muslim.uz

muslim.uz

الأربعاء, 25 تموز/يوليو 2018 00:00

Тежамкор бўлинг, қашшоқ бўлмайсиз!

Аллоҳ таоло одамни яратиб, унга турли нозу неъматларни ато этди. Бу тўғрисида Қуръони каримда шундай деб марҳамат қилади: “Батаҳқиқ (мен) одам фарзандини (азиз) ва мукаррам қилдим. Ва (одам фарзандини) қуруқлик ва денгизда (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдим. Ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердим ва уларни ўзим яратган кўп жонзотлардан афзал қилдим” (Исро сураси 70-оят)

Ояти каримадан маълумки инсон барча яратилган махлуқотлар ичида  энг мукаррам ва улуғидир. Уни Ер юзида пок бўлган неъматлар билан  ризқлантириб қўйди. Ва яна барча мавжудотларни орасида яралишлик жиҳатидан фазилатли қилиб қўйди.

Демак инсон зоти мукаррамлиги дунёни тўғри, одилона кўз билан кўришлиги, ақл фаросат билан иш юритишлигидадир. Ақл фаросат билан иш юритиш Аллоҳ таоло бизларга берган неъматларни қадрига етишликдир. Бу неъматларнинг улуғи, умр неъматидир. Умрни беҳуда, бекорчи нарсаларга сарфланса бу ҳам исрофгарчиликка кириб, умрни исроф қилган ҳисобланади. Чунки инсондан Қиёмат кунида аввало унинг бу дунёдаги яшаб ўтган умри тўғрисида сўралади.

Расулуллоҳ (с.а.в)  Имом Термизий ривоят қилган мана бу ҳадиси шарифда: “Қиёмат кунида банданинг қадами то тўрт нарсадан сўралмагунча жойидан қимирламайди:

  1. Умрини қандай ўтказгани.
  2. Ёшликда нима амал қилгани.
  3. Молини қаердан топиб, қаерга сарфлагани.
  4. Олган илмига қай даражада амал қилгани”-деб марҳамат қилдилар.  

Демак Аллоҳ таоло бизларга берган неъматларни исроф бўлишига йўл қўймаслигимиз, ҳаётимиз давомида ўзимизга бир меъёрни танлаб олмоғимиз бўлади. 

Бу меъёр эса умрни Қуръони карим ва ҳадиси шариф таълимоти асосида олиб боришлигимиздир.  

Фуқаҳолар ҳам исрофни икки хилга бўлганлар:

  1. Молни харомга сарфлашлик.
  2. Молни шариат юзасидан бўлмаган мубоҳ ишга сарфлашлик.

Молни шариат юзасидан бўлмаган мубоҳ ишга сарфлашликка мисол тариқасида тўйлардаги ортиқча қилинаётган саватларни келтириш мумкин.

Аллоҳ таоло дунёдаги барча нарсаларни қатъий мезон билан яратган бўлиб, ундаги бирорта нарса ҳам беҳуда ва ортиқча эмас. Ислом таълимоти инсонларга ўзлари учун яратилган нарсалардан оқилона ва меъёри билан фойдаланиш йўлларини кўрсатиб берган. Биз мана шу кўрсатмаларга мувофиқ ҳаёт кечирадиган бўлсак Иншааллоҳ ҳидоятда юрган кишилардан ҳисобланамиз. Бунинг акси бўладиган бўлса, у ҳолда бу иллат исроф деб аталади.

Муқаддас динимиз, биз инсонларни исрофнинг барча кўринишларидан қайтарган ва унинг ёмон оқибатларини ҳам баён қилган. Жумладан Қуръони каримнинг Аъроф сураси 31-оятида Эй одам болалари! Ҳар бир ибодат чоғида ўз зийнатларингизни олинглар. Енглар ичинглар исроф қилманглар. Чунки у исроф қилгувчиларни яхши кўрмайди”.

Аллоҳ таоло одам боласига ейишга, ичишга буюради. Буларни барчасида исрофдан қайтаради. Ва яна исрофгарларни яхши кўрмаслигини ҳам айтиб қўяди.

Мумин киши озиқ-овқат муносабатида ҳам бошқаларга ўрнак бўлади. Чунки у яшашлик учун ейди.

