muslim.uz

muslim.uz

Ўзбекистон элчихонаси вакиллари Малайзия исломни тушуниш институти (IKIM) қошидаги Шариат, фиқҳ ва сиёсат маркази директори Моҳд Фарид Моҳд Шаҳран билан онлайн музокаралар ўтказди, деб хабар бермоқда "Дунё"ахборот агентлиги.

Учрашув чоғида Малайзия томони ва Ўзбекистон илмий-тадқиқот муассасалари ўртасида илгари имзоланган ҳамкорлик шартномаларини амалга ошириш бўйича ўзаро ҳамкорлик ва қўшма тадбирларни ўтказиш масалалари муҳокама қилинди.

Аввалроқ, IKIM ва халқаро Ўзбекистон Халқаро ислом академияси, Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази ва Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқотлар маркази ўртасида 2020 йилнинг 4 июнида элчихона кўмагидаги онлайн маросим чоғида ҳамкорлик шартномалари имзоланган эди.

Ҳужжатларда мазкур муассасаларнинг илмий ислом мероси, Ўзбекистонда сақланаётган қадимий қўлёзмаларни ўрганишдаги ўзаро ҳамкорлиги, биргаликда анжуман, семинар ва тадқиқотлар ўтказиш, шунингдек, профессор-ўқитувчиларнинг малакасини ошириш курслари ташкил этиш ва талабалар алмашинуви, маърифий ислом бўйича тадқиқотларни амалга ошириш кўзда тутилган.

Малайзия томони Ўзбекистон раҳбарияти томонидан ислом динини тўғри идрок этиш ва тушуниш масалаларига қаратилаётган эътиборни юқори баҳолади. Шу нуқтаи назардан республикамизда бағрикенглик маданиятини халқаро миқёсда тарғиб қилиш, ислом цивилизациясининг бой меросини ҳар томонлама ўрганиш ва исломнинг гуманистик моҳиятини ёйиш борасида амалга оширилаётган чора-тадбирлар динлараро ва цивилизациялараро ўзаро мулоқотлар ривожига ҳисса қўшаётгани таъкидланди.

Малайзия институти имзоланган шартномаларни амалий мазмун билан тўлдириш бўйича ишларни давом эттиришга тайёрлигини билдирди.
Жумладан, юқорида қайд этилган илмий-тадқиқот муассасалари вакиллари ҳамда Ўзбекистондаги таълим муассасалари талабалари иштирокида IKIM радиоканалида бир қатор интервьюлар ташкил этиш таклиф тилмоқда.

Бундан ташқари, ислом цивилизациясининг бой меросига бағишланган қатор қўшма семинарлар ва илмий-амалий анжуманлар ўтказиш бўйича келишувга эришилди.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

وَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَخَلَ الْمَسْجِدَ قَالَ: أَعُوذُ بِاللهِ الْعَظِيمِ وَبِوَجْهِهِ الْكَرِيمِ وَسُلْطَانِهِ الْقَدِيمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ، فَإِذَا قَالَ ذَلِكَ قَالَ الشَّيْطَانُ: حُفِظَ مِنِّي سَائِرَ الْيَوْمِ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ.

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга кирсалар: «Аъузу биллаҳил азийм ва биважҳиҳил карийм ва султониҳил қодийм минаш шайтонир рожийм», дер эдилар.

Бас, қачон шуни айтсалар, шайтон: «Куннинг қолган қисмида мендан сақланди», дейди» (Абу Довуд ривоят қилган).

Шарҳ: Дуонинг маъноси: «Азаматли Аллоҳ, Унинг карамли юзи ва қадимий султони ила тошбўрон қилинган шайтоннинг шарридан паноҳ тилайман».

Ушбу дуо ўқилганида шайтон: «Куннинг қолган қисмида мендан сақланди, менинг шаррим унга етмайди», дер экан.

Шунинг учун бу дуони ёдлаб олиб, ҳар масжидга кирганимизда ўқиб юрмоғимиз лозим.

 

«Ҳадис ва ҳаёт» китоби асосида тайёрланди

Мамлакатимиз элчихонаси ходимлари Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси президенти Ким Донг Ёк (Хусейн Ким) ва Жанубий Корея мусулмонлар жамоатининг бош имоми Ли Жу Хва (Aбдулраҳман Ли) билан учрашди, деб хабар қилмоқда «Дунё» АА.

