Йўл жамият аъзоларининг бир-бирлари билан боғланишлари, муносабат ўрнатишлари, мунтазам алоқаларни жорий этишлари учун воситадир. Кишилар йўллар орқали уйдан уйга, маҳалладан маҳаллага, бир юртдан иккинчисига бориб-келишади. Инсонлар йўллар воситасида ҳаётлари учун керак бўлган юкларини ташийдилар. Ибтидоий жамият давридан бошлаб ҳозиргача йўллар ижтимоий-иқтисодий ҳаётда муҳим ўрин эгаллаб келган.

   Ҳаётнинг барча соҳасида тараққиёт, осонлик, қулайлик учун йўллар ўта зарур омилга айланиб қолган. Шунинг учун ҳам Исломда йўллар масаласига ўзига яраша алоҳида эътибор қаратилган. Йўлга ва йўл хизматларига оид ўзига хос қонун-қоидалар, одоб-ахлоқлар жорий қилинган.

   Йўл қоидаларига қатъий риоя қилишни назоратга олиш муҳим вазифага айланди. Мамлакатимизда ҳатто мактабгача таълим муассасаларида ҳам йўл хавфсизлиги қоидалари ўргатилмоқда.

  Ислом дини йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш бўйича ҳам низом ва тавсиялар берган. Минишдан олдин уловнинг йўлга тайёр эканини текшириш, носоз жойларини тузатиш лозим. Уловга белгилаб қўйилганидан ортиқ юк ортилмайди. Хавфсизлик чораларига тўлиқ амал қилиш, яъни от-улов бўлса, эгарининг айилини ҳайвонга озор бермаган ҳолда маҳкам боғлаш ва жиловини яхши тортиш; автоуловда эса хавфсизлик камарини тақиш керак. Уловга маълум масофадан кейин дам берилади. Ҳайдовчи ҳам дам олиши мақсадга мувофиқ, чунки толиқиб йўлда ухлаб қолиши ёки улови ишдан чиқиши мумкин.

   Йўл кўпчиликка хизмат қиладиган тармоқлардан биридир. Ундан барча баробар фойдаланади. Йўлда инсон ҳам, ҳайвон ҳам, турли нақлиёт воситалари ҳам юради. Шунинг учун ҳам йўл алоҳида эътиборга сазовор тармоқ ҳисобланади. Демак, бу тармоққа оид қоида ва одобларни ўрганиб, уларга амал қилиш юксак маданият, катта одоб ҳисобланади. Қўйидаги сатрларда мазкур йўл ва автоулов бошқариш одобларини эътиборингизга тақдим этамиз.

– Йўлга яхши ният билан, керакли дуоларни ўқиб чиқиш.

Яхши ният – ярим мол. Мусулмон киши доимо яхши ниятли бўлади. Бинобарин, йўлга чиққанда ҳам яхши ният билан чиқади. Ривоятларда келган йўлга чиқиш олдидан ўқиладиган дуоларда ҳам айнан яхши ният ифода қилинган.

– Йўлнинг ўнг тарафида юриб, ўнг тарафида тўхташ. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг барча нарсаларни ўнг тарафдан бошлашлари кўп ривоятларда келган. Уламоларимиз: “Йўлнинг ўнг тарафидан юриш мустаҳаб (яхши)дир”, деганлар.

– Йўлга уни ифлос қилувчи чиқиндилар, пўчоқлар, папирос қолдиқлари, турли қоғозлар ва шунга ўхшаш нарсаларни ташламаслик.

Бир сўз билан айтганда, йўлни ифлос қилмаслик. Зотан, бизнинг динимиз таълимотида поклик иймондан экани қатъий таъкидланган.

– Йўл одобларидан бири – ёрдамга муҳтож йўловчиларга ёрдам беришдир.

Йўл тасодифларга тўла, баъзи йўловчилар бошқаларнинг ёрдамига муҳтож бўлиб қолишади. Мана шундай вазиятларнинг устидан чиқиб қолган кишилар, агар эҳтиёжи бор одамнинг ўзи ёрдам сўрамаса ҳам, ёрдам беришга шошилишлари керак.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кишига уловига минишига ёрдам беришинг ёки унинг устига анжомини олиб беришинг ҳам садақадир”, дедилар”.

