muslim.uz
Кофир деманг!
Динимиз таълимотига кўра, банда Аллоҳнинг ягоналигига, Фаришталарига, муқаддас китобларига, барча Пайғамбарлар Унинг элчиси эканига, Охират кунига, тақдирнинг яхши ва ёмони ҳам Аллоҳдан эканига, ўлгандан кейин Қиёмат куни қайта тирилишига имон келтирса ва қатъийлик билан фарзни инкор этмаса ҳамда ҳаромни ҳалол демаса ҳақиқий имонли мўмин ҳисобланади.
Ҳанафий мазҳабига кўра, имон – Аллоҳнинг ҳузуридан Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга келган барча нарсаларнинг ҳақлигига тил билан иқрор бўлиб, қалб билан тасдиқлашдир. “Тил билан иқрор қилиш” – “Лаа илааҳа иллаллоҳу Муҳаммадур росулуллоҳ”, яъни Аллоҳдан ўзга ибодатга сазовор зот йўқ ва Муҳаммад алайҳиссалом Аллоҳнинг элчисидир”, деган сўзларни талаффуз қилишдир. “Қалб билан тасдиқлаш” эса юқоридагиларнинг барчасига қалбда заррача ҳам гумон ва шубҳа қолдирмасдан ишонишдир.
Инсоннинг имонини ҳисоб-китоб қилиш улкан масъулият бўлиб, кишининг мусулмон ёки кофирлигини муҳокама қилиш ҳуқуқи ҳар кимга ҳам берилмаган. Чунки имоннинг макони инсоннинг қалбида, қалбнинг муҳокамаси эса бандаларга берилмаган, балки фақатгина Аллоҳнинг ҳукмидадир.
Маълумки, имоннинг зидди “куфр” бўлиб, у “беркитмоқ”, “кофир бўлмоқ”, “динсиз бўлмоқ” каби маъноларни англатади. Қалбида умуман имони бўлмаган шахсга эса «кофир» дейилади.
Бу сўзни ишлатишнинг юки ўта оғир ва оқибати жуда хатарли эканини Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг хадисларида алоҳида таъкидлаганлар. Имом Бухорий Ибн Умар ва Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳумолардан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агар бир киши ўз биродарига: “Эй кофир” деса, иккаласидан бири ўшандай (яъни кофир) бўлади”, дедилар.
Бундан келиб чиқадики, қалбида заррача имони бор кишини куфрда айблайдиган инсоннинг ўзи диндан чиқиб, кофир бўлиш хатари вужудга келади.
Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ: “Агар қалб зулмга мойил бўлса, золимларни яхши кўради. Қайси тоифани яхши кўрса, улар жумласидан бўлади. Агар қалб Ҳаққа ва унга эргашганларга мойил бўлса, уларга дўст бўлади. Бунинг сабаби шуки, амал ва сўзларнинг юзага чиқиши қалбга боғлиқдир. Шунинг учун ҳам, тил билан имон келтириб, қалб билан имон келтирмаган банда Аллоҳнинг наздида мўмин эмас ва аксинча, қалб билан имон келтириб, тил билан имон келтирмаган банда Унинг наздида мўминдир”, деб таълим берганлар.
Ҳижрий 970 йилда вафот этган Ҳанафий мазҳабининг машҳур уламоларидан бўлмиш Ибн Нажийм раҳматуллоҳи алайҳ: “Агар бу масалада кофир дейиш учун тўқсон тўққизта далил бўлса-ю, кофир демаслик учун биргина далил бўлса, тўқсон тўққизни қўйиб, ўша бир далилни олиш керак”, деганлар.
Бу билан бизга кўп бўлиб кўринган тўқсон тўққиз, Яратганнинг ҳузурида ҳеч нарсага арзимас бўлиши, биз учун кам бўлиб кўринган арзимас бир нарса эса Аллоҳ учун барча нарсадан аҳамиятли бўлиши мумкинлигини англатади.
Шу билан бирга, биргина далил инсоннинг имони бор эканини тасдиқлайдиган бўлса, уни мусулмонлар сафида олиб қолиш, қолган мусулмонлар зиммасидаги шарт ва лозим бўлган вазифа эканини ҳам англатади.
