muslim.uz

muslim.uz

الثلاثاء, 30 آب/أغسطس 2022 00:00

Хато эътиқоддаги одам....

Хато эътиқоддаги одамни белгиланган вақтда портлайдиган бомбага ўхшатиш мумкин. Чунки унинг феъл-атворини тушуниб бўлмайди, олдиндан айтиб бўлмайди, ўзини қачон портлатишини билиб бўлмайди. Унинг фикрлаш тизимида хатолик бор, шунинг учун ўзидан бошқача фикрлайдиган ҳар қандай одамнинг фикри унга ғалати туюлаверади, у инсоний фикрлаш табиатидан чиқиб кетган. Бир қарасангиз, ҳеч ким эшитмаган гапларни айтади, ғалати фатволар беради, халқ орасида ғайриоддий ишлар қилади.

الثلاثاء, 30 آب/أغسطس 2022 00:00

Ихтилофчиларнинг иш услуби

Мусулмонлар орасида турли ихтилофларни қўзғаётган бемазҳабларнинг фаолиятлари ҳам ўзига хос. Одатда, ихтилофни қўзиган шахс одамларга кўринмайди. Балки ўз одамини юбориб, «фалончига мана бу саволни бер, у ундай деса, сен бундай дегин» қабилида гап ўргатади. Ҳалиги одам унинг айтганини қилиб, мусулмонлар ичида ихтилоф қўзғайди. Бу ҳолат бир эмас, бир неча кишидан, бир неча марта такрорлангандан кейин, ихтилоф тарқалиб, ўз кучини кўрсата бошлайди. Баъзи одамлар, биз нотўғри иш қилаётган эканмиз деб, ихтилофчига ергашади. Бошқалари шубҳага тушади. Учинчиси: «Шу пайтгача қилган ибодатимиз нима бўлди?» дейди ва ҳоказо. Охири, одамлар орасида катта нохушлик содир бўлади.

Бу пайтда ихтилофчиларнинг «мулла»си ўзининг югурдакларига яна бошқа бир ихтилофни ўргатиб, уларни кишилар ичига юборишга тайёрлаётган бўлади. Югурдаклар эса, ўзларига айтилган, ихтилоф қўзғаш учун тўқилган сафсатани тўтиқушдек такрорлашга ошиқаётган бўладилар. Аммо аста-секин уларнинг сирлари фош бўлиб, башаралари кўпчилик ичида намоён бўлмоқда.

Муҳтарам имом домлаларимиздан бирлари масжидда намозхонларга бир масалани баён қилибди. У кишининг олдига бир одам келиб: «Сиз хато қилдингиз, аслида бундай бўлади», дебди. Домла: «Бу гапни қаердан олдингиз?» деса, «китобда бор», дебди. Имом домла: «Ўша китобни олиб келинг, ўқиб кўрайлик», дебди. Ҳалиги одам китобни олиб келиб, мазкур масала ёзилган жойини қўли билан кўрсатибди. Домла ўқиб кўрсалар, «Бу масалада мана бу гапни айтганлар ҳам бор», деб ихтилофчининг гапи ёзилган ва давомида: «Аммо бу гапнинг тўғриси бундай», деб домланинг гапи ёзилган экан. Домла: «Мана, мен айтган гап тўғри экан-ку», деб кўрсатсалар, ихтилофчи: «Мен ўқишни билмайман», дер эмиш. Араб тилини билмайдиган одам ўша тилдаги китобни кўтариб олиб, олим одам билан тортишгани келибди!

Кейинчалик, маълум бўлишича, ихтилофчиларнинг «мулла»ларига ҳам кўрсатмалар чет элдаги хўжайинларидан келар экан. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, дунё мусулмонлари орасида ихтилоф қўзғаш ишлари халқаро марказдан бошқариб борилмоқда. Эндиликда ихтилофчи бемазҳабларнинг «мулла»ларига марказдан факс, электрон почтада ёки интернет орқали кўрсатмалар келмоқда. Улар мазкур кўрсатмаларни таржима қилиб, югурдакларни кўтариб олиб, мўмин-мусулмонлар ичида ихтилоф уруғини сочмоқдалар. Ушбу сатрларда зикр қилинаётган ихтилофлар нафақат Ўзбекистон, Ўрта Осиё ёки МДҲ давлатларида, балки бутун дунёда мусулмонларнинг бошини қотирмоқда. Биз «ихтилофчилар» ва «Бемазҳаблар» деб атаётган мухолифларимиз кимлар?

 © Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳ. “Ихтилофлар сабаблар ечимлар" китобидан.

