Ўзбек ва тожик халқларининг қанчалик яқин эканини таърифлашни ният қилган ҳар бир киши “Икки тилда гаплашувчи бир халқ”, дейди. Зотан, ушбу икки халқнинг қардошлигига бундан бошқа ҳар қандай таъриф камлик қилади.
Бинобарин, Марказий Осиёдаги ўзбек, қозоқ, қирғиз, туркман, тожик халқларининг қадим аждодлари бир бўлган. Шунинг учун ҳам бу халқларнинг, айниқса, ўзбек ва тожикнинг урф-одатлари, миллий анъаналари бир хил, фақат тил бошқа, холос.
Собиқ шўро даврига қадар бу халқлар аралаш яшаган, бири иккинчисига бошқа миллат вакили у деб ётсираб қарамаган. Истиқлол даврига келиб эса ўша шўролар ўрнатиб берган чегаралар мустаҳкамлана бошланди. Минтақанинг қувватланиб боришини истамаган, уларни ёвлаштириб, шунинг ҳисобига жиловини қўлида ушлаб туришни истаган “кўринмас” кучлар ўзларининг интеллектуал институтлари яратиб берган сиёсий ўйинларини ишга солиб бу ҳудуддаги давлатлар ўртасига низо чиқаришга жидду жаҳд этди ва бу мақсадларига маълум маънода эришдилар ҳам. Натижада Тожикистонга келин бўлиб тушган ўзбекистонлик аёл ватанига келолмайдиган бўлди. Ўзбекистонга тушган келиндан эса чақалоғи тортиб олиниб ўзи депортация қилинди. Икки давлатда яшайдиган ака укани, опа сингилни кўра олмас бўлди. Улар ҳатто дийдор қиёматга қолди дея тушкунликка ҳам тушдилар. Чунки улар учун чегара постларига келиш арслоннинг қошига келиш билан баробар бўлиб қолган эди.
Қариндош-уруғни бир-биридан жудо қилиш ҳар икки халқ вакилларига зулм эди. Шунинг учун президентимиз Шавкат Мирзиёев вазиятни ўнглашга сайъ-ҳаракат қилди. Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан 1 март кунидан бошлаб Ўзбекистон ва Тожикистон ўртасида 9та назорат-ўтиш пунктларининг фаолияти қайта ишга туширилди, 8та автомобиль йўли ҳамда 1та темир йўл фаолияти тикланди. Бундан ташқари, 2017 йил апрел ойида «Ўзбекистон ҳаво йўллари» МАК узоқ муддатдан сўнг, Душанбе шаҳрига илк парвозни амалга оширганди. Яқинда икки мамлакат ўртасидаги авиарейслар тўлиқ тикланадиган бўлди.
Юртбошимиз бу иши билан ўзбек ва тожик халқининг дуоларини, олқишларини, мақтовларини олди. Навоий бобомиз: “Кимки бир кўнгли бузуғнинг хотирин шод айлагай,/ Онча борким Каъба вайрон бўлса обод айлагай” деганидек, икки давлатнинг чегаралари очилиши қанча ёшли кўзларнинг дардини аритди. Янада севинчлиси, 9 март куни Тожикистонга илк ташрифи давомида Ўзбекистон ва Тожикистон фуқаролари ўртасида визасиз тартиб ўрнатилгани ҳақида муҳим ижтимоий ҳужжат имзоланди.
Эндиликда икки давлат фуқаролари эндиликда 30 кун давомида ҳеч қандай рухсатнома ёки таклифномани тақдим этмаган ҳолда чегарадан ўтиши, қўшни давлатда муайян муддат яшаш ҳуқуқига эга. Бу келишув икки давлат раҳбарлари, Шавкат Мирзиёев ва Имомали Раҳмон томонидан имзоланган ҳужжатда акс эттирилган.
Маҳалламизда яшайдиган қўшнимиз айтади: “Хўжандда яшайдиган синглим инсульт бўлиб қолган эди. Инсультнинг асоратидан қаттиқ азият чекаётувди бечора. Шу муштипаргина синглимнинг бир мартагина ҳолидан хабар оламан деб борганимда чегара постидаги текшир-текширу биз ўрганмаган муомалаларни кўриб ўзим инфаркт бўлаёзган эдим. Шукрки, яхши кунларга етдик. Уни Тошкентга олиб келдим. Энди бу ердаги малакали дўхтирларга қаратаман насиб этса”.
Буни қаранг, одамларимиз фақат дийдордан эмас, бошқа томонлардан ҳам азият чекаётган экан. Энди ана шундай масалалар ҳам изига тушиб кетади, иншоаллоҳ.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Тожикистон Республикасига давлат ташрифи давомида ўтказилган самарали музокаралардан сўнг Душанбе шаҳрининг “Кўҳи Борбад” санъат саройида Ўзбекистон ва Тожикистон санъат усталари иштирокида концерт бўлиб ўтди,
Ўша тантананинг Интернет сайтларида суратларини кўрган киши томошабинларнинг қайси бири ўзбек, қайси бири тожик эканини ажрата олмайди. Ё тавба, эт билан тирноқни ажратиб бўларканми... Тил бошқа бўлса нима бўлибди. Кўнгиллар бир-ку! Ахир улуғларимиз тиллар сўзлашади, кўнгиллар дўстлашади демаганмиди!
Ўзбекистоннинг ҳудуди Тожикистон тарафга, Тожикистон чегарасининг Ўзбекистон тарафга кенгайгани, ўзбек халқининг тожик халқи ҳисобига кўпайгани, тожик халқининг ўзбек халқи ҳисобга кўпайгани муборак бўлсин, азизлар.

