muslim.uz

muslim.uz

“Шайх Зайниддин” жоме масжиди имом хатиби
Абдураҳманов Яҳё Убайдуллоҳ ўғли

الجمعة, 03 نيسان/أبريل 2020 00:00

Бугун бутун дунё шиори “Уйда  қолинг! ”

 

Дунёнинг икки юзга яқин давлатларини қамраб олган бу коронавирус касаллиги бизнинг ҳам юртимиздан четлаб ўтмади. Юртимизда бу касаллик аниқланган илк кунлариданоқ , касаллик омма халқ орасида тарқалишлигини олдини олиш чоралари кўрилди.  Давлат миқёсида ушбу касаллик билан касалланганлар  учун алоҳида шифохоналар қуриш,  тиббиёт ходимларини ҳизматларини қўллаб қувватлаш каби қатор ишлар  амалга ошириляпти . Бу касаллик шу даражада  чегара билмас ва тез суратда кўпаювчи дард эканки, ҳатто илм фан тараққий этган  давримизда  ҳам касаллик олдида инсон ожиз эканлиги намоён бўлмоқда.  Мутахассислар бу касалликдан қутилиш йўлларидан бири инсонларга аралашмасдан ёлғизда бўлиш эканлигини такидлашмоқда. Шунинг учун ҳам бугун “Уйда  қолинг! ” шиори бутун дунё шиорига айланди.  Бу шиор ҳудди Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг сўзларидан олинган каби эшитилади.

Абдурраҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганларини эшитдим: “Агар бир жойда вабо тарқалганини эшитсангиз, у ерга борманглар. Агар ўзингиз турган жойга вабо келса, у ердан қочиб чиқиб кетманглар!”.   (Имом Бухорий ва Имом Муслим) ривоят қилган. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг юқоридаги ҳадиси шарифларини теран англаган Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу ҳам Шомга волий бўлганларида инсонларга хутба қилиб : "Эй инсонлар, вабо ҳудди алангаланиб турган олов кабидир ва сизлар эса, унинг ўтинисизлар шундай экан, тарқалинглар, тоғларнинг тепаларига чиқиб кетинглар вабодан сақланасизлар. Вабо олови эса ўзидан ўзи ўчади" дедилар. Инсонлар эшитишлари билан ижобат қилдилар ва ҳаммалари омон қолдилар, Аллоҳ таоло бу балони улардан аритди.                 Кўриниб турибдики, инсон уйида қолиб заруратсиз ташқарига чиқмаслиги бу шариатимизнинг ҳам талаби экан. Шариат талабини бажармаслик эса хато ва гуноҳдир. Минг афсуски баъзи фуқароларимиз  ўзини ҳамда ўзгаларни ҳам хатарга қўйиб бу талабларга совуққонлик билан қарамоқдалар. Ҳолбуки Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Ўзингизни ҳалокатга ташламанг!” деб хитоб қилган. (“Бақара” сураси, 195-оят).

Кӯриниб турибдики, айни пайтда шариатимиз талаби ҳам давлатимиз талаби ҳам уйда ўтириш ва заруратсиз ташқарига чиқмасликдир. Бу талабларни бажариш ибодатдир . Сабаби бу талабда Аллоҳ таоло ва унинг Росули ҳамда ишбоши яъни, раҳбарларга  бўйсуниш бор. Аллоҳ таоло ўзининг каломида марҳамат қилади:  «Эй иймон келтирганлар! Аллоҳга итоат қилинг, Пайғамбарга ва ўзингиздан бўлган ишбошиларга итоат қилинг.». (Нисо / 59).

Пандемия шаклини олган бу ёв билан курашиш учун фақат ва фақат уйда қолиш экани ҳозир барчага маълум. Аммо, бу оддий ҳақиқатни тушунмаётган ёки тушунишни истамаётган инсонлар ҳам борлиги афсусланарли ҳолдир. Машиналар оқимини камайтириш мақсадида қӯлланаётган чораларни бузиш ҳолатлари, ниқобсиз жамоат жойларида юришлик ва уйдан зерикканидан бемақсад кӯчада юрганларга айтар сӯзимиз: "Вабо тарқаган пайтда уйда ӯтиришлик айни шариатимиз талаби. Уйда ӯтириш билан биз нафақат ӯзимизни балки, оила аъзоларимииз, яқинларимизни хавфдан ҳимоя қилган бӯламиз. Акс ҳолда жамиятга зарар қилувчи инсонга айланамиз. Ақл билан иш юритиш имкониятидамиз. Уйда ўтириш мобайнида  Аллоҳ таолога дуо ва илтижолар қилиш , фарзанд ва набираларимизнинг таълим –тарбияларига эътибор бериш, вақтдан фойдаланган ҳолда кўп китоб мутолаа қилишимиз мақсадга мувофиқдир".

Аллоҳ ҳақ субҳанаҳу ва таолодан бу балони биздан аритишини, касаллик билан фаол курашаётган мутасаддилар ҳамда тиббиёт ходимларига куч-қувват, сиҳат-саломатлик беришини, халқимизга эса офият сӯраймиз. 

 Зиёуддин МИРСОДИҚОВ,
Тошкент шаҳар Чилонзор туманидаги
“Бўта бува” жоме масжиди имом хатиби

 

Уни биргаликда ижро этишимиз шарт
 
Таҳлил

Гўзал кунлар келишини кутма.
Унга томон бормоғингни унутма.
Жалолиддин РУМИЙ

Бугун дунёнинг барча пучмоқларида таҳликали бир шарпа кезиб юрибди. Кезганда ҳам, кўринмас қўли билан инсонларнинг ширин жонига чанг солиш ҳаракатида бўлмоқда. Унинг яна бир даҳшатли изи жаҳон иқтисодиётини таназзулга етакламоқда. Фаровонлик ва тараққиётга зарба бермоқда. Кун-у тун шовқинга тўлган шаҳарлар бирин-кетин жимгина бўшаб қолмоқда... Бу машъум пандемиянинг дунё ва биз кутмаган манзаралари... Ҳали яна нималар рўй беришини эса ҳеч ким билмайди... Аммо халқимизнинг қалбида бир ишонч борки, бу синовлардан талафотсиз ўтиш умиди – Аллоҳнинг марҳамати, давлат раҳбарининг оқилона сиёсати, миллат бирдамлигига ишончдир.
 
