muslim.uz
Фатво ҳайъатига келган саволлар (18-қисм)
Саволларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати жавоб беради.
Савол: Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳу баракотуҳ! Жуда кўп мусулмон халқимиз чет элда ўқиш ва ишда юришади. Улар мусулмон бўлмаган халқлардан совға ёки пул олса бўладими?
Жавоб: Ва алайкум ассалом. Ҳадяни олиш жоиз.
Савол: Ассалому алайкум устозлар! Ишим нақд пул билан боғлиқ. Қўлимдан жуда кўп нақд пуллар ўтади. Жуда кўп одамлар бозордан чорва моллари, қишлоқ хўжалик маҳсулотлари, полиз экинлари ва сабзавотлар сотиб олиш мақсадида пластик картасидаги пулларини 5%-7% бўлса ҳам пул қилиб беришимни сўрайди, лекин бу ишни ҳалол эмас деб эшитганман. Сизларнинг фикрингиз қандай? Бу касб билан шуғуллансам бўладими, ахир бу маҳсулотлар ҳеч қайси бозорда пластик картага сотилмайди-ку?
Жавоб: Ва алайкум ассалом! Бу иш ҳаромдир, рибодир. Тенгма-тенг миқдорда нақд қилиб бермаслигингиз шариатда гуноҳ-рибо, қонунда жиноятдир.
Савол: Ассалому алайкум, қадрли устозлар, олиб бораётган ишларингизга Аллоҳим ажру савобини барокотли қилиб берсин. Саволим шундан иборатки, ўғлимнинг исмини Муҳиддин деб қўйганмиз, бу исм Қуронда борми, бор бўлса маъносини айтсангиз ёки ўғлимнинг исмини Мухриддин деб ўзгартирсам бўладими? Мухриддиннинг ҳам маъносини айтсангиз.
Жавоб: Ва алайкум ассалом! Муҳйиддин исми "Динни жонлантирувчи" деган яхши маънода. Ҳужжатига Муҳиддин ёзилиб қолган бўлса ҳам, Муҳйиддин деб чақиринглар. Бу исм Қуръонда зикр қилинмаган. Ҳар бир яхши маъноли исм Қуръонда зикр қилинган бўлиши шарт эмас.
Эртасини ўйлаган мамлакат ёшларини эътиборсиз қолдирмайди
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 4 июль куни ёшлар билан манзилли ва тизимли ишлаш, улар учун муносиб шароитлар яратиш, бандлигини таъминлаш масалаларига бағишланган видеоселектор йиғилиши бўлиб ўтди.
Йиғилишда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати Раиси, Қонунчилик палатаси Спикери, сиёсий партиялар раҳбарлари, Бош вазир ва унинг ўринбосарлари, Президентнинг Давлат маслаҳатчилари, Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси раиси, вилоятлар ва Тошкент шаҳри ҳокимлари, вазирлик, идора ва ташкилотлар раҳбарлари иштирок этди.
Таъкидланганидек, ҳар бир ёш жамиятда ўз ўрнини топиши учун муносиб шароит яратиш кейинги йилларда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг устувор йўналишларидан биридир. Хусусан, “Камолот” ёшлар ижтимоий ҳаракати негизида Ўзбекистон ёшлар иттифоқи ташкил этилди. Ёшлар билан ишлашда янги тизим ва ёндашувлар амалиётга жорий этилмоқда. Мамлакатимизда 30 июнь Ёшлар куни сифатида биринчи марта кенг нишонланди.
Аммо ёшлар билан ишлашда ҳамон камчиликлар мавжуд. Жумладан, катта мақсадлар билан тузилган Ёшлар иттифоқи ёшлар билан манзилли ва тизимли ишлашга, уларнинг муаммоларини ҳал этишга етарлича эътибор бермаяпти. Ташкилот ўтказаётган айрим тадбирлар дабдабабозлик, ўзини “кўз-кўз” қилишга ўхшаб қолаяпти. Жойлардаги 4 сектор раҳбарларининг аксарияти ҳали ёшлар масаласи билан фаол шуғулланмаяпти. Ички ишлар идоралари, маҳалла қўмиталари, бошқа жамоатчилик ташкилотлари ва таълим муассасаларининг бу борадаги ишлари қониқарсиз. Туман ва шаҳар ҳокимларининг ёшлар сиёсати, ижтимоий ривожлантириш ва маънавий-маърифий ишлар бўйича ўринбосарлари, туман ички ишлар бўлими бошлиғининг ёшлар масалалари бўйича ўринбосарлари жонбозлик кўрсатаяпти, деб бўлмайди. Аксинча, бу масъул лавозимлар айрим ҳолларда вакант бўлиб қолмоқда.