– Йўл одобларининг энг муҳимларидан бири йўл қоидаларига риоя қилишдир.

  Ҳар бир жамиятда кишиларнинг ўзаро муносабатларини тўғри йўлга солиш, инсонларни турли зарар ва кўнгилсизликлардан сақлаш мақсадида йўл қоидалари жорий қилинади. Ҳозирги пайтда булар халқаро қоидалар даражасига етган. Ушбу қоидаларга амал қилиш ҳамма учун зарур ва мажбурийдир. Мазкур қоидалар шариатимиз таълимотларига ҳам тўғри келади. Демак, мусулмонлар бу қоидаларга ҳаммадан кўра яхшироқ амал қилишлари керак.

   Агар барчамиз ушбу йўл одобларига ва қоидаларига оғишмай амал қилсак, жуда катта ва савобли ишни амалга оширган бўламиз. Ҳаммамиз йўлларнинг моддий ва маънавий ободлиги, покизалиги, гўзаллиги учун ҳаракат қилайлик!

– Йўл одобларидан бири – ҳар томонга алангламай, тўғрига қараб юришдир.
Улуғларимиз йўлда ҳар томонга аланглаб қарашни беодобликнинг катталаридан деб билишган.

– Йўл ҳақларидан бири йўловчилар билан саломлашишдир.

Хусусан, салом берганларга алик олишдир. Зотан, Исломда таниган ва танимаган ҳар бир киши билан саломлашишга катта эътибор берилгани ҳаммага маълум.

– Йўл ҳақларидан яна бири – адашган йўловчига йўл кўрсатишдир.

Йўлда борадиган жойини топа олмай, ёрдамга муҳтож бўлиб юрган кишилар тез-тез учраб туради. Уларга йўл кўрсатиб қўйиш бошқаларнинг бурчидир.

– Автоулов воситасини ҳайдовчи киши белгиланган тезликка риоя қилиши лозим.

Зотан, ноўрин шошилиш шайтондандир. Бундай ҳолатларда шошилиб, тезликни ошириш кўпчиликка зарар етказиши, одамларнинг асабини бузиши, Аллоҳ кўрсатмасин, ҳатто бахтсиз ҳодисаларга, йўл фалокатларига сабаб бўлиши ҳам мумкин,

– Автоулов воситасини ҳайдовчи ўзидан бошқаларга халал бермаслиги одобдандир.
Баъзи ҳайдовчилар ўз ҳамкасбларига халал берадиган ишларни ўйламай-нетмай килаверишади, бу ғирт беодобликдир. Бошқаларнинг йўлини тўсиш, қизил чирокда ўтиб кетиш, автоуловни бепарволик ва қўполлик билан бошқариш, ўзга ҳайдовчиларнинг юришига халал берувчи бошқа ҳаракатларни қилишдан сақланиш лозим.

– Автоулов ҳайдовчиси огоҳлантирувчи овоз чиқарувчи мосламани иложи борича чалмасликка ҳаракат қилиши зарур.

Баланд ва кутилмаган овоз кўпчиликка озор бериши, асабини бузиши, йўлдан чалғитишини унутмаслик керак. Бундай овоз воситалари билан автоуловларни жиҳозлашдан мақсад, зарурат юзасидан ишлатиш учундир. Бировларни безовта қилиш, чўчитиш ва норозилик уйғотиш учун эмас.

– Автоулов воситасини тақикланган жойларда тўхтатмаслик ҳам юксак одобдир.

Бу иш жамоатчилик одобларининг кўзга кўринганларидан биридир. Зотан, тўхташ тақиқланган жойга автоуловни тўхтатиш катта беодоблик, бошқаларга ҳурматсизликдир. Бу иш билан ҳайдовчи кўпчиликни беҳурмат қилган ва уларга ноқулайлик туғдирган бўлади.

Шариатимиз буюрган одобларга риоя қилиш ҳар бир инсоннинг вазифасидир. Шунинг учун йўлда ДАН ходими биздан ҳайдовчилик гувоҳномасини, уловнинг техник кўрикдан ўтгани ҳақидаги ҳужжатни, дори қутичаси бор-йўқлигини, хавфсизлик камарини тақишни талаб қилса ёки уловга кўп юк ортилгани ҳақида огоҳлантирса, буни тўгри қабул қилиш лозим. Бу одоб ва мажбуриятларни бажариш ўзимизнинг ва ёнимиздаги ҳамроҳларимизнинг кўзланган манзилга соғу омон етиб олишимизни таъминлайди.