Учрашув чоғида Жанубий Корея вакилларига Ўзбекистонда зиёрат туризми имкониятлари, туризм инфратузилмасини ривожлантириш ва чет эллик сайёҳлар учун қулай шароитлар яратиш бўйича кўрилаётган чора-тадбирлар ҳақида батафсил маълумот берилди. Шунингдек, юртимиздаги ислом илмини ўрганиш ва ривожлантириш, илмий марказлар, мадраса ва бошқа муассасалар фаолиятини такомиллаштиришга қаратилаётган эътибор алоҳида таъкидланди.

Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси президенти Ким Донг Ёк Ўзбекистоннинг Ислом маданияти ривожида алоҳида мавқега эга эканини алоҳида қайд этди. У юртимизда етишиб чиққан буюк исломшунос олимлар ва уламолар, жумладан, Имом Бухорий, Имом Термизий, Бурхонуддин Марғиноний, Имом Мотурудий каби шахсларнинг хизмати унутилмаслигини таъкидлади.

- Ислом фалсафаси ва илм-маърифати ана шундай инсонларнинг буюк маданий мероси туфайли дунё тамаддуни ва маданиятининг ажралмас қисмига айланди, - деди Ким Донг Ёк. - Ўзбекистон Президентининг БМТ минбаридан туриб исломнинг дунё миқёсидаги ўрнига юқори баҳо бериб, «Маърифат ва диний бағрикенглик» деб номланган махсус резолюцияни қабул қилиш таклифини илгари сурган эди. Ушбу ташаббус нафақат Ўзбекистон ёки ислом оламининг, балки дунё ҳамжамиятининг ҳам эътиборини ўзига қаратди. Нисбатан янги ташкилот сифатида Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси ислом маданияти марказларидан бири ҳисобланган Ўзбекистоннинг бой илмий ва маданий салоҳиятини ўрганишга катта қизиқиш билан қарайди.

Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси президенти, шунингдек, федерация раҳбарияти жорий йилнинг иккинчи ярмида Ўзбекистонга сафар қилиб, тегишли ташкилот ва муассасасалар билан ўзаро ҳамкорлик муносабатларини ўрнатиш истагини билдирди. Бўлажак ташриф давомида Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари қўмитаси, Ўзбекистон Мусулмонлар идораси, Ислом цивилизацияси маркази, Халқаро ислом академияси, Имом Бухорий ва Имом Мотурудий илмий-тадқиқот марказлари раҳбарияти билан музокаралар ўтказиш режалаштирилмоқда.

Жанубий Корея мусулмонлари федерацияси раҳбарияти Самарқанд, Бухоро ва Тошкент шаҳарларининг зиёрат туризми масканлари билан танишиш ҳамда сафар якунларига кўра юртимизнинг зиёрат туризми салоҳиятини Корея Республикаси мусулмонлари орасида кенг тарғиб қилиш ва Ўзбекистонга бораётган сайёҳлар сонининг ошишига ҳисса қўшишни мақсад қилган.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

بسم الله الرحمن الرحيم

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي شَرَعَ لَنَا الْأَحْكَام وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى سَيِّدِ الأَنَامِ الَّذِي كَانَ نَمُوذَجًا لِلْعُلَمَاءِ وَالْعَوَامِّ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ الكِرَامِ، أَمَّا بَعْدُ.

Муборак динимиз кўрсатмалари инсон ҳаётининг ҳамма жиҳатини ўз ичига қамраб олади ва унинг шахсий, оилавий ва ижтимоий ҳаётидаги ўрнини белгилаб беради. Ислом шариати инсоннинг ҳаёти ва мол-мулкини муҳофаза қилиш мақсадида одам боласини азиз ва мукаррам деб эълон қилган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деб марҳамат қилади:

وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آَدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا

яъни: “Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси 70-оят).

Инсон зотига турли хил уловларнинг бўйсундирилиши, ҳаракатланиши учун қулай имкониятлар қилингани, кейинги асрларда янги-янги транспорт воситаларининг кашф этилиши – Аллоҳ таоло томонидан бандасига ато этилган улуғ неъматлардир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Ўз каломида шундай марҳамат қилади:

وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَىٰ بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنفُسِ ۚ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَّحِيمٌ (7 ) وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً ۚ وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ (8)

яъни: “Шунингдек, улар (мазкур ҳайвонлар) сизлар жонларингизни қийнаб етадиган юртларга юкларингизни кўтариб борур. Албатта, Раббингиз меҳрибон ва раҳмлидир. У яна минишингиз учун ва зийнат сифатида отлар, хачирлар ва эшакларни (яратди). Яна, сизлар (ҳали) билмайдиган нарсаларни ҳам яратур” (Наҳл сураси 7, 8-оятлар).