Аммо бугунги кунда динда ҳаддан ошиб ғулувга кетган тоифа ва оқимлар бу масалада “мўмин дейиш учун тўқсон тўққизта далил бўлса-ю, кофир дейишлик учун биргина далил топилса, тўқсон тўққизни қўйиб, ўша бир далилни олиш керак”, дейишгача бориб етдилар. Бу эса барча исломий мазҳаблар ва уламоларнинг тутган йўлига мутлақо тескаридир.
Ислом тарихи экстремистик оқимлар куфр масаласида Исломнинг моҳиятига зид даъволар билан чиққанидан гувоҳлик беради. Хусусан, “хавориж ёки хорижийлар” номи билан тилга олинадиган тоифанинг “гуноҳ иш қилган мўминни кофир, фаҳш ишни қилган мусулмонни эса диндан чиққан”, деган иддаоси қирғин-барот урушларнинг келиб чиқишига ва кўплаб мусулмонларнинг қони тўкилишига сабаб бўлган эди.
Бу эса Аҳли сунна вал жамоа ақидавий мазҳабига мутлақо зид эътиқоддир.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг куфр борасидаги ҳадисларига эътибор қаратсак, уларда жумладан бундай дейилади: “Мусулмон билан куфрнинг ўртасида, намозни тарк қилиш бордир” (Муслим ривояти), “Ким Аллоҳдан ўзга ила қасам ичса, батаҳқиқ кофир бўлибди” (Имом Ҳоким ривояти).
Шу каби ҳадисларда келган масалалар ҳақида Аҳли сунна вал жамоа ақидавий мазҳабининг якуний хулосаси шуки, хадисларда зикр этилгани каби ишларга йўл қўйган мўмин қилаётган ишида қатъийлик билан фарзни инкор этмаса ва ҳаромни ҳалол санамаса, шариат таъқиқлаган муҳокамага киришмаса кофир бўлмайди, балки ўта оғир гуноҳкор бўлади.
Абу Довуд Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Уч нарса имоннинг аслидандир: “Лаа илааҳа иллаллоҳ” деган кимсага тегмаслик. Гуноҳи туфайли уни кофирга чиқармаймиз. Амали туфайли уни Исломдан чиқармаймиз”, дедилар.
Шу ерда Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ ҳазратларининг мазкур ҳадисга берган шарҳиларини келтириш ўринли бўлади: “Калимаи шаҳодатни айтиб, ўзининг мусулмонлигини билдириб турган кишига тегмаслик, унинг жонига, молига зарар етказмаслик зарур. Зоҳирида мусулмон бўлиб кўриниб, Исломнинг зоҳирий амалларини қилаётганлар билан мусулмонча муомала қилинаверади. Кишиларнинг ички сирлари ва ҳисоб-китоблари Аллоҳнинг Ўзига ҳавола! “Лаа илааҳа иллаллоҳу”ни айтиб, зоҳирида мусулмон бўлиб кўринган одамни қилган гуноҳ иши туфайли кофирга чиқармаймиз. У кофир эмас, осий мўмин бўлади. Калимаи тавҳидни айтиб, Исломни зоҳиридан кўрсатиб турган одамни амали туфайли Ислом дини, Ислом миллатидан чиқармаймиз. Бундай одамларга амалига яраша тайин қилинган шаръий жазо берилади. Эътиқоди бузилмаса, Исломдан чиққан ҳисобланмайди. Умумий қоида - шу!”
Бугунги кунда йўл қўйилаётган катта хатолардан бири, куфр ҳақидаги умумий фатвони якка шахсларга татбиқ қилинаётганидир. Масалан, уламолар “фалон тоифага мансуб кишилар кофир бўлади”, деган фатвони чиқарганлар. Бу эса мазкур тоифага мансуб кишиларнинг ҳар бири кофир, дегани ҳам эмас. Куфр фатвосини якка шахсларга нисбатан беришдан аввал, у ҳақида сўраб суриштириб, аниқлик киритиб, шахсан баҳс олиб бориб, унинг куфрда эканини исботлагач, бўйнига қўйиш лозим бўлади.
Ақийда илми уламолари: “Баъзи бир гап куфр бўлиши мумкин. Ўша гапни айтган кофир бўлади, деган ҳукм ҳам чиқиши мумкин. Аммо мазкур гапни айтган муайян шахсни, ҳужжат ва далил билан тасдиқланмагунча, кофир деб ҳукм чиқарилмайди”, деб ҳукм берганлар.
