Ҳовлимизда унча катта бўлмаган гулзоримиз бор эди. Кичик гулзор бўлишига қарамай унда жуда гўп гуллар ва дарахтлар ўсарди. Гулларнинг ичида энг яхши кўрадиганим жасмин гули эди. Марҳум отам ҳар куни бомдод намозидан қайтишларида бир даста жасмин гулидан олиб ёстиғим олдига қўйиб қўярдилар. Эрталаб жасмин ифори билан уйқудан туриш ажойиб эди.

Аллоҳ раҳматига олган бўлсин, отажоним бир неча йиллар давомида хонамдан жасмин гулини аритмадилар. Отамнинг менга бўлган ғамхўрликлари ва меҳру муҳаббатлари жасмин гули тимсолида гавдаланарди. Эътибор нишонаси бўлган мана шу жасмин гули мени маккор йигитларнинг тузоғига линиб қолишимдан асраган бўлса не ажаб. Мен отаси меҳр берган қизлар кўчада йигитлар билан гаплашиб кетмаслигини, иффатини сақлашини ўз ҳаётимда яшаб кўрганимдан Аллоҳга ҳамд айтаман.

Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.

Шу йил 16-17 январь куни Наманган вилояти бош имом-хатиби Мусохон домла Аббасиддинов масъуллар билан бирга Наманган шаҳридаги “Боқи Мирзо”, “Истиқлол”, “Умарул Форуқ”, “Шайх Эшон”, “Боқи полвон”, “Абдулқодир қори”, “Шодибек”, “Форуқ” ва “Мулла Абдуқодир охунд” каби масжидларнинг қурилиш-таъмирлаш ишларини кўздан кечирди.

Ташриф давомида Мусохон домла қурилиш ва таъмирлаш ишлари кетаётган масжидлар шаҳарсозлик меъёрларига жавоб бериши, ҳужжатлари мавжудлиги ва намозхонларга барча қулай шароитларни ҳозирлаш борасида масъулларга керакли тавсияларни берди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

 Cавол: Опамни фарзанди йўқ. Кўп йил даволандилар. Кимдир бола асраб олса ва унга меҳр берса ўзи ҳам фарзанд кўришини айтибди. Сўрамоқчи бўлганим динимизда бола асраб олишга рухсат берилганми? Рухсат бўлса қандай ҳукмлар бор?

 Жавоб: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.

Динимизда бола асраб олишга рухсат берилади, аммо унга қуйидаги шартлар қўйилган:

1. Асраб олинган болани ўз отасига нисбат берилиши;

Болани ўз отасини номи билан чақириш (яъни сени отанг менман ёки отанг фалончи, деб ўз отасидан бошқа одамни ота сифатида кўрсатмаслик керак);

Аллоҳ таоло асраб олинган фарзандлар ҳақида бундай марҳамат қилган: “Уларни (асраб олинган болаларни) ўз оталари (исми) билан чақирингиз. Шу Аллоҳ наздида адолатлироқдир. Бас, агар уларнинг оталарини билмасангиз, у ҳолда (улар) сизларнинг диний биродарларингиз ва дўстларингиздир. Қилган хатоларингиз сабабли сизларга гуноҳ йўқдир, лекин кўнгилларингиз (билан) қасд қилинган нарсадагина (гуноҳкор бўлурсиз). Аллоҳ кечиримли ва меҳрибон зотдир” (Аҳзоб сураси, 5-оят).

Бу оятлар нозил бўлгунича, одамлар орасида бировнинг боласини ўғил қилиб, ўз ўғилларидек номлаганлар ва жамиятдаги мавжуд тушунча, урф-одатлар ила иш тутишган. Оят нозил бўлгач бу ҳукм ўзгарди.