Одилжон Нарзуллаев

Янгийўл тумани “Имом Султон”

жоме масжиди Имом-хатиби

Бугун, 16 июнь куни Халқаро ислом академиясида Муфтий Бобохоновлар сулоласи шахсий кутубхонасида сақланаётган ёзма ва босма асарлар, тарихий ҳужжат ва фотосуратларни Ислом цивилизацияси маркази кутубхонаси фондига қабул қилиб олишга бағишлаб тадбир ўтказилди.

Тадбирда Ўзбекистон Республикаси Президенти маслаҳатчиси-Халқаро ислом академияси ректори Музаффар Комилов, Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари, Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Мақсудов, Ислом цивилизацияси маркази директори Шоазим Миноваров ҳамда Бобохоновлар сулоласи вакиллари қатнашди.

Маросим Қуръони карим тиловати ва хайрли дуолар билан бошланди.

Маърифий учрашув аввалида Марказ директори Шоазим Миноваров охирги йилларда мамлакатимизда барча соҳалар қатори диний-маърифий соҳада улкан ишлар амалга оширилаётгани, хусусан, Ўзбекистондаги ислом цвилизацияси марказини барпо этилаётгани ана шу ишларнинг ёрқин кўриниши экани, Марказдаги музейнинг ҳар бир таркибий қисмини алоҳида муассаса дейиш мумкинлиги, унда Муфтий Бобохоновлар сулоласи ҳаёти ва фаолиятига бағишланган алоҳида қисм бўлиши, тақдим этилган туҳфалар ушбу жойдан ўрин олиши тўғрисида айтиб ўтди.

Шундан сўнг Президент маслаҳатчиси, Халқаро ислом академияси ректори Музафар Комилов сўзга чиқиб, Президентимизнинг Муфтий Бобохоновлар сулоласининг тарихи, буюк хизматларини оммалаштириш бўйича алоҳида кўрсатмалари борлиги, шу асосда айни пайтда ушбу улуғ инсонларнинг ҳаёти ва фаолиятига бағишлаб китоблар, фильмлар тайёрланаётгани, халқаро анжуманлар ўтказиш режа қилингани, бундай қимматбаҳо мероснинг тақдим этилиши катта туҳфа эканини гапириб ўтди.

Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари ушбу хайрли иш Бобохоновлар сулоласининг хизматларини асрлар давомида келажак авлодга намойиш этиш имконини бериши, марҳум муфтийлар – Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон, Шайх Зиёуддинхон ибн Эшон Бобохон ва Шамсиддинхон Бобохоновлар ўта машаққатли йилларда имон-эътиқодни сақлаш йўлида беқиёс хизматлар қилишганини таъкидлаб жумладан бундай дедилар:

“Муфтий Бобохоновлар фаолияти шўролар давлатида қалтис бир даврга тўғри келди. Шундай замонлар ҳақида Расул алайҳиссалом бундай деб хабар берганлар: “Ҳали одамларга шундай бир замон ҳам келадики, унда динида сабр қилувчи киши ҳудди чўғни чангаллаб турган одамга ўхшайди”, деган мазмундаги ҳадисларида диний фаолият кўрсатиш ўта қийин бўлган вақтларда динни ҳудди чўғни ушлагандек тутиб, кейинги авлодлар учун кўприк вазифасини бажарган, мана шундай уламоларни назарда тутган бўлсалар, ажаб эмас.

Муфтий Бобохоновлар сулоласи шахсий фондида сақланаётган ёзма ва босма асарлар, тарихий ҳужжатларни Марказ кутубхонасига топширишдек, хайрли ишга қўл урган Бобохоновлар вакиллари, хусусан, Амирсаидхон ака Усмонхўжаев ва Жамолиддинхон Шамсуддинхон ўғлига катта миннатдорлик билдирамиз.
Аллоҳ таоло ўтганларимизни, хусусан, диний идорамизнинг асосчилари бўлган марҳум муфтийлар ва хусусан, бугун кўп тилга олаётган Бобохонов сулоласини Ўз мағфиратига олиб, Фирдавс жаннатларини насиб этсин”.