Қуръони каримнинг “Нисо” сурасининг 10-оятида Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Албатта, етимларнинг молини зулм ила еганлар, қоринларига оловни еган бўлурлар. Ва, шубҳасиз, дўзахга кирурлар”. Ушбу ояти каримадаги қўрқитиш, шунга ўхшаш бошқа оятларда ҳам борлиги ҳақдир. Аммо мана шу оятга биноан, аниқ бир шахсга келганда, бу одам, албатта, дўзахга тушади, деган қатъий ҳукмни айтиб бўлмайди.
Аҳли қибла бўлган бир кишининг бу каби ҳолатларда дўзахга киришига даб-дурустдан гувоҳлик бериш мутлақо билим ва савиясизликдир. Чунки у мазкур оят маъноси ва ҳукмини билмаслиги мумкин. Билгач эса гуноҳидан тавба қилиши, шу гуноҳни ювадиган савоб ишларни амалга ошириши, Қиёмат кунида Шафоатчининг шафоатидан баҳраманд бўлиши ёки бошқа имкониятлардан фойдаланиб жаннатга кириш эҳтимоли мавжуд. Буларни мутлақо эътибордан қолдириш мумкин эмас!
Бир одамнинг куфр гапни айтгани сабаб қозининг ҳузурига келтирилса, қози гувоҳларнинг даъволаридаги масала – куфр гапни айтгани ҳақида сўрайди. Агар айтганидан тонса, қўйиб юборилади. Чунки гапдан тонишнинг ўзи тавба ҳисобланади.
Агар айбдор мен бу гапнинг куфр эканини билмасдим, деса унга тушунтирилади. Бундан кейин ҳушёр бўлишни уқтирилиб, бу ҳолатда қўйиб юборилади.
Аммо ўша одам, мен бу гапни билиб айтдим, динимдан қайтдим, деса, уни тавба қилишга чақирилади ҳамда тавба қилгунига қадар қамаб қўйилади.
Хулоса шундан иборатки, куфр гапни очиқ айтган ва тан олиб турган одамга Исломнинг муомаласи шу бўлгач, имони бор эканини тасдиқлаётган ва Исломга имкон қадар амал қилаётганларни турли баҳона ва асоссиз сабаблар туфайли кофирга чиқариш ва уларга турли кўринишдаги зулмни раво кўриш бизнинги ақийдамизга мутлақо тўғри келмайди.
Шундай экан, мусулмоннинг имонини муҳокама қилишга ўта хушёр бўлишимиз лозим.
Манбалар асосида
Акмалхон Аҳмедов тайёрлади
Турк тилли давлатлар раҳбарлари Туркистонда учрашади
31 март куни Қозоғистоннинг Туркистон шаҳрида Туркий тилли давлатлар ҳамкорлик кенгаши (ТТДҲК) норасмий саммити бўлиб ўтади, дея хабар берди «Дунё» «Казинформ»га таяниб.
Саммит Қозоғистоннинг биринчи президенти Нурсултон Назарбоев ташаббуси билан чақирилмоқда. Унда ТТДҲКга аъзо барча давлатлар раҳбарлари ҳамда мазкур ташкилот кузатувчиси ҳисобланган Венгрия бош вазири иштирок этишини тасдиқлаган.
«Газета.uz» хабарига кўра, саммит якунлари бўйича Туркистоннинг Турк дунёсининг маънавий пойтахти деб эълон қилишни кўзда тутган декларациянинг имзоланиши кутилмоқда.
ТТДҲК бир қатор туркий тилли давлатларни (Озарбайжон, Қозоғистон, Қирғизистон, Туркия ва Ўзбекистон, кузатувчи мамлакат Венгрия) бирлаштиради. Ташкилот котибияти Истанбулда (Туркия) жойлашган. Ўзбекистон 2019 йил 14 сентябрда кенгаш аъзоси бўлди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Имом Мотуридий таълимоти Европада кенг ўрганилмоқда
Яқинда Имом Мотуридий қаламига мансуб “Китоб ат-тавҳид” асарининг факсимиле нусхаси билан танишиб чиқдим. Китоб ўта нодир бўлиб, Беларусда, аниқроғи, Беларусь муфтиятининг илмий тадқиқотлар департаменти томонидан нашр этилган.