20_main.jpg
 
Тарихдан маълумки, инсоният турли эпидемия ва оммавий қирғинларни бошидан кўп ўтказган. Aммо, яна шуниси ҳам маълумки, уларнинг аксарияти маҳаллий миқёсда бўлиб, фақат баъзан бир ёки икки қитъа чегарасини ҳатлаб ўтган эди.
 
Бугун инсоният ўз тарихида илк бор нафақат фаровонлиги ва одатий турмуш тарзига, балки сайёрадаги миллиардлаб одамларнинг ҳаётига таҳдид солаётган жиддий хавф билан юзма-юз келди. Бу хавф бутун жаҳонни ларзага ва саросимага солмоқда. Ҳаттоки, биринчи ва иккинчи жаҳон уруши ҳам бунчалик даражада миқёс касб этмаган ва бунчалик кўп давлатни қамраб олмаган эди.
 
Ҳа, сўз ўша бугун барчанинг дили-ю тилида бўлган, барчанинг кўнглига хавотир солиб турган пандемия – коронавирус таҳдиди ҳақида бормоқда...
 
 
Киприкдаги ёшдек...
 
Depositphotos_351959920_l-2015-pic620-620x350-76973.jpg
 
Коронавирус пандемияси... Афсуски, бу офат тамаддуннинг бугунги ривожланиш даври, глобаллашув ва чегаралар шаффофлиги, ҳаракатлар тезкорлиги замонида рўй бермоқда. Ва, яна ҳам таассуфлиси шуки, бугун ҳеч бир давлат, гарчи ўз қудрати билан шу кунгача мақтаниб келган бўлса-да, ўз ҳудудида ушбу инфекциянинг тизгинсиз тарқалишининг олдини олишга кафолат беролмаслиги маълум бўлиб қолди. Италия, Испания, Франция, AҚШ ҳамда бошқа ривожланган ва технологик жиҳатдан қудратли давлатлардаги фожиали вазиятларга нигоҳ солинг-а... Одамларнинг дийдасидаги ёшлар, бўшаб қолган шаҳарлар, докторларнинг чарчоқдан киртайган кўзлари... Машҳур шоир Абдулла Орипов таъбири билан айтганда, “киприкдаги ёшдай” қалқиб турибди дунё...
 
Бутун дунё янги 2020 йилни хуррамлик билан кутиб олаётган кезларда, Хитойдан келаётган баъзи хабарларга ҳеч ким хавотир билан қарамагани, биздан олисда-ку, деган хаёлга боргани ҳам бор гап. Аммо, орадан уч ой ўтиб, 2020 йилнинг 31 мартига келиб, дунёда 780 минг нафардан ортиқ одам коронавирусга чалинди, 38 минг нафарга яқин киши вафот этди. Барча қитъада, ҳатто, одам оёғи унча-мунча етавермайдиган ҳудудларда ҳам коронавирус аломатлари аниқланди.
 
 
Ўзбекистон бу хавфни кутмаган эдими?
 
Aфсуски, Ўзбекистон бу глобал тенденциядан четда қололмади. Шиддаткор тараққиёт, глобаллашувнинг янги босқичига қадам қўйган мамлакатимиз учун ҳам бу офат таҳдиди етиб келди. Бугунги кунгача мазкур вирусдан зарарланган юртдошларимиз сони 181 нафарга етди, икки бемор ҳаётдан кўз юмди. Ва яна ҳам ачинарлиси, иллат ҳамон тарқалаётгани ҳақидаги хабарлар келиб турибди. Демак, вирус ён-веримизда бемалол кезиб юрибди...
 
photo_2020_03_24_22_19_50.jpg
 
Аслида, Ўзбекистон бу хавфни кутмаган эдими? Албатта, бугунги шиддаткор иқтисодий тараққиёт, мигрантлари кўп бўлган мамлакат ва шаффоф чегараларга эга ва глобаллашув жараёни шаҳди ошиб бораётган Ўзбекистон бу хавфдан ҳоли эмас эди. Буни мамлакат раҳбарияти ҳам яхши биларди. Шахсан Президент Шавкат Мирзиёев аввал бошданоқ ушбу пандемия 34 миллионлик халқимиз ҳаёти ва соғлиғи учун қанчалик хавф туғдириши мумкинлигини аниқ-тиниқ идрок қилган эди.
 
Коронавирус эпидемиясини пандемияга айланмаган вақтда ҳам, ҳали дунё, ҳатто, Европа жиддий қабул қилмаган бир кезда, яъни шу йилнинг 29 январида давлатимиз раҳбарининг махсус комиссия ташкил этиш борасидаги фармойиши қабул қилинган, бу билан келиши муқаррар бўлган оғир синовларни муносиб енгиб ўтишнинг тамал тоши қўйилганди.
 
 
Дўст шундай кунда билинади
 
Бугун коронавирус пандемияси қачон мағлуб бўлади ёки камая бошлайди, деган саволга ҳеч ким аниқ жавоб беролмайди. Демак, биз вазиятнинг ҳар қандай кутилмаган ривожига ҳамиша тайёр туришимиз керак.
 
Шу сабаб дунё бугун бир-бирига ёрдамга шошилмоқда. Ўзбекистон ҳам дастлаб Хитойда ушбу инфекция тарқалган кезларда бир эмас, икки бор инсонпарварлик ёрдамини жўнатди. Сўнгра, Эронга, кейинчалик Венгрияга...
 
bdee0f47_c827_4c5f_b64c_b9edc9e835fb.jpg
 
Мени, айниқса, таъсирлантиргани Венгрия Бош вазири Виктор Орбаннинг сўзлари бўлди. У бу ҳақда шундай деганди: “Бу масалада биз Венгрия доимий аъзоси бўлган Европа Иттифоқидан ёрдам сўрадик, бироқ ҳеч қандай кўмак келмади. Кузатувчи мақомида бўлганимиз Туркий Кенгаш мамлакатлари эса ёрдам қўлини чўзишди”.
 