Ислом шариати йўл ҳаракати қоидаларига – ижтимоий қоидалар сифатида қарайди ва унга риоя қилишга буюради. Йўл ҳаракати қоидаларига риоя этиш шариатнинг қуйидаги учта мақсадларига етишга хизмат қилади:

  1. Ҳаётни сақлаш.
  2. Авлодни сақлаш.
  3. Мулкни сақлаш.

Транспорт воситасини бошқаришда мусулмонлар риоя этишлари лозим бўлган кўплаб суннатлар ва одоблар мавжуд. Энг муҳим вазифа – инсон уловда юрганида ўзи ва ўзгаларни хатарга қўймаслиги, пиёдалар, йўловчилар ва бошқа ҳайдовчилар ҳаётига хавф солмаслиги керак. Бунинг учун эса йўл ҳаракати иштирокчиларининг барчаси йўл ҳаракати қоидаларига қатъий риоя қилишлари лозим бўлади. Қоидани бузиш – бошқа бир йўл ҳаракати иштирокчиси ҳаққини поймол қилиш ва унга зулм қилиш ҳисобланади.

Исломнинг асос қоидаларидан бири ҳисобланган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз алайҳиссалом шундай деганлар:

لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ (رواه الامام  ابن ماجه عن أبي سعيد الخدري رضي الله عنه)

яъни: “(Исломда) Зарар кўриш ҳам зарар бериш ҳам йўқ(Имом Байҳақий, 133-ҳадис). Ушбу шаръий қоидага кўра ҳайдовчи ўзгаларнинг жони, молига етказган зарари учун жавобгар бўлади. Фақат ҳайдовчига боғлиқ бўлмаган, унинг айби йўқ ҳолатлар – бундан мустасно ҳисобланади.

Ислом Фиқҳи Академияси ва Саудия Арабистони подшоҳлигининг илмий баҳслар ва фатво бериш бўйича доимий қўмитаси каби фатво идоралари ва жумҳур уламолар йўл ҳаракати қоидаларига амал қилиш – вожиб экани ҳақида хулоса берганлар. Демак, юқоридаги сабабларга кўра йўл қоидаларига амал қилишнинг лозимлиги ҳамда уни бузганларга молиявий жазолар қўллаш жоизлиги  келиб чиқади.

Ҳар бир мусулмон ҳайдовчи ўзининг бепарволиги, маъсулиятсизлиги, автотранспортга хизмат кўрсатиш ва йўл ҳаракати тартиб-қоидаларига риоя этмаслик оқибатида бахтсиз ҳодиса рўй берса, амалдаги қонунлар асосида жавоб бериши, шариат нуқтаи-назаридан эса гуноҳкор бўлиши ва Қиёмат кунида Аллоҳ таолонинг ҳузурида ҳам жавоб беришини унутмаслиги лозим. Қуръони Каримда “Сизга қандай яхшилик етса, у Аллоҳдандир. Сизга қандай нохушлик етса, у ўзингиздандир....”, – дейилган (Нисо сураси 79-оят).

Таъкидлаш жоизки, айрим мутаассиб шахслар: “Йўл ҳаракати қоидалари Қуръони каримда ҳам, суннатда ҳам ворид бўлмаган, у ислом шариатидан ташқаридаги нарса, демак, унга амал қилмаса ҳам бўлаверади” деган ўта хатарли “фатво”ларни бермоқдалар. Баъзи мусулмонларнинг бу каби найрангларга учиши оқибатида бугунги кунда йўлдаги тартибсизликлар, дилхираликлар ва йўл-транспорт ҳодисалари рўй бермоқда. Аслида эса йўлда ҳаракатланишда қоидаларга риоя этиш, одоб ва маданият борасида мусулмонлар пешқадам бўлишлари лозим.

