Тинчлик жамики инсониятнинг орзу – истагидир. У бор жойда хотиржамлик ва осуда ҳаёт бўлади. Билингки, тинчлик инсон ўз қўли билан ҳосил қиладиган оддий нарса ёки у шуғулланадиган бирор юмуш эмас. Балки, у одамзоднинг истаги, инсониятнинг энг олий мақсадларидандир.

Тарихга назар солсак, одамзод бахтли ва фаровон ҳаёти, эркин ва озод яшаши, чинакам инсондек умр кечириши йўлида қандай оғир ва машаққатли синовларни бошдан кечирганига гувоҳ бўламиз. Ҳар сафар чинакам бардош, кучли эътиқод ва соғлом тафаккур билан инсоният ўз бошига тушган турли қийинчиликларни енгиб ўтиб, эртанги кун учун, хато ва камчиликларнинг такрор содир бўлмаслиги учун зарур хулосаларни чиқара олган.

Замон ўзгариши билан инсоният олдида турган муаммолар камайиб қолгани йўқ.  Аксинча, улар аввалги шакли ва хусусиятини бироз ўзгартириб, янгича маъно – мазмун касб этган ҳолда қаршимизда қайта намоён бўлмоқда. Бугун бутун инсониятни ташвиш ва хавотирга солаётган терроризм ва экстремизм ҳақида айни шундай хулоса қилиш мумкин. Бинобарин, мусаффо ислом таълимотини ўз манфаатлари йўлида талқин қиладиган,  хунрезлик, қотиллик ва ноинсонийликни ўзининг хато таъбири, тор дунёқараши билан ёқлайдиган тоифаларни ислом тарихининг ҳар бир даврида учратиш мумкин.

Сўнгги йилларда жаҳон миқёсида дин омилидан жирканч ва разил мақсадларда фойдаланиш ҳолатлари учраб турибди.  Бундай ҳолат, муқаддас динимизни ғаразли хуруж ва таъсирлардан ҳимоя қилиш, инсонларга унинг асл моҳиятини тўғри тушунтириш масаласининг долзарб эканини англатади. Зеро, экстремистик оқимлар ғўр ёшлар, фикри заиф, таъсирга берилувчи кишиларни ўз тузоғига илинтириб, мамлакатимизда ҳукм сураётган барқарорлик, миллатлараро тотувлик ва динлараро бағрикенгликка раҳна солиш учун ҳаракат қилиш ҳолатлари ҳам кузатилиб турибди.

Ислом дини асоси эзгулик ва яхшиликка қурилган. Ислом динининг  бош ғояси ва мақсади инсониятни яккахудоликка чорлаш орқали эзгуликка, яхшиликка чақиришдан иборатдир. Агар муқаддас китобимиз Қуръони каримга мурожаат қилсак, бунинг яққол гувоҳи бўламиз: “Бас, (эй Муҳаммад), менинг шундай бандаларимга хушхабар берингки, улар гапни тинглаб, унинг энг гўзалига эргашадилар. Айнан ўшалар Аллоҳ ҳидоят этган зотлардир ва айнан ўшаларгина ақл эгаларидир”, (Зумар сураси, 17-18 оятлар).

“Аллоҳ ҳузурига фақат соғлом дил билан келган кишиларгина (фойда топур)”, (Шуаро сураси, 89 оят) .

“Эзгулик ва тақво (йўли)да ҳамкорлик қилингиз, гуноҳ ва адоват (йўли)да ҳамкорлик қилмангиз”, (Моида сураси, 2 оят).

Ҳадиси шарифларда ҳам фақат ва фақат эзгулик ғояси мужассам эканини кўрамиз: “Қўли ва тилидан мусулмонлар зиён кўрмаган киши мусулмондир”, “Фақат хайрли ва савобли ишларга буюрилганда итоат қилингиз”, “Умматим ҳеч қачон залолатли ишларга бирлашмайдилар”.

“Ҳеч бир кишига бирор бир мусулмонни қўрқитиш ҳалол эмас”, “Кимки мусулмонга ноҳақ тарзда қўрқувга соладиган ёмон назар қилса, Аллоҳ уни қиёматда қўрқитади”.

Юқоридаги муборак ҳадислар мазмунига қарайдиган бўлсак ҳам, ислом динида бировни қўрқитиш, унга тажовуз қилиб, озор етказиш  буткул таъқиқланганлигини кўрамиз. Динимизда бу каби зўравонликларнинг барча тур ва шаклларидан ҳар қандай йўлда фойдаланиш қатъиян ман этилган.

Агар бирор кимса дин номидан гапириб, ёвузлик, зулм ва қабиҳ ишларни амалга оширса ёки кўзласа, демакки, у дин таълимотини нотўғри тушунмоқда. Бу билан унинг ўзи ҳам, унга эргашганлар ҳам гуноҳларга шўнғимоқдалар.