“Китоб-ат-тавҳид” ХХ асрнинг ўрталаригача бизгача етиб келмаган, деб ҳисобланган. 1950 йилларда асарнинг ягона қўлёзма нусхаси топилган. Ҳозир у Кембриж университети кутубхонасида сақланмоқда. Қўлёзманинг факсимиле нусхаси Беларусда 2019 йилда илмий мақсадда ёш, изланувчан исломшунос олим, Минск масжиди имоми Мақсат ҳазрат Овезовнинг ташаббуси билан нашрдан чиққан.
Мазкур нашрга тадқиқот материали илова қилинган бўлиб, унда Имом Мотуридий ва унинг мероси тўғрисида маълумот берилган. Бу нусха ҳозир Беларусдаги Ислом музейидан ўрин олган.
Беларусь жуғрофий ўрнига кўра қадимдан Шарқ ва Ғарб тамаддуни ўртасида кўприк вазифасини бажариб келаётган минтақадир. Мамлакат ўз ҳудудида яшайдиган турли миллат ва элатлар маданияти ва диний қадриятларининг ибратли жиҳатларини ўзлаштирган. Бу ерда, айниқса, ғарбий ва шарқий насроний черковларининг илоҳиёт мактабларига кенг ўрин берилган. Беларусда мусулмонлар олти асрдан буён истиқомат қилиб келаётгани эътиборга молик. Хусусан, соҳибқирон Амир Темур томонидан зарбага учраган Тўхтамишхон қўшинларининг омон қолган қисми мамлакат ғарбий ҳудудларида ўрнашиб қолиши мусулмонлар ҳаётида муҳим аҳамиятга эга бўлди. Мусулмонлар шундан буён бу мамлакатда муқим яшаб келмоқда.
ХХ аср бошларида Беларусь пойтахти Минскда тошдан Марказий Европа минтақасида ягона ҳисобланган масжид бунёд этилди. Бу мусулмонлар учун тарихий аҳамиятга молик воқеа эди. Бироқ совет мафкураси туфайли масжид орадан кўп ўтмай ёпилган. Энг ачинарлиси, у 1968 йилда бузиб ташланган.
2016 йилда масжид янгидан бунёд этилди. Шаҳар марказида қад кўтарган янги иншоот Беларусь халқига ислом маърифий олами билан яқиндан танишиш имконини берди. Мазкур бинода мамлакат муфтияти, Беларусдаги биринчи Ислом музейи, шунингдек, маданий ва маърифий тарғибот маркази жойлашган.
Муфтиятнинг илмий тадқиқот департаменти 2018 йилдан буён фаолият юритиб, ислом динига оид китобларни беларусь тилида чоп этишга бош-қош бўлиб келмоқда. Департамент Қуръони каримни ўрганиш ва ақоид илмига оид тадқиқотлар билан ҳам шуғулланмоқда. Унга Минск масжиди имоми Мақсат ҳазрат Овезов раҳбарлик қиляпти.
Беларусда Алам ул-Худо – “Ҳақ йўли байроғи” кўнясини олган Имом Абу Мансур Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд ал-Мотуридий диний таълимотининг асосий йўналиш сифатида танланиши эътиборга молик.
Беларусь илоҳиётчи олимлари Мотуридий диний таълимотини нафақат ислом олами, балки бутун инсониятнинг бугуни ва эртаси учун хизмат қиладиган ислом диний тафаккурининг истиқболли йўналиши сифатида ривожлантиришга интилмоқда. Хусусан, Мақсат ҳазрат Овезов Имом Мотуридий илмий мероси ва фаолияти борасида қатор илмий тадқиқотларга бош-қош бўлмоқда.
Бизгача Имом Мотуридий шахсига доир жуда кам маълумот етиб келган. Бугунги кунда унинг мероси ва шахсиятига доир маълумотларни излаб топиш борасида ишлар олиб борилмоқда.
Беларусь исломшунослари Мотуридий меросини ўрганаётган чет эллик олимлар билан ҳам ҳамкорлик қилмоқда. Масалан, туркиялик олим, профессор Сўнмес Қутлудан Жамолиддин ал-Қарший асарлари воситасида Имом Мотуридийнинг зоҳирий кўриниши тўғрисида қимматли маълумотнома олинди.