Йўллардаги бахтсиз ҳодисаларнинг аксарияти тезликни ошириш ва қарама-қарши йўлга чиқиш оқибатида содир бўлмоқда. Бунинг сабаби, биринчи навбатда шошқалоқликдир. Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар бир ишда саҳобаларни шошқалоқликдан қайтариб келганлар ва ҳадиси шарифларидан бирида:

التَّأنِّي من اللهِ والعجَلَةُ من الشيطانِ (رواه البيهقي في "السنن الكبرى")

яъни: “Босиқлик – Аллоҳдан, шошқалоқлик – шайтондандир”, деганлар (Имом Байҳақий, 20280-ҳадис).

Шунингдек, йўлнинг қатнов қисмида тўхтаб, йўловчи олиш, ҳаракатни тўсиб гаплашиб туриш ёки транспорт воситасини йўлнинг ўртасида қолдириб кетиш ҳам шариат ман этган амаллардан ҳисобланади. Саҳл ибн Муоз ўз отасидан ривоят қилган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу жониворларни яроқли ҳолида мининглар ва яроқли ҳолида тарк этинглар. Уларни йўл ва бозорларда гаплашиш учун курсилар қилиб олманглар”,  деганлар (Имом Ҳоким, 444-ҳадис). 

Абу Сирмадан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким зарар етказса, Аллоҳ унга зарар етказади. Ким машаққат туғдирса, Аллоҳ уни машаққатга қўяди”, – деганлар (Имом Абу Довуд, 3635-ҳадис). 

Инсоннинг ҳаёти ва соғлиғи Аллоҳ таоло томонидан вақтинча берилган. Ўз соғлиғига зарар етказган одам ушбу қилмиши учун Яратган олдида жавоб беради. Ҳайдовчи ва пиёдалар транспорт йўлларида йўл ҳаракати қоидаларига амал қилмаслиги, аввало ўз ҳаётларини, қолаверса бошқа инсонларни ҳам хавф остига қўяди. Аллоҳ таоло Қуръони каримда инсонларни ўз жонларини таҳликага солишдан қайтарган:

وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ

яъни: “Ўзингизни ҳалокатга ташламанг” (Бақара сураси 195-оят).

Тезликни чеклашда асосан ҳайдовчи ва йўловчиларнинг ҳаётини сақлаш назарда тутилади. Ҳайдовчининг бу чекловни бузиши ўзининг ва бошқаларнинг ҳаётини хатарга қўйиш бўлади. Шу боис қатор фатво марказлари ва уламолар, жумладан, Саудия Арабистони муфтияти рухсат этилган тезликдан юқори тезликда ҳаракатланиш оқибатида рўй берган бахтсиз ҳодиса туфайли вафот этган ҳайдовчи ўз жонига қасд қилган бўлади, деб фатво берган.

Таъкидлаш жоизки, аксарият йўл-транспорт ҳодисалари маст ҳолда транспорт воситасини бошқариш сабабли юз беради. Маст ҳолда рулга ўтириш амалдаги қонунларни қўпол равишда бузиш, исломда эса оғир гуноҳ ҳисобланади. Асл қоида – транспорт воситаси ҳайдовчиси ҳаракат давомида машинаси билан содир қиладиган ҳар бир ҳодисага масъулдир. Ҳайдовчи машинанинг олди, орқаси ва ён томонлари билан етказган зарарга зомин (жавобгар) бўлади. Ҳайдовчи йўл ҳаракати қоидаларини бузиш билан ҳаддан ошиб ўзгага зарар етказса, жавобгар бўлади. Чунки ислом шариатида ҳаддан ошувчи доимо жавобгар ҳисобланади.

Ҳайдовчи ўзининг, йўловчиларнинг ҳамда бошқаларнинг хавфсизлигига
ва саломатлигига ҳам масъул ҳисобланади. Шу нуқтаи назардан унинг йўл ҳаракати хавфсизлигига риоя қилиши Ислом шариатида вожиб ҳисобланади.

Шунга кўра, йўл ҳаракати қоидаларига амал қилмайдиган кишига транспорт воситасини бошқариш шаръан жоиз эмас. Чунки у мазкур қоидаларни бузиш орқали бировларнинг ҳақларини поймол қилади, ўзининг ҳам, бошқанинг ҳам ҳаётини хавф остига қўяди ҳамда омма халқ манфаатларини кўзлаб жорий қилинган низомга қарши чиққан бўлади. Бу эса – Ислом шариатига мутлақо зиддир.