Яна бир жиҳати, дин, эътиқод ҳар ким кўнглига келганини айтиб, ўзича маъно чиқариб кетаверадиган нарса эмас. Айниқса, имон масаласи ўта нозик ва муҳим бўлгани учун бу борада доимо исломга катта хизмати синган, барчанинг эътирофига эришган мўътабар уламоларнинг тавсияларига қулоқ тутиш, ўтган аллома аждодларнинг ибратли ҳаётига назар солиб, мўътабар асарларига мурожаат қилиш ўта муҳимдир. Билиб – билмай, шошма – шошарлик билан ўзича ҳукм чиқаришга асло йўл қўйиб бўлмайди.

Адашган гуруҳлар таъсирига кўпинча содда, ишонувчан кишилар, айниқса, ёшлар тушиб қолади. Дин номидан гапирган, у ёки бу ҳатти – ҳаракатга чақирган, ҳийла ишлатиб ўзига яқинлаштиришга уринаётган кимсалардан эҳтиёт бўлиш зарур. Шуни ҳам унутмаслик керакки, бузғунчи кучлар ишни аввало дунё миқёсида танилган уламо ва мутахассисларга ҳурмат ва ишончни йўқотишдан бошлайди. Яъни, ғаразли кучларнинг фаолияти алдов ва ҳийла асосига қурилган.

Қуръон мазмун – моҳиятига кўра, инсонларни бирлаштирадиган, тинчликка етаклайдиган илоҳий китоб ҳисобланади. Лекин шунга қарамай, уни турлича талқин этиб, одамларни ихтилоф ва фирқаланишга олиб борувчиларнинг мавжудлиги афсусланарли ҳолдир. Ҳазрати Умар (р. а) шундай дейдилар: “Исломни бузувчи нарса одамларнинг дин номидан янглиш гапириши, мунофиқларнинг бузуқ ғояларни оят ёки ҳадис билан исботлашга уринишларидир”.

Шу сабаб ихтилоф туғдириш, фирқаларга бўлиниш диндорларнинг, бутун бир жамиятнинг бирдамлигига катта путур етказади. Қуръон оятлари бу ҳолатни қаттиқ қоралайди: “Ҳаммангиз Аллоҳнинг “арқони” (Қуръон)ни маҳкам тутинг ва фирқаларга бўлинманг ҳамда ўзаро адоватда бўлган пайтларингизда дилларингизни (туташтириб) ошно қилиб қўйган Аллоҳнинг неъматини ёдда тутинг”, (Оли Имрон сураси, 103 оят). 

“Аллоҳга ва расулига итоат қилингиз ва низолашмангиз, акс ҳолда сустлашиб кетурсиз ва “шамолингиз” (обрўйингиз) кетиб қолур. Сабр қилинглар, албатта, Аллоҳ сабр қилувчилар билан биргадир”, (Анфол сураси, 46 оят).

Шу маънога далолат қилувчи кўплаб ҳадислар бўлса ҳам биз шулардан биттасини келтириш билан кифояланамиз: “Менинг умматим ёппасига адашиб, залолатга тушиб қолмайди. Қачонки, улар орасида қарама – қаршиликни кўрсангиз, сизлар кўпчилик томонда бўлингиз!”.

Кўриниб турибдики, муқаддас ислом дини инсониятни ҳеч қачон бўлиниб яшашга, ўзаро ихтилоф қилиб, адоватда бўлишга ҳамда разил ва ёвуз бўлишга чақирмас экан. Балки башариятни бирдамлик ва аҳилликка, ўзаро ҳурмат асосида ҳаёт кечиришга чақириб, олдинги ўтганлардан ибрат олишга, уларнинг қилган хатоларини қайтармасликка тарғиб қилади.

Хожа    Бухорий    ўрта   махсус   ислом

билим  юрти  мудири

Ўткир Ғузаров

Маълум киламизки, Москва шаҳрида жойлашган клиникалардан бирида даволаётган Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ўпка ва қон-томир касалликлари, хусусан ўпка пневмонияси бўйича муолажалар олмоқдалар.
Айни кунларда ҳазратнинг ҳолатлари барқарор. Даволаш тадбирлари тажрибали шифокорлар томонидан тиббиёт соҳасининг илғор ютуқларини қўллаган ҳолда давом эттирилмоқда.
Муфтий ҳазратлари тезроқ соғайишлари, халқимиз, мўмин-мусулмонлар ва яқинлари бахтига соғ-омон бўлишларини Ҳақ таолодан дуо қилиб, сўраб қоламиз.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Ўқув курсларига қабул қилиш тартиби:

– таълим олиш учун 18 ёшга тўлган ихтиёрий равишда таълим олишни истаган Ўзбекистон Республикаси фуқаролари танлов асосида қабул қилинади;

– таълим бериш хизмати пуллик бўлиб, ҳар бир тингловчи билан тузилган шартномага мувофиқ, тўловлар амалга оширилгандан сўнг ўқув курсларига қабул қилинади.