Қарангки, бугун Ўзбекистонга дўстлар қўл чўзишмоқда. БАА, Хитой каби давлатлардан ёрдам кучлари келган бўлса, дунёнинг йирик ташкилотлари ўз мададини беришмоқда.
 
Яна ҳам таъсирлиси шуки, асли ўзбекистонлик бўлган, бутун дунёга донғи кетган меценатлар Фаттоҳ Шодиев ва Алишер Усмоновларнинг хайриялари ҳақида барчамиз эшитдик.
 
Буларни айтишдан мақсад шуки, барча-барчамиз бугун бир мақсад йўлида бирлашсак, бу синовдан албатта мағрур ўтамиз.
 
 
Қатъият, ирода ва ишонч
 
 
Ўзбекистон коронавирус пандемиясининг олдини олиш ва унга қарши курашиш борасида қатъий чораларни амалга оширмоқда. Бунинг учун эса мустаҳкам ирода керак.
 
Давлатимиз раҳбарининг аниқ ва пухта ўйланган қарорлари асосида мамлакатимиз учун коронавирус оқибатларини минималлаштириш учун қатъий чоралар амалга оширилмоқда.
 
Эътибор беринг, Президентнинг дастлабки 2020 йил 19 мартдаги фармони шундай эди: “Коронавирус пандемияси ва глобал инқироз ҳолатларининг иқтисодиёт тармоқларига салбий таъсирини юмшатиш бўйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар тўғрисида”. Сўзларни бирма-бир ўқинг: биринчи навбатдаги дейилмоқда. Демак, барчаси изчиллик ва қатъият билан давом эттирилади, маъносини беради бу жумлалар.
 
20200306_gaf_u39_352.jpg
 
Айни вақтгача бир қонун, бир нечта фармон ва қарорлар қабул қилинди. Қўшни давлатлар раҳбарлари билан телефон орқали мулоқотларда чоралар изланди. Шахсан давлат раҳбари бир неча бор видеоселектор йиғилиши ўтказиб, халққа мурожаат қилди. Барча масъул шахслар олдига ижро механизмлари, молиялаштириш манбалари кўрсатилган, кўрилиши керак бўлган чора-тадбирлар комплексини қамраб олган, аниқ белгиланган вазифаларни қўйди.
 
Бу вазифалар барча тармоқ тиббий ходимларини ишга солиш, зарур ётоқ ўринларини тайёрлаш, асбоб-ускуна ва дори-дармонлар билан таъминлаш, чет элларда қолаётган ватандошларимизни олиб чиқиб кетишгача бўлган кенг кўламли ҳаракатларни қамраб олди.
 
Дарҳақиқат, Ўзбекистон хориждаги ўз ватандошларини ташлаб қўймади. Ўзбекистоннинг барча давлатлардаги элчихоналари қошида махсус штаблар ташкил этилиб, ўн кун давомида 20 та чартер рейслари ташкил этилиб, Россия, Туркия, БАА, Жанубий Корея, Миср, Малайзия, Ҳиндистон, Таиланд, Индонезия, Германия каби давлатлардан 4000дан ортиқ юртдошимиз ватанимизга олиб келинди. Қўшни мамлакатлардан эса 80 мингдан ортиқ фуқаро кириб келди. Ўрнатилган карантин тартибига кўра, уларнинг барчаси 14 кунлик мажбурий назорат –карантинга олинди. Бунинг учун 11 та тиббиёт муассасаси, 97 та санаторий, оромгоҳ ва ётоқхоналар карантинда ишлаш учун тайёрланди.
 
Бугунги кунгача 30 мингга яқин тест текширувлари амалга оширилди. Хитойдан 200 мингта тест-тизими ҳамда 50 минг дона ҳимоя комбинезонлари харид қилинди. Буларнинг барчаси вируснинг томир отиб кетишига йўл қўймаслик, фуқароларнинг ҳимоя қилиниши учун катта омил бўлиши шубҳасиз.
 
Шу ўринда давлатимиз раҳбарининг мамлакат аҳлига бир неча бор қилган мурожаатини алоҳида таъкидлашни истар эдим. Мен юрт отасининг куйинишларида юртимизнинг ҳар бир фуқаросига бўлган оталарча меҳр, уларнинг тақдирига чексиз хавотирни кўряпман.Шундай пайтларда халқимизнинг ўз халқи учун қалби оташдаги чўғ каби ёнаётган шундай юртбошиси борлигидан чексиз фахр ва ифтихор туяман.
 
Давлатимиз раҳбарининг биргаликда коронавирусни енгамиз, деган қатъий ишончи юртимиз аҳлига ҳам катта матонат бахш этмоқда.
 
Биз мусобақалашмаяпмиз, балки одамлар ҳаётини ўйлаяпмиз
 
Бугун юртдошларимиз мамлакатни коронавирус пандемиясига қарши самарали мобилизация қилиш борасида олиб борилаётган тезкор ва малакали ҳаракатларни фахр билан қайд этмоқдалар. Буни барчамиз кўриб, билиб турибмиз.
 
Бу, айниқса, баъзи бошқа давлатлардаги кечиккан ва самарасиз тадбирлар фонида янада яққолроқ кўзга ташланмоқда. Баъзилар Ўзбекистонда амалга оширилаётган ва яхши самара бераётган чора-тадбирларни бир ҳафта-ўн кун ўтиб, ўз мамлакатларида қўлламоқдалар.
 
Кўпгина чет эллик мутахассислар ўз мақолаларида ана шу жиҳатга алоҳида эътибор қаратмоқдалар. Кичик ва ўрта бизнесга солиқ таътиллари бериш, барча турдаги текширишлардан, давлат тасарруфидаги 3600 та объектда ижара тўловидан озод қилиш, хусусий бизнес вакилларига озиқ-овқат ва асосий маҳсулотларга нархларни оширмаслик каби долзарб чоралар шулар жумласидан.
 