Имом Муслим Абу Бакра разияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мусулмон агар бир мусулмон биродарига қурол ўқталса, то уни туширмагунча фаришталар унга лаънат айтади”,  деганлар (Имом Муслим, 2616-ҳадис). Замонамиз уламолари темир транспорт воситасини белгиланган қоидаларга хилоф равишда ҳайдаб кишиларнинг ҳаётига таҳдид солаётган ҳайдовчи ҳам ушбу ҳадиси шарифга мувофиқ фаришталар лаънатига дучор бўлади, дейдилар.

Айрим ҳолатларда заруратсиз сигнал чалиш, овоз чиқарадиган воситаларни баланд қўйиш билан ўзгаларга озор бериш ҳамда қоронғи вақтда кўзни қамаштирадиган тақиқланган ёритгичларни ёқиб юриш ҳолатлари кузатилади. “Қўли ва тили билан ўзгаларга озор бермаган киши – (комил) мусулмондир” дейилган (Имом Бухорий, 6484-ҳадис) ҳадисга кўра бундай ҳаракатлар динимизда қайтарилган амал ҳисобланади.

Транспорт воситасини йўл юришга тўлиқ жавоб берадиган даражада яроқли бўлиши ҳам динимиз талабларидан саналади. Шу боис ҳайдовчи транспорт воситасининг техник созлигини, тозалигини ва тўлиқ жиҳозланганлигини текшириши ва йўлга тўла-тўкис тайёрлаши керак. Фиқҳий қоидага кўра, “Вожиб усиз мукаммал бўлмайдиган иш ҳам – вожибдир”. Демак, транспорт воситасини ҳайдаш жоиз бўлиши учун ушбу техника йўлга тўла яроқли бўлиши лозим. Транспорт воситаларининг техник ҳолати ва жиҳозлари меъёрий талабларга тўла мувофиқ бўлиши керак. Акс ҳолда – транспорт воситасини ҳайдаш шаръан мумкин бўлмайди. Шу жумладан, фойдани кўзлаб юк ташишга мўлжалланган транспорт воситасини белгиланган вазндан ортиқ юклаш ҳам йўл ҳаракати хавфсизлигига, демак, инсонларнинг ҳаётига таҳдид солиши сабабли шаръан жоиз эмас.

Исломда нақлиёт воситаларига алоҳида эътибор берилади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ўша вақтда миниладиган барча уловлардан яроқли ҳолда фойдаланишга, яхши парвариш қилишга буюрганлар. Транспорт воситаси йўлга яроқли бўлиши лозим бўлганидек, уни ҳайдовчи шахс ҳам уни ҳайдашга лаёқатли бўлиши шаръан вожиб. Яъни ҳайдовчи ўзи минмоқчи бўлган транспорт воситасини ҳайдашга айни вақтда ақлан ва жисмонан лаёқатли бўлиши ҳамда керакли билим ва тажрибага эга бўлиши лозим. Акс ҳолда, у ўзининг ҳам, бошқаларнинг ҳам ҳаётини хавф остига қўйиши муқаррар. Бу эса шаръан ҳаром ҳисобланади. Шунинг учун, ҳайдовчи шахснинг транспорт воситасини безарар, ўзига ҳам, бошқаларга зарар келтирмай бошқаришига тўла ишончи бўлмаса, айниқса, мастлик ҳолатида, сезгирлик ва эътиборни сусайтирадиган дори-дармонлар таъсирида, йўл ҳаракати хавфсизлигига таҳдид соладиган даражадаги чарчоқлик ва бетоблик ҳолатида транспорт воситасини бошқариш шаръан жоиз эмас.

Соҳа мутахассисларининг таъкидлашича, бахтсиз ҳодисаларда энг кўп айбдорлар ёш ҳайдовчилардир. Уларнинг уқувсизлиги ва тажрибасизлиги борасидаги Аллоҳ таолонинг ҳузуридаги масъулият – ҳайдовчиларнинг ўқитиш тизимидаги масъулларнинг зиммасидадир. Улар ҳайдовчиларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш бўйича зиммаларидаги вазифаларини виждонан бажаришлари, етарли билим ва малакага эга бўлмаган ўқувчиларга ҳайдовчилик гувоҳномасини бермасликлари лозим. Акс ҳолда малакасиз ҳайдовчининг содир этаётган йўлбузарликларига бу дунёда ҳам, Қиёматда ҳам тегишли тарзда жавобгар бўладилар. Ҳадисда таъкидланган: “Барчангиз қўл остингдагиларга масъулсизлар” (Имом Бухорий, 2409-ҳадис).