Рўйхатга олиш учун талаб этиладиган ҳужжатлар рўйхати:

– паспорт нусхаси;

– таълими ҳақидаги ҳужжат;

– маълумотнома (объективка).

Ҳужжат топшириш жараёнида ушбу ҳужжатларнинг асл нусхаси кўрсатилиши шарт.

Ўқув курси давомийлиги 3 ой.

Рўйхатга олиш ҳафтанинг Пайшанба ва Шанба кунлари соат 10:00 дан 15:00 га қадар (13:00-14:00 тушлик) Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректорат биноси вестибюлида амалга оширилади.

Манзил: Тошкент шаҳар, Aбдулла Қодирий кўчаси, 11-уй.

Мурожаат учун телефон: (71)-244-96-13.

Ўзбекистон халқаро ислом академияси
Матбуот хизмати

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Муҳаррам ойи рамазон ойидан кейин турадиган энг ҳурматли ойдир. Бу ой ҳижрий сананинг бошланиш ойидир. Динимизда бу ой уруш ҳаром қилинган ойлардан бири ҳисобланади. Ашуро куни эса муҳаррам ойининг ўнинчи кунидир. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ойда рўза тутишга тарғиб қилганлар. 

Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: «Эй Аллоҳнинг Расули, Рамазондан кейин қайси ойда рўза тутишимга буюрасиз», деди. Шунда у зот: «Агар Рамазондан кейин рўза тутмоқчи бўлсанг, муҳаррам ойида тутгин. Чунки у Аллоҳнинг ойидир, унда бир қавмнинг тавбасини қабул қилган яна бошқа қавмларнинг ҳам тавбасини қилади», деб жавоб бердилар».

Имом Термизий ривоят қилган.

Ашуро кунининг фазилати

Ашуро кунининг фазилати ҳақида қуйида баъзи ҳадисларни келтирамиз.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида яҳудийларнинг Ашуро куни рўза тутаётганини кўриб: «Нима бу? (яъни, нима учун бу кун рўза тутяпсиз?)», - дедилар. Улар: «Бу яхши кундир. Бу кунда Аллоҳ таоло Бани Исроилга душманларидан нажот берган. Шунинг учун Мусо рўза тутган», - деб жавоб беришди. Шунда у зот: «Мен Мусога сизлардан кўра ҳақлироқман», - дедилар ва шу куни рўза тутдилар ҳамда бошқаларни ҳам рўза тутишга буюрдилар.

Имом Бухорий ривоят қилган.

Ҳишом Ибн Урва отасидан ривоят қилади:

Оиша розияллоҳу анҳо: «Қурайш қавми жоҳилиятда Ашуро куни рўза тутар эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам у кунда рўза тутардилар. У зот Мадинага келганларида ҳам у кунда рўза тутдилар ва рўза тутишга буюрдилар. Рамазон рўзаси фарз бўлганидан кейин Ашуро кунида рўза тутмай қўйдилар. Шундан кейин у кунда хоҳлаган киши тутаверарди, хоҳлаган киши тутмасди», дедилар.

Имом Бухорий ривоят қилган.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу Ашуро куничалик бирор куннинг рўзасини ҳамда ушбу Рамазон ойичалик (бирор ойни) савоб талабида бошқасидан афзал билганларини кўрмаганман», - деди».

Имом Бухорий ривоят қилган.

Абу Қатода розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ашуро кунининг рўзасини олдинги йил (гуноҳлари)га каффорат бўлишини Аллоҳ таолодан умид қиламан», - дедилар».

Имом Термизий ривоят қилган.

Бундай улкан савоб Аллоҳ таолонинг фазли-раҳматидир. Зеро, Аллоҳ таоло шундай деган: «... Албатта, яхшиликлар ёмонликларни кетказади. ...» (Ҳуд сураси, 114-оят) Уламолар беш вақт намоз, жума намози, Рамазон рўзаси ҳамда мазкур рўзалар каби фазилатли ибодатлар аввал кичик гуноҳларга каффорат бўлади, кейин эса катта гуноҳларни ҳам ювади, сўнгра банданинг даражаси кўтарилишига сабаб бўлади, деганлар. Бу Аллоҳнинг раҳматидир. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилган: «...Ва раҳматим эса, ҳамма нарсани қамраган». (Аъроф сураси, 156-оят).