Албатта еб ичиш гуноҳ эмас, исроф қилишлик гуноҳдир. Имом Бухорий (раҳматуллоҳи алайҳ) келтирган ривоятда ҳазрати Абдуллоҳ ибн Аббос (розияллоҳу анҳу): “Сени икки хислат, фахрланиш ва исрофгарчилик хатога бошламаса, ҳоҳлаганингни еб ҳоҳлаганигни ичавер” - деганлар.

Афсуски баъзи кишилар еб-ичишнинг хилма-хил ва кўп бўлишини ҳаётнинг асосий мезони деб билсалар, бошқа кишилар хусусан, бизда одамлар озиқ-овқатни исроф қилиш деганда, емай ташлаб юборишни тушунадилар. Бу, аслида, тўғри. Аммо керагидан ортиқ емоқ ҳам исрофдир.

Имом Аҳмад ривоят қилган ҳадиснинг шарҳидан шуни тушунамизки, инсон қорнини уч қисмга бўлиши керак, учдан бири таом учун, учдан бири ичимлик учун, учдан бири ҳаво учундир. Озиқ-овқатни ейишликдаги исрофгарчилик ҳаттоки баъзи бир касалликни ҳам келтириб чиқаради. Бу эса исрофнинг ҳаромлигига яққол далилдир.

Демак биз чиндан ҳам ўзимизни Аллоҳнинг бандаси ва Расулуллоҳ (с.а.в)нинг умматлари деб билсак, мазкур оят ва ҳадисларга амал қилган ҳолда исрофгарчиликни олдини олишлигимиз ҳамда барча ишларимизда ўзимизга ўртаҳолликни лозим тутишлигимиз лозим бўлади. Бу тўғрида Пайғамбаримиз (с.а.в): “Ишларнинг яхшиси ўртачасидир” деб марҳамат қилганлар.

Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг Фурқон сураси 67-оятида шундай дейди: “Улар инфоқ қилганларида исроф ҳам ва хасислик ҳам қилмаслар. У иккиси ўртасида мўътадил бўлурлар”.

Мусулмон киши мол-пул сарфлашда доимо мўътадил бўлиши керак. Ҳеч қачон молу дунёни исроф қилмаслиги керак ва ҳаддан ташқари хасис бўлиб, зарур жойга ва керакли миқдорда сарфлашдан бош тортмаслиги ҳам керак.

Бу тўғрисда Исро сураси 29-оятида шундай дейилади: (Бахиллик қилиб) қўлингизни бўйнингизга боғлаб ҳам олманг. (Исрофгарчилик қилиш билан) уни бутунлай ёйиб ҳам юборманг! Акс ҳолда маломат ва маҳрумликда ўтириб қолурсиз.

Ҳаддан ошишлик, исрофгарчилик, манманлик ва риёкорлик каби иллатлар эса ҳам ақлан ҳам шаръан қораланиб, улардан хазар қилишга буюрилган. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг Исро сураси 26-27-оятида шундай марҳамат қилади: “…Исрофгарчиликка мутлақо йўл қўйманг! Чунки, исрофгарлар шайтонларнинг биродаридирлар. Шайтон эса Роббисига нисбатан ўта ношукур эди”.

Пайғамбаримиз (с.а.в)дан ривоят қилинган ҳадиси шарифларда ҳам исрофгарчиликдан қайтарилиб, тежамкорликка тарғиб этилади:  “Аллоҳнинг нозу неъматларидан ҳоҳлаганча еб-ичинглар, хайру-эҳсон қилинлар, кийиниб ясанинглар, лекин исрофгарчилик ва манманликка йўл қўймангизлар!”.

Дарҳақиқат ҳар бир нарсанинг ўртаси яхши дегандек, мол-дунё сарфлашда ҳам меъёрни сақлаш лозимдир.

Албатта бизнинг халқимиз меҳмодўст саховатли ҳалқ бўлганлиги учун нишонланадиган маросимларимиз жуда кўп. Ислом динида ҳам хурсандчилик кунларида хусусан никоҳ, ақиқа ва шунга ўхшаш маросимларда дастурхон ёзиб, қариндош-уруғ ва қўни-қўшниларни меҳмон қилишликка тарғиб қилинган. Лекин бундай маросимларда ҳам керагидан ортиқча сарф-харажат қилишлик ҳам исрофгарчиликка олиб келади. Шариатимизда хайр-эҳсон қилишликка тарғиб қилинишидан асосий мақсад муҳтож ва фақирларга моддий ёрдам беришдир. Пайғамбаримиз (с.а.в) ҳадисларининг бирида: “Таомларнинг энг ёмони қорни очлар қолиб, қорни тўқлар чақирлиган зиёфатдир”-деб марҳамат қилганлар. (муттафақун алайҳ). 