Шунингдек, пиёдалар ҳам йўл ҳаракатида ўз ҳаётларини хатарга қўймасликлари талаб этилади. Пиёдалар тротуардан ёки пиёдалар йўлкасидан, фақат улар бўлмагандагина эҳтиётлик билан йўл ёқасидан юришлари, йўлнинг қатнов қисмини пиёдалар ўтиш жойларидан, шунингдек ер ости ва ер усти ўтиш жойларидан, улар бўлмаганда эса чорраҳаларда тротуар чизиқлари ёки йўл ёқаси бўйлаб кесиб ўтишлари керак. Ушбу қоидаларни бузиш инсоннинг била туриб ўз ҳаётини хатарга қўйиши ҳисобланиб, бундай иш қилган мусулмон шариат нуқтаи назаридан гуноҳкор бўлади.

Йўл одобларидан муҳимлари – ўзаро илтифот кўрсатиш ва ҳурмат билан муносабатда бўлиш ҳисобланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Кимки (бир) ҳасана (савобли иш) қилса, унга ўн баробар (кўпайтириб ёзилур)...” деб таъкидлаган (Анъом сураси 160-оят).

Юқорида баён қилинганлардан келиб чиқиб, қуйидагиларни хулоса қилиш мумкин:

- дунёдаги аксарият фатво уюшмалари ва ислом уламолари хулосасига мувофиқ, йўл ҳаракати қоидаларига амал қилиш шаръан вожиб амал ҳисобланади. Зеро, мазкур қоидалар шариатимиз таълимотларига тўғри келади. Мусулмонлар ушбу қоидаларга эътиқодан ва қунт билан амал қилишлари керак;

- рухсат этилгандан юқори тезликда ҳаракатланиши оқибатида рўй берган бахтсиз ҳодиса туфайли вафот этган ҳайдовчи шаръий жиҳатдан ҳаддидан ошган ва ўз жонига қасд қилган мақомида ҳисобланади.

- йўл ҳаракати қоидаларига амал қилмайдиган ёки бунга лаёқати бўлмаган шахсларнинг транспорт воситасини бошқариши жоиз эмас;

- йўл ҳаракати хавфсизлигига таҳдид соладиган ҳолатда транспорт воситасини бошқариш шаръан жоиз эмас;

- транспорт воситаси йўлга яроқли бўлмаган ҳолатда ундан фойдаланиш шаръан ман этилади;

- йўл жамоа фойдаланадиган тармоқ экани сабабли йўл ҳаракати иштирокчилари ўзаро одоб ва маданият билан муносабатда бўлишлари, бошқаларга халақит беришдан, қўпол сўз ва хатти-ҳаракатлардан сақланишлари лозим.  

Мусулмон кишини йўл ҳаракати қоидалари, одоб ва маданиятларига амал қилиши кузатув камералари ёки йўл ҳаракати ҳавфсизлиги бўлинмалари ходимлари назорат қилаётгани учун эмас, балки амалдаги йўл ҳаракати қонун-қоидаларига амал қилиш – Ислом шариатининг талаби деб эътиқод қилган ҳолда бажариши керак. Шунда йўлда юриш ҳам ибодатга айланади. Валлоҳу аълам. 

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати

Мамлакатимиз мустақилликка эришгач, бутун жамиятимизда бўлгани каби диний-ижтимоий жабҳада ҳам улкан ижобий ўзгаришлар рўй берди. Айниқса, дин аҳлига кенг эркинликлар берилди. Мазкур имконият ва имтиёзлардан ўзларининг ғаразли мақсадлари йўлида фойдаланишга уринувчилар ҳам пайдо бўлди. Масалан, хориждан юртимизга кириб кела бошлаган турли бузғунчи оқимлар, ислом фундаментализми экстремизм, миссионерлик кўринишлари худди юқорида айтилганидек, шаббода билан бирга хонага кирган чанг-ғубордек бўлди. Улар ўзларининг ғаразли мақсадларини рўёбга чиқариш учун турли йўллар билан соддадил кишиларга таъсир ўтказишга ҳаракат қилдилар. Экстремистик руҳдаги адабиётлар ҳам кириб кела бошлади.

