Наманган шаҳар бош имом-хатиби Мусохон Аббасиддинов

Франциянинг «Musulmans en France» («Франциядаги мусулмонлар») онлайн-газетасида «Ўзбекистон воҳалари хазиналари. Карвон йўллари чорраҳасида» ва «Самарқандга йўл. Ипак ва олтин мўъжизалари» сарлавҳали таҳлилий мақола эълон қилинди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.
«Ўзбекистон сайёҳларни тобора ўзига жалб этаётган давлатлардан бири, деб ёзади онлайн-нашр. Тошкент, Бухоро, Самарқанд каби шаҳарлар сизда қизиқиш катта уйғотиш баробарида ҳайратингизни оширади. Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев «Марказий Осиё – Европа Иттифоқи» биринчи саммитида европалик ҳамкорларни Марказий Осиё минтақаси халқларининг ноёб тарихий мероси, бой маданияти ва анъаналари билан кенг таништириш мақсадида ноябрь ойида Парижда йирик кўргазма ўтказилишини таъкидлади».
Мақолада хабар қилинганидек, 23 ноябрда Париждаги нуфузли иккита музейда Ўзбекистон ҳақидаги кўргазмаларнинг очилиш маросими бўлиб ўтади. «Бу нафақат Луврда Ўзбекистон воҳаларининг бойлиги ва улуғворлигини кашф қилиш, балки бу дунё тарихини шакллантирган ипак ва олтин мўъжизалари билан танишиш мақсадида Самарқандга “ўзига хос сафар” сафар қилиш учун ҳам имкониятдир, деб ёзади «Musulmans en France». Жорий йилнинг 23 ноябрдан 2023 йилнинг 6 мартигача дунёнинг энг гўзал музейларидан бири – Луврда цивилизациялар чорраҳаси хазиналари, машҳур Ипак йўли ўтган воҳалар тақдим этилади. Бу ерда Самарқанд ва Бухоронинг қадимий мероси билан бевосита танишишингиз мумкин».
Мақолада таъкидланганидек, тақдим этилган барча асарлар хорижда илк бор намойиш этилаётгани билан аҳамиятлидир. Кўргазмада17 асрлик тарих, Яқин Шарқ, эллинистик дунёни ва Осиё чорраҳасини ифодаловчи 130 та асар намойиш этилади.
«Бугунги Ўзбекистоннинг ўзи каби кўргазма ҳам Ғарб ва Шарқ ўртасида мавжуд бўлган маданиятлар чорраҳаси меросини тақдим этади, деб ёзади «Musulmans en France». Араб дунёси институтида ҳам ўзбек халқининг ўзига хос анъаналарини ўзида мужассам этган ноёб асарлар тўплами намойиш этилади».
Таъкидланганидек, Ўзбекистон санъат ва маданият жамғармаси кўмагида ўтказилаётган ушбу кўргазмада ўзбек ҳунармандларининг асарлари намойиш этилади. Кўргазмада XIX – XX аср ўрталарига оид миллий тўқимачилик маҳсулотлари, либослар, безаклар, Бухоро амирлиги даврининг зардўзли чопонлари билан танишиш мумкин. «Бундан ташқари, намойишда Ўзбекистон давлат музейлари коллекциясидан тўпланган Туркистон авангардига оид рангтасвир асарлар ҳам ўрин олган. Чунки Ўзбекистон тарихида муҳим ўрин тутган ушбу давр кўплаб Шарқ рассомларини илҳомлантирган», деб ёзади онлайн-газета.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

“Мазҳаб” сўзи арабчада“йўл”, “йўналиш”, шаръий истилохда эса “диний масала бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўли” маъноларини билдиради.
Машҳур аллома Ибн Ражаб (1335-1393 м.й.): “Кўплаб мазҳаблар орасидан фақат тўрттасининг сақланиб қолгани асрлар давомида инсонларни турли зиддиятлар ва ихтилофлардан ҳимоя этишда асос бўлган”, деб ёзган (“Тўрт мазҳабдан бошқага эргашганга раддия” китоби).

Уламолар мазҳабларга эргашиш Пайғамбар (с.а.в.)нинг қуйидаги ҳадисига амал қилишдир, деб таъкидлайдилар: “Агар ихтилофни кўрсангиз, ўзингизга кўпчилик томонини лозим тутинг” (Имом Можа, 3950-ҳадис).

Мазҳаблардаги битта масалага нисбатан турлича ёндошишлик ислом шариатида мусулмонлар учун кенг имкониятлар мавжудлигидан далолат беради. Мазҳабларда у ёки бу масала ислом аҳкомлари, муайян жамият, халқ ёки миллатнинг урф-одатлари, қадриятлари ҳамда ижтимоий муносабатларнинг мазмунини ҳам ҳисобга олган ҳолда, энг маъқул шаклда ҳал қилинган.