Бунга жавобан 30 мингдан ошиқ тадбиркор ана шу қийин бир вазиятда нархларни оширмасликка ёзма равишда кафолат берди.
 
Давлатимизнинг имконияти ва куч-қудрати, ижро интизоми самарадорлиги карантинга мўлжалланган янги объектларнинг Ўзбекистонда рекорд даражадаги қисқа фурсатларда қуриб битказилаётганида ҳам намоён бўлмоқда. Хитойнинг бундай объектларни 10 кун ичида қуриб битказганига бутун дунё лол қолган эди. Ўзбекистонда эса бундай объектлар деярли ўша муддатда, ҳатто ундан ҳам қисқа фурсатларда фойдаланишга топширилди. Ҳозирда ушбу объектларга карантин назоратига олинган дастлабки минг нафардан ортиқ шахс жойлаштирилди.
 
photo_2020_03_28_20_03_31.jpg
 
Албатта, амалга оширилаётган ва келажакда қилинажак профилактик чора-тадбирлар самарасидан бошимиз айланмаслиги керак. Ўзбекистон дунё билан мусобақалашмаяпти, балки одамлар ҳаётини ўйлаяпти. Мана шуни англасак, ва мамлакатнинг қудрати кўп нарсага етиши мумкинлигига ишонсак, бас. Зеро, бу ишлар Ўзбекистон Республикаси раҳбариятига хос халқимизни ҳар қандай синовлардан ишончли ҳимоялашдек қатъий сиёсий иродасининг яққол ифодасидир.
 
Шу билан бирга, бугунги тадбирларнинг самараси фақатгина давлат кўраётган чоралар билангина амалга ошади, деб ўйлаш мутлақо тўғри эмас. Бу ерда карантиннинг асл сабабларига чуқур нигоҳ солиш, ҳар бир инсон, жамиятнинг ҳар бир аъзосига кўп нарса боғлиқ эканини теран англаш шарти бор. Президент топшириғи билан ташкил этилган, ҳукумат раҳбари бошчилигидаги Республика Штаби барча оммавий ахборот воситалари орқали қайта ва қайта, такрор ва такрор даъват этаётгани, огоҳликка чақираётгани — ҳар бир инсоннинг уйда қолиши шарти бош масала эканини ҳеч биримиз унутмаслигимиз зарур! Бу вирус на мартаба ва на мансабни, на бойлик ва на давлатни аяб ўтиргани йўқ. Унинг чекланиш чегараси нима экани ҳаммамизга аён бўлиб улгурди. Ўз хонадонини тарк этмаслик инсоннинг ўзини, оиласини, юртини, атроф-муҳитдаги барча инсонларни севиши, ҳурмат қилиши, эъзозлаши мезонига айланганини тушунмаслик ва унга риоя этмаслик бугунги кун учун энг катта ХИЁНАТдир!.
 
 
Меҳнат бозоридаги вазият
 
 
Коронавирус офати жаҳон иқтисодиёти турғунлашаётган, шаклланган хўжаликлараро ишлаб-чиқариш занжирлари узилаётган, асосий хомашё товарлари нархи пасаяётган, миллий валюталар қадрсизланаётган, кўплаб мамлакатларда яшаш даражаси пасаяётган, ишсизлик ортаётган, бюджет харажатлари қисқараётган бир пайтга тўғри келди.
 
Халқаро меҳнат ташкилоти (ХМТ) COVID-19 пандемияси дунё миқёсида меҳнат соҳасини ва юз миллионлаб одамларнинг ижтимоий аҳволини қийинлаштириб қўйишидан жиддий хавотирда эканини таъкидламоқда. Ташкилот баёнотларида бу вирусни дунё аҳолисининг 40 дан 70 фоизигача юқтириб олиши мумкин, деган ваҳимали тахмин ва фаразлар ҳам борлиги рост.
 
Бўҳрон иқтисодиёт ва меҳнат бозорида таклифдагина (товар ва хизматлар ишлаб чиқариш) эмас, балки талабда (истеъмол ва инвестиция) ҳам акс этиб, жиддий оқибатлар келтириб чиқармоқда. Катта-кичиклигидан қатъи назар, барча корхоналар катта муаммолар гирдобида қолган. Булар, энг аввало, авиация хизмати, туризм, меҳмонхона тармоқларидир. Ҳозирданоқ бир қатор соҳаларда даромадларнинг кескин камайиши, банкротлик ва иш ўринларини йўқотиш хавфи пайдо бўлди.
 
Ҳаракатнинг чеклангани, чегараларнинг ёпилгани ва карантинга оид тадбирлар натижасида кўплаб ишчи-ходимлар ўз иш жойларига боролмаяпти, бу эса уларнинг иш ҳақини камайтиряпти ёки умуман тўхташига олиб келяпти. Бу эса жуда жиддий ижтимоий муаммоларни келтириб чиқариши мумкин.
 
Ушбу умумбашарий тенденциялар бевосита бизнинг мамлакатимиз учун ҳам долзарбдир.
 
Аммо Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг узоқни кўра билиш салоҳиятини, тўғрироғи, адолат мезонига асосланган сиёсатини биз олдинроқ ҳис қилган эдик. Яна ҳам аниқроқ айтганда, ўтган йилнинг адоғида Ўзбекистон илк бор мамлакатда 5 миллионга яқин қашшоқ аҳоли яшаётганини рўй-рост тан олганди. Шу мақсадда қашшоқликни босқичма-босқич камайтириш бўйича давлат дастури қабул қилинди, аввал мавжуд барча давлат ва жамоат ташкилотларини ўзида бирлаштирган махсус тармоқ вазирлиги ташкил этилди.
 