Тадбир давомида Дин ишлари бўйича қўмита раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Махсудов йиғилганларга Ўзбекистон Халқаро ислом академияси ва диний таълим муассасаларида ҳам Муфтий Бобохоновлар сулоласи ҳаёти ва фаолиятига оид махсус курслар ўтилаётгани ҳақида маълумот берди.

Шайх Абдулазиз Мансур ҳазратлари мўмин-мусулмонларимиз томонидан катта эҳтиром билан ёдга олинадиган олиму уламоларнинг ёрқин вакиллари бўлган Муфтий Бобохоновлар сулоласи вакиллари ўта машаққатли йилларда имон-эътиқодни сақлаш йўлида беқиёс хизматлар қилишгани тўғрисида сўз юритди.

Тадбир давомида Муфтий Бобохоновлар вакиллари – Амирсаидхон Усмонхўжаев ва Жамолиддинхон Шамсуддинхон ўғли сўз олиб, кўп йиллардан буён ота-боболари ҳаёти ва фаолияти тўғрисида тадқиқотлар олиб борилаётгани, китоб-рисолалар чоп этилгани, кўргазмалар ташкил этилгани, сўнгги йилларда Президентимиз томонидан Муфтий Бобохоновлар ҳаёти ва фаолиятига алоҳида эътибор берилаётгани, хусусан, Ислом цвилизацияси марказида улар учун алоҳида жой ташкил этилишидан жуда хурсанд эканликлари, бундай юксак эътибор учун миннатдорлик билдиришди.

Шунингдек, тадбирда уламолар, зиёлилар, сафдош ва қариндошлари ҳам сўзга чиқишиб, ўз фикр-мулоҳазаларини баён этдилар.

Тадбир сўнгида жўшқин фаолият соҳиблари – Муфтий Бобохоновлар сулоласининг ҳаётлари давомида жамлаган ёзма ва босма китоблари, тарихий ҳужжат ва фотосуратлар Марказ кутубхонаси ва музейи фондига беғараз тақдим этилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси топшириғига биноан Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳамда Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳамкорлигида Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳамда Мусулмонлар идораси тасарруфидаги ўрта махсус ислом билим юртлари, Ўзбекистон халқаро ислом академияси қошидаги академик лицей ва Тошкент ислом институти, Мир Араб олий мадрасаси, Ҳадис илми мактаби ҳамда Ўзбекистон халқаро ислом академияси талабалари ўртасида “Ватанни севмоқ имондандир” мавзусида иншолар танлови ташкил этилди.
Таъкидлаш жоизки, “Ватанни севмоқ имондандир” мавзусидаги иншолар танлови икки босқичда ўтказилмоқда. Биринчи босқич – жорий йилнинг 2-7-июн кунлари ўрта махсус ислом билим юртлари, Ўзбекистон халқаро ислом академияси қошидаги академик лицей ва Тошкент ислом институти, Мир Араб олий мадрасаси, Ҳадис илми мактаби талабалари ҳамда Ўзбекистон халқаро ислом академияси факультет талабалари ўртасида ўтказилди. Унда ижодий ишлари бўйича жами 45 нафар 1, 2, 3-ўринни эгаллаган талабалар республика босқичига йўлланмани қўлган киритишди.
Танловнинг якуний республика босқичи куни кеча, 14 июн куни бошланди. Танлов доирасида иштирокчи талабалар учун таниқли адиблар Абдусаид Кўчимов, Хуршид Дўстмуҳаммад ва Минҳожиддин Ҳожиматов иштирокида «Янги Ўзбекистон адабиётида инсон маънавияти» ва «Янги Ўзбекистоннинг устувор мақсади — Учинчи Ренессанс» мавзуларида ижодий учрашув ташкил этилди.
Шунингдек, иштирокчилар Ўзбекистон миллий академик театрига ташриф буюриб, у ерда «Жалолиддин Мангуберди» спектаклини томоша қилиб, “Toshkent sity” мажмуаси, Kongress-holl ва “Hilton” меҳмонхонасига саёҳат қилишди.
Танлов давом этмоқда.
Унинг республика босқичи фаол иштирокчилари турли номинациялар бўйича тақдирланиши режалаштирилган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Самарқанд вилояти вакиллиги томонидан вилоятдаги муаммоли маҳаллаларнинг аҳолиси билан учрашувлар ташкил қилиниб, маҳаллабай ишлаш тизими йўлга қўйилган.