Шундай экан яхши ниятда хайру-эҳсон қилишни истаган киши сарфлаган моли исроф бўлиб беҳуда кетмаслигини ўйлашлиги, қолаверса савоб бўладиган томонларини ахтариши мақсадга мувофиқ бўлади.

 

Муҳаммадали КАТТАБАЕВ,  

“Ҳидоя” ўрта махсус ислом билим юрти АРМ мудири

الأربعاء, 25 تموز/يوليو 2018 00:00

Зуҳо намозининг фазилати

Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Кимки ўн икки ракаат зуҳо намози ўқиса, Аллоҳ унга жаннатда олтиндан бир қаср бино қилгайдир».
(Термизий, Ибн Можа, Байҳақий, Табароний, Баззор ва Ибн Абу Осим ривоят қилишган.)

Юқоридаги ҳадис қуйидаги кўринишда ҳам ривоят қилинган:

«Ким икки ракаат зуҳо намози ўқиса, ғофиллардан деб ёзилмайди. Ким тўрт ракаат зуҳо намози ўқиса, қаноатлилардан деб ёзилади. Ким олти ракаат зуҳо намози ўқиса, у ўша кун учун унга кифоя қилади. Ким саккиз ракаат зуҳо намози ўқиса, Аллоҳ таоло уни обидлардан деб ёзиб қўяди. Ким ўн икки ракаат зуҳо намози ўқиса, у одам учун Аллоҳ жаннатда бир уй барпо қилади».
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Менга Халилим саллоллоҳу алайҳи васаллам уч нарсани васият қилганлар: ҳар ойда уч кун рўза тутмоқни, икки ракаат чошгоҳ–зуҳо намоз ва ухлашимдан олдин витр ўқимоғимни». (Бухорий, Муслим, Насоий ривояти).

Абу Саъид ал-Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий саллоллоҳу алайҳи ва саллам зуҳо намозини (баъзи кунлар) шундай (узлуксиз) ўқир эдиларки, биз ҳатто, энди бу намозни ҳаргиз тарк қилмайдилар, дердик. Баъзан эса шундай ўқимай ташлаб қўяр эдиларки, биз ҳатто, энди бу намозни ҳаргиз ўқимайдилар, дердик». 
(Термизий ва Аҳмад ривояти).

Зуҳо намози неча ракаат?

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: «Кимки икки ракаат зуҳо намозини мунтазам ўқиса,
гуноҳи денгиз кўпикларича бўлса ҳам, кечирилгайдир».

(Термизий, Ибн Можа, Аҳмад ва Исҳоқ ривояти).

Абу Зар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам: «Сизларнинг ҳар бир аъзоингизга садақа вожибдир. Ҳар бир тасбиҳингиз – садақа, ҳар бир ҳамд айтишингиз – садақа, ҳар бир таҳлилингиз («Ла илаҳа иллаллоҳ», дейишингиз) – садақа, ҳар бир такбирингиз – садақа, яхшиликка буюришингиз – садақа, ёмонликдан қайтаришингиз – садақа. Энди буларнинг ҳаммаси учун икки ракаат зуҳо намоз ўқишингиз кифоядир», — дедилар (Имом Муслим ривояти).

Зуҳо намози – бу намоз 360 садақага тенгдир.

Инсоннинг жисими 360 бўғиндан иборат бўлиб, инсонга бу неъматларнинг шукронаси ўлароқ ҳар куни 360 садақа қилиш лозим бўлади. Чошгоҳ намози ана ўша шукронани адо этишга кифоя қилади.

Зуҳо намозининг вақти қуёш тўла чиққандан тахминан 3 соат ўтгач бошланади ва пешин вақтидан 10-15 дақиқа аввал (бу вақтда қуёш тиккага келади ва намоз ўқиш макруҳ саналади) тугайди. Энг афзал вақти – пешин вақти киришидан 30-45 дақиқа аввалги вақтдир.

 

М. АШУРОВ
«Кулла» жомеъ масжиди имом-хатиби

الأربعاء, 25 تموز/يوليو 2018 00:00

Огоҳ бўлган, абгор бўлмас!