Ҳа, азизлар, Аллоҳ таолонинг раҳмати кенгдир. Бир кунлик рўза билан бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлиши Аллоҳ таолонинг бандаларига фазли-раҳматидир. Бандалар бундай улкан савобни осонлик билан қўлга киритиш мумкинлигига шубҳа билан қарамасликлари керак. Аксинча, муҳаррам ойи, айниқса, Ашуро кунида имкон қадар кўпроқ ибодат қилиб, фойдаланиб олишлари лозим бўлади.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ашуро куни рўзасини тутиб, бошқаларни ҳам унинг рўзасини тутишга буюрганларида, саҳобалар: «Эй Аллоҳнинг Расули, ахир, бу – яҳудийлар ва насронийлар улуғлайдиган кун-ку?», - дедилар. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар келаси йили бўлса, албатта, тўққизинчи куни ҳам рўза тутамиз», - дедилар».

Имом Муслим ривоят қилган.

Ҳофиз ибн Ҳажар раҳматуллоҳи алайҳ шундай деганлар: «Бу воқеа охирги вақтларда бўлган. Чунки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам авваллари бирор нарсага буюрилмаган ишларда аҳли китобларга мувофиқ бўлишни хоҳлардилар. Айниқса, мушрикларга хилоф бўлган ишларда шундай эдилар. Макка фатҳ бўлиб, Ислом машҳур бўлганидан сўнг аҳли китоблардан ҳам фарқли бўлишни хоҳладилар. Шунинг учун аввалда: «Мен Мусога сизлардан кўра ҳақлироқман», - деган бўлсалар, кейинчалик улардан ҳам ажралиб туришни истадилар ва Ашуро кунидан олдин ёки кейин яна бир кун рўза тутиб қўйишга буюрдилар».

Яна бир ҳадисда эса қуйидагича келган:

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ашуро куни рўза тутинглар ва унда яҳудийларга хилоф қилинглар. Ундан олдин бир кун ёки ундан кейин бир кун рўза тутинглар», - дедилар.

Имом Аҳмад ривоят қилган.

Шунга кўра, Ашуро кунининг рўзасига ундан олдин ёки ундан кейин яна бир кунни қўшиб рўза тутиш мустаҳабдир. Ашуро кунининг ёлғиз ўзида рўза тутишда яҳудийларга ўхшашлик бордир деб, баъзи уламолар ёлғиз шу куни рўза тутишни танзиҳий макруҳ (яъни, енгил қайтарилган) деганлар. Лекин аксар уламолар бу кун фазилатли кунлардан ва бу фазилатлардан фойдаланиб қолиш мустаҳабдир деб, ёлғиз шу куни рўза тутишни макруҳ эмас, деганлар.

Ашуро куни аҳлига кенглик қилиш

Абу Ҳурайра розияллоҳуанҳудан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Ашуро кунида аҳли-аёлига кенглик қилса, Аллоҳ таоло унга йилнинг қолганини кенг қилади», дедилар».

Имом Байҳақий ривоят қилган.

Имом Ҳофиз Суютий бу ҳадисни саҳиҳ деган.

Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким Ашуро куни аҳли-аёлига нафақада кенгчилик қилса,  Аллоҳ унга йилнинг қолганини кенг қилади», - дедилар.

Имом Розий ривоят қилган.

Ироқий айтади: «Бу ҳадиснинг бир қанча йўллари бор бўлиб, унинг баъзиларига саҳиҳ деб қарор берилган. Баъзиларига эса, имом Муслимнинг шартига кўра саҳиҳ дейилган.

Аммо Ашуро кунида рўза тутиш ва кенгчилик яратишдан бошқа амалларнинг асли йўқдир.

Жумладан, Ашуро куни кундузи ёки кечаси байрам қилиш, сурма қўйиш, бўяниш каби ишларни жумҳур фуқаҳолар – Ҳанафий, Моликий, Шофеъий ва Ҳанбалийлар бидъат деганлар.

Бу ишларнинг бирортаси мустаҳаб эмасдир. Бу ҳақда келтирилган ривоятлар бидъатчиларнинг тўқиб чиқарган бидъатлари бўлиб, улар бу амалларни ўзларининг бидъатларини қўллаб-қувватлаш учун тўқиганлар.

Лекин юқорида зикр қилинган ҳадисга биноан, Ашуро куни оиласига кенгчилик қилса, бозорлик қилиб, рўзғорини бут қилиб олса, йилнинг қолган ойлари ҳам баракали бўлиши умид қилинади. Суфён Саврий: «Биз буни тажриба қилиб кўрдик ва ана шундай бўлишини топдик» деган. Суфён ибн Уяйна: «Биз буни эллик ёки олтмиш йил тажриба қилиб кўрдик ва фақатгина яхшилик кўрдик», деган. «Ал-Муҳит» китобида шундай дейилган: Жобир раҳматуллоҳи алайҳ: «Мен қирқ йил тажриба қилдим, бўлмай қолмади», деган.

Қудратуллоҳ Сидиқметов