Бу бугунги кунда – пандемиянинг олдини олишда, айниқса, карантин вақтида, алоҳида эътибор ва ғамхўрликка муҳтож аҳолининг ночор қатламини қўллаб-қувватлашда ниҳоятда муҳим аҳамият касб этаётганининг гувоҳи бўлиб турибмиз.
 
Энг муҳими, биз бугун аниқ маълумотларга эгамиз. Улар асосида эса мазкур тизимни самарали бошқариш имкони мавжуд.
 
 
Янги вазифалар юзага келмоқда
 
 
Ўзбекистон инфекцияга қарши курашиш учун тезкор равишда Республика ҳамда минтақавий комиссиялар, шунингдек, 10 триллион сўм (1 млрд. АҚШ долларидан ошиқроқ) миқдоридаги Инқирозга қарши жамғарма ташкил этди.
 
Куни кеча эса БМТ ўрта ва паст даромадли давлатларга коронавирусга қарши кураш ва унинг оқибатларини енгишда ёрдам бериш учун мақсадли жамғарма ташкил этишга қарор қилди.
 
Бу билан БМТ Ўзбекистон тажрибасини фаолиятга татбиқ этяпти, дейишдан йироқмиз, албатта. Аммо энг тўғри йўллардан бири ҳам аслида шу эди.
 
Биз юқорида сиёсатда узоқни кўра билиш қобилиятининг аҳамияти ва Мирзиёевнинг қарорлари ҳақида сўз юритгандик. Улардан бири айнан жамғарма тузиш ва унинг манбаларини тўғри йўналтириш эди.
 
Шу маънода баъзи мулоҳазаларни ҳам ўртага ташламоқчимиз. Тажриба шуни кўрсатмоқдаки, баъзи мамлакатларда бўлгани каби, оддий пул тарқатиш кутилган ва манзилли самара бермайди.
 
Мазкур йўналишда қилиниши лозим бўлган ишлар анчагина.
 
Биринчидан, оилавийлик коэффициентини ҳисобга оладиган бўлсак, айни дамда юртимизда қашшоқлик даражасида кун кечираётган 1 миллионга яқин оила бор. Улар манзилли кўмакка муҳтож. Шу ўринда, давлатимиз раҳбарининг ташаббуси билан яқинда ташкил этилган Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ўз ҳудудидаги ижтимоий кўмакка муҳтож инсонларни, ҳудудларнинг паст-у баландини яхши биладиган ҳалол ва диёнатли юртдошларимизни сафарбар этиб маҳалла идоралари орқали бундай эҳтиёжманд оилаларнинг манзилли рўйхатини шакллантиришга киришгани таҳсинга лойиқ иш бўлмоқда.
 
Дарҳақиқат, бугунги карантин кунларида кундалик эҳтиёж товарлари ва озиқ-овқат рўйхатини тузиб, уларни Инқирозга қарши жамғарма ҳисобидан марказлашган ҳолда сотиб олиш тартибини йўлга қўйиш жуда ўринли иш бўлар эди.
 
Маҳалла идоралари аризаларига асосан, жамоат ташкилотлари ва кўнгиллилар иштирокида ушбу кундалик эҳтиёж товарларини аниқ оилаларга етказишни таъминлаш зарур. Ҳомийлар, хайрия ва халқаро ташкилотлар томонидан ажратилаётган ёрдамни ҳам шу ернинг ўзида тақсимлаш мумкин бўлади.
 
Иккинчидан, мамлакатнинг ҳар бир туманида аҳоли эҳтиёжлари учун манзилли заҳиралар яратиш мақсадида махсус омборлар ташкил қилинаётгани ҳам айни муддао бўлмоқда.
 
Бугун биз шундай синовли даврдан ўтмоқдамиз. Муҳими, қалбда ишонч бор. Бу ишонч Аллоҳнинг марҳамати, Аллоҳ элга бош этган давлат раҳбарининг оқилона сиёсати ҳамда миллатнинг бирдамлигига бўлган ишончдир.
 
Айни вақтда ёдимга бир вақтлар ўқиганим – француз ёзувчиси Альбер Камюнинг “Вабо” асари тушмоқда. Асарни адабиётшунослар қандай баҳолашади, билмадим-у, аммо мен унинг бир ҳаётий фалсафасини чуқур англаб етганман. Бу ҳам бўлса одамлар учун индивидуалликдан ҳам юксакроқ қадриятлар мавжуд деган ақида эди. Ва яна англаганим шуки, барчамиз инсонмиз, деган ҳаётбахш бир ишонч остида бирлашишгина дунёни қутқариб қолиши мумкин. Бирлашиш симфониясини эса барчамиз биргаликда ижро этамиз.
 
Сўзимни эса Президент Шавкат Мирзиёевнинг бир сўзи билан якунлашни маъқул топдим: “...кўпни кўрган халқимиз янада жипслашиб, аҳил ва ҳамжиҳат бўлиб, бу мураккаб синовларни ҳам енгиб ўтади”.
 