Баъзи ота-оналар фарзандининг ёш бўлишига қарамай, уяли телефондан бемалол фойдалана олишини кўриб, хурсанд бўлишини айтади. Лекин уларнинг кўпи болалари телефон орқали нималар билан машғуллигини билмайди, тўғрироғи, назорат қилмайди. Болакай эса қўлида телефон, истаган, қизиққан маълумотларини ўртоқларидан кўчириб олиши ва ундан завқланиши мумкин. Шу тариқа, телефонга тушган ҳар хил бемаъни, ёшига мос бўлмаган маълумотлар ҳам боланинг онгини заҳарламоқда.

Маълумотларга кўра, ҳозирги кунда уяли телефон орқали ҳаёсиз тасвирларни тарқатиш тез ривожланмоқда. Бу эса дунё мамлакатларини жиддий ташвишга соляпти. Қатор давлатлар жамиятда, айниқса, ёшлар орасида одоб-ахлоқ меъёрларининг бузилишига йўл қўймаслик мақсадида кескин чораларни қўллашга мажбур бўлмоқда.

Хитой ҳаёсиз маҳсулотларни тарқатишга қарши кенг қамровли кураш ҳаракатларини бошлаб юборди.

Австралияда эса ҳаёсиз маҳсулотларнинг тарқатилиши қатъий тақиқланиб, бу борада махсус қонун қабул қилинган.

Мактаб ўқувчиларини тармоққа улашда аппаратнинг турига қараб, белгиланган меъёрлар асосида фақат оддийларига улаш керак. Яъни, уларда камера, диктофон, флеш карта, "bluetooth" бўлмаслиги керак. Ўқувчиларга фақат кириш­ чиқиш қўнғироқларини қабул қилувчи ва хабар йўлловчи аппаратлардангина фойдаланишга рухсат бериш лозим.

Бугунги ҳаётни интернетсиз тасаввур қилиш қийин. Шубҳасиз, интернет давримизнинг энг буюк ихтироларидан бири. Катта-кичик, ҳар ким унинг хизматидан фойдаланиши мумкин. Бироқ гап ким қандай фойдаланишига боғлиқ. Ҳозир тўрт­беш яшар бола ҳам компьютердан бемалол фойдаланиши, эртадан­ кечгача “автопойга” ўйнаши ёки “жангари филм иштирокчиси”га айланиши мумкин. Бир қарашда бунинг ёмон жойи йўқдек. Бироқ бу нарса одат тусига кирса, нохуш оқибатларга олиб келиши ҳеч гап эмас.

Агар ўтган асрнинг 90-йилларида ёшларнинг энг севимли машғулотлари мусиқа тинглаш ва телекўрсатувлар кўриш бўлса, айни кунда компьютер ва интернет олдинги қизиқишларни ёш авлод ҳаётидан сиқиб чиқарди. Ҳозирги замон ёшлари қизиқиш ва севимли машғулотлари ҳақида сўз юритганида, спорт, дўстлар билан суҳбатлашиш, маънавий ва маданий ҳордиқ чиқариш билан бир қаторда компьютер технологиялари ва интернетга бўлган қизиқишларини биринчи ўринда тилга олади.

Сўнгги илмий текширувлар натижаларига кўра, бутун дунё тармоғига уланаётган ёш болаларнинг сони соат сайин ошмоқда. 2007 йил Европада ўсиб келаётган ёш авлод вакилининг учдан бир қисми онлайн тизимида бўлиши кузатилди. 2010 йил дунё тармоғида 10 миллион ёшлар “сайр қилган” бўлса, ҳозир уларнинг сони аллақачон 20 миллионга етган. Кундан кунга интернетдан фойдаланувчи оилалалар, фарзандлар сони кўпаймоқда. Бундай ёшларнинг катта қисми – 4,5 миллиондан ортиғи Буюк Британияга тўғри келади. Улар ҳар куни электрон манзилларини текширади, турли хил сайтлардан маълумот излайди ва чат орқали мулоқотда бўлади. Германияда ҳозирча 3 миллиондан ва Францияда 1,5 миллиондан ортиқ ёшлар вақтини асосан онлайн тизимида ўтказади.

Яна бир муҳим маълумот: “Болаларни асрайлик” (Save the Children) халқаро ҳуқуқий ташкилоти ўтказган сўровномалар натижасидан маълум бўлдики, АҚШдаги 15­17 яшар ўсмирларнинг 85 фоизи, Канада ёшларининг 93 фоизи мунтазам равишда интернетдан фойдаланади.