 

Сўнгги йилларда Ўзбекистон ҳамда Саудия Арабистони ўртасидаги муносабатларда янги саҳифа очилди. Икки мамлакат ўртасидаги дўстона алоқалар, мунтазамлик касб этаётган учрашувлар, самимий мулоқотлар ўзаро ҳамкорлик ривожига катта туртки бермоқда. Аслида ҳам, Ўзбекистон ва Саудия халқлари ўртасидаги илмий-маданий алоқалар узоқ ўтмишга бориб тақалади.

Имом Бухорий, Маҳмуд Замахшарий, Абу Исо Термизий, Ҳаким Термизий, Хожа Муҳаммад Порсо каби алломаларимизнинг илмий фаолиятида икки муқаддас шаҳар – Макка ва Мадинанинг ўрни беқиёс. Маҳмуд Замахшарийга бошқа бирор кишига насиб этмаган “Жоруллоҳ” – “Аллоҳнинг қўшниси” деган улуғ ном берилгани фикримизни тўла қувватлайди.

Маълумотларга кўра, самарқандлик етук олим Шайх Али Самарқандий (1320-1442) ўн тўрт йил Маккада имомлик қилган.

Шунингдек, 1979 йилда Каъбатуллоҳнинг олтин эшигидаги ёзув ва безакларни ватандошимиз Абдураҳим Амин Бухорий (1917-1993) “сулс” хатида ёзиб бергани ҳам ҳақиқат. Амин Бухорий Қўқон хонлиги ҳудудида таваллуд топган бўлиб, 1920-йиллар бошларида оиласи билан Саудия Арабистонига кўчиб борган. 1960-йилларда Саудия Арабистонининг энг машҳур хаттоти сифатида шуҳрат қозонган.

Маълумки, ўтган асрларда муқаддас шаҳарлари зиёратига борган аждодларимизда ҳажнома ёки ҳаж сафари хотиралари ёзишдек гўзал анъана бўлган. Мазкур турдаги асарлар сирасига Ҳожи Абдураҳмон Самарқандийнинг “ар-Рисолатул муборака табйину аҳволи Маккатил муаззама вал Мадинатил мунаввара” (“Маккайи муаззама ва Мадинайи мунавваранинг баёни ҳақида муборак асар”, Мирзо Олим Махдум ибн Домулло Мирзо Раҳим Тошкандий (ваф. ХХ аср боши) томонидан ёзилган “Дар баёни роҳи ҳаж” (“Ҳаж йўллари баёни”), Муҳаммад Солиҳ Охунд Тошкандийнинг “Ҳажнома”, Сулаймонхўжа Улуғхўжа ўғли Нодимнинг “Ҳажномаи Нодим”, Қори Раҳматуллоҳ Возеҳнинг “Ғаройибул хабар фи ажойибис сафар” (“Ажойиб сафардаги ғаройиб хабарлар”), Холмуҳаммад ўғли Фурқатнинг “Ҳаж сафари хотиралари”, Исҳоқхон тўра Ибратнинг “Ҳаж сафари хотиралари”, Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг “Саёҳат хотиралари” каби асарларда Макка, Мадина ва Жидда каби шаҳарларнинг иқлими, табиати, ижтимоий, иқтисодий ва маданий ҳаётига доир қимматли тарихий маълумотлар келтириб ўтилган.

Жорий йилнинг 17-18 август кунлари давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёевнинг Саудия Арабистонига ташрифлари доирасида Мадинаи мунавварада Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг сийратлари ва ислом тамаддуни музейи билан танишиш асносида юртимизда улуғ алломалар номи билан илмий марказлар ташкил қилингани, ислом маданияти обидалари асраб-авайланаётганини таъкидлаб, Саудия олимларини Ўзбекистонга келиб, бу борада илмий ҳамкорликка даъват қилишлари замирида тарихий улуғ мақсад ётибди. Зеро, бугун ҳам муқаддас масжидарда ҳар куни “Устозуд дунё” (олам устози) Имом Бухорий, “буюк муҳаддислар устози” Абдулҳамид Кеший, буюк олтиликдан бири Имом Термизий ривоят қилган ҳадислар айтилади. Бу улуғ зотларнинг номлари зикр қилинади.

Ўрни келганда айтиш лозимки, икки томонлама ҳамкорлик алоқалари ривожида Ҳаж ва Умра сафарларининг аҳамияти алоҳида. Хусусан, ўтган асрларда Туркистон мусулмонлари Макка ва Мадинага асосан қуйидаги уч йўл орқали сафар қилишган: Биринчи йўналиш – Эрон ва Ироқ орқали ўтувчи йўл. Иккинчи йўналиш – Афғонистон, Ҳиндистон ва Ҳинд океани йўли. Учинчи йўналиш – Каспий денгизи, Озарбайжон, Грузия, Қора денгиз, Ўрта ер денгизи, Миср ва Қизил денгизи йўли.