ЎМИ Матбуот хизмати

Мурувват, ўзгаларга яхшилик қилиш, ғамгин қалбларга хушнудлик улашиш халқимизга хос қадриятларимиздандир.

Юртимизда баҳор фасли кириб келиши билан имом-хатибларимиз томонидан мурувват улашиш ишлари жадал суратларда бошлаб юборилди.

Самарқанд туманидаги “Имоми Аъзам” жоме масжиди имом-хатиби А.Пўлатов ташаббуси билан ҳомийларни жалб қилган ҳолда қатор хайрия ишлари амалга оширилди. Жумладан,

Самарқанд шаҳридаги 1-сонли Меҳрибонлик уйи тарбияланувчилари ҳолидан хабар олиниб, баҳор айёми билан муборакбод этилди. Уларни ўқишга, илм олиб ўз касбининг етук мутахассислари бўлишга қизиқтирилди, ҳаётий мисоллар ила мурғак қалблар руҳлантирилди. Шунингдек, 140 нафар тарбияланувчи учун зиёфат дастурхони ташкил этилди.

Бундан ташқари, имом-хатиб ташаббуси билан ёнғин сабабли уйига жиддий талофат кўрган Самарқанд туман Жўй-Сой маҳалласида яшовчи Ш.Э.га қурилиш моллари ва моддий кўмак, Самарқанд туман Конигил маҳалласида яшовчи жигар касаллиги (эхинокок) билан оғриган фуқаро К.Сга дори дармон учун моддий ёрдамлар кўрсатилди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбек ва тожик халқларининг азал биродарлиги, қуда-андаю қариндошлиги ҳам ўзларини ўраб турган она табиатдан улгу олгандек гўё! Улуғ Ҳисор тизмаларида жимирлаб эриган қорлар Помир тоғларининг кифтидан йўлга тушган ойдин булоқларга қўшилиб Амударё деган шаштли дарёни бунёд этади. 

