(Эй инсон), Парвардигоринг, сизларга Ёлғиз Унинг Ўзига ибодат қилишларингизни ҳамда ота-онага яхшилик қилишларингизни амр этди. Агар у икковидан бири ёки ҳар иккиси сенинг қўл остингда кексалик ёшига етсалар, уларга қараб “уф” тортма ва уларнинг (сўзларини) қайтарма! Уларга (доимо) яхши сўз айт! Улар учун меҳрибонлик билан хорлик қанотини паст тут – хокисор бўл ва: “Парвардигорим, мени (улар) гўдаклик чоғимдан тарбиялаб-ўстирганларидек, Сен ҳам уларга раҳм-шавқат қилгин”, деб (ҳақларига дуо қил)! (Ал-Исро сураси, 23-24-оятлар).

Аввало, Ислом барча мўмин-мусулмон фарзандлар учун ота-онага яхшиликни Ёлғиз Оллоҳ таолога ибодатдан кейинги иккинчи вазифа қилиб қўяди. Бу таълимотга биноан, ота-она мўминми, кофирми, яхшими-ёмонми, барибир фарзанд уларга нисбатан ҳурмат сақлаши, сўзларини қайтармаслиги ва ҳақларига яхши  дуолар қилиши вожибдир.     

Агар мўмин банда ота-онасини ранжитсачи, унга озор берсачи? Унда ота-онасига оқ бўлади, Аллоҳ асрасин. Хўш, ота-онага оқ бўлишнинг кўринишлари қандай? Қуйида батафсил танишасиз:       

1. Хоҳ сўз билан, хоҳ амал билан бўлсин, Уларни йиғлатмоқ, хафа қилмоқ.
2. Овозни кўтариш ва қўпол гапириш билан уларга ўдағайламоқ, дўқ-пўписа қилмоқ.
3. Уларнинг ишларидан уф тортиб, сиқилмоқ.
4. Уларнинг олдида қовоқ солиб, пешонани тириштирмоқ.
5. Ота-онага беписандлик ва таҳқир билан қарамоқ.
6. Уларга иш буюрмоқ.
7. Она тайёрлаган таомни танқид қилмоқ.
8. Уй ишларида уларга ёрдам бермаслик.
9. Улар сўзлаётганда юзни бурмоқ.
10. Уларнинг фикрларини кам ҳисобга олмоқ.
11. Уларнинг ҳузурига кириш чоғида изн сўрамаслик.
12. Уларнинг олдида муаммоларни сўзламоқ.
13. Ота-онага одамлар олдида таъна қилиш, уларни ҳақоратлаш, айбларини айтиш.
14. Уларни сўкиб, лаънатлаш.
15. Ота-онанинг обрўсини тўкмоқ.
16. Кўп талаблар қўйиб, уларга юк бўлмоқ.
17. Ота-онадан кўра хотинга хизмат қилишни муқаддам қўймоқ.
18. Муҳтожлик, ёки кексалик чоғларида уларни ёлғиз қолдирмоқ.
19. Уларга бўлган бўйнидаги масъулиятдан тонмоқ, улар зикр қилинишидан, ёки уларнинг фарзанди бўлганидан ҳаё қилмоқ.
20. Уриш билан уларга тажовуз қилмоқ.
21. Уларни қариялар уйига ташламоқ
22. Агар улар баъзи бир гуноҳларга аралашиб қолсалар, улардан воз кечмоқ, уларга яхшилик қилишни, насиҳат қилишни тарк этмоқ.
23. Уларга бахиллик, хасислик қилмоқ.
24. Уларга қилган яхшиликларини миннат қилмоқ
25. Уларнинг молидан берухсат олмоқ
26. Улар олдида “оҳ-воҳ” қилиб дардларини достон қилмоқ.
27. Уларнинг ўлишини орзу қилмоқ.
28. Уларни ўлдирмоқ, улардан қутулишга ҳаракат қилмоқ

Шуларнинг баарчасидан ва бундай амалларни қилишликдан Аллоҳ таолонинг Ўзи асрасин! Мусулмон фарзанди доимо юқоридаги кўриниш ва амаллардан эҳтиёт бўлиб, улардан ўзини тийиб яшамоғи лозим!