Бунинг оқибатида ёшлар жиноятга қўл уришининг олди олинмаяпти. Жорий йилнинг ўтган даврида содир этилган 17,5 минг жиноятнинг қарийб 31 фоизи ёшлар ҳисобига тўғри келиши бунинг тасдиғидир. Мамлакат бўйича жиноят содир этган 22 минг шахснинг 11 минг нафарини ёшлар ташкил этиб, бу кўрсаткич Андижон, Бухоро, Самарқанд, Фарғона вилоятлари ва Тошкент шаҳрида, айниқса, юқорилигича қолмоқда.
Қашқадарё вилоятида жиноят содир этган ёшларнинг 70 фоизини ўқимайдиган ва ишламайдиганлар ташкил этган. Бу кўрсаткич Андижон вилоятида 57, Сурхондарё вилоятида 43, Жиззах вилоятида 42 фоизга тенг.
Афсуски, нафақат уюшмаган ёшлар, балки коллеж ва мактаб ўқувчилари орасида ҳам жиноятларни сезиларли даражада камайтириш таъминланмаяпти. Жорий йилнинг ўтган даврида жами 371 ўқувчи жиноят содир этган. Коллеж ўқувчилари жиноятлари сони Сирдарё, Жиззах, Наманган ва Самарқанд вилоятларида кескин ошган. Мактаб ўқувчилари жинояти асосан Жиззах, Навоий, Бухоро, Сирдарё, Фарғона вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикасига тўғри келади.
Хоразм, Андижон, Наманган, Қашқадарё ва Тошкент вилоятларида вояга етмаганлар томонидан қотиллик жиноятлари содир этилгани янада аянчлидир.
Жорий йилнинг ўтган даврида Тошкент шаҳрида бошқа вилоятлардан келиб, қаровсиз ва назоратсиз юрган 1 минг 700 га яқин вояга етмаганлар аниқланган, уларнинг 500 нафари мактаб ва 670 нафари коллеж ўқувчиларидир.
Шу муносабат билан Ёшлар иттифоқи, Ички ишлар вазирлиги, Бош прокуратура, Халқ таълими вазирлиги, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги раҳбарларига ёшлар билан ишлашни такомиллаштириш, қаровсизлик ва назоратсизликнинг олдини олиш, улар ўртасида жиноятларни кескин қисқартиришга қаратилган аниқ таклифлар ишлаб чиқиш вазифаси топширилди.
Ёшлар ўртасидаги муаммолар, жумладан, жиноятчиликнинг илдизи аксар ҳолларда ишсизликка бориб тақалади. Жойларда ёшларнинг бандлигини таъминлаш борасида жиддий муаммолар мавжуд. 1 минг 700 дан зиёд меҳнат ярмаркаси ўтказилганига қарамай, уларда иштирок этган ёшларнинг атиги 5 фоизигина ишга жойлаштирилгани, сўнгги бир йилда 509 минг нафар ёшлар узоқ муддатга чел элларга чиқиб кетгани ишга масъулиятсиз ёндашувдан далолат беради.
Ёшларнинг бандлигини таъминлаш бўйича мутлақо янги тизим жорий қилишимиз керак, деди давлатимиз раҳбари.
Айни вақтда ёшларни бизнес билан шуғулланишга фаол жалб қилиш учун шароит яратиш, уларни меҳнат бозорида талаб юқори бўлган мутахассислик ва бизнес юритиш кўникмаларига ўқитиш бўйича Тошкент вилоятининг Қуйи Чирчиқ тумани ва Тошкент шаҳрининг Чилонзор туманида янги тизим синовдан ўтказилмоқда. Бунинг учун мутасадди идоралар вакилларидан иборат ишчи гуруҳ тузилиб, 14 ёшдан 30 ёшгача бўлган ёшлар тўғрисидаги батафсил маълумотларни ўзида акс эттирган туман паспортлари ишлаб чиқилди.
