Сўнгги йилларда жаҳонда кузатилаётган иқлим ўзгариши билан боғлиқ глобал муаммолар, афсуски, юртимизни ҳам четлаб ўтаётгани йўқ. Рўй бераётган чанг-тўзонлар, шунингдек, ёғингарчиликнинг камайиб ёки кўпайиб кетаётгани сўзимиз тасдиғидир. Бу ҳолат ҳар бир ақли расо кишини бефарқ қолдирмаслиги турган гап. 

Аллоҳ таоло инсонни ердан яратар экан, унинг зиммасига яна шу қайтадиган жойи – ерни обод қилиш вазифасини юклади. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: “У сизларни тупроқдан пайдо қилди ва унга сизни ободлиги учун қўйди” (“Ҳуд” сураси 61-оят). Бошқа ояти каримада: “Ерни яроқли қилиб қўйгандан кейин унда бузғунчилик қилмангиз!” (“Аъроф” сураси 56-оят), деб келтирилган. Аллоҳ таоло ушбу икки ояти каримада ер ва уни ўраб турган табиатни асраб-авайлашга, ундан оқилона фойдаланишга буюради. Шунинг баробарида унга зарар етказишнинг ҳар қандай туридан қайтаради. 

Ер ва ундаги барча неъматларни келажак авлодга соф ҳолатда етказиш ҳар бир инсон олдидаги муҳим вазифаларидандир. Айниқса, бу имон-эътиқодли кишилар қалбида улкан масъулият ҳиссини оширади.

Динимиз озодалик ва покликка буюради. Ислом дини келган даврларда ҳозиргидек чиқиндилар, турли-туман зарарли тутун ва ҳоказолар чиқарувчи завод-фабрикалар, конлар, кимё заводлари, машина ва ҳоказолар бўлмаган. Одамлар бугунги кунимиздагидек кўп чиқинди ҳосил қилувчи маҳсулотларни ҳам истеъмол қилмаган. Табиат қўйнида, табиий неъматлардан озиқланган. Турли хил сунъий моддалардан тайёрланган хилма-хил ўрам, қадоқ ва бошқа идишлардаги егуликлар емаган. Бу эътибордан уларнинг чиқиндилари ҳам табиат ва муҳитга дўст бўлган безарар чиқиндилардан иборат бўлган. Уларнинг асосийси таом қолдиқлари бўлган, холос. Шундай бўлса ҳам динимиз ўша вақтнинг ўзидаёқ атроф-муҳит тозалиги, шахсий тозалик ва гигиена соҳасида келажак даврларга ҳам манфаатли бўлувчи кўрсатмаларни бериб қўйган.

Шундай экан, уйларимиз атрофи, ариқлар, кўчалар, қабристон ва унинг атрофини ҳашар йўли билан тозалаш, бўш жойларга кўчат экишдек гўзал одат қадимдан халқимиз орасида урф бўлиб келган. Аммо таассуфки, сўнгги пайтларда юртдошларимиз бу қадриятлардан узоқлашаётгандек гўё. Бугун ана шу қадриятларни давом эттиришимиз, динимизнинг поклик борасидаги ҳукмларига риоя қилиш ҳар кунгидан ҳам зарурдир.

Сув – ҳаёт манбаи ҳисобланиб, инсон у билан тирик. Ҳатто танамизнинг аксар қисмини айнан сув ташкил қилиши ҳаммага маълум. Уни исроф ва ифлос қилиш табиатга нисбатан хиёнатдир. Жаноб пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Саъд розияллоҳу анҳуга: “Ҳатто оқиб турган дарёда бўлсанг ҳам, сувни исроф қилма!” дея қилган насиҳатлари бугунги кунда айни долзарб масала бўлиб турибди. Ота-боболаримиз ушбу ҳадисга йиллар давомида амал қилиб келишган. Биз ҳам ушбу ҳикматга, аввало ўзимиз риоя қилишимиз, қолверса, ўсиб келаётган ёш авлодга гўзал тарзда ўргатишимиз керак.

Йўллар ва соя-салқин жойлар барча инсонларнинг ҳаққи бўлиб, уларнинг ҳукми ҳам сув кабидир. Демак, сувни асраган каби соя – дарахтларни ҳам ҳимоя қилиш лозим.