Мавжуд камчиликларни жойида ўрганиш ва бартараф этиш мақсадида 14 июн куни вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов ва ўринбосари Ёқубжон домла Мансуров бошчилигида шаҳар ва туман бош имом хатиблари, иқтидорли имом-хатиблар ҳамда шаҳардаги мавжуд 23 та масжид имом хатиблари иштирокидаги навбатдаги сайёр учрашув ва суҳбатлар Самарқанд шаҳридаги "Намозгоҳ" жомесида ташкил қилинди.

Сайёр учрашув ва суҳбатлар давом этмоқда

https://t.me/sammuslimuz 

Китобдан яхшироқ дўст йўқ жаҳонда

Ғамхўринг бўлгай у ғамгин замонда.

У билан қол танҳо ҳеч бермас озор,

Жонингга юз роҳат беради такрор.

Абдурахмон Жомий

Муқаддас Ислом дини илму маърифатга тарғиб қилувчи диндир. Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)га нозил қилинган дастлабки оятларда илм олишга ундаш маъноси борлигининг ўзи ҳам Ислом илму маърифат дини эканлигининг ёрқин далилидир:

  “Ўқинг (эй, Муҳаммад! Бутун борлиқни) яратган зот бўлмиш Раббингиз исми билан!” (Алақ-1).

Абдуллоҳ ибн Аббос (р.а.) шундай деганлар: «Сулаймон ибн Довуд(а.с.)га илм, мол-дунё ва подшоҳликдан бирортасини танлашлик ихтиёри берилганда, у Зот илмни танладилар. Натижада, Аллоҳ таоло у Зотга илм билан бирга мол-дунё ва подшоҳликни ҳам қўшиб берди». Зеро, илм ақл чироғи, дейдилар. Илмли кишининг йўли доимо чароғон бўлиб, у ҳамма ерда ҳам қадрланади. Бу дунёнинг қоим туриши ҳам олимларнинг илмига боғлиқ эканлиги Пайғамбаримиз (с.а)нинг ҳадисларида баён этилган. Ҳазрати Али (к.в.) шундай деганлар: «Илм мол-дунёдан яхшидир, чунки илм сени ножоиз ишларни қилишдан сақлайди. Молни эса ўғирлаб кетмасликлари учун ўзинг қўриқлайсан. Мол-дунё сарф қилинса камаяди, илм эса тарқатиш билан янада зиёда бўлаверади».

Китоб — инсоннинт энг яқин дўсти ва маслаҳатчиси, ақл қайроғи ва билим манбаидир. Китоб фикрлаш қуроли, хазиналар калити, тафаккур манбаи бўлгани учун ҳам халқимиз уни нондай азиз, мўътабар ва мукаддас деб ҳисоблаган. Шунинг учун китобта муҳаббат, уни қадрлаш, ўқишга иштиёқ халқимизнинт қон- қонига сингиб кетган. Шу маънода бугунги кунда китоб ўқиш ва унга муносабат бир қадар сусайгандек. Чунки аксарият ёшлар кўпроқ  компьютер ва ижтимоий тармоқларга  берилиб кетишди. Исталган янгилигу ахборотларни бу воситалардан хоҳлаганча олиш мумкин. Ачинарлиси,  китоб ўқиш  учун вақт сарфлашга ҳожат йўқдек. Аслида, ҳеч бир ахборот воситаси, кино ёки видеофильм бадиий асар ўрнини босолмайди. Масалан, “Ўттан кунлар” романи асосида ишланган фильм қанчалик маҳорат билан суратта олинган бўлмасин, китобнинг таъсирини, жозибасини беролмайди. Китобхонлик оиладаги муҳитга ҳам боғлиқ. Маърифатли оилаларда китобга эътибор фарзандлар тарбиясида қўл келади. Инсон ўзининг фикрлаш қобилияти, маънавият дунёси билан тирик. Одамни бошқа мавжудотлардан  ажратиб  турувчи омиллардан бири ҳам унинг маънавияти ҳисобланади.