Қуйи Чирчиқ тумани мисолида оладиган бўлсак, бу ерда ёшларнинг ҳисоботларда кўрсатилганидек 2,5 минги эмас, балки 6,3 мингдан зиёди ишсиз экани аниқланган. Туман ёшларини қийнаб келаётган муаммоларнинг аксарияти жойида ҳал этилган. Ижтимоий-иқтисодий вазият ва ёшларнинг ижтимоий фаоллигидан келиб чиққан ҳолда, тумандаги 37 та маҳалланинг 13 таси “оғир”, 18 таси “қониқарсиз” ва 6 таси “қониқарли” тоифага ажратилиб, уларни босқичма-босқич “яхши” тоифасига ўтказиш бўйича манзилли ишлар йўлга қўйилган. Жумладан, “Ёшлар меҳнат гузарлари” ташкил этиш учун бино ва ер майдонлари ажратилди, бўш иш ўринлари ярмаркаси ва бошқа тадбирлар натижасида 1 минг 200 дан зиёд ишсиз ёшнинг бандлиги таъминланди, тадбиркорлик фаолияти учун ёшларга 2,3 миллиард сўм кредит ажратилди.
Ушбу тажриба асосида Ёшлар куни арафасида “Ёшлар – келажагимиз” Давлат дастури тасдиқланди ва уни барча туман ва шаҳарларда амалга ошириш бошланди. Дастур ижроси учун Ёшлар иттифоқи ҳузурида “Ёшлар – келажагимиз” жамғармаси ҳамда унинг туман ва шаҳар филиаллари ташкил этилди. Бу тузилма маблағларидан ёшларнинг бизнес лойиҳалари учун йиллик 7 фоиз ставка билан имтиёзли кредит берилади. Дастурда ҳар бир туманда ажратиладиган кредит ҳажми ва уни олувчилар сони, кредит бериладиган фаолият йўналишлари, бунинг натижасида яратилиши зарур бўлган иш ўринлари миқдори аниқ белгилаб қўйилган. Шунингдек, ҳар бир фермерга биттадан банд бўлмаган ёшни бириктириш кўзда тутилган.
Давлатимиз раҳбари муваффақиятга эришган ёш тадбиркорлар орасидан 2 ҳафта муддатда Жамғарманинг туман ва шаҳар филиаллари раҳбарларини тайинлаш, Инвестиция ва Ижтимоий масалалар комплексларининг республика ва ҳудудий органлари ҳамда тижорат банклари ходимларининг 30 фоизини лавозими ва иш ҳақини сақлаган ҳолда, янги тузилмага, унинг туман ва шаҳар филиалларига бириктириш лозимлигини таъкидлади.
Дастур ижросини самарали мувофиқлаштириб бориш учун Бош вазирга Ёшлар тадбиркорлигини ривожлантириш бўйича республика комиссияси аъзоларини ҳар бир ҳудудга шахсан масъул этиб бириктириш ҳамда улар бошчилигида давлат идоралари, жамоат ташкилотлари раҳбар ходимлари ва вилоят прокурорларидан иборат таркибда ишчи гуруҳлар ташкил этиш вазифаси топширилди.
Ҳокимлар ва сектор раҳбарлари ҳар ҳафта камида икки кун уюшмаган, ҳеч қаерда ишламайдиган ёшлар билан учрашиб, уларнинг муаммоларини ўрганиши, энг аввало, бандлигини таъминлаш чораларини кўриши лозимлиги қайд этилди.
Йиғилишда ёшларни маънан баркамол этиб тарбиялаш, уларни турли оқимлар ва ёт ғоялар таъсиридан асраш масалаларига алоҳида эътибор қаратилди. Бунинг учун ёшлар билан маънавий-маърифий йўналишдаги ишларни янада жонлантириш, уларни музей, театр ва бошқа маданий-маънавий масканлар, спорт мусобақалари, илм-фан, спорт ва амалий санъат тўгаракларига фаол жалб этиш орқали бўш вақтини мазмунли ўтказишини ташкил этиш зарур.
Фарзанд тарбияси ва юриш-туришидан огоҳ бўлмасак, уларни илму-ҳунарга ўргатмасак, кўзи меҳнатда қотмаса, муносиб иш топиб бермасак, уларни зарарли таъсирлардан ҳимоя қилиш қийин бўлади, деди Президентимиз.