Туркистондан Макка ва Мадинага олиб борувчи ушбу йўллар асрлар давомида халқимизнинг Арабистон билан ижтимоий, маданий, сиёсий, иқтисодий ва илмий алоқаларида муҳим роль ўйнаб келди.

Ислом оламида азалдан юртимиз мусулмонларига нисбатан ўзига хос ва мос ҳурмат шаклланган. Маълумотларда келтирилишича, ХХ аср бошларига қадар Макка ва Мадина шаҳарларида турли ҳомийлар ҳамда маҳаллий ҳукмдорлар томонидан Туркистондан борган зиёратчилар учун қулай шароит яратиш, уларнинг ҳаж ибодатини адо қилиш давомида қолишларига мўлжалланган 27 та вақф такялари, яъни ўзига хос мусофирхоналар фаолият юритган. Макка ва Мадина шаҳарларида зиёратчилар учун “Ўзбек”, “Бухоро”, “Нақшбандий”, “Марғиноний”, “Бухорий”, “Самарқандий”, “Тошкандий”, “Андижоний”, “Хўқандий” ва “Намангоний” каби номлар билан такялар ташкил этилган. Улар ўзбек халқининг миллий маданияти, урф-одатларига мос равишда қурилган ва таъмирланган. Уларда мусофирлар учун ўзбек миллий таомлари тортилган ҳамда Аҳмад Яссавий, Алишер Навоий, Бобораҳим Машраб каби ўзбек адабиёти вакилларининг шеърлари ўқилиб, ғазалхонликлар ташкил қилинган. Шу жиҳатдан, ушбу такяларни ўзига хос ўзбек миллий маданий масканлари ҳам дейиш мумкин.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг Саудия Арабистонига қилган сафарларига доир лавҳаларни кузатар эканмиз халқаро ташкилотлар ва ҳукумат вакилларининг чуқур эҳтироми ҳамда эътирофидан асрий анъана ва алоқаларнинг бугунги ривожининг гувоҳи бўламиз. Мана шундай яқинлик ва мустаҳкам тарихий алоқалар билан Ўзбекистон ва Саудия Арабистони ҳамкорлиги бундан буён ҳам ҳар икки мамлакат халқлари фаровонлиги йўлида, чуқурлашиб боришининг энг ишончли гаровидир!

 

Жониев Музаффархон,

Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот

маркази бўлим бошлиғи,

тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)

Шайх Салоҳ Aбулҳож ҳафизаҳуллоҳ

السبت, 27 آب/أغسطس 2022 00:00

Худкушлик шаҳидлик эмас

Ҳозирда баъзи гуруҳ ёки шахслар томонидан “ўз-ўзини ўлдириш” тушунчаси шаҳидлик деб нотўғри талқин қилинмоқда. Аслида бу ҳаракатлар ҳам шахснинг ўз ҳаётига тажовуз қилиши бўлиб, Қуръон ва Суннатга кўра ўз жонига суиқасд қилиш ҳисобланади. Дунёнинг баъзи давлатларида ҳокимиятга эришиш учун ислом динини ниқоб қилиб олган бузғунчи кучлар томонидан мусулмон шахснинг маълум мақсадлар йўлида “ўзини-ўзи ўлдириш”и “шаҳидлик амалиёти” деб баҳоланиши айни адашишдир. Ислом уламолари томонидан мазкур “кучлар”нинг ўз ҳаракатларини оқлаш мақсадида келтирган барча далиллари қораланган ва асоссиз деб топилган. Ибн Хазм айтадилар: “Фуқаҳолар шахсни ўзини-ўзи ўлдириши, аъзоларидан бирортасини кесиши, айниқса, кесса оғриғи ҳаёт учун жуда ҳам хавфли бўладиган аъзосини кесиб даволамасдан ўзини-ўзи қийнаши ҳалол эмаслигига иттифоқ қилишган”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам марҳамат қилганларидек қуйидаги кимсалар шаҳидлик мақомига эга бўладилар:

اَلطَّاعُونُ وَ الْغَرِقُ وَ الْبَطِنُ وَ الْحَرِقُ وَ النُّفَسَاءُ شَهَادَةٌ لِأُمَّتِي

«Вабога йўлиқиб ўлиш, сувга чўкиб ўлиш, қорин оғриғи билан ўлиш, оловга куйиб ўлиш, аёллар нифос пайтида, яъни бола туғаётганида ўлиши умматимнинг шаҳидлигидир!»