Заминимиз шундай фазилатларга бойки, халқи чин меҳнаткаш, тупроғи тирик жондек  бағрида ҳамма нарса ўниб-ўсиб чиқади. Юртимиз об-ҳавоси ҳам мўътадил, оқар сувлари бор, бу эса деҳқончилик учун жуда ҳам яхши холатдир. Демак Аллоҳ таоло бизга шундай шароитни бериб қўйган экан, биз бу нарслардан унумли фойдаланишимиз керак.

Бундан қарийб икки йил аввал Давлатимиз раҳбарининг ташаббуси билан “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси амалга ошириб келинмоқда. Лойиҳа доирасида кўплаб хайрли ишлар амалга оширилди. Эндиликда 25 октябрдан 1 декабргача “кузги дарахт экиш мавсуми” эълон қилинди. Бу мавсумда 85 миллион туп кўчат экилиши мўлжалланган.

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир мусулмон бир дарахт ўтқазса ёки бир экин экса ва унинг меваси ва ҳосилидан инсон ё қуш ёки  ҳайвон тановул қиса унга садақанинг савоби бордир”, дедилар.

Бошқа бир ҳадисда эса пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Сизлардан бирингизнинг қўлида кўчат бўлган ҳолда қиёмат қоим бўлса, қўлидаги кўчатни экишга қодир бўлса, турмасдан кўчатни эксин”, дея марҳармат қилганлар.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда “Ким Аллоҳга ишониб ва савоб умид қилиб қаровсиз ерни обод  қилса, Аллоҳ унинг ишига ёрдам ва барака беради”, дейилган.

Демак, кўчат экиш савобли амаллар сирасига кирар, у киши дунёдан ўтиб, амал саҳифаси ёпилгандан сўнг ҳам ҳаққига муттасил равишда савоб бориб туришига сабаб бўлар экан. Шундай экан, бизлар ҳам бу эзгу ишдан четда қолмайлик, ободончилик ва фаровонлик йўлида қўлимиздан келган чораларни кўрайлик!

Убайдуллоҳ Абдуллаев,
Фарғона вилояти бош имом-хатиби

 وصل فخامة الرئيس شوكت ميرضيائيف رئيس جمهورية أوزبكستان في 1 نوفمبر إلى مدينة سمرقند. وزار رئيس دولتنا في بداية جولته ضريح الإمام البخاري في منطقة بايأريق حيث تليت الآيات الكريمة على روح جدنا العظيم. وسائلا من الله أن يعم السلام والطمأنينة في بلادنا، وأن يبارك في الجهود المبذولة لصالح شعبنا.

واطلع فخامته على سير أعمال التعمير في مجمع الإمام البخاري وبصفة خاصة الأعمال التشطيبات.

خدمة الصحافة لإدارة مسلمي أوزبكستان

Мотуридия мазҳаби уламолари: “Иймон зиёда ва кам бўлмайди” балки, Иймонни нури зиёда ва кам бўлади – деганлар ва ўзларининг бу қарашларига кўплаб ақлий ва нақлий далиллар келтиришган.

Ақлий далиллари: иймон деганда тўлиқ 100% бўлган ишонч тушунилади. Агар ишонч 100% га етмаган бўлса “зон” (катта эҳтимол) даражасидаги ишонч бўлиб қолади. Бундай ишонч эса иймон ҳисобланмайди. Ана шу эътибордан иймон (яъни 100% ишонч) ўзи тўлиқ бўлгани учун бошқа зиёдаликни қабул қилмайди. Бу даражадан кам бўлса иймон бўлмай қолиши эътиборидан камайиши ҳам мумкин эмас, деб эътиқод қилинади.

Нақлий далилларга жавоблари:

“Иймонларини зиёда қилувчи” маъносидаги оятлар мўмин кишининг Қуръон оятлари тиловат қилинган пайтда иймон нури янада зиёдалашиб, ҳаёт йўлларидаги таъсири ошиб боришини англатади. Яъни мўминлар тоат-ибодатларда бир-бирларидан фарқли бўладилар, аммо иймоннинг аслида ўзаро тенг бўладилар. Масалан, мевали дарахтлар бир-биридан кўп ё кам мева беришда фарқли бўлади, аммо мевали дарахт деган ном уларнинг барчасига тенг ишлатилади.