Шундан келиб чиққан ҳолда Ёшлар иттифоқи, Республика Маънавият ва маърифат маркази, Ёшлар муаммоларини ўрганиш ва истиқболли кадрларни тайёрлаш институтига ёшларни маънан баркамол этиб тарбиялаш, уларда мафкуравий иммунитетни шакллантириш ва ёт ғоялар таъсирига тушиб қолишининг олдини олишга қаратилган таъсирчан, амалий чора-тадбирларни ишлаб чиқиш топширилди.
Йиғилишда ушбу долзарб ишга сенаторлар, Олий Мажлис ва маҳаллий Кенгашлар депутатларини фаол жалб этиш зарурлиги алоҳида таъкидланди. Зотан, халқ вакиллари сифатида депутатлар корпуси ёшлар келажаги учун ҳаммадан ҳам кўпроқ жон куйдириши лозим. Улар жойларда сиёсий партияларнинг ёшлар қанотлари фаолиятини тубдан такомиллаштириш, амалий учрашув ва тадбирлар орқали мазкур Дастур ижросини таъминлашда фаол иштирок этиши, ҳудудларда фаолият олиб борадиган ишчи гуруҳларга амалий ёрдам кўрсатиши зарур.
Вояга етмаган қизлар ўртасида эрта турмуш ва туғруқлар сони кўпайгани билан боғлиқ муаммолар ҳам муҳокама қилинди. Афсуски, эрта турмуш қуриш ва ажрашиш муаммоси бўйича жойларда фақатгина ота-оналарни айбдор қилиш билан чекланиш ҳоллари кузатилмоқда. Аслида бўлар иш бўлганидан кейин эмас, балки салбий ҳолатларни юзага келтирмаслик учун олдиндан манзилли ишлаш тизимини жорий этиш керак.
Шу муносабат билан Хотин-қизлар қўмитаси, “Оила” илмий-амалий тадқиқот маркази, Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятини мувофиқлаштириш кенгаши, Соғлиқни сақлаш, Халқ таълими вазирликларига бу йўналишдаги ишларни танқидий қайта кўриб чиқиш ва таъсирчан чора-тадбирларни белгилаш вазифаси топширилди.
Видеоселекторда мутасадди ва жойлардаги раҳбарлар жам бўлгани боис айни кунлардаги яна бир долзарб масала – ғўза парвариши билан боғлиқ чора-тадбирларга ҳам тўхталиб ўтилди.
Бу йил об-ҳавонинг қуруқ ва салқин келиши сабабли ғўза ривожи 10-15 кунга, баъзи жойларда 20-25 кунга кечиккани қайд этилди. Ғўза парваришидаги қолоқликни бартараф этиш, кафолатланган ҳосил яратиш бўйича кўрсатмалар берилди.
Йиғилишда 5 июлдан 5 сентябрга қадар “Ҳосилга-ҳосил қўшиш долзарб икки ойлиги” эълон қилинди. Бу борада амалга оширилиши зарур бўлган ишлар белгилаб олинди.
Ўзбекистонга кириш электрон визаси жорий этилмоқда
Жорий йилнинг 15 июль кунидан бошлаб хорижий фуқаролар Ўзбекистонга кириш визасини олиш учун дипломатик вакиллик ёхуд Ўзбекистоннинг чет эллардаги консуллик идорасига расмий мурожаат қилиши шарт эмас. Бу ҳақда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 4 июль куни имзолаган ҳужжатда шундай дейилади.
Маълум бўлишича, янги ташкил этилган «E-visa.uz» кириш визаларини расмийлаштириш тизими орқали чет эл фуқаролари Ўзбекистонга кириш ҳуқуқини берувчи визани қўлга киритиши мумкин.
Унга кўра, республика ҳудудига кириш ҳуқуқини берувчи визани расмийлаштириш ахборот-коммуникацион технологиялар асосида амалда оширилади.
Таъкидлаш жоизки, сайёҳларни Ўзбекистонга жалб этишда кўмак берувчи бундай ташаббус Озарбойжон, Арманистон, Грузия, Ҳиндистон, Сингапур ва Туркияда ҳам йўлга қўйилган.
