Шу йил 28 ноябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари Тожикистон муфтийси Саидмукаррам Абдуқодирзода жанобларини қабул қилдилар. Мартабали меҳмонга Тошкент шаҳридаги "Кўкалдош" ўрта махсус ислом билим юрти мудири Абдулҳаким қори Матқулов доимий ҳамроҳлик қилмоқда.

Самимий суҳбат чоғида Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари меҳмонни юртимизга ташрифи ва халқаро анжуманлардаги фаол иштироки учун миннатдорлик изҳор этдилар. Ўз навбатида Саидмукаррам Абдуқодирзода таклиф ва юқори даражада ташкил этилган тадбирлар учун ташаккур билдирди.

Мулоқотда томонлар азал-азалдан бир-бирига яқин қўшни, қондош-қариндош икки халқнинг бир-бирига меҳри ҳамиша осмон қадар баланд эканини таъкидладилар. Шунингдек, икки давлат раҳбарларининг одилона ва оқилона саъй-ҳаракатлари туфайли урф-одатлари, анъаналари, қадриятлари бири-бирига ҳамоҳанг бўлган икки халқнинг ҳамжиҳатлиги янада мустаҳкам бўлаётгани эътироф этилди.

Муфтийлар муҳим масалаларда фатволар ишлаб чиқиш, долзарб шаръий масалаларга ечим топиш ҳамда Рамазон ва икки ҳайит кунларини аниқлаш, шунингдек, даврнинг ўткир мавзуларида турли учрашув ва мулоқотлар қилишга келишиб олдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ва Тожикистон муфтийси Саидмукаррам Абдуқодирзода жаноблари Тошкент шаҳридаги "Кўкалдош" ўрта махсус ислом билим юрти мудири Абдулҳаким қори Матқуловга доимий ҳамроҳлик давомида кўрсатган хизматлари, меҳмондорчиликлари ҳамда ташкилий ишларни энг юқори даражада ташкил этганлари учун чуқур миннатдорлик изҳор этдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Шарқда Илк Уйғониш даври. Бу даврда илм-фан, маориф, ишлаб чиқариш, савдо-сотиқ, меъморчилик ва бошқа соҳалар мисли кўрилмаган даражада юксалди. Тараққиётга катта ҳисса қўшган ўлкалардан бири Андалус эди. Бу ҳақда мутафаккир Салоҳ Камолнинг «Мусаввар тарихи Ислом» асарида батафсил маълумот берилган.

Ҳозирги Испания ва Португалия ҳудуди, яъни, Пиреней ярим ороли қадимда «Андалус» деб аталган. Араб салтанатининг бир қисми бўлган бу ҳудудда VIII-X асрларда кучли ва адолатли бошқарувга асосланган давлат пайдо бўлди. Андалусдаги тараққиёт ўз вақтида Оврупага ҳар томонлама таъсир қилди. Ислом маданияти ва илм-фани ютуқлари Ғарб мамлакатларига асосан шу ҳудуд орқали ёйилди.
Андалус 711 йили фатҳ этилиб, бу ерда мусулмонлар давлати қарор топган эди. Бу ҳақда «Мусаввар тарихи Ислом» асарида қуйидаги маълумотлар бор: «Андалус қитъаси умавийлар даврида, Абдумалик замонида фатҳ этилган эди. Ва шул кундан буён умавия давлатининг бир вилояти аббосийлардан Абдуллоҳ Саффоҳга мағлуб бўлгач, ҳукумат умавийлар қўлидан чиқиб, аббосийлар қўлига ўтди... Аббосийларнинг умавийларга қилган зулмларидан аччиқланиб, Андалус мусулмонлари аббосийлар давлатини тан олмай қўйди. Ўзларига мустақил бир ҳукумат тузишга қарор бердилар»1. Бу мустақил давлат 750 йили қарор топиб, «Қуртуба салтанати» номи билан машҳур бўлди. Унда ўн тўрт ҳукмдор ҳукмронлик қилди.