Ўзбек билан тожик икки тилда сўзлашадиган битта миллатдир, деган нақл ҳам бежиз пайдо бўлмаган. Дини, қадриятлари, энг кичик иримларидан тўйу маракалардаги маросимларигача бир-бирига уйғун бўлган бу халқлар Марказий Осиёнинг энг сўлим манзилларида яқин қўшни бўлиб яшашлари ҳам бежиз эмас. 

Қуйида ўзбек адабиётининг икки забардаст шоирининг қаламига мансуб бўлган шеърлар ҳам ана шу қадим муҳаббатнинг меваси ўлароқ туғилган бўлса неажаб. 

ЎзА

Абдулла Орипов

Ўзбекистон халқ шоири

Ўзбегим тожик билан 

Дўсту қардошдир азалдан 
Ўзбегим тожик билан, 
Иккиси бир байт ғазалдан 
Ўзбегим тожик билан. 
Қай йўсин айлай қиёс мен 
Бул ширин дўстлик сўзин, 
Тотлидир болдан, асалдан, 
Ўзбегим тожик билан. 
Бахтга ёр доим Навоий 
То Жомий бор экан, 
Биз улар қўйган тамалдан, 
Ўзбегим тожик билан. 
Фаҳм этиб боқсанг агарда, 
Биз қўша сайёрамиз, 
Бу Али сўзлар Зуҳалдан, 
Ўзбегим тожик билан. 
Бир эгатнинг боши сену 
Бир эгатнинг боши мен 
Ер экиб тинмас ҳамалдан 
Ўзбегим тожик билан. 
Бул қадрдон икки дўстга 
Ҳоҳишимдир то абад 
Топса бир маъно масалдан, 
Ўзбегим тожик билан. 

Эркин Воҳидов

Ўзбекистон халқ шоири

Тожик биродаримга 

Биз икки ёндош элга, 
Қариндош, қондош элга, 
Жондош, имондош элга, 
Фарзанд бўламиз, дўстим. 

Шажарада томирмиз, 
Тиёншонмиз, Помирмиз, 
Нечун ўздан тонурмиз, 
Баланд бўламиз, дўстим. 

Беруний, Ибн Синога, 
Жомийдек пок сиймога, 
Навоийдек даҳога, 
Дилбанд бўламиз дўстим. 

Ширу шакар азалдан, 
Тотли бизга асалдан, 
Бир байт каби ғазалдан, 
Пайванд бўламиз, дўстим. 

Қонлар олуд еримиз, 
Ёв кўксида тийримиз, 
Биримиз ўқ, биримиз— 
Каманд бўламиз, дўстим. 

Ўртамизга кўп нифоқ, 
Солмоқ бўлдилар бироқ, 
Асли биз эт ва тирноқ— 
Монанд бўламиз, дўстим. 

Бир заминда дон экиб, 
Бир Ватанда жон чекиб, 
Дўст ғамига қад эгиб, 
Дардманд бўламиз, дўстим. 

Биз хуш ният меъморлар, 
Қулаб эски деворлар, 
Яйраса дўсту ёрлар, 
Хурсанд бўламиз, дўстим. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг бир нечта оятларида илмни мақтаб, илм соҳибларига улкан мукофотларни ваъда қилган. Муфассир олимлар бу борадаги маълумотларни жамлаб қуйидаги хулосаларни берганлар:

Биринxидан, Аллоҳ таоло Одам алайҳиссаломга фаришталар билмайдиган нарсаларнинг илмини ўргатиш орқали уни ер юзига халифа этиб сайлади. Айнан илмнинг фазилати туфайли ҳозирга қадар ер юзида фаришталар эмас, балки инсонлар яшаб келмоқда.

Иккинчидан, Аллоҳ таоло илмни ҳикмат деб номлаб, ҳикматни энг улуғ иш эканини айтди. Муқотил бу ҳақда шундай дейди: “Қуръонда келган ҳикмат сўзи тўрт хил маънода ишлатилган: биринчиси, панд-насиҳат; иккинчиси, фаҳм-фаросат ва илм; учинчиси, пайғамбарлик; тўртинчиси, Қуръон маъноларидир. Буларнинг бари илмга боғлиқ”.