Ҳужжатга кўра, виза 30 кун муддатга Ўзбекистон ҳудудида бўлиш ҳуқуқини беради ва ундан тақдим этилган кундан бошлаб 90 кун муддат ичида фойдаланиш мумкин.
Виза олиш учун мурожаат юборилган кундан ташқари, 2 кун ичида кўриб чиқилади. Мурожаатларни кўриб чиқиш учун 20 АҚШ доллари миқдорида бож тўланади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Тунис пойтахти мэри этиб илк бор аёл киши сайланди
Тунис тарихида илк бор пойтахт Тунис шаҳри кенгаши мэр лавозимига аёл киши – “Ан-Нахда” партиясидан Суад Абдураҳимни сайлади. Бу ҳақда Middle East Eye нашрига таяниб "kun.uz" маълум қилди.
Маълумотларга кўра, шаҳар кенгашининг 26 аъзоси ўз овозини Абдураҳимга, 22 аъзоси эса унинг рақиби Камол Идирга берган.
53 ёшли Абдураҳим май ойидаги муниципал сайловларда ғолиб бўлган, бироқ у шаҳар кенгаши аъзоларининг зарур овозини тўплай олмаган.
“Мен буни Тунис аёли учун фахр деб биламан”, деб айтган Абдураҳим.
Таъкидланишича, Суад Абдураҳим “ўз партиясининг очиқлиги ва замонавий қадриятлар қабул қилиш рамзи” ҳисобланади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Астаюрар – ғаройиб жонзот
Аллоҳ таолонинг ҳар бир махлуқотларида Унинг қудратига далолат қиладиган белгилар, аломатлар бор. Келинглар, Аллоҳнинг қудратига далолат қилувчи жонзотлардан бири билан танишайлик.
Бу майда жонзот илмий тилда Tardigrade деб аталади. Жонзотнинг ҳаракатидан келиб чиқиб, уни “Астаюрар”, “Секинюрар” дейилади. Бу кичик, кўзга кўринмас мавжудот ҳозиргача Ер юзидаги энг кучли, бардошли мавжудот бўлиб келмоқда.
Бу махлуқ ўзи кичик бўлишига қарамасдан 150°С даража иссиққа, -272 даража совуққа бардош берар экан. Бу жонзот шундай тана аъзолари билан жиҳозланганки, ҳужайралари музлаб қолиб, музи эригандан кейин яна яшаб кета олар экан. Танасида катта муз кристаллари ҳосил бўлишига қарши модда бор экан. Бошқа жонзотлар озгина ноқулай шароитда ҳалок бўлиши мумкин. Аммо Астаюрар ўта оғир шароитларда ҳам яшаб кета олар экан. Бу жонзот ўзидаги тана тузилиши ва бошқа имкониятлари билан бошқа мавжудотлардан ажралиб турар экан. Астаюрар ўн йиллар давомида сувсиз, ҳавосиз яшай олар экан. Яъни у ҳаво ва сув бўлмаган шароитда ўн йиллар бўйи вақтинчалик ўлиб, ҳаво ва сувли шароит мавжуд бўлганда, қайтадан яшаб кетар экан.
Тажрибалар исботлашича, астаюрар ультрабинафша нурларининг ўта зарарли даражадаги катта миқдорига ва ҳалокатли гамма нурларига ҳам чидамли экан. Шунингдек, Астаюрар 6000 атмосфера босимига чидамли бўлиб, уммондаги энг чуқур нуқта – Мариана ботиғидаги босимдан кўра олти марта кўпроқ босимга бардош берар экан. Маълумки, Мариана ботиғидаги босим миқдори ҳар бир см²да 1074 кг.дир. Бу босимда жуда кўплаб жонзотлар ҳалок бўлади. Бу босимда кўп жонзотларнинг ҳужайра деворлари ёрилиб, ДНК узилиб, парчаланиб, ҳужайрани ташкил этган моддалар сочилиб кетади. Лекин Астаюрар бу пайтда вақтинчалик ўлим ҳолатига кириб, кейин яна яшаб кетар экан.
Электрон микроскопда олинган ушбу суратда астаюрарни кўриб турибсиз. У саккизта оёқ, мингдан ортиқ ҳужайра, ҳазм қилиш органлари, жумладан, ичаклар, ошқозон, орқа чиқариш йўли кабиларга эга. Шунингдек, асаб тизими, нафас олиш тизими, уммон тубида реакцияга кириша олиш қобилияти каби нарсаларга ҳам эгадир.