Андалус ҳукмдорлари ҳам илм-фанга ҳомийлик қилган, ўзлари диний ва дунёвий илмлардан хабардор эди. Уларнинг саройлари илм аҳли билан доимо гавжум, мунтазам илмий мажлислар, мунозаралар ўтказилар эди. Бу давраларда ҳукмдор ва амалдорларнинг фарзандлари ҳам иштирок этарди.
Андалуснинг биринчи ҳукмдори Абдурраҳмон (756-788 йиллар) дастлаб ички низоларни бартараф этиб, Франция қироли Пипин ва бошқа ташқи душманлар ҳужумини қайтарди. Тинчлик қарор топгач, мамлакатни ислоҳ қилишга киришди. Олдин уни олтита вилоятга бўлиб, уларни мунтазам йўллар билан пойтахт Қуртуба шаҳрига боғлади. Каналлар, сув йўллари қаздирди. Юрт обод бўлди. Қуртуба ва бошқа шаҳарларда катта-катта мадраса ва масжидлар, касалхоналар қурилди. Абдурраҳмон Андалусни душманлардан ҳимоя қилиш учун қалъа ва истеҳкомлар барпо эттирди. Юрт мудофааси ва тижорат учун кемалар ясатди.
Ҳишом ибн Абдурраҳмон ҳам отаси каби мамлакатни ислоҳ қилиш ва ривожлантириш йўлидан борди. Илм ва маориф ривожи учун кўп ишлар қилди. Бу ҳудудда бошқа миллат ва халқлар ҳам бемалол яшар эди.
Андалуснинг тўртинчи ҳукмдори Абдурраҳмон Иккинчи ибн Ҳишом (821-850 йиллар) ғоят илмли одам бўлиб, саройи ҳар вақт олим ва уламолар билан тўла эди. Ҳар куни илмий мажлислар, турли масалалар бўйича мунозаралар бўлар эди. Салоҳ Камол ёзишича, Шарқу Ғарбдаги Ислом мамлакатлари ичида Абдурраҳмондан инъом-эҳсон кўрмаган бирор илм аҳли қолмаган эди. Бундан ташқари, Абдурраҳмон Андалусда мунтазам почта хизматини ташкил қилди ва пойтахтга келадиган янги йўллар қурдирди. Бу Оврупадаги дастлабки почта тизими экани манбаларда таъкидланган.

Саккизинчи ҳукмдор Абдурраҳмон Учинчи ибн Муҳаммад (913-962 йиллар) даврида Андалуснинг ривожи янада юксалди. Қуртуба жаҳоннинг энг ривожланган, чиройли шаҳарларидан бирига айланди. Шаҳар яқинида меъморий жиҳатдан жуда ноёб «Мадинат уз-Заҳро» саройи барпо этилди. Саноат ва тижорат ҳам тараққий этиб, Оврупа бозорларида Андалус моллари катта шуҳрат топди.
Турли юртлардан келган сайёҳлар Андалусдаги тараққиётдан ҳайратда қолишди. Мамлакат мадрасаларида туб жой аҳоли фарзандларидан ташқари минглаб оврупалик талаба турли фанлардан таҳсил олган эди. Натижада илм-фан ютуқлари кенг ёйилди. Шу орқали Мусо Хоразмий, Беруний, Форобий, Ибн Сино, Фарғоний каби Шарқ олимларининг илмий кашфиётлари, асарлари Оврупага кириб келди ва то XVII-XVIII асрларга қадар Ғарб университетларида дарслик сифатида ўқитилди.

Абдурраҳмон ибн Муҳаммад даврида Қуртубада Оврупада биринчи саналган тиббиёт мактаби очилди.
Тўққизинчи ҳукмдор Ҳаким Иккинчи даврида (962-976 йиллар) илмга рағбат янада ошди.
Бироқ cўнгги ҳукмдорларнинг узоқни кўзламай олиб борган сиёсати натижасида ўзаро низолар кучайди. Шунингдек, шимолдан Оврупа давлатларининг узлуксиз уюштирган ҳужумлари оқибатида Қуртуба салтанати ўн биринчи аср бошларида парчаланиб, мамлакат Ғарб саркардаларининг талончилик майдонига айланиб қолди. Бу эса ижтимоий ҳаёт ва илм-фаннинг издан чиқишига сабаб бўлди. Аста-секин мусулмонлар бу ерлардан ҳайдаб чиқарилди ва Андалус ўрнида Орагония, Кастилия ва Португалия қиролликлари ташкил топди.
Хуллас, қарийб уч аср давом этган Андалус Уйғониш даврида мусулмон илм-фани ва маданияти Оврупага кириб борди, қитъа тамаддунига катта туртки берди.

“Ҳидоят” журналидан олинди

29 ноябрь куни Ғазо секторидаги вазият бўйича БМТ Хавфсизлик Кенгашининг юқори даражадаги мажлиси ўтказилади. Бу ҳақда Хитой ташқи ишлар вазирлиги расмий вакили Ван Вэньбин маълум қилди. КП Марказий Қўмитаси Сиёсий бюроси аъзоси, Хитой Халқ Республикаси ташқи ишлар вазири Ван И йиғилишга раислик қилиш учун Нью-Йоркка боради.

– Хитой Кенгашдан халқаро тинчликни, хавфсизликни сақлаш бўйича асосий масъулиятини бажариши, умумий саъй-ҳаракатда фаоллик кўрсатишини кутади, – деди дипломат. – Юқори даражадаги йиғилиш орқали чуқур алмашинувни ривожлантиришга келишиб олиш, аниқ чоралар кўриш ва Ғазодаги гуманитар инқирозни юмшатиш, ўт очишни, ҳарбий ҳаракатни тўхтатиш, бегуноҳ аҳоли ва фуқароларни ҳимоя қилишга муносиб ҳисса қўшишга эришишни умид қиламиз. Пировард мақсад “Икки халқ учун икки давлат” тамойили асосида Фаластин муаммосини кенг қамровли, адолатли ва узоқ муддатли тартибда ҳал этишга кўмаклашиш.

Таъкидланишича, БМТ ХК томонидан Исроил – Фаластин можароси бошлангандан кейин қабул қилинган илк резолюция ўт очишни тўхтатиш йўлида дастлабки қадамни қўйиш имконини берди ва гуманитар ҳужум тарқалишининг олдини олишга кўмаклашди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Меҳмонларни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари, Тошкент ислом институти ректори Муҳаммадолим домла Муҳаммадсидиқов кутиб олиб, институт тарихи ва фаолияти билан таништирди.

Маълумот ўрнида доктор Ҳамза Бакрий Иорданияда 1982 йилда туғилган. У 2011 йилда Иордания университетида Ҳадис фанлари бўйича докторлик даражасини олди ва Фанлар коллежида ўқитувчи сифатида фаолиятини олиб борди. 2018 йилдан ҳозирги кунгача Истанбулдаги Ибн Халдун университети Илоҳиёт факультети профессори ҳисобланади.

▫️Кўплаб мақолалари илмий ва тадқиқот журналларида чоп этилган, у шунингдек, бир нечта китоблар муаллифи. Туркия, Иордания, Фаластин, Жазоирда ўтказилган халқаро конференцияларда маърузалари билан қатнашган.

Ислом илмлари халқаро университети ҳанафий фиқҳи факультети декани, профессор Салоҳ Муҳаммад Солим Абул Ҳаж Ўзбекистон халқаро ислом академиясида меҳмон бўлди.

Ҳурматли меҳмон билан учрашувда Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори Уйғун Ғафуров, ректор маслаҳатчиси Ўткир Ҳасанбоев, проректорлар – Илёс Мирзиётов, Зоҳиджон Исломов, Зокиржон Рўзиев, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори Жамолиддин Каримов, Халқаро ҳамкорлик бўлими бошлиғи Баҳодир Хўжаев, профессор-ўқитувчилар ҳамда талабалар иштирок этди.

Салоҳ Муҳаммад Солим Абулҳож 1974 йили 24 июлда Иорданиянинг Уммон шаҳрида туғилган. 2002-йили Бағдод университетининг шариат факультетида ҳанафий фиқҳи бўйича докторлик даражасини олган. 2006 йили Иорданиядаги Балқо амалий университетининг усулуд дин факультетида ассистент (ёрдамчи устоз) вазифасини эгаллаган. 2016 йили Иорданиядаги Ислом илмлари университетидаги Шариат ва қонун факультетида профессор лавозимига тайинланган.

Олим Иорданиядаги шариат матнларини қадимий услубда ўргатишга ва фатволар беришга ихтисослашган “Анворул уламо” номли ўқув марказини ташкил этган.

Туркия, Фаластин, Ҳиндистон ва бошқа мамлакатларда ташкил этилган бир қанча конференцияларда иштирок этган ҳамда турли хорижий тилларга таржима қилинган кўплаб китоблар муаллифи ҳисобланади.

Учрашувда Академия вакиллари Салоҳ Муҳаммад Солим Абулҳожни юртимизда, хусусан, Ўзбекистон халқаро ислом академиясида кўриб турганидан мамнунлигини билдирди.

Шундан сўнг Академия ректори юртимизда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ўзгаришлар, ислоҳотлар жараёни ҳақида сўз юритди. Сўнгги йилларда ислом илм-фани ва маданиятининг бой тарихий, илмий, маънавий меросини ҳар томонлама ўрганиш, ислом динининг инсонпарварлик моҳиятини чуқур очиб беришда Ўзбекистон халқаро ислом академияси бошқа диний-таълим муассасалари орасида муҳим аҳамият касб этишини таъкидлади.

Суҳбат давомида Академия илмий салоҳияти, факультетлар ва улардаги таълим йўналишлари, талабаларга билим беришда ўзига хос ёндашувлар ҳақида маълумот берилди. Ўзбекистон халқаро ислом академиясида хассос соҳа – муқаддас ислом динини илмий нуқтайи назардан фундаментал тадқиқ этиш, улуғ алломаларимиз маънавий меросини қайта кашф этиш орқали дунё цивилизациясига муносиб ҳисса қўшадиган юксак салоҳиятли, рақобатбардош мутахассис кадрларни тайёрлашда тизимли ишлар амалга оширилаётгани эътироф этилди.

Самимий мулоқотда Салоҳ Муҳаммад Солим Абулҳож юқори даражадаги ҳурмат ва меҳмондўстлик учун Академия мутасаддиларига самимий миннатдорлик билдирди.

Ўзбекистонда Президент Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларга юқори баҳо берди. Бу замин азалдан йирик уламолар, мутафаккирлар юрти эканини эътироф этди.

Учрашув якунида ҳурматли меҳмонга эсдалик совғаси топширилди.

Ўзбекистон халқаро ислом академияси
Матбуот хизмати