber» АА сайтида «Биз Бухорода, сиз ҳам келинг!» («Buhara’dayız, siz de gelin!») ва «Aydindenge» сайтида «Ўзбекистон гул юзли одамлар мамлакати» («Güleç yüzlü insanlar ülkesi ÖZBEKİSTAN») сарлавҳали мақолалар чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
Материаллар мамлакатимизнинг туризм салоҳияти ва тарихий шаҳарларимизга бағишланган.
Ушбу нашрларда Ўзбекистоннинг бой маънавий-тарихий мероси, йил сайин ривожланиб бораётган туризм салоҳияти хорижда тобора катта қизиқиш уйғотаётгани таъкидланган.
Муаллифлар Ўзбекистон, хусусан, Бухоро шаҳрига саёҳати, улуғ алломаларимиз мақбаралари зиёратидан олган таассуротларини баён қилган. Уларнинг қайд этишича, Ўзбекистоннинг жозибадорлигини оширадиган қатор жиҳатлар бор. Хусусан, Самарқанддаги дунёга машҳур қадамжолар ва Регистон майдони, Бухородаги «Етти пир» зиёратгоҳлари ҳар қандай кишини ўзига жалб этиши тайин.
Турк журналистларининг ёзишича, жаҳон тарихида муносиб из қолдирган ушбу қадимий гўзал мамлакатнинг тарихий дурдоналарни ҳар бир инсон умри давомида бир марта бўлсада ўз кўзи билан кўриши шарт.
Материалларда Ўзбекистоннинг бошқа ҳудудларидаги зиёратгоҳлар ҳақида ҳам атрофлича маълумотлар берилган. Шунингдек, туркияликларни Ўзбекистонга имкон қадар узоқроқ вақт давомида қолиш ва зиёрат қилишга даъват этилган.
«Бир ҳафталик саёҳат Ўзбекистонни кашф қилиш учун етарли эмас. Бу серқуёш диёрга имкон қадар кўпроқ муддатга сафар қилинг», - деб ёзади муаллифлар.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати