Эслатма! 2019 йилнинг 31 август куни – янги 1441 ҳижрий йил Муҳаррам ойи бошланишининг 1 кунидир. Ашуро куни 2019 йилнинг 9 сентябрь, душанба кунига тўғри келади.

Муҳаррам ойи қандай ой? Муҳаррам ойи – мусулмонлар тақвимининг биринчи ойидир. Бу ой Аллоҳ таоло уруш, қон тўкишни ҳаром қилган (Зулҳижжа, Зулқаъда, Муҳаррам, Ражаб) тўрт ойнинг бири бўлиб, унинг ўнинчи куни яъни, ашуро куни алоҳида фазилатларга эга.

Ашуро қандай кун? Бу кун ҳақида Набий алайҳиссалом: “Бу шундай яхши кундирки, бу кунда Аллоҳ Бани Исроилни душманларидан қутқарган. Шу боис Мусо алайҳиссалом бу кунда рўза тутган. Мен Мусога кўпроқ (яқин бўлишга) ҳақлироқман”, дедилар ва у кунда рўза тутиб, одамларни ҳам унинг рўзасини тутишга буюрдилар” (Имом Бухорий ривояти).

Ашуро куни қандай фазилатларга эга? Бу кун рўза тутиш ўтган бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлади. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ашуро кунининг рўзаси – Аллоҳдан умид қиламанки – бир йил олдинги гуноҳларга каффорат бўлади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Бу кун яқинларга кенгчилик қилиш, бир йиллик кенгчиликка сабаб бўлади. Абу Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий алайҳиссалом: “Ким Ашуро куни аҳли аёлига ҳадя улашса, Аллоҳ йилнинг барчасида унга ҳам ҳадя улашади”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).

Суфён ибн Уяйна раҳматуллоҳи алайҳ: “Бу ҳадисни олтмиш йил тажриба қилдим ва фақатгина яхшилик кўрдим”.

Ашуро кунини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қандай ўтказардилар? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу кунни ўтказиб юбормаслик учун қаттиқ ҳаракат қилардилар, унинг савобига эришиш учун бу куннинг келишини интиқлик билан кутардилар.Бу ҳақда Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни Ашуро куни рўзасини бошқасидан афзал кўриб, соғиниб, Рамазон ойи рўзасини кутиб соғингандек, бошқа кун ва ой рўзасини кутганларини кўрмадим” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).

Эсда тутинг! Муҳаррам ойининг ёлғиз ўнинчи кунида эмас, балки бу кунга қўшиб, бир кун олдинги ёки бир кун кейинги кунда ҳам рўза тутиш лозим.

Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу ривоят қилади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ашуро куни рўзасини тутиб, одамларни ҳам бу куннинг рўзасини тутишга буюрганларида, саҳобалар: “Ё, Расулуллоҳ! Бу кун яҳудий ва насронийлар улуғлайдиган кун-ку!” дейишди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳ хоҳласа келаси йил тўққизинчи куни ҳам тутамиз”, дедилар. Аммо, келаси йил келмасидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам вафот этдилар (Имом Муслим ривояти).

Даврон НУРМУҲАММАД

Япон олимлари муттасил тарзда телевизор томоша қилиш инсон веналарининг бекилиб (тўсилиб) қолишига сабаб бўлишини маълум қилдилар.

Унга кўра, бир кун давомида 2,5 – 4 соат телевизор томоша қилиш инсон веналарининг бекилиб қолишини 70%га ошишига олиб келиши аниқланди.      

Бу – телевизорнинг инсон саломатлиги учун бўлган зарарлари. Аммо, сўнги пайтларда телеканаллар сони ошгани сайин унинг ижтимоий зарарлари ва руҳиятга салбий таъсири ҳам кучайиб бормоқда.         

Бугун телевизор оддийгина томоша қутиси эмас, у турли ғоялар ва мафкуралар тарғиботчиси, маҳсулотлар рекламачисидир. Нормал ҳолатда фикрлайдиган инсон оила даврасида унга минг ҳадик билан қарайди.

Ишдан сўнг бирор яхши дастур ёки фильм кўриш илинжи билан каналларни кўздан кечира бошлайсиз. Намойишларнинг аксарияти севги-муҳаббат (йигит ва қизнинг бир-бирига шаҳват ила эҳтиросли қарашлари), бемаъни томошалар (очиқ-сочиқ кийинган актёр ва актрисаларнинг ноўрин ҳаракатлари) ва бачкана шоулардан иборат... Наҳотки, телеканалларимиз шундан бошқа ишларга ярамаса?.. Айниқса, хусусий телеканалларда намойиш этилаётган кўрсатувлардан маъно қидириб чарчайсан киши. Энг аянчлиси, айни дамларда хусусий каналлар орқали эфирга узатилаётган хорижий дастурлардан тўғридан-тўғри кўчирилган ғарб менталитети билан суғорилган турли хил шоулар орқали халқимизга нима бермоқчи бўл­япти бу “хумпарлар”?

Телевидение жуда катта куч. Таъсир кўрсатиш нуқтаи назаридан унинг имкониятлари сиёсат ва илмдан анча юқори. Шунинг учун ҳам телеканаллардаги намойишлар омма орасида тез “шуҳрат” қозонади ва  анчагача муҳокамаларга сабаб бўлади. Кўпчиликнинг эътибор марказида туради. Бу ҳолат ўз-ўзидан инсонлар дунёқарашига, фикрлаши ва ўй-хаёлларига таъсир кўрсатмай қолмайди. Мисол тариқасида, “Алдама мени”, “Хафа бўлиш йўқ” ёки “Ёшимни топ” ва бошқа турли номдаги инсоннинг ақли ва вақтини ўғирловчи, асабини таранглаштирувчи кўрсатувларни олайлик. Бу бемазаларни кўрмаган томошабин қолмади. Бадиий кенгаш (бор бўлса агар) бу дастурларга қайси нуқтаи назар билан рухсат берган экан?..

Биригина “Алдама мени” кўрсатувини олайлик. Таниқли санъаткорни таклиф этиб, унга ўта шахсий бўлган ҳолат ёки воқеъалар ҳақида савол бериш (нега эрингиздан ажрашгансиз, нечта хушторингиз бор, ўша кеча ким билан нима бўлди, фалончи айбингизни биласизми ва бошқа шунга ўхшаш беҳаё саволлар), агар жавоб бера олмаса маълум бир шарт (сичқон, қурбақа, суварак, калтакесак каби жониворларни ушлаш, оғизда тишлаб олиш...)ни бажаришга мажбурлаш, соғлом одам қиладиган иш эмас. Яна бир жиҳат, кўрсатувнинг моҳиятига эътибор қаратсангиз, асосан меҳмонларнинг айбу нуқсонларини очиш, омма олдида шарманда қилиш, агар бунга кўнмаса инсон жирканадиган ишларни қилишга мажбурлашдан иборат эканлигини англайсиз.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Банда дунёда бир банданинг айбини яширса, Аллоҳ қиёматда унинг айбини яширади”(Имом Муслим ривояти)

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким биродарининг айбини тўсса, Аллоҳ таоло қиёмат куни унинг айбини тўсади. Ким биродарини айбини очса, Аллоҳ таоло унинг айбини очади, ҳатто уйини ичида бўлса ҳам шарманда қилади”. (Ибн Можа ривояти)

Уламолар айтади: Банда хатодан холи эмас. Билиб ё билмасдан бир айб иш қилса, уни ўзи ёки ўзгалар ошкор қилиши жоиз эмас. Зеро, Аллоҳ очмаган пардани очмаган маъқул. Киши биродаридан бир айб ё хатони кўрса, уни ислоҳ қилишга, тўғрилашга ҳаракат қилмоғи лозим. Бу иш қўлидан келмаса, у айбни яшириши яхшидир.

Юқоридаги ҳадислардан келиб чиқсак “Алдама мени” кўрсатувининг муаллифлари бир инсоннинг айбини бутун дунёга ошкор қилиб, шу орқали обрў орттиришни ният қилгандек. Камига, Динимиз (нафақат Динимиз, балки ақли расо ҳар бир инсон) томонидан қаттиқ қораланган исрофгарчиликни кўрсатиб, нодонликнинг энг юқори чўққисини тарғиб этган ҳолда, одамлар онгини заҳарламоқда. Исрофгарчилик орасида энг каттаси бу – вақтни исроф қилиш, беҳуда, Дини ва дунёси учун фойдаси бўлмаган ишлар билан машғул бўлишдир.

Аллоҳ таоло Ўз Каломи Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

“Батаҳқиқ, мўминлар нажот топдилар… Улар беҳуда нарсалардан юз ўгиргувчилардир” (Мўминун сураси, 1-3).

Албатта, вақтни, умрни, Аллоҳ таоло инъом этган неъматларни қадрловчи мўминлар нажот топади. Аллоҳнинг нажоти эса икки дунё саодатидир. Исрофдан тийилганлар дунё ва охиратда азиз бўлади!

Хулоса. Ҳурматли “ижодкор”лар, эфир вақтини тўлдириш, томошабинларни кўпроқ жалб этиш, рейтингда юқори поғоналарда туриш учун курашаётган телеканал “шоумен”лари ва раҳбарлари: бугун халқимиз орасида ахлоқсизлик, беҳаёлик, ориятсизлик, беномуслик, истеъмолчилик кайфияти, дангасалик ва бепарволик хавфли эпидемия каби тарқалмоқда. Мазкур ҳолатнинг ривожланишида “сиз”ларнинг ҳам ҳиссаларингиз каттагина фоизни ташкил этади.

Хитоб: халқни маънавий инқироз томон бошламанг. Ўзингизни ҳам, томошабинларни ҳам пуч ғояли, беҳаёлик ва ахлоқсизликка асосланган намойишларингиз билан алдаманг! Ҳаёсизлик, ахлоқсизлик, оламонча маданиятни тарғиб этманг!

Зеро, бунинг бадали барчамиз учун жуда оғир бўлади. Бунга тарих гувоҳ.

Сўзимиз сўнгида, Аллоҳ таоло Ўз Каломида, уятсиз, беҳаё ва фаҳш ишларни қоралаб, бундай жиноятларни тарғиб этувчи ҳамда бундан манфаат кўрувчиларни қаттиқ огоҳлантирган ушбу оятни келтириб ўтмоқчимиз:  

 “Албатта, иймон келтирганлар ичида фаҳш тарқалишини яхши кўрадиганларга бу дунёю охиратда аламли азоб бордир. Аллоҳ биладир, сизлар билмассизлар” (Нур сураси, 19-оят).

ЎМИ матбуот хизмати