Натижада диёримизда дин ниқоби остидаги экстремистик, ақидапарастлар мавжуд конституцион тузумга қарши бориб ҳокимиятни эгаллаш ва Ўзбекистонда Ислом давлати қуриш, халқни қўрқувга солиб, ҳукуматга нисбатан ишончсизлик ҳиссини уйғотиш учун турли жиноятлар ва террорчилик ҳаракатлари содир этиш йўли билан эл тинчлигини бузишга уриндилар. Уларнинг асл мақсади ҳукуматпарастлик, яъни давлатни қўлга олишдан иборат эди. Бунга ҳукуматимиз томонидан ўз вақтида зарба берилди ва уларнинг пайи қирқилди. Лекин, бу бузғунчи оқимлар таг-томири билан тугатилди, дегани эмасдир. Улар яна турли кўринишларда ва бошқа оқимлар шаклида намоён бўла бошладилар. Улар соддадил халқимизни, айниқса, ёшларни ўзларига оғдириб олишга ҳаракат қилишмоқда.

Фуқароларимиз бундай бузғунчи оқимларнинг келиб чиқиши тарихи, уларнинг ғоявий мақсадлари ҳақида яхши билишлари ва уларнинг ғаразли ғояларига алданиб қолмасликлари лозим.
Ушбу ғоялар Ислом динига, хусусан, Ҳанафий мазҳабига зид эканлигини шундан ҳам билса бўладики, улар қабр азобини инкор этадилар. Сарвари олам Муҳаммад саллоллоҳу алайҳи васалламнинг афзал инсон эканликларини тан олмайдилар. Энг даҳшатлиси шундаки, улар ҳам диний, ҳам дунёвий ахлоқ нормаларига хилоф бўлган, динимиз томонидан ҳаром қилинган, қонун томонидан таъқиқланган беҳаё суратлар (порнография)ни ёқлаб, кенг ташвиқот қилиб, бундай фаҳш суратларни томоша қилишга катта имкониятлар яратиб беради. “Ҳизб ут-таҳрир”диний сиёси оқими Қуръони каримнинг “Нисо” сурасидаги қўйидаги оят, яъни:
“Эй мўминлар, Аллоҳга итоат қилингиз ва пайғамбарга ҳамда ўзларингиздан (яъни, мусулмон) ҳокимларга бўйсунингиз!” оятидаги “...ўзларингиздан бўлган ҳокимларга бўйсунингиз!” деган жойи тушириб қолдирилиб, ҳаттоки Қуръони карим оятлари ҳам сохталаштирилади.

Шу кунларда диний жабҳада рўй бераётган муаммолар ана шу оқимлар туфайли содир бўлмоқда. Улар аламзадалик билан турли иғволарни тарқатмоқдалар. Халқ ўртасига нифоқ солишга ҳаракат қилмоқдалар, шунинг учун ҳам уларнинг кирдикорларини фош этишимиз ҳамда кескин зарба беришимиз даркор. Биз мўмин-мусулмонлар шуни яхши англамоғимиз лозимки, Ислом дини ниқоби остида тузилган ҳар қандай ҳаракат, оқим ва фирқалар муқаддас динимиз учун ётдир. Чунки, ҳаёт йўлимизни аниқ кўрсатиб берган Қуръони карим ва Суннати набавиядек асосий қўлланмамиз бор. Бу борада Пайғамбаримиз Муҳаммадсаллоллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар:
“Эй умматларим, мен сизларга икки нарсани қолдириб кетяпман. Бири Аллоҳ таолонинг китоби – Қуръони карим, иккинчиси эса менинг суннатим - ҳадислар. Агар сизлар ана шу икки нарсага амал қилган ҳолда ҳаёт кечирсангиз ҳеч қачон адашмайсизлар ва икки дунё соадатига эришурсизлар”.