Мирзаев Абдураҳим,
Тўрақўрғон тумани "Абдулваҳҳоб қори" жоме масжиди имом хатиби

Муфтий Шайх Нуриддин домла Холиқназар

Инсонларга тўғри йўлни аниқ қилиб кўрсатиб берган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин. “Кимга Аллоҳ яхшиликни ирода қилса, уни динда фақиҳ қилиб қўяди” деган Пайғамбаримиз Саллаллоҳу алайҳи васалламга дуруд ва саловатлар бўлсин.

Мазҳаб сўзи аслида арабча “Заҳаба” феъли сўзидан олинган бўлиб йўл, йўналиш деган маънони билдиради. Истилоҳда эса аҳли суннати вал жамоанинг тўрт имомларининг фиқҳий мазҳаблари тушунилади.

Фиқҳий мазҳаблар 4 га, ақидавий мазҳаблар 2 га бўлинади. Бунда Абу Мансур Мотуридийнинг “Мотурудия” ва Абул Ҳасан Ашъарийнинг “Ашъария” мазҳаби киради.

Баъзи инсонлар ўртасида фиқҳий мазҳабларни инкор қилиб, мазҳабсизликка чақирувчилар ҳам учраб туради. Бундай кишилар, асосан, фиқҳдан бехабар, илм остонасига эндигина қадам қўйган ёки ҳақиқий илмдан бебаҳра қолган одамлар бўлади.Улар мазҳабга  эргашишни айб ва нуқсон деб билиб, фиқҳий мазҳаббошиларга тил теккизишгача етиб борадилар. Суриялик машҳур олим Муҳаммад Саъийд Рамазон Бутий мазҳабсизликка чақирувчиларни. Исломдаги энг хатарли бидъат, деб биладилар. У киши мазҳабсизликни динсизликка олиб борувчи қўприк деб атайдилар.

Уламоларимиз, фиқҳий мазҳаблар имомлари ва уларнинг ишларини қуйидаги мисол билан тушунтирадилар:

Бу дунёдан яхши яшаб, ўтиш худди тоғнинг чўққисига эсон-омон чиқишга ўхшайди. Қурьон ва Суннат ўша чуққига чиқишни кўрсатадиган харита ва қўлланма. Мазҳаб имомлари эса, ушбулардан фойдаланиб чўққига чиқишнинг энг осон ва бехатар йўлини топиб, белги қуйиб кетган кишилар. Мазҳабни инкор қилувчилар тоғнинг тагига келиб қулланмани олиб, ўзига янги йўл топиб, чўққига чиқишга ҳаракат қилаётган одамга ўхшайди. Бунинг учун камида мазҳаббошининг илми билан унинг илми тенг бўлиши керак.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди: «Албатта» мана шу (Менинг) Тўғри йўлимдир. Унга эргашингиз! (Бошқа турли) йўлларга эргашмангиз! Акс ҳолда, улар сизларни унинг йўлидан айириб қўяди. Тақволи бўлишингиз учун (Аллоҳнинг) қилган ҳукмлари мана шулардир.

Мазҳабларнинг тўтган йўллларига эса оятдаги  ,,манашу менинг тўғри йўлимдир,, деган жойи тўғри келади.

Диндан фақат ўзиниг дунёвий мақсадлари учун фойдаланишни истаган ёки Қурьон оятлари ва суннатга қўр-кўрона амал қилиб улардан кўзланган ҳақиқий маънони бошқа тарафга бўриб, Ислом уламоларининг йўлини тарк этган киши бетаҳқиқ ўзига ўзи зулм қилган кишидир.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Албатта, Аллоҳ одамларга бирор нарсада зулм (ноҳақлик) қилмайди. Лекин одамлар ўзларига зулм қиладилар, деб марҳамат этган. Бизнинг юртимизда Имоми Аъзам, яъни Ҳанафий мазҳаби кенг тарқалган. Шунинг учун ҳар бир инсон ушбу мазҳабга амал қилиб ибодатларини бажарса тўғри йўлдан адашмайди. Аллоҳ таоло барчаларимизни мазҳабга амал қиладиган мўмин бандалардан қилсин.

Зафар Яҳёев,
 Ургут туман “Мирзо Улуғбек” жоми масжиди имом-хатиби