Хўш, биз инсонлар маънавий озуқани қаердан оламиз? Албатта, “билимлар манбаи” бўлмиш китобдан. Китоб – бебаҳо бойлик экани барчамизга маълум. Бирорта санъат турини телевидение ва радио, замонавий компьютерлар имконияти ва афзалликларини инкор қилмаган ҳолда айтиш мумкинки, буларнинг ҳеч бири китоб ўрнини боса олмайди. Айниқса, бадиий китоблар ҳар бир кишида инсоний фазилатларини кучайтиради, дунёқарашини кенгайтиради. “Ўзимдаги барча яхши хислатларим учун китобдан миннатдорман”, деган эди ўз давридаги алломалардан бири.

Дарҳақиқат, китоб бизнинг дўстимиз ҳисобланади. Лекин афсуски, бугунги кунда орамизда бу бебаҳо-маънавий бойликдан баҳраманд бўлиш ўрнига “Интернет кафе”ларда вақтини беҳуда ўтказаётган ёшлар учраб туради. Авваллари на компьютер, на интернет бўлган. Ота- боболаримиз “Бобурнома”, “Ўткан кунлар”, “Меҳробдан чаён” сингари бебаҳо асарларни ўқиб, улғайишган. Хўш бугунчи? Кўпчилик, айниқса, ёшлар интернетни китобдан афзал билишади. Шу ўринда бу замонавий ахборот воситасининг салбий оқибатлари ҳам йўқ эмас. У туфайли бугун китобга бўлган меҳр тобора камайиб боряпти. 

Биз қанча кўп китоб ўқиганимиз сари, шунча тушунчамиз кенгаяди. Афсуски, кўп ёшлар интернетни китобдан устун қўймоқда. Бу эса уларни дангасаликка гирифтор қилмоқда. Китоб – бу офтоб, у билимлар сарчашмасидир. Китобни инсон тафаккурининт қанотларига ўхшатишган. Зеро, тафаккури, фикр доираси кенг маърифатли кишилар жамиятнинт чинакам бойлигидир. Аксинча, ҳаётда рўй бериб турадиган айрим нохушликлар илдизи эса маърифатсизлик, китоб ўқимасликнинт аччиқ меваси. Темирни занг кемирганидек, одамни ҳам маънавиятсизлик мўрт қилади. Маънавият эса инсонга китоб ўқиш орқали юқади. Ҳар қандай янгилик ҳам бир кун эскиради, бироқ инсониятнинт минг-минг йиллар давомида қўлга киритган ақлий ҳамда фикрий дурдоналарини ўзида жамлаган китоблар асло эскирмайди. Бинобарин, китоб-ҳамиша илм-маърифат, одоб ва ахлоқ манбаи бўлиб келган. Бугунги кунда ёш авлодни миллий қадриятлар руҳида тарбиялашда ҳам китобдан кўра қудратлироқ восита йўқ. Инсон ақлий салоҳиятининг юксалишида китобниш ўрни беқиёс. Зеро, китоб туфайли дунёқарашимиз бойиб, тафаккуримиз янада ўсиб бораверади. Не-не улуғ зотлар китобга ошно бўлиб, етукликка эришган, комил инсон даражасига етишганлар.

Китоб – инсон маънавияти ва дунёқарашини юксалтирувчи муҳим манбаа ҳисобланади. Китоб ўқиган инсон мулоҳазали, билимли бўлиб, юксак тафаккури ила бошқалардан ўзининг дунёқараши ва фикрлаши билан ажралиб туради. Китоб билан ошно бола яхши инсон бўлиб улғаяди. Шунинг учун ҳам оилада, боғча ва мактабларда болаларнинг китобга меҳрини, адабиётга қизиқишини ошириш ота-оналарнинг, ўқитувчиларнинг вазифаси.