Дарҳақиқат, бугун интернетдан фойдаланувчиларнинг деярли барчаси ёшларни ташкил этади. Тадқиқотлар натижаларидан шу маълум бўлдики, ҳозир мактаб ёшидаги болалар ҳам интернетдан тобора эрта фойдаланмоқда.

Ёшларнинг интернетдан фойдаланиши ҳақида сўз юритар эканмиз, юқорида тилга олинган ҳолат – интернетдаги танишувлар, SMS, чатларга тўхталиб ўтамиз. Алоҳида таъкидлаш жоизки, бундай интернет аро ёзишувлар ёшлар ўртасида бугун кенг оммалашиб бормоқда, аста­-секинлик билан чатга кирган ёшлар асосий вақтини ёзишмаларга сарфлаб, SMSларга, бу орқали интернетга муккасидан кетмоқда. Америкалик тадқиқотчиларнинг огоҳлантиришларича, SMSга бундай муккадан берилиш ўсмирлар соғлиғи, шунингдек, хулқ­атвори билан алоқадор бўлиши мумкин экан.

Тадқиқот ўтказилган ёшлардан 20 фоизи SMSга “ўта муккасидан кетганлар” тоифасига кириб, кунига 120 дан кўпроқ хабар жўнатар экан. Улар орасида, шунингдек, спиртли ичимликлар ичиш, тамаки чекиш, гиёҳвандлик ва шаҳвоний амалларга берилиш ҳам кўп учрар экан.

Интернетдаги ижтимоиий тармоқларда кунига уч соатдан кўпроқ ўтирган ўсмирлар орасида ҳам шунга ўхшаш ҳолатлар қайд этилган. Ушбу тадқиқот шундан далолат берадики, SMSга, интернет ижтимоий тармоқларига берилиб кетиш ҳолатини назардан қочириш ўсмирлар соғлиғига хавфли таъсир ўтказиши мумкин. Ана шу ҳолат SMS ё интернет ижтимоий тармоғидан ҳаддан ташқари кўп фойдаланувчиларнинг ичкилик ва тамакига кўпроқ берилиб кетиши сабабларига ҳам ойдинлик киритади.

 

Олимжон КАРИМОВ

Пешку тумани “Хўжа Пешку”

Жоме масжиди имом-хатиби

 

 

الأربعاء, 25 تموز/يوليو 2018 00:00

Умр сафаридан олинадиган фойдалар

Ҳаждан кўзланган асосий мақсад, Аллоҳ улуғлаган ва шарафлаган муқаддас маконда Унинг зикрини қоим қилиш ва ундаги фойдалар ва яхшиликларга шоҳид бўлиш ва қўлга киритишдир. Бу эса банданинг дунё ва охиратда саодат топишига сабаб бўлади.

«Одамлар орасида (юриб уларни) ҳажга чорлагин! (Шунда)улар сенга (Каъбага) пиёда ва ҳар қандай туяда узоқ йўллардан келурлар. Улар ўз (диний ва дунёвий) манфаатларига шоҳид бўлиш учун ва маълум кунларда(Аллоҳ) уларга ризқ қилиб берган чорва ҳайвонларига(қурбонлик учун сўйишда) Аллоҳ номини зикр қилиш учун келурлар. Бас, ундан ўзларингиз ҳам еяверингиз, бечора камбағалларга ҳам едирингиз!» (Ҳаж, 27-28).

Уламолар, Қуръони карим ва суннати шарифда келган далиллардан фойдаланиб ҳаждан олинадиган фойдаларнинг баъзиларини зикр қиладилар.

1) Масжидул ҳаромда ўқилган намоз бошқа жойдаги намозлардан афзаллиги.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: «Менинг масжидимда ўқилган намоз бошқа масжидларда ўқилган намоздан минг марта афзалдир. Масжидул ҳаромда ўқилган намоз бошқа масжидларда ўқилган намоздан юз минг марта афзалдир» (Имом Аҳмад ва Имом Ибн Можа ривояти).

2) Мабрур ҳаж, энг афзал амаллардан биридир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: 

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан: «Қайси амал афзал?» деб сўралди. «Аллоҳга ва Унинг Расулига иймон келтириш», дедилар. «Кейин нима?» дейилди. «Аллоҳнинг йўлида жиҳод қилиш», дедилар. «Ундан кейин нима?» дейилди. «Мабрур ҳаж», дедилар» (Икки шайх ва Насаий ривоят қилган).