Қудратилла РАФИҚОВ,
Олий Мажлис Сенати аъзоси,
сиёсатшунос

Шу йилнинг 3-5 март кунлари Самарқанд шаҳрида “Имом Абу Мансур Мотуридий ва мотуридия таълимоти: ўтмиш ва бугун” мавзуидаги халқаро конференция юқори даражада ўтказилди. Мазкур нуфузли тадбирда дунёнинг йигирмага яқин мамлакатидан таниқли олимлар, машҳур диний уламолар, халқаро ташкилотлар вакиллари иштирок этди.
Мана шундай меҳмонлар орасида энг нуфузлиси, шубҳасиз Миср Бош имоми, Ал-Азҳар мажмуаси раҳбари шайх Аҳмад Муҳаммад ат-Тоййиб жаноблари эди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларига Миср Бош имоми, Ал-Азҳар мажмуаси раҳбари шайх Аҳмад Муҳаммад ат-Таййиб жанобларидан миннатдорлик мактуби келди.
Унда жорий йилнинг 3-5 март кунлари Самарқанд шаҳрида ўтказилган “Имом Абу Мансур ал-Мотуридий ва мотуридия таълимоти: ўтмиш ва бугун” мавзусидаги тарихий конференциянинг юқори савияда ўтказилгани эътироф этилгани ҳолда меҳмонларга кўрсатилган самимий ҳурмат ва эътибор учун чин қалбдан миннатдорлик билдирилган.
Ўзбекистондаги мўмин-мусулмонлар масалаларини ҳал этишда тўғри йўл тутилаётгани, Ислом динини мустаҳкамлаш, мўътадил ислом қадриятларини тананнум этиш йўлида олиб борилаётган ишлар юксак эътироф этилган.
Мана шундай фикрларнинг тасдиғи сифатида Ўзбекистонда ташкил этилган диний таълим муассасалари, илмий-тадқиқот марказлари ва ихтисослашган мактаблар фаолиятига уруғ берилган. Ушбу даргоҳлар Ислом дини таълимотларини атрофга кенг ёйишда хизмати беқиёс бўлишига ишонч билдирилган. Шунингдек, мазкур муассасалар ҳамжиҳатликда ҳаёт кечириш, бошқа дин вакилларига нисбатан бағрикенг бўлиш ва ижтимоий тинчликни мустаҳкамлашда ўрни катта бўлиши баён қилинган.
Ўз навбатида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари Миср Бош имоми, Ал-Азҳар мажмуаси раҳбари шайх Аҳмад Муҳаммад ат-Таййиб жанобларига жавоб хатини йўлладилар.
Мактубда Ўзбекистон заминида Ал-Аҳзар мажмуаси билан ҳамкорликда ўтказилган “Имом Абу Мансур Мотуридий ва Мотуридия таълимоти: ўтмиш ва бугун” номли халқаро анжуманда Шайх Аҳмад Муҳаммад ат-Тоййиб жанобларининг иштироки конференция нуфузини юқори даражага кўтаргани алоҳида қайд этилган. Шунингдек, мисрлик уламолар, ислом дунёсининг кўзга кўринган олимлари, дин пешволарининг маъруза ўқишлари конференциянинг илмий даражаси ва фойдалилигини янада оширгани мамнуният билан таъкидланган.
Шайх Аҳмад Муҳаммад ат-Таййиб жанобларининг Ислом дини маърифатини кенг тараннум этиш, мўмин-мусулмонлар бирдамлигини таъминлаш ва дин уламоларининг ҳамкорлигини ривожлантиришдаги ўрнини юқори баҳолаб, минг йиллик тарихга эга ал-Азҳар мажмуасининг бош мақсадларини амалга оширишда илдамлик билан олға бораётгани алоҳида эътироф этилган.
Шайх Аҳмад Муҳаммад ат-Таййиб жанобларининг Самарқанд шаҳридаги Имом Бухорий халқаро маркази ва Ҳадис илми мактаби фаолиятини қўллаб-қувватлаганлари илмий ходимлар, толиби илмларни янада куч-ғайратли бўлишга ундагани ифода қилинган.
Сўнгги йилларда Миср билан Ўзбекистон ўртасидаги келишувлар ўз самарасини бераётгани ҳамда томонлар бу ҳамкорликни янада кенгайтиришга жидду жаҳд қилаётганлари икки мамлакатни ҳам бирдек хурсанд қилаётгани изҳор қилинган.
Мактублар якунида эзгу тилаклар ва хайрли дуолар қилинган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Кичик сарлавҳа сифатида келтирилган бу мақолни бугун ҳеч иккиланмай тиббиёт ходимлари ва тегишли мутасадди соҳалар вакиллари ҳамда имом-хатибларимизга қарата айтишимиз мумкин. Чунки улар кунни тунга, тунни тонгга улаб, шу юртнинг ҳар бир фуқароси соғлиғи учун қайғуришмоқда. Улар – бугунги кун ҚАҲРАМОНЛАРИдир!

Бугун бутун дунё бир бўлиб мудҳиш иллат – коронавирусга қарши курашмоқда. Афсуски, COVID-19инфекцияси юртимизда ҳам тарқалиб, одамларнинг тинчини бузди. Ўттиз тўрт миллиондан зиёд аҳоли муҳтарам Юртбошимиз атрофида жипслашиб, бир ёқадан бош чиқариб, ҳамжиҳатликда бу ўлатни енгишга киришди.

Коронавирус тарқалишининг олдини олиш мақсадида карантин ҳолати эълон қилинганидан кейинимом-хатибларимиз ҳам халқ орасида бўлиб, имконият даражасида эҳтиёжманд фуқароларга кўмаклашиб, кам таъминланган оилаларни қўллаб-қувватлаётганини кўриб беихтиёр тўлқинланиб кетасан киши. Айниқса, ўз маблағлари ҳисобидан тиббиёт ниқоблари, зарур дори-дармонларни аҳолининг муҳтож қатламларига етказиб бериш асносида уларга хавотирга тушмасликни, бу бир синов эканини, албатта, бундай кунлар тез орада ортда қолишини тушунтиришмоқда. Бу жараённинг бевосита ичида юриб хаёлимга ҳазрат Алишер Навоий бобомизнинг “Футувват – барча қилмакдир, демак йўқ”деган сўзлари келди. Дарҳақиқат, муқаддас динимизнинг ҳам асл моҳияти шу – Ҳақ ризолиги учун халққа хизмат қилиш.

Бундай хайрли ишлардан, табиийки, одамларимиз хурсанд бўлишмоқда.Имомларимизга: “Шунча хайрли ишлар қилибсиз, инсонлар ташаккур айтишяпти”, десангиз, улар: “Савоб иш қилиб, мақтаниш тўғри келмайди”; “Халқ ичидамиз”; “Зиммамиздаги вазифани бажаряпмиз, холос” каби жавобларни беришяпти. Аксарият имомларимиз амалга оширган эзгу ишларини ҳисобот тарзида беришга ҳам хижолат бўлишмоқда. Шундай фидойи инсонлар бор экан, биз ҳеч қачон енгилмаймиз! Шундай фарзандларни тарбиялаган ота-оналарига МИНГ РАҲМАТ! Ҳеч шубҳасиз, бундай инсонларни, яъни ўнг қўли билан берган садақасини чап қўли сезмайдиган кишиларни Қиёмат куни асло соя бўлмаган пайтда Аллоҳ таоло Аршининг соясига олади. Бу ҳақда Имом Бухорий бобомиз ривоят қилганлар.