Иброҳим Ҳозимийнинг

ОҚПАДАРЛИК ОҚИБАТЛАРИ китобидан

1. Аллоҳга ҳамд айтиш:

سُبحَانَكَ اللهم وبحمدك وتبارك اسمُكَ وتَعَالى جَدُّكَ ولا إله غيرك

“Субҳанакаллоҳумма ва биҳамдика ва табарокасмука ва таъала жаддука ва лаа илаҳа ғойрук”

“Аллоҳим! Сенга ҳамд айтган ҳолда Сени пок деб ёд этаман. Исминг муборакдир. Улуғлигинг юксакдир. Сендан ўзга илоҳ йўқдир!”

Оиша розияллоҳу анҳо онамиздан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намозга киришганда: “Субҳанакаллоҳумма ва биҳамдика ва табарокасмука ва таъала жаддука ва лаа илаҳа ғойрук”, дер эдилар (Имом Термизий, Имом Абу Довуд ривояти).

2. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга салавот айтиш:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ

“Аллоҳумма солли ала Муҳаммадин ва аъла оли Муҳаммадин, кама соллайта аъла Иброҳийма ва аъла оли Иброҳийм. Иннака ҳамийдуммажийд. Аллоҳумма барик аъла Муҳаммадин ва аъла оли Муҳаммадин, кама барокта аъла Иброҳийма ва аъла оли Иброҳийм. Иннака ҳамийдум мажийд”

“Ё Аллоҳ, Иброҳим ва унинг оиласини раҳмат этганинг каби, Муҳаммад ва ул зотнинг оиласини ҳам раҳмат эт, Сен ҳамду мақтовга лойиқ улуғ Зотсан. Ё Аллоҳ, Иброҳим ва унинг оиласини муборак этганинг каби Муҳаммад ва ул зотнинг оиласини ҳам муборак эт. Сен ҳамду мақтовга лойиқ улуғ Зотсан”.

Саҳобалар розияллоҳу анҳум Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Ё Расулуллоҳ сизга салавот айтиш қандай бўлади?” деб сўраганларида У зот алайҳиссалом: “Аллоҳумма солли ала Муҳаммадин ва аъла оли Муҳаммадин, кама соллайта аъла Иброҳийма ва аъла оли Иброҳийм. Иннака ҳамийдуммажийд. Аллоҳумма барик аъла Муҳаммадин ва аъла оли Муҳаммадин, кама барокта аъла Иброҳийма ва аъла оли Иброҳийм. Иннака ҳамийдум мажийд”, деб айтинглар, деганлар (Имом Бухорий ривояти).

3. Дуо қилиш:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا وَمَيِّتِنَا وَشَاهِدِنَا وَغَائِبِنَا وَصَغِيرِنَا وَكَبِيرِنَا وَذَكَرِنَا وَأُنْثَانَا اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى الإِسْلاَمِ وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلَى الإِيمَانِ

“Аллоҳуммағфир лиҳаййинаа ва маййитинаа ва шааҳидинаа ва ғоибинаа ва соғийринаа ва кабийринаа ва закаринаа ва унсанаа. Аллоҳумма ман аҳйайтаҳу миннаа фа аҳйиҳи аълал Ислам ва ман таваффайтаҳу миннаа фатаваффаҳу аълал ийман”

“Аллоҳим! Тиригимизни ва ўлигимизни, ҳозиримизни ва ғойибимизни, кичигимизни ва каттамизни, эркагимизни ва аёлимизни мағфират қилгин. Аллоҳим! Биздан кимни яшатсанг, Исломда яшатгин. Биздан кимни вафот эттирсанг, иймонда вафот эттиргин”.

Абу Иброҳим Ашҳалий отасидан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам маййитга жаноза намоз ўқисалар: “Аллоҳуммағфир лиҳаййинаа ва маййитинаа ва шааҳидинаа ва ғоибинаа ва соғийринаа ва кабийринаа ва закаринаа ва унсанаа”, дер эдилар».

Яҳё айтади: «Менга Абу Салама ибн Абдурраҳмон Абу Ҳурайрадан, у эса Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан шунга ўхшашни ривоят қилиб айтиб берган. Унда “Аллоҳумма ман аҳйайтаҳу миннаа фа аҳйиҳи аълал Ислам ва ман таваффайтаҳу миннаа фатаваффаҳу аълал ийман”ни зиёда қилган» (Имом Термизий ривояти).

Агар маййит балоғатга етмаган бола ёки мажнун бўлса, юқоридаги дуонинг ўрнига ушбу дуо айтилади:

اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا فَرَطًا وَاجْعَلْهُ ذُخْرًا وَشَافِعًا مُشَفَّعًا

“Аллоҳуммажъалҳу ланаа фаратон важъалҳу зухрон ва шаафиъан мушаффаъан”

“Аллоҳим! Уни бизнинг боришимизга фарат (ҳавзи кавсар сувини тайёрлаб кутиб олувчи), захира қилгин. Шафоатчи ва шафоати қабул қилинувчилардан қилгин!”.

Даврон НУРМУҲАММАД

Ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари ўз саҳифаларига масжидда, ошхонада ўтирган, дам олишга турли жойларга борганларининг расмларини жойлашади. Уларнинг қалбларини биз билмаймиз. Аммо риё, мақтаниш каби иллатлардан эҳтиёт бўлишга чақирамиз.

Саҳифамга масжидда ўтирганимнинг расмини қўймаганим, масжидга бормаслигимни англатмайди!

Болаларимнинг Қуръон, намоз ўқиб ўтирган расмларини саҳифамга қўймаганим, менинг болаларим Қуръон тиловат қилмайди, намоз ўқимайди деганим эмас!

Овқатланиб ўтирганимнинг расмини қўймаганим, ошхона ва кафеларга бормаслигимни, умуман овқатланмаслигимни англатмайди!

Туркия, Дубай, Бали каби жойлардаги денгиз бўйларида, яхталарда турган расмимни саҳифамга жойламаганим, у ерларга бормаслигимни англатмайди!

Оиламиз суратини саҳифамга жойламаганим, бу дунёда бир ўзим ёлғиз яшашимни англатмайди!

Еб ўтирилган музқаймоқ расмини саҳифамга қўймаганим, оилам ёки дўстларим билан музқаймоқхўрлик қилмаслигимни англатмайди!

Болаларимнинг истироҳат боғидаги расмларини саҳифамга қўймаганим, болаларимни истироҳат боғларига олиб бориб, уларнинг кўнгилларини кўтармаслигимни англатмайди!

Мен фақат риё ва мақтанчоқлик бўлиб қолишидан, амалларимнинг савобидан маҳрум бўлиб қолишдан қўрқаман!

Дам олиш учун Туркия, Дубай, Бали, Анталия, Иссиқкўл каби жойларга, овқатланиш учун турли ошхона ва кафеларга, шунингдек, фарзандлари билан истироҳат боғларига бора олмайдиган кишиларнинг диллари ўксиб, оғриб қолишидан, қолаверса, оиламга, болаларимга кўз тегишидан, кимларнингдир ҳасад қилишидан қўрқаман.

Азизлар, кун давомида нималар қилганимиз, қаерларга борганимиз, кимлар билан учрашганимиз, нималар деганимиз, нималар еганимиз акс этган расмларни тармоқларга жойлайверишни тўхтатайлик!

Амалларимизга риё аралашишидан сақланайлик! Зеро, амалларга риёнинг кириб қолиши чумолининг ўрмалашидан ҳам махфийроқдир.

Ён-атрофимиздаги ночор, бефарзанд, камхарж ҳамда оиласиз кишиларнинг дилларини оғритиб қўйишдан эҳтиёт бўлайлик!

Ахир динимизда қўшниларга озор бермаслик, агар таомидан қўшнисига ҳам чиқармайдиган бўлса, таомнинг ҳидини имкон борича уларга сездирмаслик, қозонга капгирни қаттиқ урмаслик, агар қўшнисининг болаларига ҳам ширинликдан улашмайдиган бўлса, у ҳолда фарзандининг қўлига ширинлик бериб кўчага чиқармаслик каби кўрсатмалар келган-ку!