3) Гуноҳлар мағфират қилинади.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Аллоҳ учун ҳаж қилса, фаҳш сўз айтмаса ва фисқу фасод қилмаса, худди онаси туққан кунидек қайтади», дедилар».

4) Мабрур ҳажнинг мукофоти жаннатдир.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Умрадан кейинги умра иккисининг орасидаги нарсаларга каффоротдир. ҳажжи мабрурнинг мукофоти жаннатдан бошқа нарса эмас», дедилар».

5) Ҳожилар ва умра қилувчилар Аллоҳнинг меҳмонларидир.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ҳожилар ва умра қилувчилар Аллоҳнинг меҳмонларидир, агар Унга дуо қилсалар дуоларини қабул қилади, Ундан мағфират сўрасалар уларни мағфират қилади” (Ибн Можа ривоят қилган). 

6) Ҳажда қилинган нафақа Аллоҳ йўлида қилинган нафақа кабидир.

Бурайда розияллоҳу анҳу отасидан ривоят қилади:

“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Ҳажга қилинган нафақа Аллоҳ йўлида қилинган нафақа кабидир. Бир дирҳам эвазига етти юз баробардир” дедилар” (Муъжамул авсат).

7) Унда шифобахш замзам суви бор

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

“У замзам сувини шиша идишларда кўтариб олиб кетар ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай қилар ва касаллар устидан қуяр ва уларга ичкизар эдилар деб айтарди”.

Юқорида зикр қилинган фазилатлар, улуғ манфаатлар бўлиб, ҳожилар ҳаж ибодати давомида бу файзу баракотларга ноил бўладилар.

Аллоҳ таоло муборак сафарга кетган ва кетиш арафасида юрган ҳожиларимизни соғу саломатликда ибодатларини адо этиб, гуноҳлардан покланиб келишларини насиб қилсин. Муқаддас жойларда ўзлари, фарзандлари, сизу биз ватандошлари ҳақларига қилган дуоларини қабул этсин. Уларнинг дуолари шарофати ила юртимизнинг тинч ва осойишталигини бардавом айласин.

 

Нўъмонжон СОЛИЕВ

Тошкент тумани

“Чувалачи” жоме масжиди имом-хатиби

Деҳлидаги мактабларга бахт дарси жорий қилинди. Таълим вазири ўринбосари Маниша Сисолининг таъкидлашича, бахт дарси минг йиллар давомида ўтиб келинган. Дарс 30-45 дақиқа давом этади.

Дарс қоидасига кўра, ўқувчилар ёшига қараб гуруҳларга бўлинади: битта гуруҳда мактабгача таълим ёшидигилардан тортиб иккинчи синфгача бўлган ўқувчилар;  иккинчи гуруҳда учинчи синфдан бошлаб бешинчи синфгача бўлган ўқувчилар ва учинчи гуруҳга 6-синфдан 8-синфгача бўлган ўқувчилар киради. 

Ўқувчиларнинг дарсни қанчалик ўзлаштиргани баҳоланмайди, чунки бу дарсда тест ва уй вазифалари бўлмайди. Дарснинг мақсади – ўқувчиларнинг онгини, ҳушёрлигини ошириш, салбий фикрлардан йироқ бўлишга ёрдам этиш, муомалани ўргатиш, сиқилишларни бартараф этишдан; талабаларда эса ўзини ҳар қандай вазиятда қўлга ола билиш, турли вазиятларда тезкор қарор қабул қила олиш ва ботинидаги қувватни ишга солишни ўргатишдан иборат.

Бахт дарси болаларда руҳий тушкунликка тушиб қолиш, сиқилишларга барҳам бериш ва безовталанишнинг олдини олади. Дарснинг фаолият йўналиши ўз қадрини ҳис қилишни, фикрини тиниқ ифода этиш ва руҳий тарбияни ўзида мужассам этади.

Дарснинг самарадорлигини Деҳли ҳукумати қошида ташкил этилган 200 ўқитувчидан иборат комиссия кузатиб боради.

Маълумотларга кўра, Ҳиндистон ўсмирларининг тўртдан бир қисми 13 дан 15 ёшгача кучли депрессияни бошдан кечиради.

 

Робия ЖЎРАҚУЛОВА

тайёрлади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Top