Вирус тарқалганидан кейин ҳар куни ойнаи жаҳон орқали карантин пайтида нималарга риоя қилиш зарурлиги ҳақида ижтимоий роликлар эфирга узатиляпти. Бундан ташқари, ижтимоий тармоқлар, интернет сайтлари орқали ҳам турли хабарлар тарқатиляпти. Хўш, бундай вазиятда мўмин-мусулмон киши қандай йўл тутиши керак? Инфекция тарқалибди, карантин пайти фалон сайт ундай дебди, писмадони бундай тавсияларни тарқатяпти, деб ҳар қандай маълумотга ишониб, ҳар қандай тавсияга риоя қилавериши керакми? Бу ҳақда динимиз кўрсатмалари қандай? 

“Итоат ҳам – ибодатдир”

Исломда мусулмонлар ўз раҳбарларига, айни ҳозирги ҳолатда ҳар бир киши табиб-шифокорлар кўрсатмаларига ҳам қатъий риоя этишлари зарур ва шарт! Ушбу касалликнинг олдини олиш бўйича шифокорлар қандай йўл-йўриқ ва тавсиялар беришса, уларга амал қилишимиз лозим. Зеро, ояти каримада: “Эй имон келтирганлар! Аллоҳга итоат этингиз, Пайғамбарга ва ўзларингиздан (бўлмиш) бошлиқларга итоат этингиз!” деб марҳамат қилинади (Нисо сураси 59 оят).

Динимизда итоат бежиз ибодат даражасига кўтарилмаган. Чунончи, шоир айтганидек: “Ибодат не? Яратганга итоат ҳам – ибодатдир, Ҳақиқий бандалик бирлан садоқат ҳам – ибодатдир”.

Исломда покликка шунчалик эътибор қаратиладики, у ибодат даражасига, ҳатто имон (!) даражасига олиб чиқилган. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Поклик – имоннинг ярмидир”– дедилар. Бошқа бир ҳадиси шарифларида: “Аллоҳ таоло– покдир ва покликни яхши кўради”– дейилган.

Бугун ҳар қадамда ана шу ҳадисларнинг амалдаги инъикосини кўраётгандекмиз. Аслида, халқимиз қадимдан покликни жуда қадрлаб келган. Бобо-бувиларимиз, ота-оналаримизнинг тозалик ҳақидаги панду насиҳатлари шууримизга шу қадар сингиб кетганки, бу амаллар ҳаётимизнинг мазмунига айланиб улгурган.

Олтинга тенг бу панду ўгитларни бугун фарзандларимизнинг, набираю абираларимизнинг қулоғига қуйишимиз керак. Вирусдан сақланиш учун ниқоб тақиб, қўлларни яхшилаб совунлаб ювишга эътибор қаратишимиз даркор!

Юртимиздаги ҳар бир мўмин-мусулмон ортиқча ваҳимага берилиб, саросимага тушмасдан, динимизга ҳам, қонун-қоидаларимизга ҳам, миллий қадриятларимизга ҳам, шарқона одоб-ахлоқимизга ҳам тўғри келмайдиган ҳаракатлар қилмасдан, балки уни ўрнига ўзимизга ҳам, оила аъзоларимизга ҳам тозалик-озодаликни лозим тутиб, гигиена қоидаларига қатъий риоя этсак, иншоаллоҳ, бу бало тезда юртимиздан даф бўлади.

“Кўпнинг дуоси – кўл”

Халқимизда яхши бир одат шаклланган: иши юришмай қолган киши ҳам, янги иш бошламоқчи бўлган ҳам, бошига оғир кунлар тушган одам ҳам дарҳол ёши улуғ кишилардан,оз бўлсада қийналганлардан, табаррук одамлардан дуо олишга шошилади. Бу бежиз эмас, албатта. Чунки дуода гап кўп... “Дуо билан эл кўкарар, ёмғир билан – ер”, “Кўпнинг дуоси – кўл”, “Олтин олма, дуо ол” каби доно халқимизнинг мақоллари дуонинг аҳамияти нечоғли юксак эканини ифодалайди.

Ҳозир қамарий тақвим ҳисоби бўйича шаъбон ойида турибмиз. Халқимиз бу ойни қадимдан жуда улуғлаб келади. Бу ойда “бароат кечаси” бор. Бароат кечасида Аллоҳ азза ва жалла бандаларига раҳмат назари билан қарайдибир йил ичида бўладиган ишлар ҳақида қазою қадар ҳукм қилинадиамаллар саҳифалари Аллоҳ таолонинг ҳузурига кўтариладиАллоҳ таоло мушрик, гиначи ва силаи раҳмни узувчилардан бошқа барчани мағфират қиладиАллоҳ таолонинг раҳмати Ер юзига ёғилади, деб Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилганлар.

Жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам шаъбон ойининг кечасида Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилишини айтганлар: “Қани: истиғфор айтувчилар борми, уларни мағфират қиламан?! Қани: ризқ сўровчилар борми, уларга ризқ бераман?! Қани: бошига мушкул иш тушганлар борми, уларга офият бераман?! Қани: бирор нарса сўровчилар борми, уларга сўраганларини бераман?!”(Имом Ибн Можа ривояти).

Улуғ ва фазилатли ойнинг шарофатидан, муқаддас динимиз ҳурматидан аждодларимиз Шаъбон (Бароат) ойида туғилган фарзанд-невараларига “Барот”, “Бароатуллоҳ”, “Бўрот”, “Баратбек”, “Бароат”, “Баротхон”, “Муҳаммаджон”, “Расулжон”, “Набижон”, “Омина”, “Ойша”, “Фотима” деб исм қўйишган. Демак, Шаъбон ойи – фазилатли ой экан.