Бизнинг ёзганларимизни ҳар куни ўқийдиган, постларимиздан кунда хабардор бўлиб борадиган ижтимоий тармоқлардаги дўстларимиз ҳам бизнинг қўшниларимиз ҳисобланади. Демак, қўшниларга озор бермаслик борасида уларни ҳам эътиборга олишимиз керак.

Аллоҳ таоло бизнинг фаросатимизни зиёда айлаб, риё, манманлик ва мақтанчоқлик каби иллатлардан асрасин!

Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Намоз дунё ва охиратдаги барча яхшиликларнинг калитидир. Ҳа, дунёдаги яхши, баракали ҳаётнинг сабабчиси ҳам, охиратдаги жаннатнинг калити ҳам намоздир.

Қалбимизни йўқотиб қўйсак, уни фақат намозда топа оламиз, холос.

Намоз – ризқни жалб этувчи, саломатликни сақловчи, мусибат ва азиятларни даф қилувчи, касалликларни бартараф этувчи, юракни бақувват, юзни нурли қилувчи, нафсга роҳат бағишлаб, дангасаликни кетказувчи, аъзоларни фаоллаштириб, иймон ва тана қувватини давомли қилувчи, дилни кенг қилиб, руҳни озиқлантириб, қалбни нурга тўлдирувчи, неъматнинг сақланишига сабаб бўлиб, баракани чақирувчи, шайтондан узоқлаштириб, Раҳмонга яқинлаштирувчи ибодатдир.

Модомики намозда эканмиз, Роббимизнинг эшигини тақиллатаётган бўламиз. Ким эшикни кўп тақиллатаверса, охири эшик унга очилади.

Танамизда оғриқ кучайганда, машаққатлар эзиб юборганда, сабр ва намоздан бошқа муолажамиз йўқ. Сабр мусибатга чидашга ёрдам берса, намоз хотиржамликни қайтаришга кўмаклашади.

Ўлганимиздан кейин биргина сажда қилишга зор бўламиз, аммо унда сажда қилишга имкон берилмайди. Сажда қилиш орзусида қабрида ётган миллиардлаб кишилар бор. Бизда эса имконият бор, ҳали тирикмиз, аммо ўлим яқинлашиб келмоқда, вақтимиздан унумли фойдаланиб намоз ўқиб қолайлик!

Дунёда намоздан кўра улуғроқ ва гўзалроқ нарса йўқ.

Ҳаловат, хотиржамлик уч ўринда топилади: намозда, Қуръон тиловати пайтида ва Аллоҳни зикр қилиш чоғида. Агар инсон шу уч ўринда ҳам хотиржамлик, роҳат ва ҳаловатни топа олмаса, қалбининг ўлганига йиғласин.

Ким намозини доим ўқиб юрса, намоз у учун нур, ҳужжат ва дўзахдан нажот бўлади.

Намоз бизнинг ҳаёт йўлимизни, ишларимизни, саломатлигимизни, оилавий муаммоларимизни, жамиятимизни, фарзандларимизни тартибга, интизомга туширади.

Намозда турган киши меърожда Роббисининг ҳузурида турган бўлади. Саждада турган киши эса Роббисига энг яқин ҳолатда турган бўлади. Банда бу пайтларни ғанимат билиши ва дуога ҳарис бўлиши керак. Намоз ўқимайдиган кимса эса бундай бахтли лаҳзалардан маҳрум бўлган кимсадир.

Намоз ўқиётган одамнинг устидан ҳам, ўқимаётган одамнинг устидан ҳам вақтлар ўтяпти. Аммо намозхоннинг устидан вақт Аллоҳ таоло ундан рози бўлиб турганда ўтяпти. Бенамознинг устидан эса Аллоҳ унга ғазаб қилиб турганда ўтяпти.

Хуллас, Намозсиз ҳаёт йўқ ва ундай ҳаётни тасаввур ҳам қилиб бўлмайди.