Ислом уламолари шаръий ҳукмни ва унинг далилини билмайдиган мусулмон одам (муқаллид)мужтаҳид олимга тақлид қилиши зарурлигини таъкидлайдилар. Бунга Қуръондаги ушбу оятни далил сифатида келтириш мумкин: “Агар билмасангиз зикр аҳлларидан сўранг” (Наҳл сураси, 43-оят).

Мазҳабларда Қуръон, суннат, ижмо ва қиёсдан далил сифатида фойдаланишнинг ўзига хос қоидалари, усул ва тамойилларига асосланган муайян тизим мавжуд. Масалалар тизимли равишда ҳал бўлган. Мазҳабсизларда эса ҳеч қандай ижтиҳод усул ва қоидалари йўқ бўлиб, “Қуръон ва Суннатга мурожаат қиламиз” қабилидаги далилсиз даъво билан ҳукмлар берилмоқда. Мақсадига, раъйига ва нафсига тўғри келган далилларни олиб, қолганларини ташлаш эса ёмон оқибатларни келтириб чиқармоқда.

Бемазҳаблар омма мусулмонлар ичида кўплаб нотўғри талқин қилинган ақидавий ва фиқҳий масалаларни тарқатмоқдалар. Ваҳоланки, бу масалалар Аҳли сунна олимлари томонидан аллақачон ҳал қилинган.

Мазҳабсизлар тарафдорларининг айрим иддаоларидан уларнинг даъволари асоссиз эканига ишонч ҳосил қилиш мумкин:

- бемазҳаблар “Қуръон битта ва Пайгамбар битта бўлса, тўрт мазҳаб орасида фиқҳий ихтилофлар бор, ҳақ битта эмасми?” дейдилар.

Мазҳаблар бир манба - Қуръон ва суннатга асосланади. Мазҳабларнинг бирига эргашган киши Қуръон ва суннатга эргашган бўлади.

- Мазҳабсизлик тарафдорлари “Имом Бухорий бемазҳаб бўлган”, деб далил қилади. Ваҳоланки, Имом Бухорий яшаган даврда у кишига ўхшаш илми ижтиҳод даражасига етган, ўзи ижтиҳод қилганлар кўп бўлган. Ҳамма уламолар илми мужтаҳидликка етган одам, ўзи ижтиҳод қилади, деганлар. Ҳозир эса ўша даврдаги каби мужтаҳидлар йўқ эканини ҳисобга олмайдилар.

Аксинча, Қуръон ва суннатдан ҳар ким ўзбошича янги ҳукм чиқариш мусулмонларни куфрда айблаш, уларнинг қонини тўкишни ҳалол ҳисоблаш, боғийлик (ҳукуматга қарши чиқиш), тинч жамиятда ваҳима уйғотиш ва фитна қўзғаш, обод жойларни вайрон қилиш каби исломда қатъиян ман қилинган хатти-ҳаракатларга сабаб бўлмоқда. Шу нуқтаи назардан, марҳум Шайх Мухаммад Саид Рамазон Бутий қайд этганидек: “Мазҳабсизлик ислом шариатига таҳдид соладиган хатарли бидъатдир”.

Минг афсуслар бўлсинки, мана шундай етук олимлар бир мазҳабни маҳкам ушлаб, тўғрилигини эътироф қилиб турган бир пайтда баъзи юртдошларимиз ҳали дастлабки илмий кўникмаларни ҳосил килмаган бўлсаларда: “Мен Қуръон ва ҳадисдан ўзим ҳукм оламан” деб, даъво қилиб, турли ихтилофларни келтириб чиқармокдалар. Баъзида ўзлари адашгани етмагандек, ўзгаларни ҳам йўлдан урмоқдалар.

Аллоҳ таоло ҳаммамизни Ўз ҳидоятида собит қилсин.

Жаҳонгирхон Аброров манбалар асосида

Ўзбекистон халқаро ислом академиясида Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги диний таълим муассасалари, Академия ва соҳага тааллуқли илмий-тадқиқот марказларининг ўқув-услубий, илмий фаолиятини мувофиқлаштириш бўйича Илмий-услубий кенгаши мажлиси бўлиб ўтди.

Йиғилишда 3та олий ва 10та ўрта махсус диний таълим муассасалари талабаларининг битирув малакавий ишлари, педагог ходимларни илмий тадқиқот фаолиятига йўналтиришда эришилган ютуқлар, мавжуд муаммолар ва истиқболдаги режалар муҳокама қилинди.

Шунингдек, Тошкент ислом институти, Мир Араб олий мадрасаси ва Ҳадис илми мактабида модуль-кредит тизими асосида кадрлар тайёрлаш бўйича амалга оширилаётган ишлар, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва мадрасаси фаолияти таҳлили каби масалалар кўриб чиқилди.

Мажлис давомида таълим ва илмий фаолиятни такомиллаштириш юзасидан турли масалалар бўйича ҳам фикр ва мулоҳазалар билдирилди.

ТИИ Матбуот хизмати