Бароат баракали ва улуғ ой бўлиб, ундаги озгина яхши амал эвазига кўплаб ажру савоблар берилади. Ибодатлар ва дуолар ижобат бўлади. Бароат ойида нафл рўза тутиш ҳам савобли иш ҳисобланади. Ҳадис китобларида келтирилган баъзи ривоятларда Шаъбон ойида рўза тутганларга улкан савоблар ваъда қилинган. Кўп ҳадиси шарифларда келган тавсиялар ушбу муборак ва улуғ ойнинг кечаларини тоат-ибодатда, зикр ва дуоларда ўтказишга қаратилган. Шунингдек, бу муборак ойда асосий қилинадиган нарса тавба-тазарру эканлиги алоҳида таъкидланган. Аллоҳ таоло бароат ойида, айниқса, гуноҳ ишлардан сақланишга, мазкур ойни имкон қадар кўпроқ ибодат, зикруллоҳ билан ўтказишга буюради.

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак сўзларини шундай фазилатли ойларда эсласак, фойдадан холи бўлмас:

– “Ким мусулмонларнинг дардини ўз дарди дея билмаса, улар биздан эмас” (ИмомТабароний ривояти);

– “Энг фазилатли ибодат – бошига тушган бир қийинчиликнинг кеткизилишини дуо қилиб кутишдир” (Имом Термизий ривояти);

– “Аллоҳ таоло Ундан ҳеч нарса дуо қилиб сўрамайдигандан ғазабланади” (Имом Термизий ривояти);.

– “Садақа балони қайтаради”;

– “Кимки доимо Аллоҳга истиғфор айтиб юрар экан, Аллоҳ таоло ҳар қандай қийин вазиятдан чиқиш йўлини унга кўрсатади. Мусибатларини енгиллаштиради (кўтаради) ва кутмаган тарафидан мерос (неъмат, ризқ) жўнатади” (Имом Абу Довуд ривояти);

– “Икки дуо борки, у дуолар билан Аллоҳ орасида қабули учун ҳеч бир парда йўқ. Бири – мазлум (зулмга учраган)нинг дуоси; иккинчиси – мўминнинг бошқа мўмин биродари ҳақига қилган махфий дуоси”;

– “Дуо бошга келган ва келмаган ҳар нарсага қарши фойдалидир. Қазо(тақдир)ни фақат дуо олдини олади. Инчунин, дуога маҳкам ёпишинг!” (Имом Термизий ривояти).

Ҳикмат излаганга...

Бир тафаккур қилайлик. “Бирни қараб шукр қил, бирни қараб фикр қил” деганларидай, миллатига, динига, ирқига, жинсига, ижтимоий ҳолатига, турар жойига, ёшига қарамасдан, инсон зотини аямасдан, коронавирус безовта қилаётган ҳолатлардан ҳар қандай ақлли одам ўзига ўзи тўғри, етарли ва ақлли хулосасини чиқариб олади.

Энди ушбу коронавирус COVID-19 балосидан ҳам, бошқа иллатлардан ҳам ўзимизни, оиламизни, юртимизни асрашимиз учун “Асранганни асрайман” деган Буюк Парвадигори оламнинг амрларига, Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тавсияларига амал этиб, аввало раҳбарларимизга бўйсунишимиз лозим. Ишлаб турган соҳамиздан, эгаллаб турган лавозимимиздан, эришган мавқеимиздан қатъий назар.

Шу билан бирга COVID-19 коронавирусини оддий кўз билан кўриш иложиси йўқ бўлиб, фақатгина микроскоп кўзи билан кўриш мумкинлигидай, иллатларни ҳам оддий кўз билан қараб эмас, балки ҳар бир ишимизга қалб кўзимиз билан қарасакгина, муҳтарам Юртбошимизнинг иборалари билан айтганда, ҳалоллик вакцинаси билангина даволансак бўлади.

Ҳар бир ишдан, ҳар бир яхшилигу ёмонликдан ҳикмат ахтаришга одатланган халқмиз, алҳамдулиллаҳ. Бу борада ўзимизга Жалолиддин Румий ҳазратларининг “Ҳикмат излаганга – ҳикматдир дунё” деган сўзларини шиор қилиб олганмиз. Шунга кўра, албатта, бу синовли кунлардан ҳам иложи борича ҳикмат излаб яшайлик. Зеро, бизга ёмон кўринган нарса замирида яхшилик бордир. Аллоҳ таоло Ўзининг каломи –Қуръони каримда марҳамат қилади: “Балким, сизлар ёқтирмаган нарса (аслида) ўзларингиз учун яхши, ёқтирган нарсангиз эса (аслида) сизлар учун ёмон бўлиб чиқар. Аллоҳ билур, сизлар эса билмайсизлар”(Бақара сураси 216-оят).

Хулоса

Азизлар, бундай улуғ ойлар – Бароат ойларини, фазилатли кунларни ғанимат билиб, юртимизнинг, эл-халқимизнинг, маҳалламизнинг, оиламизнинг, қариндошларимизнинг, қўшниларимизнинг, дўстларимизнинг, яқинларимизнинг, Ер юзидаги барча инсонларнинг ҳақларига Яратгандан яхши тилаклар сўрайлик…

Илоҳо, жаннатмакон юртимиз тинчлиги, муқаддас Ватанимиз равнақи, доно халқимиз фаровонлиги йўлида олиб борилаётган барча хайрли ишларда Аллоҳ таоло мададкор бўлсин! Парвардигори олам барча беморларимизга Ўзи шифо берсин! Коронавирус инфекциясини тез ва қисқа фурсатда даф этиб, турли бало-қазо, офату кулфат, туҳматлардан, ёмон кўз, ёмон сўзлардан, фитналардан, дардлардан, иллатлардан, турли вируслардан Ўзи асрасин!

 

Иброҳимжон ИНОМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

 

Манба: http://uza.uz

Top