Шу кунларда мустақил мамлакатимиз фуқаролари ижтимоий тараққиёт, муҳим ўзгаришлар, оламшумул тарихий воқеалар оғушида ҳаёт кечирмоқдалар. Ҳозирга замон талаби ҳар бир фуқарони, жумладан, дин аҳлини ҳам ижтимоий ҳаётда фаол бўлиб, турли воқеа-ҳодисалардан бохабар бўлиб туришларини тақазо этмоқда, улар жамиятимизда рўй бераётган воқеа-ҳодисотларга теран кўз билан назар ташлаб, динимиз ва Ватанимизнинг дахлсизлигига раҳна соладиган қора кучларга қарши муросасиз кураш олиб бормоқликлари, айниқса, турли бузғунчи оқимлар, ақидапарастлик, экстремизм каби қабиҳ ниятли кишиларнинг пуч ғоялари, ғаразли мақсадларини фош этмоқликлари лозим.

Мустақил мамлакатимизда Ислом дини омилидан, унинг бой маънавий ва маданий қадрият сифатидаги катта имкониятларидан унумли фойдаланиш мақсадида улкан ишлар амалга оширилмоқда. Динимизга берилган эмин-эркинлик, масжид-мадрасаларнинг обод қииниши, буюк алламоларимизнинг таваллуд саналари нишонланиши, уларнинг харобага айланиб қолган абадий қўним тонган масканлари муқаддас зиёратгоҳларга айлантирилиши халқимиз ва ҳукуматимизнинг Ислом динига бўлган меҳр-муҳаббати, ҳурмат-эҳтиромининг яққол тасдиғидир. Шу ўринда муҳтарам Юртбошимизнинг қўйидаги сўзларини эслаб ўтиш жоиздир:

“Биз динга бундан буён ҳам барча шарт-шароитларни яратиб берамиз. Диний расм-русумларга, байрамларга, диний тарбия ва таълимга доимо жиддий эътибор берилади. Айни замонда биз дин пешволарига, ўзимизга ўхшаган мусулмон биродарларимизга бир нарсани такрор ва такрор ўқтирмоқчимизки, дин ўз йўли билан, давлат ўз йўли билан. Диний партиялар тузиб, ҳокимият талашиб юришлар Худога ҳам хуш келмайди. Ислом дини инсонларни камтарликка, камсуқумликка ундайди. Мусулмон фарзанди кечиримли бўлади. Мусулмон фарзанди бировни кофир, бировни художўй деб тоифаларга ажратмайди. Сабаби, бандасининг устидан бандаси эмас, Худонинг Ўзи ҳукм чиқаради.
Шундай экан, бир-биримизни беҳуда айблаб, мен мусулмонман, сен кофир деб талашиб юришлар бизга тўғри келмайди. Ҳамма аҳил, ҳамма покиза бўлиб яшасин. Кимнинг фазилати қанча эканини Яратганнинг Ўзи ажрим қилиб беради у дунёда”.
Аллоҳ таоло инсонга ақл-заковат бериб унга руҳий, илоҳий куч ато этган. Бундан мақсад бандам дунёдан бехабар қолмасин, ўзининг кимлигини унутмасин, Аллоҳ берган ақл билан ҳунар ўрганиб, заминни обод қилсин, яшнатсин деган. Яна инсонларга Аллоҳ таоло меҳр-оқибатни ҳам берган.

Нечун шундай фазилатларга эга бўлган инсонлар бир-бирлари билан бу ўткинчи дунёда талашиб-тортишиб, бузуқ ишларга ружуъ қўйиб, бегуноҳ одамларнинг қонини тўкадилар. Эл тинчлигини бузиб, инсон ҳаётига тажоввуз қилишлик Қуръони каримда ҳам қораланган. Бу борада шундай дейилади:
“Кимки бирор жонни ўлдирмаган ва ерда бузғунчилик қилиб юрмаган одамни ўлдирса, демак, гўё барча одамларни ўлдирибди”.
Бегуноҳ одамнинг жонига қасд қилиб, уни ўлдиришлик шаръий ҳаромдир. Бу борада Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди:
“Кимки қасддан бир мўминни ўлдирса, унинг жазоси жаҳаннам бўлиб, у ўша жойда абадий қолажак ва у одам Аллоҳнинг азоби ва лаънатига дучор бўлган. Аллоҳ унинг учун улуғ азобни тайёрлаб қўйгандир”.
Аллоҳ таоло барчамизни, фарзанларимзни мана шундай хар хил фирка ва окимларни таъсирига тушиб колишдан сакласин. Доимо юртимизни тинч осмонимизни мусаффо қилиб, ўзаро тинч тотувликда ҳаёт кечиришимизни насиб этсин.


Юнусов Мустафо

Top