Беларусь муфтияти Мотуридий диний таълимоти бўйича Марказий Европа марказини ташкил этишни мақсад қилган. Айни пайтда бу йўналишда катта ишлар амалга оширилмоқда. Ўтган асрларда яшаб ўтган ва ҳозирги давр олимларининг шу йўналишда эришган ютуқлари умумлаштирилиб, китоблар ва ислом дини бўйича Минск масжидида бўлиб ўтадиган дарсларда европаликлар тушунадиган ва қабул қиладиган талқинда етказиляпти.
Беларусга Мотуридий таълимоти етакчиларидан бири Абу Ҳафс Умар ибн Муҳаммад ан-Насафийнинг “Ақоид ан-Насафия” китоби олиб келинди. Минск масжидида диний таълим олган, уни муваффақият билан тугаллаган талабалар Мотуридий таълимоти мазмун-моҳиятини шу ерда истиқомат қилаётган мусулмонларга етказади.
Мақсат ҳазрат Қуръони каримнинг “Ал-Ихлос” сураси тафсирини араб, турк, инглиз ва рус тилларида ёзиб, нашр эттирди. Ушбу сура Имом Мотуридий, Абу Ҳафс ан-Насафий, Абу Лайс Самарқандий, Саъад ад-дин ат-Тафтазоний, Абу Ҳафс ал-Ғазнавий каби мотуридийшунос олимлар фикрига таянган ҳолда тафсир қилинган. Шунингдек, ҳанафийлик мазҳаби ақидаларига таяниб ёзилган “Ақида ат–таҳавия” асосида видеодарслар туркуми тайёрланди. Уларда ушбу китоб мазмун-моҳияти мотуридийшунос олимларнинг изоҳ ва шарҳлари асосида очиб берилган. Видеодарслар беларуслик барча мусулмонларга Имом Мотуридий диний таълимотини етказиш бўйича самарали усул бўлди.
Муфтият чет элдаги ислом марказлари ва ташкилотлари, жумладан, Мотуридий диний таълимотини тадқиқ қилиш бўйича Россия мусулмонлари диний идоралари билан яқин алоқа ва ҳамкорлик ўрнатган. Шунингдек, Ўзбекистон Халқаро ислом академияси ҳузурида ташкил этилган Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази билан ҳамкорликни йўлга қўйиш зарурияти мавжуд.
Ўзбекистоннинг ислом илм-фани ва таълими муассасалари билан тажриба алмашиш, таълим соҳасида малака ошириш бўйича яқин ҳамкорлик қилиш Мотуридий таълимотини ривожлантириш суръатларини жадаллаштириш имконини беради. Айниқса, бу муҳтарам зот меросини ўрганаётган мотуридийшуносларга қўлёзмалар архиви билан ишлаш муҳим ҳисобланади. Имом Мотуридий меросига бағишланган анжуманларда иштирок этиш, бу таълимот борасида Ўзбекистон ва Беларусда тақдим этилган адабиётларни ўзаро алмашиш ишларини кенг йўлга қўйиш имконияти пайдо бўлади.
Беларусь диншунослари томонидан олиб борилаётган илмий изланишлар фақат тор доира билан чекланиб қолмай, балки барча хоҳловчиларни Мотуридий таълимоти билан таништиришни мақсад қилган.
Дониёр Обидов,
Ўзбекистоннинг Беларусдаги эчихонаси маслаҳатчиси, сиёсий фанлар доктори
Ушбу сура ўқилган уйга шайтон кира олмайди
Бақара – Мадинада нозил қилинган энг аввалги сурадир. Суранинг бошидаги тўрт оят мўминлар ҳақида, ундан кейинги икки оят кофирлар ҳақида ва улардан кейинги ўн уч оят мунофиқлар ҳақида нозил бўлган. Бақара сураси Қуръони каримдаги энг узун сурадир. Энг узун оят ҳам айнан мазкур сурада бўлиб, у қарз ҳақидаги 282-оятдир. Бу оят тўлиқ бир бетни ташкил этади. Бақара сурасини доим ўқиб юрган кишиларга Аллоҳнинг изни билан сеҳру жоду таъсир қилмайди.