Олимлар бир овоздан “Биз бу махлуқ ҳақида ҳеч нарса билмаймиз. Бизда унинг куч-қуввати, қандай тузилганига бирорта жавоб йўқ. Қолаверса, бизда унинг униб-ўсиши, пайдо бўлиши, келажаги тўғрисида ҳам жавобимиз йўқ” дейишяпти.
Эволюция назариясини ёқлайдиган кимсаларга саволимиз бор:
“Агар бу махлуқ эволюция натижасида пайдо бўлган бўлса, бундай ажойиб яшаш тарзи ва имкониятларни у қаердан олди экан?!
Орадан 500 млн йил ўтган бўлишига қарамасдан нега бу махлуқ ўзидан ҳам кучлироқ, бардошлироқ, имконияти каттароқ бошқа бир махлуққа айланмаяпти?! Шундай қидиб бу махлуқ сохта эволюция назариясини парчалаб ташлайди!”
Мутахассислар айтишяптики, сиз бу жонзотни сувда қайнатишингиз, музлатишингиз, эзиб ташлашингиз, танасидаги сувини қуритиб қўйишингиз ёки уни очиқ фазода қолдиришингиз мумкин. У бундай вазиятларда ҳам яшаб кета олади.
Аллоҳ таоло бу мавжудотнинг ҳужайраларига шундай маълумотларни жойлаб қўйганки, ўша маълумотлар унинг зарарли радиация нарларига чидамли бўлишини таъминлайди. У фазода ҳар қандай махлуқдан кўра кўпроқ яшай олади. Астаюрар 100 йил давомида ўлим ҳолатида туриб, кейин яна яшаб кетиши мумкин.
Қуръони Каримда ўликдан тирикни чиқариш жараёни ҳақида оятлар бор. Аллоҳ таоло шундай деган:
يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَكَذَلِكَ تُخْرَجُونَ
“У ўликдан тирикни чиқарур ва тирикдан ўликни чиқарур ва ерни ўлимидан кейин тирилтирур. Шунга ўхшаш сиз ҳам чиқарилурсиз”. (Ҳар бир сонияда қандайдир ўсимлик қурийди, бошқаси уруғдан чиқади. Кимдир ўлади, кимдир туғилади. Бу нарса ерда ҳам, кўкда ҳам, сувда ҳам бўлиб туради. Сон-саноғига етиб бўлмайдиган ушбу жараёнларнинг ҳар бирини Аллоҳ таоло амалга оширади.) (Рум сураси, 19-оят).
Бу жонивор ўлим ҳолатига тўлиқ киради ва бир неча йиллардан кейин сув, ҳавонинг мавжуд бўлиши биланоқ яшашни давом эттиради. Унинг ҳаёти ўликдан тирикни чиқариш жараёнига ёрқин мисолдир.
Тадқиқотчи олимлар айтишича, астаюрар Ер юзида беш юз миллион йил муқаддам мавжуд бўлган. Ушбу жонзот катта сонли бошқа мавжудотлар билан бир вақтда тўлиқ кўринишда зоҳир бўлган. Яъни бу дегани астаюрар ҳеч қандай ривожланиш босқичини босиб ўтмаган. Балки Аллоҳ таоло уни комил шаклда, ажойиб хусусиятли қилиб яратган.
Бу мавжудот олимларни кўп ҳайрон қолдирган. Ҳаво ва сув мавжуд бўлмаган пайтлар (фазо)да у ўлим амалиётини кўрсатиб беришини олимлар кашф этдилар. Бинобарин, у бундай шароитда ўлик ҳайвонга айланади. Шу пайтда унда тириклик энергиясининг ўн мингдан бир қисмигина ишлаб туради. Уни шу ҳолда сувга солинса, яшай бошлайди.
Археологик топилмалар тўғрисидаги фаннинг айтишича, астаюрар бундан беш юз миллион йил олдин кембрий даврида мавжуд эди. Унинг 900 дан ортиқ тури бор. Ҳаммасининг тузилиши, хусусиятлари бир хил бўлиб, ер юзидаги биз билган барча жонзотлардан ажралиб туради.