2. Асраб олинган бола асраб олувчига маҳрам бўлиши;

Болани қарамоғига олишда аввало имкон қадар яқин қариндошларнинг болаларидан (яъни асраб олинаётган бола ўғил бола бўлса аёлнинг, қиз бола бўлса эрнинг ака-ука ёки опа-сингилларининг болаларидан) бирини қарамоғига олиши керак. Чунки улар ўртасида насаб жиҳатидан маҳрамлик бор. Бордию яқин қариндошлардан бола олиш имкони бўлмай, бегона бола олинса ва у қиз бўлса, асраб олувчи эрнинг эмизикли ҳолатдаги опа-сингиллари ёки ака-укаларининг аёллари икки ярим йил ичида болани эмизсалар ёки уларнинг сути ичирилса, асраб олувчи эрнинг жияни ҳисобланиб, маҳрамига айланади. Агар асраб олинган бола ўғил бўлса, асраб олувчи аёлнинг эмизикли ҳолатдаги опа-сингиллари ёки ака-укаларининг аёллари ўша ўғил болани эмизсалар асраб олувчи аёлга жиян бўлгани учун, маҳрам ҳисобланади (икки ярим йилдан сўнг эмизиш ёки болага юқорида зикр қилинган аёллардан бошқаларнинг сутини ичириш билан маҳрамлик собит бўлмайди).

Шундай йўл билан бир оилада номаҳрамлар жамланиб қолишининг олди олинади. Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади. У киши ўз жиянлари Урва розияллоҳу анҳуга шундай ҳикоя қилиб берадилар. Афлаҳа исмли эмикдош амаким киришга изн сўраган вақтда у кишидан ўзимни олиб қочдим ва рўмолни ўраб олдим. Сўнг бу ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга хабар берганимда: “Унинг олдида рўмол ўрашингизга ҳожат йўқ, чунки насаб жиҳатидан маҳрамлик собит бўлганидек эмикдошлик сабабли ҳам маҳрамлик ҳосил бўлади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

3. Асраб олинган боланинг мерос олмаслиги;

Асраб олинган бола ва асраб олувчиларнинг ўртасида насабий алоқаси бўлмаса, бир-бирларидан мерос олишлари жоиз бўлмайди. Балки қўлларида қолган мулклар насабий меросхўрларнинг ҳаққи ҳисобланади.

Бола асраб олишдан мақсад, кўп болалик оилаларга ёрдам бериш ёки етимнинг бошини силаш савобини топиш бўлмоғи лозим. Ҳеч қачон асраб олинган бола ҳақиқий фарзанд бўлмайди. Агар асраб олинган фарзанддан келажакда боқувчига ҳеч қандай наф тегмаса, аксинча зарар етган тақдирда ҳам бундан афсусланмаслик керак бўлади, акс ҳолда қилинган хизматнинг савоби бекор бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.

Отам менга меҳрибон эдилар. Уйга келсам, худди Пайғамбаримиз алайҳиссалом қизлари Фотима онамиз розияллоҳу анҳони кутиб олганларидек кутиб олишга ҳаракат қилардилар. Ҳузурларига кирганимда мен билан ўрниларидан туриб кўришардилар. Менга салом бериб пешонамдан ўпиб қўярдилар.

Оиша онамиз розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Фотима қизларичалик кўп ўхшайдиган одамни кўрмадим. Мақсади жиҳатидан, ҳаётий йўл тутиши, ҳар бир юриш-туриши, гап-сўзи, суҳбатлашишида Фотима қизлариданда ўхшашини кўрмадим. Ҳар қачон Фотима онамиз агар Расулуллоҳни ҳузурларига келадиган бўлсалар Расулуллоҳ алайҳиссалом ўрниларидан туриб, қўлларидан ушлар ва ўпиб қўйиб, ўзлари ўтирган жойга ўтирғизардилар. Қачонки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фотима онамизнинг ҳузурларига кирадиган бўлсалар Фотима онамиз ҳам ўрниларидан туриб, Расулуллоҳ алайҳиссаломни кутиб олар эдилар, қўлларидан тутиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни ўпиб, ўтирган жойларига ўтирғизиб қўяр эдилар.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қандай кутиб оладиган бўлсалар Фотима онамиз ҳам Расулуллоҳни шундай кутиб олар эдилар, шунинг учун ҳам Фотима онамизданда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ўхшашини кўрмаганман”.