Кўп китоб ўқиган кишининг билим савияси юқори, муомала маданияти юксак, етук инсон сифатида ҳаётда ўз ўрнини топа олади. Бироқ, бугунги кунда китобга, китоб ўкишга бўлган эҳтиёж ва интилиш, айниқса, ёшлар орасида тобора камайиб бормоқда. Бу эса жуда ачинарлидир. Қанчадан қанча китоблар, китоб жавонлари ва дўконларида шунчаки кўргазма сифатида турибди. Табиий савол туғилади. Нега шундай? Нима учун китоб ўқимай қўйяпмиз?

Минг афсуски, китоб ўқиш ўрнига қимматли вақтини қандайдир бекорчи ҳолатларга, турли кўнгилочар ўйинларга сарфлаётган инсонлар ҳам орамизда оз эмас. Ундайлар фикрлашда, ўзини тутишда ҳам маънавияти юксак эмасликларини намоён этиб қўйишади. Техника асри даврида яшаяпмиз, кундан-кунга техник воситалар тараққийлашиб, уларга бўлган эҳтиёж ортиб бормокда. Хусусан, қўл телефонлари, турли интернет тизимини бунга мисол қилишимиз мумкин. Тўғри, Юртимизда ёшларга кенг имкониятлар яратиб берилмоқда. Чунки миллатимиз шаънини, миллий ғуруримизни юксалтирувчи бу – ёшлар. Шу боис, турли миллат ва элатларнинг ёшлари каби ўзбек ёшлари ҳам дунё билан мулоқотда бўлиши керак. Бунга ҳеч қандай тўсиқ йўқ. Лекин айрим ёшлар берилган имкониятлардан унумли фойдаланиш ўрнига, интернетдаги кўнгилочар ўйинлар, танишувлар, ёшлар онгини заҳарловчи сайтларга кириб, у ердаги маълумотлар билан танишмоқдалар. Бунинг оқибатида уларнинг дунёқараши бир томонлама бўлиб қолмоқда.

Қадимда буюк шоир ва ёзувчиларимиз, олимларимиз китобга шу қадар меҳр қўйган эдиларки, ҳатто тунлари шам ёруғида китоб мутолаа қилганлар. Сўз мулкининг султони Навоий хазратлари 7 ёшида Фаридиддин Атторнинг «Мантиқут-тайр» асарини ёд олган, буюк муҳаддисимиз Имом ал-Бухорий ҳазратлари эса олти мингдан зиёд ҳадисни ёд билган. Аммо у даврларда бизга яратиб берилаётган имкониятларнинг бир қисми ҳам бўлмаган. Лекин улар ўз мақсадлари сари интилиб, юксак маънавият соҳибига айланишган. Демак, биз учун берилаётган имкониятдан унумли фойдаланиш хар биримизнинг ўзимизга боғлиқ. Тўқликка шўхлик эса ўзбек миллатининг ёшларига хос фазилат эмас. Аслини олганда, айрим ёшларимиз бундай лоқайдликдан йирок. Улар ўзларининг ҳур фикрлиги ва юксак маънавияти билан ажралиб туради. Бирок, гуруч курмаксиз бўлмагани каби инсонлар орасида хам маънавий кашшоқ кишилар йўқ эмас. Бундайларнинг лоқайдликлари натижасида “енгил ҳаёт” ихлосмандлари сафи ортиб бормокда. Окибатда китоб ўкиш унутилмокда. Маънавияти саёз, китоб ўқимайдиган инсонлар оиласида тарбия топаётган фарзандлар келажакда баркамол шахс бўлиб улғаймайди.

Шу боис, ҳар бир инсон билимлар калити бўлмиш – китоб билан дўст бўлмоғи лозим. Ахир дунёда китобдан кўра яхшироқ дўст ва маслакдош йўқ. 

Атоқли адибимиз Ойбек таърифича, китоб – тафаккурнинг толмас қанотларидир. Шу маънода айтиш мумкинки, китоб – инсоннинг қалб гавҳари, тафаккур хазинасидир. Биз шунга эришишимиз керакки фарзандларимиз учун китоб энг бебаҳо совға бўлсин. Шундагина фардандларимиз биз орзу қилгандай, маънавий етук, теран фикрлай оладиган, катта ва кичикка меҳрибон, Ватанига садоқатли, инсофли, диёнатли ва олийжаноб инсонлар бўлиб камол топадилар.

Одилжон Нарзуллаев

Янгийўл туман «Имом Султон» жоме масжиди
имом-хатиби