Шу ўринда “Ҳайвонлар босқичма-босқич ривожланиш натижасида келиб чиққан” деб сафсата сотувчи эволюциячиларга бир мантиқий савол берсак:
“Астаюрар қайси ҳайвоннинг ривожланган кўриниши?!” Табиийки, жавоб йўқ!
“Бу ривожланиш қандай содир бўлди?!” Табиийки, бунга ҳам жавоб йўқ!
“Нима нарса бу жонзотни бошқа жонзотлар ҳалок бўладиган оғир шароитларда ҳам яшай оладиган қилиб қўйди?!” Уларда бунга ҳам жавоб йўқ!
“Бошқа жонзотлардан ажратиб турадиган хусусиятлар унга қаердан келди?!” Бунга ҳам жавоб бера олишмайди!
“Бу жонзотнинг генлари қандай?”, “Нима уни табиатдаги энг бардошли ҳайвон қилди?” Улардан бирортаси бунга ҳам жавоб беролмайди. Чунки, бу жонзот ҳам бошқа жонзотлар каби ҳеч қандай ривожланиш, эволюция босқичини босиб ўтмаган. Балки шу кўринишда, шу шаклда яратилган. Аллоҳ таоло унга керакли хусусият ва маълумотларни жойлаб қўйган. Шу хусусиятлар туфайли у бошқа махлуқотлардан фарқ қилади.
Деярли барча ҳайвонлар сувсиз яшолмайди. Чунки, ҳайвонлар танасидаги ҳужайраларнинг аксари сувдан ташкил топган. Оддий ҳужайра сувсиз қолган пайтда фаолиятдан тўхтайди ва ундаги ДНКлар парчаланиб кетади. Натижада, у шаклини ўзгартириб, майиб бўлиб, яшаш қобилиятини йўқотади.
Лекин астаюрарнинг ҳужайралари бошқача шакллантирилган. Астаюрарнинг 70 фоизи сувдан таркиб топганига қарамасдан, унинг ҳужайраларидаги ўзига хосликлар ва услублар уларнинг сувсиз муҳитда, қуриб қолганда ҳам енгилмай, яшаб кетишига имкон беради. Астаюрарнинг ДНКси ҳам ўзига хос шакллантирилган.
Демак, бизнинг олдимизда 500 миллион йил олдин яратилган, ўзига хос тузилиш, яшаш тарзи ва имкониятларга эга бўлган, шу ўзига хослик туфайли бир неча юз миллионлаб йиллардан бери йўқолиб кетмай ўз хусусиятларини сақлаган ҳолда яшаб келаётган мавжудот турибди. Бу мавжудотни ҳам, худди бошқа мавжудотларни яратгани каби Аллоҳ таолонинг Ўзи яратган.
Қуйидаги қайси гап мантиқан тўғри:
“Бу кичик жонзот ўзидан олдинги қайсидир жонзотнинг ривожланган кўриниши” деб ҳеч бир илмий далилсиз, юқоридаги берилган саволларга жавоб беролмай айтилган гап мантиқийми?
Ёки “Аллоҳ таоло бу жонзотни яратган ва уни Ўз қудратига далолат қиладиган қилиб шакллантирган. Бунга далил Қуръони Каримда бор” деган гап мантиқийми?
Бу саволларнинг жавобини ҳар бир оқил инсоннинг ўзига қолдирамиз. Қайси гап тўғри, ҳақиқат эканини ақлини ишга солган, тафаккур қилган киши дарров билади.
Қуръондаги далилни келтириш билан сўзимизни якунлаймиз. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:
ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ لَّا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ
“Ана ўша Аллоҳ–Роббингиздир. У ҳар бир нарсанинг яратгувчисидир. Ундан ўзга ибодатга сазовор зот йўқ. Бас, қаёққа бурилиб кетмоқдасиз?!” (Аллоҳга ибодат қилмай, қайси томонга бурилиб кетмоқдасизлар?! Аллоҳнинг айтганини қилмай, қаён қараб кетмоқдасизлар?! Аллоҳнинг оятларига амал қилмай, қаёққа кетмоқдасизлар?!) (Ғофир сураси, 62-оят).
Абдуддоим Каҳелнинг мақоласини
Нозимжон Иминжонов таржима қилди