Бақара сураси ўқилган уйдан шайтон қочади. Бу ҳақда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Шайтон Бақара (сураси) ўқиладиган уйдан қочади", дедилар (Имом Муслим, Имом Термизий ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: "Ким кечаси Бақара сурасидан ўн оят ўқиса, шайтон ўша кечада унинг уйига кирмайди" (Имом Доримий, Имом Байҳақий ривояти).
Шайтон Бақара сураси ўқилган ерга кира олмаслигини ўзи тан олиб айтган. Бу ҳақда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мени Рамазон закотини қўриқлашга вакил қилдилар. Бир куни кимдир келиб, егуликдан ҳовучлаб ола бошлади. Мен уни тутиб олдим-да, "Аллоҳга қасамки, сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга олиб чиқаман", дедим. У: "Мен муҳтож одамман, бола-чақам бор. Ниҳоятда муҳтожман", деди. Мен уни қўйиб юбордим.
Тонг отди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Эй Абу Ҳурайра, бу кеча асиринг нима қилди?" дедилар. "Ё Аллоҳнинг Расули, жуда муҳтожлиги, бола-чақаси борлигидан шикоят қилган эди, раҳмим келиб, қўйиб юбордим", дедим. У зот: "Билиб қўй, у сени алдабди. Ҳали яна келади", дедилар. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг "Ҳали яна келади" деган сўзларидан унинг қайтиб келишини билиб, уни пойладим. У келиб, егуликдан ҳовучлаб ола бошлаган эди, уни яна тутиб олдим. "Сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга олиб чиқаман", дедим. У: "Мени қўйиб юбор, мен муҳтожман, бола-чақам бор. Энди қайтиб келмайман", деди. Унга раҳмим келиб, қўйиб юбордим.
Тонг отди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: "Эй Абу Ҳурайра, асиринг нима қилди?" дедилар. Мен: "Ё Аллоҳнинг Расули, ниҳоятда муҳтожлиги, бола-чақаси борлигидан шикоят қилган эди, яна раҳмим келиб, қўйиб юбордим", дедим. У зот: "Билиб қўй, у сени алдабди. Ҳали яна келади", дедилар. Уни учинчи марта пойладим. Келиб, яна егуликдан ҳовучлаб ола бошлаган эди, уни тутиб олдим. "Энди сени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга албатта олиб чиқаман. Бу охиргиси. Сен қайтиб келмайман деб, учинчи марта қайтиб келяпсан", дедим. У: "Мени қўйиб юбор, Аллоҳ сенга манфаат берадиган калималарни ўргатаман", деди. "Нима у?" дедим. У: "Тўшакка ётганингда Оятул-Курсийни – "Аллоҳу лаа илаҳа илла ҳувал-Ҳайюл-Қойюм"ни оятнинг охиригача ўқигин. Шундай қилсанг, Аллоҳнинг даргоҳидан бир қўриқчи тонг отгунча тепангда туради ва шайтон сенга ҳаргиз яқинлаша олмайди", деди. Уни қўйиб юбордим.
Тонг отди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга: "Бу кеча асиринг нима қилди?" дедилар. Мен: "Ё Аллоҳнинг Расули, Аллоҳ сенга манфаат берадиган калималарни ўргатаман деган эди, қўйиб юбордим", дедим. У зот: "Улар нима экан?" дедилар. "У менга: "Тўшакка ётганингда Оятул-Курсийни – "Аллоҳу лаа илаҳа илла ҳувал-Ҳайюл-Қойюм"ни оятнинг охиригача ўқигин. Шундай қилсанг, Аллоҳнинг даргоҳидан бир қўриқчи тонг отгунча тепангда туради ва шайтон сенга ҳаргиз яқинлаша олмайди", деди", дедим.
Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Билиб қўй, ўзи ғирт ёлғончи бўлса ҳам, сенга рост айтибди. Уч кечадан бери ким билан гаплашаётганингни биласанми, эй Абу Ҳурайра?" дедилар. "Йўқ", дедим. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: "У шайтон эди", дедилар» (Имом Бухорий ривояти).