Ёки бешта шаҳидликни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қуйидагича санаганлар:

اَلْقَتَيِلُ فِي سَبِيلِ اللهِ شَهِيدٌ، وَ الْمَبْطُونُ شَهِيدٌ، وَ الْمَطْعُونُ شَهِيدٌ، وَ الْغَرِيقُ شَهِيدٌ، وَ النُّفَسَاءُ شَهِيدَةٌ

«Аллоҳ йўлида юрганида ўлдирилган кимса шаҳиддир, қорин оғриғи билан ўлган кимса шаҳиддир, ўлатга йўлиқиб ўлган шаҳиддир, сувга ғарқ бўлиб ўлган шаҳиддир, аёллар туғаётганида ўлса шаҳиддир»

Ҳомиладорлик жиҳод билан тенглаштирилган, ҳомиладор аёл туғса, шаҳидлик савоб берилади унга. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бундай ҳадислари бор:

إِنَّ شُهَدَاءَ أُمَّتِي إِذَنْ لَقَلِيلٌ: اَلْمَقْتُولُ فِي سَبِيلِ اللهِ شَهِيدٌ وَ الْمَرْءُ يَمُوتُ عَلَى فِرَاشِهِ فِي سَبِيلِ اللهِ شَهِيدٌ وَ الْمَبْطُونُ شَهِيدٌ وَ اللَّدِيغُ شَهِيدٌ وَ الْغَرِيقُ شَهِيدٌ وَ الشَّرِيقُ شَهِيدٌ وَ الَّذِي يَفْتَرِسُهُ السَّبُعُ شَهِيدٌ وَ الْخَارُ عَنْ دَابَّتِهِ شَهِيدٌ وَ صَاحِبُ الْهَدَمِ شَهِيدٌ وَ صَاحِبُ ذَاتِ الْجَنْبِ شَهِيدٌ وَ النُّفَسَاءُ يَقْتُلُهَا وَلَدُهَا نَحَرَهَا بِسَرَرِهِ إِلَى الْجَنَّةِ

«Тўғри, умматимнинг шаҳидлари оз бўлади. Аллоҳ йўлида юрганда ўлдирилган кимса шаҳиддир; инсон ўз тўшагида Аллоҳ йўлида ётганида ўлса, шаҳиддир; қорин оғриғи билан ўлган кимса шаҳиддир; чаён ёки илон чаққанидан ўлган кимса шаҳиддир; сувга ғарқ бўлиб ўлган кимса шаҳиддир; йиртқич ҳайвон ташланганидан ўлган кимса шаҳиддир; уловидан йиқилиб ўлган кимса шаҳиддир; вайрона остида қолиб ўлган кимса шаҳиддир; зотилжам касалига йўлиққанидан ўлган кимса шаҳиддир; нифосли аёл боласи туфайли вафот қилса, у ҳам шаҳиддир: у аёлнинг бундай қийинчиликдаги вафоти уни жаннатга олиб боради»

Тинч аҳоли орасига кириб ўзини портлатган шахс, ҳам ўз жонига ва ҳам ўзгалар жонига тажовуз қилган бўлади. Бу ҳолатда унга шаҳидлик эмас, балки гуноҳкорлик мақоми берилади. Аллоҳ таоло Моида сураси 32-оятида:

«من قتل نفسا بغير نفس او فساد في الارض فكأنما قتل الناس جميعا»

“Ким бир жонни ноҳақдан ёки ер юзида фасод қилмаса ҳам ўлдирса, худди ҳамма одамларни ўлдирган бўлади”, деб огоҳлантирган.

 

Халқимиз эътиқодини турли ғаразли хуружлар ва ҳамлалардан ҳимоя қилиш, ёшларга динимизнинг асл моҳиятини тўғри тушунтириш, мусаффо ислом ғояларини аҳоли, хусусан, ёшларга тўғри тушунтириш бугунги куннинг энг долзарб вазифаларидандир.  Шундай экан доимо ҳушёрлик ва огоҳликни, ёшлар тарбиясига масъулият билан ёндашишни шу йўл билан жаҳолатга маърифатни қарши қўйиб, улар қалбини четдан бўлаётган барча хуружлардан қатъий ҳимоя этишни ўз олдимизга мақсад қилиб қўйишимиз лозимдир.

 

Жўйбори Калон аёл-қизлар ислом 

таълим муассасаси ўқитувчиси:

И.Уста-Алимова 

 
Top