Учинчидан, Аллоҳ таоло: “Ва сизларга фақат озгина илм берилган, холос” деб марҳамат қилган. Бунинг маъноси шуки, илм шунчалик чексизки, унинг инсониятга берилган бир қисмининг ўзиёқ коинотдаги катта-катта кашфиётларни очмоқда. Бошқа бир оятда эса Аллоҳ таоло: “Айтинг, дунё матоси оздир”, деб бутун борлиққа оз сифатини бермоқда. Энди, тафаккур қилайлик, Аллоҳнинг наздида оз ва арзимас бўлган дунёнинг сир-синоатини билишган ожизмиз-у, чексиз-чегарасиз илмга нима деб таъриф бериш мумкин!

Тўртинчидан, Аллоҳ таоло илмлиларни илмсизлардан устун қўйди: “Айтинг, биладиганлар билан билмайдиганлар тенг бўлурми?!” Албатта, йўқ, улар асло баробар эмаслар. Аллоҳ таоло Қуръонда олти нарсани олти нарсадан устун қўйган: биринчиси, нопокни покдан, яъни ҳалолни ҳаромдан; иккинчиси, кўзи ожиздан кўзи кўрадиган инсонни; учинчиси, нурни зулматдан; тўртинчиси, жаннатни жаҳаннамдан; бешинчиси, сояни офтобдан; олтинчиси, олимни жоҳилдан. Агар яхшилаб ўйлаб кўрилса, буларнинг бари илмнинг жаҳолатдан устунлиги билан боғлиқлигини кўриш мумкин.

Бешинчидан, Аллоҳ таоло олимларга итоат қилишга буюрди: “Аллоҳга итоат қилинглар ва Расулга ҳамда ўзларингиздан бўлган иш бошларига итоат қилинглар”. Оятдаги “...иш бошлари”дан мурод олимлардир.

Олтинчидан, Аллоҳ таоло олимларни иккита оятда Ўзидан кейинги иккинчи ўринда зикр этди. Биринчиси, “Аллоҳга итоат қилинглар ва Расулга ҳамда ўзларингиздан бўлган иш бошларига итоат қилинглар” ояти бўлса; иккинчиси, “Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқлигига Аллоҳ, фаришталар ва илмлилар гувоҳлик бердилар” оятидир. Сўнг Аллоҳ таоло олимларнинг мартабасини янада кўтариб, бошқа иккита оятда уларни Ўзидан кейинги биринчи мартабада зикр этди. Яъни, бир оятда: “Ва унинг таъвилини Аллоҳ ва фақат пухта илмлиларгина билади” деб хабар берган бўлса, яна бир бошқа оятда: “Айтинг, мен билан сизнинг орангизда Аллоҳ ва Китоб ҳақида илми борлар гувоҳликка кифоя қилур”,  деб олимларни биринчи мартабага қўйган. Бундан-да олийроқ мартаба, мансаб борми?!

Еттинчидан, олимларни даражаларга кўтарди: “Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато қилинганларани даражаларга кўтарур”. Аллоҳ таоло Қуръонда тўрт тоифани юқори даражаларга кўтарган: биринчиси, Бадр жангида иштирок этган мўъминларни; иккинчиси, мужоҳидларни; учинчиси, солиҳларни ва тўртинчиси, олимларни. Бадр аҳлини бошқа мўъминлардан юқори даражага қўйди, мужоҳидларнинг фазилатини узрли сабаб билан жанга бора олмаган мўъминларникидан бир неча даража юқори санади, солиҳларни эса юқоридагилардан ҳам баландроқ даражага кўтарди ва олимларни мазкур уч тоифадан ҳам афзал даражага қўйди. Демак, олимлар инсонлар ичида энг афзалидир.