Бақара сураси ўқилган ерга фаришталар тушадилар. Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Усайд ибн Ҳузайр розияллоҳу анҳу тунда "Бақара" сурасини ўқиётган эди. Бир пайт ёнгинасида боғланган от ҳурка бошлади. У қироатдан тўхтади. От ҳам тинчланди. Яна ўқий бошласа, от ҳам безовталанар эди. Қироатни тўхтатса, яна жим бўларди. Ўша вақтда ўғиллари Яҳё от ёнида эди. От босиб олмасин деб, қироатни тўхтатиб унинг олдига бордилар. Ўғилларини отдан узоқроққа қўйгач, осмонга қарасалар, унда соябонларга ўхшаш, остида нур таратиб турган нарсалар бор экан. Тонг отгач, бўлган воқеани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга айтиб бердилар. У зот алайҳиссалом: “Ҳузайрнинг ўғли, қироатингни давом эттиравермадингми?” дедилар.
Усайд розияллоҳу анҳу айтдилар: “Боламни от босиб қолишидан қўрқдим. У отнинг яқинида эди. Отдан узоқроққа қўйиб осмонга қарасам, у ерда соябонга ўхшаш, ичида чироғи бор нарсалар турган экан. Уйимдан чиқиб қарасам, йўқ бўлиб қолибди”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Улар нималигини биласанми?” деб сўрадилар. Усайд розияллоҳу анҳу: “Йўқ”, деди. Расулуллоҳ: “Улар овозингни эшитиш учун пастга тушган фаришталар эди. Агар тонггача ўқиганингда, одамлар ҳам уларни кўрган бўларди. Фаришталар ҳам улардан қочмас эди”, деб айтдилар».
Бақара сураси Қиёмат куни шафоатчи бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қуръонни ўқинглар. Чунки у қиёмат куни ўз аҳли учун шафоатчи бўлади. Икки ёритувчи нур – Бақара ва Оли Имрон сураларини ўқинглар. Зеро, бу иккиси қиёмат куни икки булут ёки бир гуруҳ саф-саф қушлар шаклида келиб, ўз соҳибларининг ҳожатини раво қилади. Бақара сурасини ўқинглар. Уни ўқиш барака, тарк этиш эса ҳасратдир", деганлар (Имом Муслим, Имом Доримий, Имом Аҳмад ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким Бақара сураси охиридаги икки оятни бир кечада ўқиса, кифоя қилади", дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Ҳадисда келган “Кифоя қилади”дан қуйидаги маънолар келиб чиқади:
- Барча ёмонликлардан сақланишга кифоя қилади.
- Шайтоннинг ёмонлигидан сақланишга кифоя қилади.
- Савоб олишга кифоя қилади.
- Кечасини Қуръон қироати ила бедор ўтказишдан кифоя қилади.
- Инсу жиннинг ёмонлигидан кифоя қилади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қуръон оятларининг саййиди Оятул курсийдир", деганлар (Имом Ҳоким ривояти).
Зубайд Абдураҳмон ибн Асваддан ривоят қилади: "Ким Бақара сурасини ўқиса, бунинг эвазига унга жаннатда тож кийдирилади" (Имом Доримий ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД
Аллоҳ хоҳлаган нарса бўлади
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қизларининг биттасидан ривоят қилинади:
У зот қизларига тонг отганида:
سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ مَا شَاءَ اللهُ كَانَ وَمَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ، أَعْلَمُ أَنَّ اللهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَأَنَّ اللهَ أَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا
«Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи, лаа қуввата илла биллаҳи маша`аллоҳу кана ва ма лам йаша` лам йакун. Аъламу анналлоҳа ъала кулли шай`ин қодийр. Ва анналлоҳа қод аҳато бикулли шай`ин ъилма», деб айтишни ўргатар эдилар. Чунки бу калималарни тонг отганида айтган киши кеч киргунича муҳофаза қилинади. Кеч кирганида айтса, тонг отгунича муҳофаза этилади.
Маъноси: Аллоҳга ҳамд айтиш билан Уни поклаб ёд этаман. Аллоҳдан бошқада қувват йўқ. Аллоҳ хоҳлаган нарса бўлади. Хоҳламаган нарса бўлмайди. Биламанки, Аллоҳ ҳар бир нарсага қодирдир. Ва, албатта, Аллоҳ ҳар бир нарсани илми билан иҳота қилгандир.
Абу Довуд ривоятлари.
Имом Нававийнинг «Ал-Азкор» китобидан