Аллоҳ таоло барчамизни намозини ўз вақтида адо этиб, гуноҳ-маъсиятлардан йироқ турадиган бандаларидан қилсин!

Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Бола туғилгач, кун ўтган сайин ўзини ўраб турган муҳит билан муомала қилишга уни тайёрлайдиган билим ва тажрибаларни ўзлаштириб боради. Ота-она фарзандини тарбиялаб бориш, унга тўғрини нотўғридан ажратишни ўргатиш  ҳаракатида бўладилар. Бу улар яшаб турган жамиятдаги урф-одат ва анъаналарга кўра, турлича бўлиши мумкин.

Ислом динимизда ҳам фарзанд тарбиясига алоҳида эътибор берилиб, у миллат юксалиши учун асосий омил деб қаралади. Динимизда фарзанд тарбиясининг бир қанча асослари бор. Жумладан:

Соғлом эътиқод. Ота-она фарзандининг соғлом эътиқод билан ўсиб-улғайишига эътибор қаратишлари лозим. Бу эътиқод унинг тўғри йўлда юриб, бузуқ, янглиш эътиқодлардан узоқ бўлишига сабаб бўлади.

Ибодатлар. Исломда фарзанд тарбиясининг энг муҳим асосларидан бири унга динини ўргатишдир. Бу унга гўдаклигидан босқичма-босқич ўргатилади. Болалар табиатан ота-оналарига тақлид қиладилар. Улар ота-оналарига ўхшаб намоз ўқишга, рўза тутишга ҳаракат қиладилар. Ота-она эса, ўз навбатида фарзандларга динни ўргатишда қизиқтириш, рағбатлантириш услубини тутишлари яхши самара беради. Уларни қўрқитиб, ибодатлардан бездириб қўймаслик даркор.

Чиройли хулқ. Мусулмон кишининг ўзига хос хусусиятларидан бири чиройли хулқ бўлиши керак. Инсонда бу сифатлар тарбия асосида шаклланади. Болага тўғри сўзлаш, омонатдор бўлиш, одамлардан ўзини устун қўймаслик, йўлдан азият берадиган нарсаларни олиб ташлаш, овозини ўта баландлатмаслик каби хулқлар ўргатилиши лозим. Бу тўғрида Қуръони каримда Луқмони Ҳаким қиссасида оятлар келган: “Эсланг, Луқмон ўғлига насиҳат қилиб, деган эди: «Эй ўғилчам! Аллоҳга ширк келтирмагин! Чунки ширк улкан зулмдир», (Луқмон яна деди): «Эй ўғилчам! Шубҳа йўқки, агар хантал (ўсимлигининг) уруғидек (яхши ёки ёмон амал қилинадиган) бўлса, бас, у (амал) бирор харсанг тош ичида ё осмонларда ёки ер остида бўлса, ўшани ҳам Аллоҳ келтирур. Зеро, Аллоҳ лутфли ва огоҳ зотдир. Эй ўғилчам! Намозни баркамол адо эт, яхшиликка буюр ва ёмонликдан қайтар ҳамда ўзингга етган (балолар)га сабр қил! Албатта, мана шу пухта ишлардандир. Одамларга (кибрланиб) юзингни буриштирмагин ва ерда керилиб юрмагин! Чунки Аллоҳ барча кибрли, мақтанчоқ кимсаларни суймас. (Юрганингда) ўртаҳол юргин ва овозингни паст қилгин! Чунки овозларнинг энг ёқимсизи эшаклар овозидир»” (Луқмон сураси, 13, 16-19-оятлар).

 Бу оятларда Луқмон ўғлига чиройли хулқлардан баъзиларини буюрган. Бу Ислом динида ахлоқнинг нақадар муҳим ўринга эгалигини, тарбиянинг бола гўзал хулқли бўлишидаги таъсирини кўрсатади.

Тошкент шаҳар Чилонзор тумани

“Муҳсинхон Тўра Эшон” жоме масжиди

                                                                                   имом-хатиби Абдурасул ҚАЮМОВ