Гоҳида яхши кўрган кишиларимизни йўқотамиз, бунга уларга зулм қилганимиз, қўпол муносабатда бўлганимиз сабаб бўлади.

Уларнинг хатоси, айб-камчилигини юзига солиб, фазилатларини, яхши жиҳатларини унутиб қўямиз.

Ҳамма айб-нуқсондан холи бўлишни улардан талаб қиламиз. Ҳатто ўзимиз йўл қўядиган хатони бошқалар қилса, уларни айблаб юрамиз. Хато қилган пайтимиз “Энди биз инсонмизда, маъсум (гуноҳдан пок) эмасмиз”, дея ўзимизни оқлаймиз-у, бошқаларни ёмонлаймиз.

Имом Муҳаммад ибн Сийрийн раҳимаҳуллоҳ айтади: “Биродарингда кўрган энг ёмон хислатларни унинг юзига солиб, яхши хислатларини беркитишинг унга қилган зулмингдир!”.

Бошқалар билан хусуматлашманг, хусумат дўстлик риштасини узади!

Ҳар йили юрагингиз кенгайиб борсин, бу йил юрагингиз ўтган йилдагиган кенгроқ бўлсин! Бахтли кишиларнинг қалби тор бўлмайди, улар одамларнинг айбига кўз юмадилар, хатоларига эътибор қилмайдилар.

Одамларнинг ёмонлигини унутинг, яхши хислатларини эсланг. Дўстларингиздан содир бўладиган айбларни кўмиш учун ёнингизда доим битта қабр тайёр турсин!

Бирор ким билан адоватга бориб қолсангиз, ўта душманчилик қилиб юборманг! Ҳеч ким билан алоқани бутунлай узиб қўйманг, эҳтимол Аллоҳ бир кун келиб ўртангизда муҳаббатни пайдо этар! Ахир У Зот айтганку:

“Шоядки, Аллоҳ сизлар билан улар ичидаги душманларингиз ўртасида дўстлик пайдо қилса, Аллоҳ қодирдир. Аллоҳ кечирувчи ва раҳмдилдир” (Мумтаҳана сураси, 7-оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Яхши кўрган одамингни енгил яхши кўргин (қаттиқ меҳр қўйиб юборма), эҳтимол бир кун келиб у душманингга айланар! Душманингни ҳам жуда ёмон кўриб юбормаки, эҳтимол бир кун келиб сенга дўст бўлар!”

Бошқалар сизга инсоф қилишидан аввал ўзингизга инсоф қилишингиз керак!

Аммор ибн Ёсир розияллоҳу анҳу айтади: “Кимки ўзида уч хислатни жам айласа, итмонга тўлиқ эга бўлибдир. Улар: ўзига инсоф қилиш, бутун оламга салом улашиш, камбағал ҳолда инфоқ қилиш”.

Ўзига инсоф қилиш бу – инсон Аллоҳнинг олдидаги бурчларини адо этиши, Аллоҳ ман этган нарсалардан четланиши, одамларнинг ҳаққига риоя қилиши ва ўзининг ҳаққи бўлмаган нарсаларни улардан талаб қилмаслигидир.

Оламга салом улашиш дегани – барча инсонларга салом улашиш, ҳеч кимга кибр қилмаслик, ҳеч ким билан ўртасида салом беришдан ман қилиб турадиган тўсиқ бўлмаслиги деганидир.

Камбағал ҳолда инфоқ қилиш эса ризқи оз бўлишига қарамай инфоқ қилиш демакдир. Зотан бундай қилган инсон Аллоҳ таолога тамоман ишонган бўлади, Унга тўлиқ ўзини топширган ва мусулмонларга бағрикенглик қилган бўлади.

Нубувват мадрасаси талабаси Аммор! Сизни Аллоҳ раҳматига олсин!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.