Саккизинчидан, Аллоҳ таоло олимларни “Аллоҳдан қўрқувчи бандалар” сифати билан мақтаган: “Албатта, Аллоҳдан бандалари орасида фақат олимларигина  қўрқурлар”.                         

                                                             Абдуллоҳ Маллабоев

ЎМИ Матубот хизмати

Аллоҳ таоло инсон ҳаётига зарур бўлган барча нарсаларни, шу жумладан, унинг умрини, вақтини белгилаб, ҳисоблаб чегараси, қадр-қиймати билан яратди. Бу ҳақда Қуръони каримда хабар бериб шундай дейди: «Унинг даргоҳида ҳар бир нарса ўлчовлидир» (Раъд, 8 ).

Шундан келиб чиққан ҳолда, ҳар биримиз ўзимизга берилган вақтдан унумли фойдаланишга интилишимиз лозим экан. Улуғ аждодларимиз, буюк олимларимиз вақтларига жуда харис бўлган. Зеро, улар инсон учун берилган вақтни чегарали ва қиймати юқори эканини яхши билган ва шунга мувофиқ амал қилган. Буюк олим Ҳасан Басрий раҳматуллоҳу алайҳ айтади: «Мен бир қавмни кўрдим, сизларга қараганда ўз вақтларига дирҳаму динорлардан ҳам кўра муҳаббатли эди, яъни умр вақтларининг ҳар бир дақиқасини ғанимат билар ва умрни фойдали амалларга, дунё ободлигига сарфлашарди».

Умар ибн Абдулазиз раҳимаҳуллоҳ  айтади: «Кеча ва кундуз сенинг жисмингда ўз ишини кўрсатяпти, демак, сен ҳам уларни ғанимат бил ва фойдаланиб қол».

Баъзи донишмандлар: «Манфурликнинг аломати вақтни зое қилишдир», деб таъкидлашган. Айрим олимлар эса: «Вақт қиличдир, агар сен уни кесмасанг, у сени кесади, яъни умринг беҳуда кечади», деб таъкидлашган.

Ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам ҳаёти, сўзлари, амаллари, ибодатлари, умматларига ғамхўрликлари, меҳр-муҳаббатлари, башоратлари орқали вақт бебаҳо неъмат эканини таъкидлаб, бундай деганлар: «Беш нарсани беш нарсадан олдин ғанимат билинг: кексаликдан олдин ёшликни, бетобликдан олдин саломатликни, фақирликдан олдин бойликни, бандликдан олдин бўш вақтингни, ўлимингдан олдин тирикликни ғанимат билинг» (Бухорий ва Муслим ривояти).

Имом Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ ҳикматларининг бирида бундай деб марҳамат қилган: «Ҳар куни тонг ёришганда Аллоҳ томонидан бир жарчи: «Эй Одам боласи! Мен янги кунман, сенинг барча амалингга гувоҳман. Мендан яхши амаллар қилиб, фойдаланиб қол, чунки мен то қиёмат кунига қадар қайта келмайман», деб жар солади».

Динимизнинг таълимотида ҳам вақтнинг қадр-қиймати юқори бўлгани учун ҳам субҳ вақтида уйғонишга чақирилади. Бу ҳақдаги одоб-ахлоқларимиз талабига кўра, кўп ухлаш хосиятли эмас. Беш соатдан саккиз соатгача бўлган уйқу энг афзалидир. Зеро, донишмандлар кўп гапириш, кўп ейиш қатори кўп ухлашдан ҳам қайтарган. Хабарларда келишича, «Тонгда ухлаш ризқни камайтиради». Ғайратли, шижоатли бўлиш, лоқайдлик ва бепарволикдан узоқда бўлиш зарур. Чунки ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадисларида шундай марҳамат қилганлар: «Аллоҳ таоло Ўз бандалари орасида ғайратлисини яхши кўради» (Табароний ривояти).

Муслим АТАЕВ,

Тарих фанлари номзоди, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими ходими

ЎМИ Матбуот хизмати